I. Ciągłość rozwojowa cesarstwa wschodniorzymskiego od starożytności do średniowiecza
1. Stolicą Konstantynopol (Bizancjum)
2. Podstawy funkcjonowania państwa:
a. rozwinięta gospodarka
– racjonalna sieć miejska
– stabilny system monetarny
– rozwinięte rolnictwo
– efektywny system podatkowy
b. kompetentna kadra urzędnicza
c. skuteczna służba dyplomatyczna
d. silna armia
3. Przemiany gospodarcze, społeczne i polityczne odmienne niż w Europie Zachodniej
1. Próba odbudowy terytorialnej cesarstwa rzymskiego
a. zakończenie wojen z Persją
b. działalność wodza Belizariusza
c. podbój państwa Wandalów w Afryce Północnej (533 r.)
d. podbój państwa Ostrogotów w Italii (535-540 r.)
e. opanowanie południowej części Hiszpanii (525-555 r.)
2. Polityka wewnętrzna Justyniana I Wielkiego
a. krwawe stłumienie powstania „Nika” – 532 r.
b. kodyfikacja prawa rzymskiego
– prace pod kierunkiem Tryboniana
– publikacja tzw. Kodeksu Justyniana (Corpus Iuris Civilis) – 534 r.
c. reforma administracji
a. Longobardów – utrata prawie całej Italii ( z wyjątkiem egzarchatu raweńskiego)
b. Słowian
c. Awarów
d. zakończone niepowodzeniem oblężenie Konstantynopola przez Słowian i Awarów – 626 r.
e. Persów
– walki o Syrię i Palestynę oraz Egipt
– cesarz Herakliusz I (610-641) odzyskał wcześniej utracone ziemie
– zwycięska bitwa pod Niniwą (627 r.)
f. inwazja Arabów (VII w.)
– utrata przez Bizancjum Północnej Mezopotamii, Syrii, Palestyny, Egiptu oraz Afryki Północnej (2/3 posiadanego terytorium)
– zakończone niepowodzeniem oblężenie Konstantynopola – 717 r. (użycie przez flotę tzw. greckiego ognia)
g. najazd na ziemie zamieszkałe przez ludność słowiańską tureckich Protobułgarów'
- Wojny Rzymu z Persją toczyły się ze zmiennym szczęściem od stuleci. Żadne z mocarstw nie było w stanie jednoznzcznie zwyciężyć.
- Począwszy od III stulecia konflikt zaostrzył się ze względu na potęgę państwa nowoperskiego pod panowaniem dynastii ...%1%..., która pragnęła wykorzystać słabość Cesarstwa.
- Oba państwa aktywnie angażowały się w politykę wewnętrzną sąsiadów, popierając, bądź to uzurpatorów, bądź legalnych dziedziców tronu.
- Poprzedni konflikt z lat 572–591 zakończył się po tym, jak cesarz Maurycjusz pomógł sasanidzkiemu pretendentowi do tronu – Chosrowowi II – objąć władzę (za cenę oddania m.in. Armenii, Gruzji i Pn. Mezopotamii). Dwa imperia po raz pierwszy stały się wówczas ...%2%....
- Dzięki temu uspokojono również sytuację na Bałkanach pokonując awarskich najeźdźców nad Dunajem. Skutkiem wojen był jednak znaczący deficyt finansów państwa, który skłonił Cesarza do redukcji wydatków na armie. Doprowadziło to do rebelli ...%3%..., które obwołało cesarzem – Fokasa.
- W 602 roku Maurycjusz musiał uchodzić z Konstantynopola, a następnie został zamordowany. Równocześnie jednak wybuchł bunt gubernatora Mezopotamii Narsesa (który wezwał Persów na pomoc), a po jego stłumieniu bunt zarządcy Egiptu Herakliusa (608).
- Władca Persji Chosrow pod pretekstem zemsty za śmierć swojego dobroczyńcy ...%4%... wypowiedział Bizancjum wojnę.
- Walka o władzę w samym Bizancjum skończyła się zwycięstwem ...%5%... (610), który spodziewał się zakończyć konflikt z Persami (po śmierci Fokasa stracili Casus Beli). Persowe jednak liczyli na ostateczny triumf i zniszczenie Bizancjum.
- Pomimo utraty większości ziem cesarstwa, w tym ...%6%... (614; w Jerozolimie zniszczono i zrabowano świętości chrześcijan), znacznej części Anatolii, Egiptu (621), wysp na Morzu Śrudziemnym i a nawet Chalcedonu, u progu stolicy Cesarstwa (617) Bizancjum nie upadło.
- W 622 Herakliusz podjął skuteczną kontrofensywę niemal spod murów swej stolicy;
- Kontrofensywa Bizancjum musiała zostać jednak przerwana ze względu na przybycie ...%7%... pod mury Konstantynopola.
- Kampanie Herakliusza na ziemiach perskich w latach 622–626 odwróciły sytuację, zmusiły Sasanidów do obrony i pozwoliły Bizancjum przejąć inicjatywę.
- Losy wojny mogły się jednak odwrócić, kiedy stolica Cesarstwa została po raz kolejny zagrożona, tym razem z dwóch stron, dzięki sojuszowi Persów z Awarami. Próba zdobycia Konstantynopola przez Awarów (i Słowian!) w 626 roku, zakończyła się klęską.
- Druga kontrofensywa Herakliusza w sojuszu z ludami tureckimi z Kaukazu doprowadziły do klęsk Persów w Mezopotamii pod Niniwą (627 r.) i upadku stolicy - Ktezyfontu. W rezultacie doszło do zrzucenia z tronu władcy Persji.
- Herakliusz skłonił Persów do zawarcia pokoju (...%8%... ).
- powrót do ..
- długoletnia wojna nie przyniosła nic poza...
- wyniszczenie imperiów umożliwiło...
- w jej rezultacie: Chrześcijaństwo i Zaratusztrianizm zostały...
1. Pielęgnacja dziedzictwa antycznego
2. Walka z pozostałościami religii pogańskiej – zamknięcie pogańskiej Akademii Platońskiej - 529 r.
3. Zanik języka łacińskiego – dominacja greki
4. Historiografia – Prokopiusz z Cezarei
5. Sztuki plastyczne:
– mozaiki
– ikony – kult świętych obrazów
– zanik rzeźby figuralnej
– rzemiosło artystyczne – wyroby jubilerskie i luksusowy sprzęt codziennego użytku
– Hagia Sophia (Kościół Mądrość Boża) – arcydzieło architektoniczne
6. Spór między ikonodulami (zwolennicy kultu ikon) i ikonoklastami (przeciwnikami kultu ikon)
1. Podział kraju na okręgi wojskowe – tzw. temy – władzę administracyjną i wojskową sprawują stratedzy
2. Przydział działek dla żołnierzy zamiast żołdu.
1. Panowanie Bazylego I Macedończyka (867-886 r.)
2. Walki z Arabami
3. Odzyskanie kontroli nad Krymem
4. Udział w chrystianizacji Bułgarów oraz państwa wielkomorawskiego i Rusi
5. Podbój Bułgarii – Bazyli II (976-1025 r.) Bułgarobujca
Opracowanie tematu: Bizancjum
Galeria ilustracji: Bizancjum
Historia w źródłach:
O ceremoniale bizantyjskim w średniowieczu
I. Państwa barbarzyńskie
1. Organizacja plemion germańskich
a. wiec (ting) –zgromadzenie wszystkich wolnych mężczyzn (wojowników)
– kompetencje prawodawcze i sądownicze
– kompetencje polityczne
– wybór króla
b. starszyzna rodowa
c. król lub naczelnik
– władza ograniczona przez wiec i elitę plemienną
– funkcja wodza
d. proces chrystianizacji – większość plemion przyjmuje arianizm
2. Państwa germańskie
a. Wizygoci
– pierwotnie osiedlili się na Bałkanach
– w V wieku zajęli obszary w południowej Galii i w północnej części Półwyspu Iberyjskiego
b. Ostrogoci – podbój Italii pod wodzą Teodoryka Wielkiego
c. Wandalowie
– początkowo osiedlili się na Półwyspie Iberyjskim
– przesiedlenie się do Afryki Północnej i utworzenie państwa ze stolicą w Kartaginie (429 r.)
– podbój Korsyki, Sardynii oraz Balearów
– złupienie Rzymu (455 r.)
d. Frankowie – opanowanie północnej Galii w V w.
e. Burgundowie – zajęcie doliny Saony oraz Rodanu
f. Anglowie i Sasi – część Brytanii
3. Monarchie barbarzyńskie
a. współistnienie na ziemiach podbitych ludności germańskiej i romańskiej
– obydwie społeczności zachowują odrębność prawną, kulturową i obyczajową
– wzajemne relacje charakteryzują się wrogością, typową dla stosunków: zwycięscy i pokonani
– zróżnicowanie religijne – romańscy katolicy i germańscy arianie – przypadki prześladowań religijnych katolików
– wyjątek stanowi polityka asymilacyjna i integracyjna Tedoryka Wielkiego
b. organizacja państwa
– władza królów germańskich opierała się na wojsku
– zachowanie dotychczasowych romańskich instytucji administracyjnych nad którymi królowie sprawują nadzór
– zachowanie odrębnego sądownictwa dla ludności romańskiej i germańskiej
c. przejęcie części ziem arystokracji romańskiej i ich podział między Germanów
d. regres kultury romańskiej
4. Upadek państw barbarzyńskich
– likwidacja państwa Wandalów i Ostrogotów przez Bizancjum (pierwsza połowa VI w.)
– opanowanie części Italii przez Longobardów
5. Ekspansja Franków
– wyparcie Wizygotów z południowo zachodniej Galii
– przyłączenie królestwa Burgundów
II. Rola Kościoła we wczesnym średniowieczu
1. Sytuacja Kościoła na przełomie starożytności i średniowiecza
a. Kościół jedyną instytucją, która zachowała ciągłość między starożytnością a średniowieczem
b. wzrost znaczenia i autorytetu Kościoła, wynikający z jego trwałości
c. wzrost wpływów duchowieństwa, które przejmowało funkcje rozpadającej się administracji państwowej
d. działalność papieża Grzegorza Wielkiego
a. działalność Kasjodora
– założenie klasztoru w Vivarium
– zobowiązał zakonników do kopiowania i przechowywania ksiąg (działalność skryptoriów i bibliotek zakonnych)
– opracował program studiów nawiązujący do systemu edukacji rzymskiej
– działalność intelektualna jako uświęcająca praca
b. działalność św. Benedykta z Nursji
– opracowanie benedyktyńskiej reguły zakonnej, akcentującej obowiązek modlitwy, lektury i pracy oraz regulującej odpoczynek i praktyki ascetycznej
– założenie wzorcowego klasztoru benedyktyńskiego na Monte Cassino (początek VI w.)'
I. Półwysep Arabski
1. Warunki naturalne:
a. dominacja pustyń
b. warunki dogodne dla osadnictwa nad Zatoką Perską, w Jemenie, na pograniczu Syrii i Mezopotamii oraz na wybrzeżu Morza Czerwonego
2. Ludność
a. plemiona arabskie
b. Beduini
3. Religia
a. politeizm
b. kult tzw. Czarnego Kamienia złożonego w świątyni Al-Kaba w Mekce
4. Rozwój miast handlowych – np. Mekka, Jasrib
5. Rozwój gospodarczy dzięki szlakom handlu dalekosiężnego
II. Działalność Mahometa (570/571-632 r.)
1. Doświadczenie objawienia – pierwsze ok. 610 r. - nakaz wprowadzenia wiary w jedynego boga Allacha
2. Mahomet jako Prorok
a. ucieczka Mahometa do Jasribu (Medyna – „miasto proroka”) – hidżra – 622 r. – początek ery muzułmańskiej
b. triumfalny powrót Mahometa do Mekki – 630 r.
3. Budowa państwa muzułmańskiego
a. rządy teokratyczne
b. prawo szariatu – źródłem prawa Koran
III. Islam
1. Nazewnictwo:
a. pochodzenie nazwy: islam – arabskie słowo al-islam oznacza „poddanie się”
b. pochodzenie nazwy: muzułmanie – arabskie słowo muslim – „poddający się woli Boga”
2. Islam – religia monoteistyczna i uniwersalna
3. Koran jako święta księga islamu
4. Wiara w Sąd Ostateczny – wizje raju i piekła
5. Pięć filarów islamu:
– wyznanie wiary w jednego Boga – Allacha
– odmawiana pięć razy dziennie modlitwa
– jałmużna
– zachowywanie postu
– odbycie przynajmniej raz w życiu pielgrzymki do Mekki
6. Praktyki religijne:
a. meczety miejscem kultu religijnego
b. formy kultu:
– recytowanie Koranu
– modlitwy
– medytacje
– wysłuchiwanie kazań
c. dżihad – święta wojna
IV. Powstanie imperium muzułmańskiego
1. Kwestia sukcesji po Mahomecie
a. bezpotomna śmierć Mahometa w 632 r.
b. spór o następstwo – dwie koncepcje:
– część muzułmanów uważa, że kalifem (następcą) powinien zostać Ali (kuzyn i współpracownik Mahometa)
– część muzułmanów uznała władzę Abu Bakra (632-634)
2. Podboje arabskie
a. zjednoczenie większości plemion Półwyspu Arabskiego za życia Mahometa
b. ekspansja terytorialna islamu w latach 30-ych VII w.
– podbój należących do Bizancjum Syrii, Palestyny, Egiptu
– podbój państwa perskiego
c. podbój Afryki Północnej
d. podbój Półwyspu Iberyjskiego – VIII w. – Andaluzja
e. nieudana próba zdobycia Konstantynopola – 717 r.
f. powstrzymanie ekspansji arabskiej w Europie Zachodniej przez Karola Młota – bitwa pod Poitiers (732 r.)
g. osiągnięcie na wschodzie granicy Chin
3. Polityka muzułmanów wobec ludów podbitych
a. pozyskiwanie elit politycznych podbitej ludności
b. przejmowanie systemu administracyjnego i podatkowego podbitych ziem
c. tolerancyjna polityka wobec ludności podbitej
d. niemuzułmańska ludność podbita zobowiązana do płacenia specjalnej daniny – dżizja
e. procesy arabizacji i islamizacji podbitej ludności
1. Przejmowanie i rozwój dorobku cywilizacyjnego podbitych ludów
a. kopiowanie i tłumaczenie dzieł starożytnych myślicieli
b. przejmowanie dorobku cywilizacyjnego Bizancjum, Persji, Chin i Indii
2. powstanie trzech ośrodków naukowych:
a. Bagdad
b. Kair
c. Kordoba
d. duże osiągnięcia w:
– astronomii
– medycynie
– geografii
– filozofii
– matematyki – liczby arabskie (przejęte od Hindusów)
3. Dbałość o rozwój rolnictwa – upowszechnianie sprawdzonych systemów uprawy, irygacji, melioracji
4. Rozwój miast
a. Damaszek – produkcja wzorzystych tkanin i stali damasceńskiej
b. Bagdad – produkcja papieru, szkła i jedwabiu
c. powstanie rozległego imperium sprzyjało rozwojowi handlu dalekosiężnego
1. Walki o władzę po śmierci Mahometa
2. Początek dynastii Umajjadów
a. przeniesienie stolicy do Damaszku
b. Mu’awija z rodu Umajjadów przekształca tytuł kalifa w dziedziczny
3. Podział wyznawców islamu
a. szyici
– zwolennicy Alego jako kandydata na kalifa
– nie uznawali sunny
– nie uznawali pierwszych trzech kalifów
b. sunnici
– uznawali za źródłowo wiary oprócz Koranu również sunnę
4. Tendencje decentralizacyjne w imperium muzułmańskim
a. bunt szyitów we wschodnim Iranie pod przewodnictwem Abbasydów
– Abu al.-Abbas ogłosił się kalifem
– wymordowanie rodziny Umajjadów
– jedyny ocalony przedstawiciel Umajjadów schronił się na Półwyspie Iberyjskim, gdzie utworzył niezależny kalifat Kordoby
b. Abbasydzi przenieśli stolicę do Bagdadu
c. usamodzielnienie się Maghrebu, Egiptu i krajów Azji środkowej
5. Najazd plemion tureckich z Azji Środkowej pod wodzą rodu Seldżuków
a. zdobycie przez Turków seldżuckich Bagdadu
b. nadanie Seldżukom tytułu sułtana
Opracowanie tematu: Islam i jego wyznawcy
Galeria ilustracji: Islam i jego wyznawcy
Historia w źródłach:
Znaczenie wojny w źyciu muzułmaninia
I. Frankowie
1. Osiedlenie się w Galii w IV w. i utworzenie licznych państewek
2. Uniezależnienie się Franków za panowania Odoakra
3. Zjednoczenie plemion frankijskich przez Chlodwiga I z dynastii Merowingów (ok. 466-511)
a. przyjęcie chrześcijaństwa w obrządku katolickim – 496 r.
b. pokonanie Alemanów i Wizygotów – opanowanie całej Galii
c. ustanowienie prawa salickiego – spisane prawo zwyczajowe
4. Społeczeństwo monarchii Franków
a. ludność frankijska
b. ludność galorzymska
c. miejscowa ludność galorzymska przychylnie przyjęła rządy Franków jako gwarant bezpieczeństwa i stabilizacji
d. religia katolicka czynnikiem integrującym obie społeczności
e. współpraca dynastii merowińskiej z hierarchią kościelną – królowie merowińscy traktują Kościół jako integralną część państwa
f. dominujące wpływy arystokracji składającej się z możnowładztwa
II. Organizacja państwa Franków
1. Państwo patrymonialne
a. na czele państwa król – wybieranych przez wiec spośród członków dynastii merowińskiej
b. państwo traktowane jako własność prywatna podlegająca podziałom spadkowym
c. wiec – zgromadzenie wszystkich wojowników, później zgromadzenia arystokracji
d. dwór – najwyżsi rangą dostojnicy świeccy i kościelni
e. monarchia ambulans – monarchia objeżdżająca – król ze swoim dworem nieustannie podróżuje
f. podział administracyjny państwa na hrabstwa
– hrabiowie pełnią funkcje dowódców wojskowych, sądowe oraz administracyjno-skarbowe
– hrabiowie byli powoływani i odwoływani przez królów
III. Kryzys monarchii Merowingów
1. Rozpad państwa Merowingów
a. podziały dynastyczne
b. krwawe wojny domowe
c. podział państwa na cztery dzielnice (VII w.):
– Austrazję
– Neustrię
– Akwitanię
– Burgundię
2. Utrata rzeczywistej władzy przez Merowingów – „królowie gnuśni” – przejęcie kontroli nad państwem przez majordomów (najwyżsi urzędnicy dworscy)
IV. Początki rządów Karolingów
1. Wzrost znaczenia majordomów Austrazji
a. Arnulf z Metzu założycielem dynastii Karolingów (Arnulfingów)
b. przezwyciężenie rozbicia dzielnicowego
2. Rządy Karola Młota (686-741 r.)
a. zmiany w organizacji armii – wprowadzenie służby wojskowej w zamian za beneficja
b. odparcie najazdu muzułmańskiego – bitwa pod Poitiers – 732 r.
c. powstrzymał najazdy Sasów i przywrócił panowanie frankońskie nad Fryzami i Alemanami
3. Panowanie Pepina III Krótkiego
a. współrządy Karlomana i Pepina Krótkiego
b. detronizacja Childeryka III – ostatniego króla z dynastii Merowingów
c. objęcie tronu przez Piepina Krótkiego – początek panowania dynastii Karolingów – 751 r.
– poparcie Kościoła
– elekcja na wiecu
– sakralny charakter ceremonii koronacyjnej – władca pomazańcem bożym
– instytucje kościelne stanowią integralną część państwa
V. Powstanie Państwa Kościelnego
1. Zwycięstwo Pepina Krótkiego nad zagrażającymi Rzymowi Longobardami (wojny w latach 755-756)
2. Przekazanie odzyskanych od Bizancjum ziem środkowej Italii papiestwu – Patrymonium św. Piotra – 756 r.
Opracowanie tematu: Państwo Franków i odbudowa cesarstwa na Zachodzie
Galeria ilustracji: Państwo Franków
I. Początek panowania Karola I Wielkiego (768-814 r.)
1. Podział państwa przez Pepina III Krótkiego
a. Karol I Wielki
b. Karloman
2. Zjednoczenie państwa przez Karola I Wielkiego po śmierci Karlomana – 771 r.
1. Saksonia
2. Bawaria
3. Państwo Awarów w Panonii – utworzenie marchii panońskiej
4. Wyparcie Arabów z północnej Hiszpanii – utworzenie marchii hiszpańskiej
5. Podporządkowanie plemion zamieszkujących Czechy, Morawy, Połabie i Chorwację.
1. Reforma administracyjna
a. ujednolicenie i scentralizowanie administracji
b. podział państwa na:
– hrabstwa (hrabiowie)
– marchie (margrabiowie)
c. nadzór nad administracją prowincjonalną powierzył urzędnikom nazywanym missi dominici
2. Reforma monetarna - wprowadzenie jednolitego systemu monetarnego – denary
1. Reforma edukacji
a. tworzenie szkół przy biskupstwach i klasztorach
b. zorganizowanie szkoły dworskiej
c. wprowadzenie systemu edukacyjnego Kasjodora (z VI w.) - siedem sztuk wyzwolonych
– trivium
– quadrivium
2. Działalność wybitnych intelektualistów średniowiecznych:
– Pawła Diakona
– Einharda
– Alkuina
3. „Renesans Karoliński”
– powrót do klasycznej łaciny
– reforma pisma – wprowadzenie minuskuły karolińskiej
– historiografia – Życie Karola Wielkiego Einharda
– architektura karolińska – kompleks pałacowy w Akwizgranie
1. Sytuacja w chrześcijańskiej Europie u schyłku VIII w.
a. kryzys polityczny w Bizancjum
b. kryzys polityczny w Rzymie – arystokratyczna opozycja przeciwko papieżowi Leonowi III
2. Koronacja Karola I Wielkiego na cesarza – 25 XII 800 r.
a. uroczystość odbyła się w bazylice św. Piotra w Rzymie
b. przebieg ceremonii podkreślał rolę papieża jako dysponenta korony cesarskiej
c. koronacja cesarska nadała imperium karolińskiemu charakter uniwersalny – idea cesarstwa chrześcijańskiego
VI. Kryzys imperium Karolingów
1. Osłabienie władzy cesarskiej za panowania Ludwika Pobożnego (814-840 r.)
a. wzrost znaczenia hierarchii kościelnej
b. tendencje odśrodkowe reprezentowane prze synów Ludwika Pobożnego i lokalnych możnowładców
c. ustanowienie zasad sukcesji
– ustanowienie zasady senioratu
– wydzielenie juniorom królestw podległych seniorowi
2. Traktat w Verdun – 843 r.
a. podział terytorium cesarstwa między synów Ludwika Pobożnego:
– Lotar – otrzymał Włochy i pas ziemi od Alp do Morza Północnego
– Karol Łysy – tereny późniejszej Francji
– Ludwik Niemiec – tereny późniejszych Niemiec
b. tytuł cesarski otrzymał Lotar – honorowe przywództwo
Opracowanie tematu: Opracowanie tematu
Galeria ilustracji: Państwo Franków
I. Upadek dynastii Karolingów.
1. Nietrwałe zjednoczenie dawnego imperium Franków za panowania Karola Grubego (885-887 r.)
2. Ostateczny rozpad imperium Franków po abdykacji Karola Grubego (887 r.)
a. upadek idei jedności
b. upadek idei cesarskiej
3. Ostateczny rozpad państwa Franków na zachodniofrankijksie i wschodniofrankijskie
II. Powstanie państwa francuskiego
1. Wymarcie zachodniofrankijskiej linii dynastii Karolingów – 987 r.
2. Objęcie władzy w państwie zachodniofrankijskim przez Hugo Kapeta (987-996 r.) – początek dynastii Kapetyngów
3. Na skutek pogłębiającego się rozdrobnienia feudalnego realna władza Kapetyngów ograniczała się do domeny królewskiej między Paryżem a Orleanem
4. Wielkie posiadłości lenne królów Anglii we Francji źródłem konfliktów
1. Wymarcie wschodniofrankijskiej linii dynastii Karolingów – 911 r. – królem Konrad I – książę frankoński
2. Rozpad państwa wschdniofrankijskiego i powstanie państw terytorialnych:
– Saksonii
– Frankonii
– Bawarii
– Szwabii
3. Przekształcenie się państwa wschodniofrankijskiego w Rzeszę (federację luźno powiązanych państw)
4. Po śmierci Konrada I władzę przejmuje Henryk I z saskiej dynastii Ludolfingów (919-936 r.) – początek dynastii nazywanej saską lub ottońską
1. Panowanie Ottona I Wielkiego (936-973 r.)
a. polityka wewnętrzna
– pokonanie opozycji wewnątrzniemieckiej
– wzmocnienie władzy monarszej w oparciu o związki dynastyczne i Kościół
b. polityka zagraniczna
– podbój terenów Słowian
– zwycięstwo nad Węgrami nad rzeką Lech – 955 r.
– podbój północnych Włoch i koronacja na króla Włoch – 961 r.
c. koronacja cesarska – 962 r. („Święte Cesarstwo Rzymskie”)
2. Panowanie Ottona III (983-1002) – idea uniwersalizmu – cesarz zwierzchnikiem jednego, powszechnego państwa chrześcijańskiego, składającego się z czterech równorzędnych części: Germanii, Galii, Rzymu (Włoch) i Sclawinii
Opracowanie tematu: Europa zachodnia po śmierci Karola Wielkiego
Galeria ilustracji: Europa zachodnia po śmierci Karola Wielkiego
Historia w źródlach:
Zwycięstwo Ottona I nad rzeką Lech
Ciekawostka
"Rollo Kulawy (...) był pierwszym księciem Normandii. (...)
Zgodnie ze źródłami normańskimi Rolf miał zostać wygnany ze Szwecji w roku 875. Początkowo brał udział w napadach na Anglię, potem także na ziemie Franków. Uczestniczył w oblężeniu Paryża, przy czym był tylko jednym z pomniejszych wodzów. Opanował ziemie u ujścia Sekwany, które stały się zaczątkiem przyszłej Normandii, po czym kontynuował najazdy wzdłuż rzeki.
Toczył wojny z królem Francji Karolem III Prostakiem oraz jego konkurentem Robertem I. Zręcznie lawirował między nimi uzyskując legalizację dla swych podbojów, a jednocześnie powiększając swe ziemie za pomocą miecza. (...) Wedle legend na jego ziemiach panował taki porządek, że gdy jeden z jego sług zawiesił na drzewie klejnot nikt nie śmiał go dotknąć.
Rollo Kulawy został ochrzczony, jednak do końca życia pozostał poganinem. Gdy umarł jego pochówek odbył się w obydwu obrządkach. Rollo najpierw pochowano wedle zwyczaju chrześcijańskiego, a następnie na jego grobie zabito stu jeńców, by służyli mu w zaświatach jako niewolnicy.
Ożenił się nie z księżniczką Francji, ale z hrabiną Poppą z Bayeux, z którą zapoczątkowali dynastię książąt Normandii."
https://pl.qaz.wiki/wiki/Hungarian_invasions_of_Europe
http://wioskawikingow.pl/pl,wikingowie-ragnar-lodbrok-i-rodzina-jako-postacie-historyczne,45,122,122.html
Czy wikingowie skolonizowali Amerykę? Tak!
wydarzyło się to dokładnie tysiąc lat temu: https://www.national-geographic.pl/artykul/wikingowie-wyprzedzili-kolumba-byli-w-ameryce-dokladnie-tysiac-lat-temu?fbclid=IwAR0Nv2_RvLNsvt1UYujhN-JILXwEDJUYQtY_l0WRLDSFa8fraB0zq1bzmxI
Audycja z udz. prof. Żaka:
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2380046,Leif-Eriksson-Wiking-ktory-wyprzedzil-Kolumba
https://dorzeczy.pl/historia/74316/Wikingowie-w-Ameryce.html
https://wydarzenia.interia.pl/nauka/news-wikingowie-pierwsi-w-ameryce,nId,782104
https://twojahistoria.pl/2019/07/16/czy-wikingowie-podczas-eksploracji-ameryki-polnocnej-byli-na-haju-zdaniem-badaczy-mogli-palic-marihuane/
Dopłynęłi i wybudowali 2 osady w Nowej Funlandii zamieszkałe jeszcze w 1110 roku! w tym L'Anse aux Meadows
https://portalstoczniowy.pl/wiadomosci/dlaczego-wikingowie-nie-skolonizowali-ameryki/
W X wieku Wikingowie, którzy zasiedlili Islandię zaczęli zapuszczać się dalej na północ szukając nowych lądów. Około 982 roku Eryk Rudy skazany na banicję z Islandii uciekł na morze. Płynąc na północny zachód dotarł do Grenlandii, zbadał fragment wybrzeża i wytypował miejsca nadające się do osadnictwa. Około 986 roku wrócił na Islandię, gdzie zwerbował chętnych do przeniesienia się na odkryty przez siebie ląd. Panował tam znacznie łagodniejszy klimat niż obecnie. Z Erykiem osiedliło się na Grenlandii około 700-900 osób. "Kilka lat później jeden z przyjaciół Eryka - Bjarni Herjulfsson płynąc na Grenlandię zboczył zbyt daleko na zachód i zobaczył jakiś ląd. Syn Eryka Rudego - Leif Eriksson w 1000 roku dotarł do nieznanej ziemi na południowy zachód od Grenlandii - Labradoru i Nowej Funlandii. Przypuszcza się, że mógł on dopłynąć znacznie dalej na południe - nawet w okolice Bostonu i Nowego Jorku" - mówi profesor Przemysław Urbańczyk z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
Wikingowie docierali do Ameryki - mówi profesor Urbańczyk - ale były to sporadyczne kontakty, bez żadnych konsekwencji i rychło zapomniane. Zapuszczali się tam żeglarze z osad na Grenlandii, które liczyły niecałe 4 tysiące ludzi i były zależne od dostaw z Europy. Było to zbyt ubogie zaplecze aby mogło umożliwić trwałą kolonizację Ameryki. Pozbawieni wsparcia nie mogli stworzyć stałego osadnictwa. Nie przekazali wówczas Europie żadnych informacji o nowym lądzie. O osadach Wikingów na Grenlandii, które wymarły w XIV-XV wieku zapomniano w Europie, a ich ślady zaczęto ponownie odkrywać w końcu XVIII wieku. Profesor Urbańczyk zaprezentował na kongresie wyniki swoich w północnej Skandynawii i na Islandii, gdzie znalazł typowo słowiańskie domy, znane z ziem polskich. Stwierdził on, że w wyprawach Wikingów na Islandię, a być może na Grenlandię i do Ameryki uczestniczyli także Germanie, Celtowie i Słowianie. https://www.rmf24.pl/nauka/news-wikingowie-w-ameryce,nId,116252
W L’Anse aux Meadow na Nowej Funlandii (dzisiejsza Kanada), przeprowadzone tam prace wykopaliskowe potwierdziły istnienie osadnictwa Wikingów w XI wieku. Zachowane w Europie dokumenty pisane, też o tym mówią. Najwcześniejszy z nich to ‘Historia Arcybiskupstwa w Hamburgu’ spisana przez Adama z Bremy. W swoim dziele opisuje on, takie północne kraje jak Dania, Szwecja, Wyspy Orkady, Islandia, Grenlandia a także … Winlandia:„wyspa, którą wielu odkryło w tej części oceanu, nazywa się Winlandia, ponieważ winogrona rosną tam dziko i dają doskonałe wino”.
Adam z Bremy, wbrew temu, co się powszechnie uważa na temat Średniowiecza, (że to był okres ciemnoty i zacofania) był uczonym człowiekiem. Znał dzieła zarówno starożytnych jak i wczesnochrześcijańskich filozofów. Wiedział też o tym, że Ziemia jest kulą. Piastował stanowisko kanonika w Bremie (północne Niemcy), ale pochodził z południowych Niemiec. Jego pochodzenie jest o tyle istotne, że w jakiś sposób wyjaśnia nieporozumienie (o czym za chwilę) związane z ową nazwą Winlandia.
Otóż Winlandia to był ląd znajdujący się na zachód od Grenlandii. Czyli dzisiejsza Ameryka Północna, którą tak nazywali Wikingowie. Adam z Bremy swoją Historię spisywał w 1075 roku, czyli zaledwie kilkadziesiąt lat po tym jak Wikingowie tam dotarli. Wiedza o podróżach Wikingów do Winlandii (czyli Ameryki), była mu znana, prawdopodobnie od pierwszego biskupa Islandii Isleifa (1005 – 1080), który jako młody człowiek studiował teologię w Westfalii i był tam został wyświęcony na księdza. I o którym Adam w swoim dziele wspomina dwukrotnie.
Helge Ingstad w swojej książce ‘The Viking Discovery of America’ podaje takie oto wyjaśnienie tego nieporozumienia. Otóż w języku staronorweskim, słowo ‘vin’ oznacza pastwiska albo łąki a nie wino (wino to vijn). Dzisiaj w Norwegii jest wiele miejsc, które w swojej nazwie mają ‘vin’ (Bjorvin, Granvin, Vinnan). I nazwa Winlandia, której używali Wikingowie oznaczała właśnie kraj łąk i pastwisk. A nie winogron jak to błędnie to przetłumaczył na łacinę, w swoim dziele Adam z Bremy. O czym już wspominałem, kanonik Adam pochodził z południowych Niemiec. A tam winogrona rosną. I dla kanonika, żyjącego w zimnym północnym kraju, winogrona i wino były niewątpliwie bardziej znaczące niż łąki i pastwiska. I pewnie, dlatego słowo ‘vin’ skojarzył z winogronami a nie z łąkami i pastwiskami, która to nazwa w języku Wikingów była mu obca. A szczegóły o winogronach, z których Wikingowie jakoby wyrabiali tam doskonałe wina, dodał już od siebie, aby swoją opowieść o Winlandii uwiarygodnić. Niestety skutek był odwrotny.
https://www.expeditions.com/globalassets/der-images/ex/ex71716/ex091217-a.jpg?w=964
Sygryda Storråda (szw. Sigrid, z przydomkiem Storråda, "Dumna"), utożsamiana przez część historyków z Gunhildą (Gunhild), znaną w polskiej historiografii pod zrekonstruowanym imieniem Świętosława (ur. prawd. między 960 – 972, zm. po 1016) – królowa szwedzka, duńska, norweska i angielska, żona Swena Widłobrodego i Eryka Zwycięskiego oraz matka królów Haralda Svenssona i Kanuta Wielkiego. Według jednych źródeł córka szwedzkiego wodza Skagula Tostea, według innych córka księcia polskiego Mieszka I i siostra Bolesława Chrobrego
Bluetooth
Harald "Blåtand" Gormsson to wiking, który rządził Norwegią i Danią od 958 r. do 985 r. W Polsce nazywamy go Haraldem "Sinozębym".
Logo technologii wygląda na zwykłą literę "b" napisaną kanciastą czcionką rodem z lat 90. W rzeczywistości to inicjały Haralda pisane starożytnymi duńskimi runami. Są na siebie nałożone. Z lewej strony logo przypominającego literę "b" wystają dwie kreski. To część runy oznaczającej literę "h", a pisanej jako pionowa kreska przecięta w środku dwoma ukośnymi w kształcie x.
Jim Kardash z Intela zaproponował "Bluetooth". - Król Harald Sinozęby zasłynął zjednoczeniem Skandynawii, tak jak my próbujemy połączyć przemysł komputerowy i telekomunikacyjną technologią bezprzewodowej komunikacji
I. Sytuacja społeczno-gospodarcza w Europie zachodniej we wczesnym średniowieczu
1. Regres gospodarczy
a. upadek miast, rzemiosła i handlu
b. niszczenie infrastruktury
c. powrót do gospodarki naturalnej
d. zanik dotychczasowego systemu skarbowego
2. Wyludnienie
a. na skutek nieustannych wojen
b. na skutek epidemii dżumy
1. Organizacja włości feudalnej - feudum
a. podział włości na dwie części:
– rezerwa pańska – obszar pod bezpośrednim zarządem gospodarczym pana gruntowego
– działki użytkowane przez chłopów
b. system władztwa gruntowego – władza właścicieli włości nad osadzonymi w nich użytkownikami – zacieranie się różnicy między ludnością niewolną a chłopami
c. cechy charakterystyczne stosunku poddańczego
– system poddańczy – stosunek między właścicielem ziemskim a ludnością chłopską
– chłop pozbawiony prawa własności do posiadanej ziemi – w zamian za prawo do użytkowania uiszczał rentę feudalną
d. formy renty feudalnej:
– odrobkowa – pańszczyzna
– pieniężna – czynsz
– w naturze – część płodów rolnych
e. formy poddaństwa:
– gruntowe
– sądowe
– osobiste
b. spod jurysdykcji władcy – immunitet sądowy
a. pogłębianie się procesu uniezależniania się hrabstw i kasztelanii od władzy centralnej
b. przekształcenie się scentralizowanej monarchii w luźny związek posiadaczy ziemi – feudałów
a. feudalizacja urzędów
b. feudalizacja duchowieństwa
c. umowa lenna
– określała obowiązki i prawa zarówno seniora jak i wasala
– senior zapewniał bezpieczeństwo, opiekę i oddawał ziemię w lenno
– wasal zobowiązany był do wierności, pomocy wojskowej, rady, zasiadania w sądach, okolicznościowych świadczeń materialnych
d. inwestytura – nadanie godności oraz lenna
e. hołd lenny
f. drabina feudalna
– najwyższy senior – suzeren
– zasada „wasal mojego wasala nie jest moim wasalem”
g. własność alodialna
Przypomnienie: https://youtu.be/JaTULhk-nx0
Wykształcenie się stosunków lennych
– senior – zapewniał wasalowi bezpieczeństwo, opiekę i oddawał ziemię w lenno
– suzeren – najwyższy senior
– wasal – zobowiązany był do wierności, pomocy wojskowej i rady
– komendacja – umowa lenna
– lenno – ziemia nadawana wasalowi przez seniora
– inwestytura – nadanie lenna wasalowi przez seniora
– hołd lenny – składany przez wasala seniorowi
– immunitet – przywilej zwalniający ludność z powinności na rzecz monarchy i wyjmujący ją spod władzy sądowej władcy
Galeria ilustracji: Galeria ilustracji
Historia w źródłach:
Immunitet królewski - formularz
I. Pochodzenie Słowian
1. formowanie się Prasłowian jako odrębnej grupy językowej i kulturowej do V w. n.e. na obszarze między Karpatami, Prypecią i Dnieprem
2. Ekspansja osadnicza Słowian od V w. n.e. na obszary Europy Środkowej i Wschodniej oraz na Półwysep Bałkański
1. Podział Słowian na zachodnich, wschodnich i południowych
2. Organizacja społeczeństwa:
a. ród - więzy krwi,
b. plemię – więzy krwi,
c. opole – wspólnota sąsiedzka (terytorialna).
3. Organizacja polityczna
a. wiec
b. książę/wojewoda – wybierany na czas wojny wódz
4. Gospodarka
a. półosiadły tryb życia
b. niewielkie otwarte osady o charakterze rolniczym
c. rolnictwo żarowe
1. Najazdy u boku Awarów na terytorium Bizancjum
2. Klęska wojsk awarsko-słowiańskich pod murami Konstantynopola – 626 r.
3. Uniezależnienie się Słowian od Awarów – i utworzenie samodzielnego państwa słowiańskiego przez Samona
a. obszar Moraw, Czech i Karyntii
b. obrona przed Awarami i Frankami
c. rozpad państwa po śmierci Samona
1. Międzynarodowe uwarunkowania powstania państwa wielkomorawskiego
a. klęska Awarów w wojnach z państwem Franków
b. kryzys państwa Franków
2. Początki państwa wielkomorawskiego
a. działalność Mojmira I
– podboje: Słowacja, Czechy, Śląsk, Małopolska, Panonia
– przyjęcie chrztu w 831 r.
b. nawiązanie stosunków przez Rościsława z Bizancjum
– przybycie na Morawy braci Cyryla (Konstantyn) i Metodego (863 r.)
– wprowadzenie do liturgii języka słowiańskiego – głagolica
– utworzenie arcybiskupstwa morawskiego – działało do 885 r.
– po śmierci Metodego arcybiskupstwo zostało zlikwidowane, a na mocy decyzji Świętopełka język słowiański został usunięty z liturgii
3. organizacja państwa wielkomorawskiego
a. monarchia patrymonialna wzorowana na państwie Franków
b. administracja
– sieć okręgów grodowych zarządzanych przez żupanów
– drużyna książęca
c. skarbowość opierająca się na:
– osadach służebnych
– daninach
5. Upadek Wielkich Moraw pod naporem Węgrów
6. Władzę nad zachodnią częścią państwa wielkomorawskiego ze stolicą w Pradze przejmuje dynastia Przemyślidów
1. Najważniejsze ośrodki władzy plemiennej:
a. Nowogród Wielki
b. Kijów
2. Zjednoczenie plemion słowiańskich przez Waregów
a. Ruryk – założyciel dynastii Rurykowiczów w Nowogrodzie Wielkim 879 r.
b. zdobycie przez Igora (następca Ruryka) Kijowa 882 r.
c. utworzenie Rusi Kijowskiej
3. Panowanie Włodzimierza Wielkiego
a. opanowanie Grodów Czerwieńskich
b. przyjęcie chrztu za pośrednictwem Bizancjum – 988 r.
1. Najazd Bułgarów (tureccy koczownicy) – koniec VII w.
a. podbój Słowian południowych
b. stopniowa slawizacja Bułgarów
c. chrzest w obrządku greckim – 866 r.
d. podbój państwa bułgarskiego prze Bizancjum
a. rozwój pod wpływem Bizancjum - przyjęcie chrztu w obrządku greckim
b. do X w. pod panowaniem Bułgarów
c. zależność od Bizancjum
d. pełna niezależność na przełomie XI i XII w.
Opracowanie teamtu: Począki państw słowiańskich
Galeria ilustracji: Początki państw słowiańskich
- żadne źródła antyczne niewspominają o obecności Słowian; czyźby więc mieszkali dużo dalej niźli za Karpatami?
- na ograniczonym obszarze dorzecza Dniepru i Prypeci, w ciągu stulecia nie mógł się dokonać tak nagły, ogromny przyrost demograficzny, który pchnąłby mieszkańców tych do podboju połowy Kontynentu w V–VI wieku?
- średniowieczni słowianie bardzo się różnili pod względem budowy ciała (jak wynika z badań szczątków średniowiecznych mieszkańców poszczególnych części Słowiańszczyzny i obszarów ziem polskich, które wykazały „wyraźne różnice w budowie szkieletu, w cechach biologicznych”). Średniowieczni słowianie musieli wiec zamieszkiwać różne- oddalone od siebie tereny o wiele dłużej niż od V–VI wieku, gdyż ich społęczności zdążyły „zaadaptować się do lokalnych warunków środowiskowych” (lub intensywnie mieszać się z innymi "rasami"?)
- badania DNA osób żywych oraz „DNA kopalnego”, pobieranego ze szczątek liczących nawet tysiące lat wykazały, że na ziemiach polskich „istnieje ciągłość pewnych linii genetycznych przynajmniej od okresu rzymskiego do współczesności” („współcześni Słowianie zachodni mają profil mtDNA, który jest najbardziej podobny do występującego u dawnych mieszkańców Europy Środkowej”);
- „biologiczna ciągłość zasiedlenia” ziem polskich (a także innych Słowian zachodnich i Słowian wschodnich) przynajmniej od czasów rzymskich obala tezę o nagłej, olbrzymiej wędrówce Słowian
- część badaczy podnosi że nie było również żadnej wielkiej „pustki osadniczej”.
- Jednak ciągłość zaludnienia nie jest równoznaczna z ciągłością kultury. A DNA nie jest wyznacznikiem istnienia określonej cywilizacji.
- szuka się anaogii na innych terenach: np. Badania genetyczne prowadzone w Libanie dowiodły, że obecni mieszkańcy tego kraju to w około 90% potomkowie Kananejczyków z epoki brązu. Problem w tym, że (…) z różnorakich źródeł bezsprzecznie wiemy, że przez te ziemie przewijało się w historii mnóstwo innych ludów: Asyryjczycy, Persowie, Grecy, Rzymianie, Arabowie. Przez stulecia zmieniała się tożsamość etniczna mieszkańców dzisiejszego Libanu, jak i używane przez nich języki. Geny okazują się mimo tego uparte i niewrażliwe na przemiany polityczne i kulturowe.
Podsumowując: nasze "uparte geny", wykazując stałość pomimo licznych wojen, klęsk, migracji iludności i wędrówek kultur oraz przemian tożsamości, dowodzą, iż jako populacja – wbrew dawnym wizjom – nie przenosiliśmy się z miejsca na miejsce, ale przynajmniej od 2 tysięcy lat żyjemy nad Wisłą, obecnie jako Polacy, wcześniej jako słowiańscy Gołęszyce, Chorwaci (?), a jeszcze wcześniej jako celtyccy i germańscy ludzie kultury przeworskiej (Lugiowie, Burowie, Wandale), czy Kotynowie.
Legendarna Biał Chrobacja... Ślązacy Chorwatami północy?
"Kolejny objaw mitotwórczych zdolności współczesnej historiografii, objawiających się tam, gdzie szczupłe dane źródłowe wypada w stopniu znacznym uzupełniać wyobraźnią" - tymi słowami Krzysztof Fogt skwitował hipotezę o pochodzenia Chorwatów dalmatyńskich od Chorwatów karantańskich (zamieszkujacy niewielki teren na pograniczu Słowenii i Austrii); samemu zaś zaproponował nie mniej frapującą interpretację historyczną... wg niego: Białej Chorwacji trzeba szukać w Czechach i ... na Śląsku"...
Kto w najdawniejszych casach mieszkał na naszym terenie (w Małopolsce i na Śląsku)? Jednym z przypuszczalnych protoplastów plemion polskich byli... Chorwaci, którzy najpewniej właśnie z ziem polskich (ew. czeskich) rozpoczęli odyseję, która zawiodła ich do nowej ojczyzny - nad Adriatyk!
Przez całe stulecia historycy próbowali lokalizować Chorwatów północnych w górnym biegu Wisły; jako tożsamych z Wiślanami (np. T. Lewicki) lub Lędzianami (T. Wasilewski T), a przed nimi wielu XIX wiecznych historyków, czego przykładę są niezliczone mapki (jak te zamieszczone poniżej). Są jednak przesłanki że żyli oni na Śląsku, wchodząc w skład biskupstwa praskiego jeszcze pod koniec X wieku...
https://twojahistoria.pl/2019/11/17/polak-chorwat-dwa-bratanki/
https://www.magnapolonia.org/przeciw-awarom/
https://cs.wikipedia.org/wiki/Charv%C3%A1tsk%C3%A1_zem%C4%9B; https://pl.wikipedia.org/wiki/Bia%C5%82a_Chorwacja; https://pl.qaz.wiki/wiki/White_Croats
https://www.youtube.com/watch?v=I3wr3u9pwOk&t=5s&ab_channel=Historiabezcenzury
Polak – Chorwat, dwa bratanki / Marcin Moneta
Wedle Konstantyna Biali Chorwaci odpowiedzieli na apel cesarza Bizancjum Herakliusza, który gorączkowo potrzebował bitnych wojowników. Nie oni zresztą jedni, bowiem w podróż na południe wybrali się również protoplaści innego bałkańskiego państwa. Mowa o Serbołużyczanach - mieszkańcach krainy zwanej Białą Serbią, rozciągającej się we wschodnich Niemczech i skrawku zachodniej Polski, między Łabą i Soławą na zachodzie a Odrą, Kwisą i Bobrem na wschodzie. Część Serbołużyczan także wywędrowała na południe, dając początek późniejszej Serbii.Cesarz Bizancjum szukał wsparcia. Państwo nękane najazdami było blisko upadku. To za sprawą azjatyckich Awarów, którzy łupili niemiłosiernie ludy europejskie. Po tym, jak zajęli tereny nad Dunajem (podporządkowując sobie m.in. mieszkających tam Słowian), zaczęli regularnie najeżdżać Bizancjum. I właśnie wtedy cesarz miał sięgnąć po pomoc Chorwatów.
Jak twierdzi Konstanty Porfirogeneta – z Białej Chorwacji wyruszyła na południe część plemienia, która uporała się z Awarami: "przybyli oni ze swoim ludem do Dalmacji i dowiedzieli się, że Awarowie są w posiadaniu tej ziemi. Po kilku latach walk ze sobą, Chorwaci zwyciężyli i zabili część Awarów, a resztę z nich zmusili do poddaństwa".
Taka lokalizacja generalnie znajduje potwierdzenie w dawnych kronikach, choć dziejopisowie byli mniej konkretni. Cesarz Konstantyn wspominał jedynie, że Biała Chorwacja graniczyła z Białą Serbią, a także z Niemcami i Węgrami.
Z kolei żyjący w IX w. Alfred Wielki, król wczesnośredniowiecznego brytyjskiego państwa Wessex (jego postać znalazła się w jednym z sezonów serialu "Wikingowie"), który podobnie jak Konstantyn miał zacięcie naukowe i kronikarskie, lokalizował Białą Chorwację na północ od państwa wielkomorawskiego, rozciągającego głównie na terenach dzisiejszych Czech i Słowacji.
O Białej Chorwacji wspomina też powstała w początku XII w. kronika Kosmasa z Pragi. Czeski dziejopis opisując obszar diecezji praskiej wskazuje, że Chorwaci (rozbici na dwa "księstwa" Chorwatów i Białych Chorwatów) zamieszkiwali na północnych granicach tej diecezji: "Następnie na północ te są granice: Pszowianie, Chorwaci i drudzy Chorwaci, Ślęzanie, Trzebowianie, Bobrzanie, Dziadoszanie, aż do środka lasu, którym otoczone są granice Milczan. Stąd na wschód te rzeki ma za granice: Bug i Styr z grodem Krakowem i prowincją, której nazwa jest Wag, z wszystkimi krainami należącymi do wspomnianego grodu Kraków" – pisze Kosmas.
Wiślanie czyli Chorwaci?
O Chorwatach zapomina natomiast inny ważny dziejopis wczesnego średniowiecza. Mowa o tzw. Geografie Bawarskim – anonimowym mnichu, który w IX w. na zlecenie króla Bawarii Ludwika Niemca, dokonał spisu ludów i grodów leżących na wschód od Łaby i na północ od Dunaju. Geograf zostawił po sobie jedno z najcenniejszych źródeł wiedzy o przedchrześcijańskiej Polsce. Jego kronika, zwana Zapiską Karolińską wymienia m.in. Goplan, za to nie ma w jego wyliczeniu Polan. Nie ma też Chorwatów. Kronikarz wspomina za to o Wiślanach.
Czy więc możliwe, że ci Chorwaci, którzy nie wywędrowali nad Adriatyk, kryją się pod nazwą Wiślan? Tak sądzi część historyków. Według nich nazwa wywodząca się od nazwy rzeki mogła trafić do kronikarzy niemieckich za pośrednictwem kupców z Moraw, gdzie popularne było nazywanie ludów od nazw rzek.
Jeśli Biali Chorwaci i Wiślanie to ten sam lud, rodzi się pytanie, czy to właśnie przodkowie dzisiejszego narodu z Bałkanów założyli jedną z kolebek polskiej państwowości, czyli Kraków? Co bardziej wyrywni, domorośli poszukiwacze tajemnic historii są skłonni nawet w legendarnym Kraku dopatrywać się chorwackiego protoplasty, zwłaszcza że jakże bałkańsko brzmi nagromadzenie spółgłosek krk (tak nawet nazywa się jedna z chorwackich wysp). Kronikarze wspominają zresztą o wielkim pogańskim księciu rządzącym nad Wisłą.
Historycy studzą jednak rozgrzane głowy. Początki osadnictwa w Krakowie są o kilka stuleci późniejsze od czasów, gdy z Białej Chorwacji na południe mieli wywędrować śmiałkowie. Z kolei wspomniany wcześniej brytyjski król Alfred Wielki wspomina zarówno o Białych Chorwatach, jak i Wiślanach, co by oznaczało, że jednak były to dwa różne plemiona.
Polanie czyli Chorwaci?
Najbardziej radykalnie wśród relacji dziejopisów brzmi głos kronikarza ruskiego – Nestora, autora "Powieści lat minionych". Otóż według niego Biali Chorwaci to protoplaści… wszystkich plemion lechickich, w tym Polan! To oni wraz z przodkami Serbów i alpejskimi Słowianami z Karyntii (Chorutanie) mieli dać początek słowiańskiemu osadnictwu nad Odrą i Wisłą.
Przybyli tu z kolebki nad Dunajem. "Po mnogich zaś latach siedli byli Słowianie nad Dunajem, gdzie teraz ziemia węgierska i bułgarska. I od tych Słowian rozeszli się po ziemi i przezwali się imionami swoimi, gdzie siedli na którym miejscu. Tak więc przyszedłszy, siedli nad rzeką imieniem Morawa i przezwali się Morawianami, a drudzy Czechami nazwali się. A oto jeszcze ciż Słowianie: Biali Chorwaci i Serbowie, i Chorutanie. Gdy bowiem Włosi naszli na Słowian naddunajskich i osiadłszy pośród nich ciemiężyli ich, to Słowianie ci przyszedłszy siedli nad Wisłą i przezwali się Lachami, a od tych Lachów przezwali się jedni Polanami, drudzy Lachowie Lucicami, inni - Mazowszanami, inni - Pomorzanami". – pisze ruski kronikarz.
Mówiąc o Włochach miał na myśli Nestor państwo Franków, które naciskało na plemiona słowiańskie żyjące na nizinie naddunajskiej. Tak oto, wedle kronikarza Biali Chorwaci trafili nad Wisłę.
Czy – jak chce Nestor – to właśnie od Chorwatów wzięli się Lachowie? Nawet jeśli to przesadne stwierdzenie, wszystko wskazuje na to, że Polaków i naród znad Adriatyku łączy znacznie więcej, niż tylko sympatia. Tym czymś zdaje się być wspólna pradawna przeszłość. https://turystyka.wp.pl/polak-chorwat-dwa-bratanki-6448876328203905a
Bibliografia, m.in.:
Labuda G., Chorwacja Biała, w: Słownik Starożytności Słowiańskich. Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych, red. Władysław Kowalenko, Gerard Labuda, Tadeusz Lehr-Spławiński, t. 1 (A-E), cz. 1 (C-E), Wrocław-Warszawa-Kraków 1962,
Smok Wawelski był człowiekiem?
"Wszyscy znamy tę legendę. Dzielny szewczyk wybawił Kraków od złego smoka terroryzującego całą okolicę, podrzucając mu do zjedzenia barana wypełnionego siarką i smołą. Smok to „świństwo” zjadł, wypił pół Wisły i pękł. Jakoś tak to szło…
Tyle, że wszystkie kroniki naszych sąsiadów (Czechów, Rusinów, Niemców) milczą o Kraku i smoku wawelskim. Piszą o nich tylko nasi kronikarze. Ciekawe jest też to, że smok wawelski nie był wcale naszą, polską specjalnością i wynalazkiem. Smok to mit odwieczny, funkcjonujący w wielu krajach europejskich. Występuje w kronikach ruskich (tutaj gad ten kończy podobnie jak jego wawelski pobratymiec) i u Saxo Grammaticusa. W Krakowie smok mieszkał w podwawelskiej jaskini (smocza jama). Był całożercą pożerającym swoje ofiary w całości. Szczególnie upodobał sobie dziewice. Czy smok ten był rzeczywiście gadem? A może był to… człowiek? Jak podaje A. Zieliński, istnieje hipoteza, według której w Krakowie nie było żadnego smoka, tylko… awarski namiestnik – uosobienie krwiożerczości i zła. Ale po kolei.
W VII wieku Małopolska i Kraków znajdowały się w rękach Awarów. Ten azjatycki lud podporządkował sobie tereny leżące na północ od Karpat, w tym ziemie należące do plemion Wiślan i Lędzian. Bajan, chagan Awarów, rządził tymi ziemiami za pośrednictwem namiestników. Taki właśnie awarski namiestnik, być może rządził Małopolską i rezydował w Krakowie, na Wawelu. Panowanie Awarów było bardzo uciążliwe dla mieszkańców Krakowa. Przede wszystkim musieli oni brać udział w wojnach toczonych przez swoich panów. Najczęściej używani byli wówczas jako „mięso armatnie” tzn. walczyli w pierwszej linii i masowo ginęli. W czasie pokoju nakładano na nich wielkie ciężary: musieli płacić daniny, oddawać Awarom swoje kobiety (dziewice dla smoka?), byli też masowo sprzedawani w niewolę. W podobny sposób rządy na Wawelu sprawował zapewne nieznany nam z imienia namiestnik awarski. Z czasem, musiał być postrzegany przez miejscowych jako „potwór”, który „pożerał” dobytek i ludzi.
Wraz z upływem czasu, człowieka zastąpił więc gad, czyli smok – uosobienie potworności, krwiożerczości, zła. Czy tak właśnie było w przypadku Krakowa i smoka wawelskiego? Wiele na to wskazuje. Jest w tej całej historii jeszcze jedna zastanawiająca sprawa. Mianowicie, jest to kopiec Kraka w pobliżu Wawelu. Co w sobie kryje? W okresie międzywojennym archeolodzy odkryli w nim awarskie ozdoby, fragmenty uprzęży używanej przez awarskich jeźdźców… Czy były to rzeczy należące do awarskiego namiestnika znienawidzonego przez mieszkańców Krakowa? Kto więc był mieszkańcem smoczej jamy? I czy smok był smokiem, czy człowiekiem?..."
źródło: Tekst pochodzi ze strony http://alehistoria.blox.pl/
zobacz także; https://podgorze.pl/kopiec-kraka-w-swietle-badan-archeologicznych-xx-wieku/
Awarskie okucie pasa z motywem gryfa z Choruli, k. Opola, VIII w. n.e. | zbiory Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
Kim byli awarowie?
Awarowie to lud koczowniczy, zagadkowego pochodzenia, , który od VI do początków IX wieku naszej ery zamieszkiwał tereny dzisiejszych Węgier. Osiedlił się na Bałkanach za zgodą Bizancjum (miał być ochroną przed Słowianami) i dzięki współpracy z Longobardami. Koczownicy awarscy, przypominający pod względem zwyczajów i trybu życia późniejszych Tatarów, stanowili przez blisko 250 lat jeden z najbardziej wpływowych czynników życia politycznego tej części Europy, dominując nad licznymi plemionami słowiańskimi. Utworzone przez nich państwo, Kaganat Awarów, zasłynęło łupieżczymi wyprawami - przede wszystkim na tereny Bizancjum. Kontakty plemion słowiańskich z kaganatem awarskim w VII i VIII wieku znajdują potwierdzenie w materiałach archeologicznych także na ziemiach polskich. Często są to okucia dekoracyjne, które stanowiły ozdobę nomadzkiego pasa. Mogło ich być nawet kilkanaście, były przymocowane nitami do skóry pasa głównego i zaopatrzone w luźno zwisające mniejsze ozdobne zawieszki.
Zabytki awarskie - awarskie okucia pasów z VIII wieku n.e. znaleziono na ziemiach południowej Polski na przykład:
- w Małopolsce w kopcu Kraka, pod Krakowem
- Na Śląsku: w Syrynii, k. Wodzisławia oraz koło Opola w Choruli; w Muzeum w Bytomiu znajduje się zabytek awarski, znaleziony w 1942 roku na terenie osady wczesnośredniowiecznej w Choruli. https://www.facebook.com/MuzeumGornoslaskiewBytomiu/posts/3135763166461557
- na lubelszczyźnie pod Tomasowem Lubelskim
Dwa ostatnie znaleziska to ażurowe okucie pasa z motywem gryfa (mityczne zwierzę o ciele lwa z głową i skrzydłami orła) wykonane z brązu. Zabytek, o długości 2,7 cm, wydatowano na VIII wiek.
Na zdjęciu: lombardzki żołnierz w awarskim wyposażeniu: lamelkowa zbroja oraz hełm na podstawie znalezisk z Niederstotzingen (Niemcy), tarcza (ozdobne motywy znalezione w Cividale del Friuli, uzbrojony w miecz typu spatha (prosty i długi). VI w., rekonstrukcja historyczna.
O Awarach w skrócie:
Awarwie - Ciekawostki:
Pochodzenie: byli ludem chińskim (lub tureckim); panując przez ok. 250 lat nad milionami słowian ulegli "slawizacji"tj. przyjęli przyjęli język słowiański niezbędny do komunikacji w tej części Europy.
Sukcesy: budowa imperium, który przez blisko 250 lat bylo postrachem Europy. Kaganat Awarów – w okresie swojej największej świetności na początku VII wieku sięgał od Wiedenia po Don, od Karpat na północy po Adriatyk i dolny Dunaj na południu.
Źródło sukcesów: Awarowie przynieśli do Europy strzemiona - wynalazek, który zrewolucjonizował świat i dzięki któremu powstało średniowieczne rycerstwo. Dzięki kontaktom z Awarami poszczególne ludy europejskie zapoznały się ze strzemionami. Od nich wynalazek nie znany wcześniej na kontynencie europejskim zapożyczyli Frankowie – Karol Młot stworzył tzw. frankijską jazdę pancerną (późniejsze rycerstwo).
Resputacja: We wszystkich językach słowiańskich, Awarów nazywano Obrami/ Obrynami (Obъr, l.mn. *Obъrъ), co dało początek słowu "olbrzym, gigant" (z wyjątkiem ruskiego – gdzie Awar, koczownik): stąd staropolskie obrzym (współcześnie z mazowiecką epentezą "l" - olbrzym). W Małopolsce przetrwałą pamięć o "Smoku Wawelskim", utożsamianym przez badaczy właśnie z Awarskimi najeźdćcami.
Wygląd: Awarscy mężczyźni mieli wg przekazów czerwone włosy (farbowane?); splecione w dwa długie warkocze, co wyróżniało ich spośród ludów świata.
Stosunek do Słowian: Tradycją ludów koczowniczych było, iż po pokonaniu przeciwników i podporządkowaniu ich, byli zmuszzani przez zwycięzców do regularnego płacenia różnorakich danin i do uczestnictwa w kolejnych wyprawach wojenncych. Tak było równiez w wypadku Awarów , którzy taką politykę prowadzili względem ludów koczowniczych, jak i Słowian. Źródła odnotowują uczestnictwo Słowian w ekspedycja rabunkowych Awarów np. przeciw Bizancjum. Jednak od samego początku "sojusz" awarsko-słowiański nie był równoprawny. Piechota Słowian stanowiła dla Awarów przysłowiowe mięso armatnie i nich odwódcy hojnie safowali krwią tych wojowników. Często zdarzało się, iż dowództwo średniego szczebla po nieudanej walce było w okrutny sposób zabijane. Równieżw przypadku sukcesów, korzyści w postaci łupów nie trafiały w spodziwanej ilości do słowiańskich "sojuszników". Równie trudne było połośzenie prostej ludności słowiańskiej, która częstokroć doświadczała przemocy, gwałtów i grabieży. Stawianie oporu równało się śmierci. Słowianie zaczęli masowo odstępować dotychczasowego sojusznika. Narastający konflikt stał się zarzewiem powstania ogólnosłowiańskiego, na czele którego stanął Samon, prawdopodobnie inspirowany przez Bizantyjczyków.
Chronologia dziejów awarskich
- ok. 555- nadejscie gryfich (smoczych?) jeźdzców, zwiastunów apoklipsy z piekła rodem (plemię Żuan-Żuan, zwane inaczej Rouran, zostało rozbite przez Turkutów i ewakuuje się w stronę Europy)
- 557 – Pojawienie się Awarów w Europie w rejonie północnego Kaukazu; a następnie podbój ludów między Morzem Kaspijskim a Kubaniem i nad Wołgą. W Ciągu kolejnych trzech lat (558–560) następuje utworzenie federacji plemiennej z Kutigurami, Utigurami i plemionami huno-bułgarskimi (Barsilami i Sabirami).
- 561 – najazd na ziemie położone dalej na zachód, a zamieszkane przez słowiańskich Antów.
- W tym samym roku następuje osiedlenie Awarów przez cesarza Bizancjum Justyniana Wielkiego na północ od Dolnego Dunaju, jako kordonu przed najazdami słowiańskimi na Cesarstwo.
- W kolejnym dziesięcioleciu: pokonanie Franków, Gepidów i Bizancjum! Podjęto dwie wyprawy na kraj Franków (jedna zakończona wzięciem do niewoli ich króla!) oraz napad na Gepidów na Nizinie Węgierskiej i zajęcie ich ziem (w dorzeczu Cisy, aż po Siedmiogród); sukces był możliwy dzięki współpracy z Longobardami, którzy w kolejnym roku oddali Awarom swe ziemie (Panonię), a także najazd 10 tysięcy Kutigurów na cesarską cesarską Dalmację; skutkiem traktat pokojowy zezwalający na osiedlenie się Awarów w Panonii).
- Kolejne półwiecze to najazdy we wszystkich stronach: od Istrii po ziemie Antów; głównie rajdy wraz z Słowianami na Bałkany.
- 575 – Przymierze Bizancjum z kaganem (Bajanem), zobowiązujący Awarów w zamian za roczny trybut ze strony cesarstwa do spacyfikowania Sklawinów nękających jego ziemie, w wyniku którego nastąpił m.in. najazd 100 000 Awarów na ziemie sklawińskie.
- Kilka lat później Awarowie zdobywają na Bizancjum Sirmium (po dwóch latach oblężenia); a następnie opanowują ziemie na prawym brzegu Dunaju.
- 585 – Najazd Awarów na ziemie Cesarstwa w kierunku Morza Czarnego; a następnie wspólne ze Słowianami oblężenie Tesaloniki (zwinięte z powodu głodu i zarazy) i ponowny najazd aż po Macedonię (10 lat późńiej).
- 602 – Najazd Awarów na sprzymierzonych z Bizantyjczykami Antów, na bizantyjską Trację i na Istrię (wspólnie z Longobardami i Słowianami).
- 614 – Oblężenie Tesaloniki. Zdobycie wspólnie ze Słowianami Salony i opanowanie ziem nad Adriatykiem.
- 626- Klęski Awarów; nieudane porwanie cesarza Herakliusza i nieskuteczne oblężenie Konstantynopola (m.in. na skutek dywersji Słowian, których nawet miał rozkazać stracić dowódca perski?); równocześnie powstanie Słowian na zachodzie i budowa państwa Samona; wojna domowa z Bułgarami; utrata na ich rzecz terenów nad Wołgą
- wkrótce po powstaniu Samona - Migracja Serbów i Chorwatów (po 630), która wyparła Awarów znad Adriatyku; 40 lat później (ok. 670) utrata na rzecz Bułgarów Asparucha terenów nad dolnym Dunajem)
- 795 n.e. - atak Franków na główną twierdzę Awarów i ostateczne splądrowanie skarbca.
- Trzy nieudane powstania Awarów przeciw Frankom;
- 805 roku stanął przed Karolem ochrzczony przywódca Awarów prosząc o schronienie dla swoich ludzi prześladowanych przez Słowian
- O ich religii nie wiemy zbyt dużo, trochę informacji podaje Paweł Diakon w Historii Longobardów. Najprawdopodobniej był to szamanizm, mieli zwyczaj swoim składanym do grobu zmarłym ucinać głowy i krępować kończyny, co może świadczyć o wierze w wampiryzm i demony.
- To właśnie oni sprowadzili do Europy pierwsze żelazne strzemiona (wynalazek chiński). Frankowie zapożyczyli je od nich – jak i też typ siodeł – dzięki czemu majordom Karol Młot powołał do życia tzw. „frankijską jazdę pancerną”, z której wykształciło się późniejsze rycerstwo.
Awarowie - podsumowanie
- "Awarowie, koczowniczy lud pochodzenia azjatyckiego, w latach 568 – 796 najważniejszy organizm polityczny w Kotlinie Karpackiej, a nawet Europie Środkowej (fot 1-2). Na ogół przyjmuje się, iż wywodzili się z Dalekiego Wschodu, gdzie identyfikuje się ich z ludem Żou-Żan, zdaniem części badaczy mieliby jednak pochodzić z Azji środkowej, tworząc jeden ze składników tzw. federacji heftalickiej. Niewątpliwie pojawienie się A. w Europie jest wynikiem wzrostu siły militarnej Kaganatu Tureckiego, którego władca traktował A. jako swych zbiegłych poddanych.
- W 557/558 przebywali A. na północnym przedpolu Kaukazu, skąd wysłali, dzięki pośrednictwu Alanów poselstwo do Konstantynopola. Uzyskawszy liczne dary prowadzili początkowo politykę zgodną z interesami Bizancjum. Wkrótce jednak usamodzielnili się, rozszerzając zasięg swych najazdów aż nad dolny Dunaj. Tutaj starli się m.in. z Antami, por. →Słowianie. W 562 r. i 566/567 zorganizowali wyprawy przeciwko →Frankom , zapewne za namową Bizantyńczyków. W trakcie wypraw tych przeszli najpewniej przez ziemie dzisiejszej Polski. (...) ziemie Europy Środkowej (w tym Polska) były wówczas niezasiedlone.
- Celem kagana awarskiego Bajana było jednak zajęcie Kotliny Karpackiej, zamieszkałej wówczas przez germańskich →Longobardów (Panonia) oraz →Gepidów (Siedmiogród). W 567 Awarowie wraz z Longobardami pokonali Gepidów, wkrótce Longobardowie pod wodzą Alboina opuścili swe siedziby i udali się do Italii. Wydarzenie to, (...) uznaje się tradycyjnie za koniec okresu wędrówek ludów w Europie Środkowej. Niewątpliwie wymarsz Longobardów oznaczał opuszczenie Europy Środkowej przez ostatnią dużą grupę →Germanów , badania archeologiczne dowodzą jednak, że także po 568 r. stwierdzamy obecność ludności germańskiej, np. Gepidów na terenie Kaganatu Awarskiego (Fot. 6).
- Po zajęciu basenu środkowego Dunaju A. rozpoczęli intensywne najazdy na bałkańskie prowincje Cesarstwa Bizantyńskiego, kluczowe znaczenie miało tu zajęcie ważnego punktu militarnego w Sirmium (ob. Sremska Mitrovica) w pobliżu ujścia Sawy do Dunaju. W 586 r. A. oraz →Słowianie oblegali Salonikę. Apogeum rozwoju Kaganatu Awarskiego przypada na pierwszą ćwierć VII w., rajdy A. sięgały zachodnich Bałkanów, trybuty wypłacane A. sięgnęły sumy 200 000 →solidów rocznie (fot. 3). Latem 626 doszło do oblężenia Konstantynopola przez siły awarskie i podległych im Słowian oraz Persów. Załamanie się ataku na stolicę Cesarstwa Bizantyńskiego miało ogromne znaczenie dla prestiżu A. Być może powstanie wówczas tzw. państwa Samona na terenie Czech wiąże się z osłabieniem władzy centralnej A. W latach 791-796 wojska Karola Wlk. rozbiły Kaganat Awarski.
- W studiach nad A. ogromną rolę odgrywają badania archeologiczne, obecnie znamy ponad 60 tysięcy – często bardzo okazale wyposażonych – pochówków z terenu Kaganatu. W archeologii A. wyróżnia się okres wczesno- (do ok. 650), środkowo- (do schyłku VII w.) i późnoawarski (VIII w.). Należy podkreślić, iż większość pochówków awarskich datować należy na drugą poł. VII-VIII w.; (...). Pochówki szkieletowe, w których zmarłemu, poza szeregiem przedmiotów towarzyszył także koń pojawiają się po roku 600. W okresie wczesno- i środkowoawarskim dominują ozdoby wykonane ze złota i srebra (por. Fot. 4). Ogromne trybuty napływające nad środkowy Dunaj umożliwiły produkcję wspaniałych ozdób. W okresie późnoawarskim dominują elementy stroju wykonane z brązu, charakterystyczne są m.in. elementy pasa zdobione motywem gryfa oraz wici. Niezwykle ciekawym zjawiskiem okresu wczesnoawarkiego jest tzw. kultura Keszthely – niewielka enklawa ludności romańskiej, chrześcijańskiej żyjącej u schyłku VI i pierwszej poł. VII w. nad Jeziorem Balaton (por. Fot. 5).
- Tradycyjnie pojawienie się w Europie środkowej A. w 568 r. uznawano za jedną z przyczyn załamania się dalekosiężnych kontaktów handlowych. Dzięki badaniom archeologicznym wiemy, iż Kaganat A. nie był (azjatyckim) monolitem etnicznym. Ogromne ilości dóbr napływających na ziemie nad środkowym Dunajem trafiały także do słowiańskich sąsiadów A.
- Z terenu dzisiejszej Polski zabytki awarskie nie są zbyt liczne, zdaniem części badaczy wznoszenie w Polsce południowej grodów już w VIII w. może wiązać się z zagrożeniem ze strony A. Bezsprzecznie wyroby awarskie należą do ważniejszych zabytków datujących kulturę →słowiańską w VI-VIII w. Najpewniej współczesne słowo olbrzym nawiązuje do słowiańskiej nazwy A. (Obrzy), awarskiego pochodzenia jest zapewne także termin żupan". http://www.mpov.uw.edu.pl/pl/thesaurus/ludy/awarowie-
- Z dyskusji na ten temat:
- Część badaczy wysuwa koncepcję obecności Awarów na ziemiach polskich; np. istnieje hipoteza T. Lewickiego, dowodzącego w oparciu o interpretację treści anglosaskiego poematu Widsith (Daleka podróż) istnienia około r. 595 kontroli awarskiej nad plemionami słowiańskimi, siedzącymi na obszarze obecnego Górnego Śląska i w dorzeczu górnej Wisły; wg części badaczy nie znajduje oparcia w omówionych źródłach archeologicznych): Te rzadkie znaleziska można jednak interpretować np. w ten sposób, iż "u plemion sąsiadujących z obszarem państwa awarskiego (np. teren Polski południowej), w ich sferach wyższych (w pewnych określonych dziedzinach stroju czy uprzęży) „moda” na styl awarski/koczowniczy. https://rcin.org.pl/Content/36544/WA308_39142_P319_UWAGI-W-KWESTII_I.pdf
- "Można więc przypuszczać, że na Wawelu była siedziba awarskiego namiestnika. Na Wawelu nie znaczy, że w jakimś zamku czy w ogóle budynku. Zimą w jaskini a w lecie w namiocie rozbitym na wzgórzu. Przed namiotem czy jaskinią stała zapewne chorągiew (może stoina) ze znakiem kagana awarskiego – skrzydlatym gryfem. Od tego znaku ludowa legenda zrobiła z namiestnika smoka. Jak zatem wyglądał smok wawelski możemy zobaczyć na przedmiotach ze skarbu awarskiego z Nagyszentmiklos: http://www.nhm-wien.ac.at/nhm/Prehist/Stad...os/k19d4_a.html"
- "Walka ze smokiem mogła być zmitologizowaniem walki z Awarami, ale wyprowadzenie samej postaci smoka z awarskiego sztandaru jest nieco naciągane. Smok istnieje na całym obszarze słowiańskim, nie tylko w Krakowie, i pełni konkretną funkcję religijną - jest chtonicznym potworem, strażnikiem podziemia, wrogiem słońca, a co najważniejsze - tym, który więzi wody (...) Kadłubek znał historię o smoku pokonanym przez Kraka - była to miejscowa protoplastyczna legenda bohaterska, nawiązująca do głównego mitu. Kadłubek jednak jej nie rozumiał, bo już wtedy była ona czymś w rodzaju reliktu. Dlatego postanowił ją unaukowić na swój sposób, czyli zlatynizować i odnieść do zamierzchłej aczkolwiek bardziej mu znanej przeszłości rzymskiej. Czynność tę powtarzano w Polsce nagminnie przy poprawianiu legend herbowych. Kraka zmienił na Grakchusa, smoka na holofagusa. Nie rozumiał jednak po co i w jaki sposób smok miałby porywać wody, bo nie znał już słowiańskiej mitologii. Zaczerpnął więc po raz kolejny wątek znany mu z literatury zachodniej. Smok wypił wodę z Wisły (w mitycznym oryginale uwięzienie wód), by ugasić wewnętrzny pożar, a potem pękł (mityczne uwolnienie wód). W całej Słowiańszczyźnie smok więżący wody jest pokonywany przez uderzenie pioruna, miecza, topora. Motyw podrzucania wypchanego zwierza został więc przywleczony przez Kadłubka z Zachodu i ostał się tylko w jego kronice.". http://www.historycy.org/index.php?showtopic=22466&st=15
- NB Legendę o Kraku jako pierwszy zapisał na początku XIII wieku, w swej Kronice Mistrz Wincenty, zwany Kadłubkiem, późniejszy biskup krakowski (1207-1218). Przez wieki podanie było stale uzupełniane i modyfikowane m. in. przez Jana Dąbrówkę, Jana Długosza, Bernarda Wapowskiego, Bartosza Paprockiego, Joachima Bielskiego.
Osadnictwo słowiańskie i niewolnicy słowiańscy w krajach muzułmańskich według średniowiecznych pisarzy arabskich / Tadeusz Lewicki. http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historyczny-r1952-t43-n3_4/Przeglad_Historyczny-r1952-t43-n3_4-s473-491/Przeglad_Historyczny-r1952-t43-n3_4-s473-491.pdf
"mityczna Chazaria. Otóż dawno, dawno temu (mniej więcej na przełomie XIX i XX wieku) dwóch naukowców – Austriak Hugo Freiherr von Kutschera i Polak Maksymilian Gumplowicz – niezależnie od siebie wysunęło hipotezy, że europejscy Żydzi mogli de facto nie być Żydami, lecz potomkami tureckiego ludu Chazarów. Chazarowie, a raczej część z nich, rzeczywiście przyjęli we wczesnym średniowieczu judaizm. W latach 964-965 ruski książę Światosław rozbił Chazarię, a o Chazarach słuch właściwie zaginął. Hipoteza chazarska została zweryfikowana i odrzucona. Co prawda próbował ją wskrzesić izraelski lewacki historyk Shlomo Sand, ale bez powodzenia. Obecnie kołacze wśród ekstremy z lewa i prawa.
Chronologia: Awarowie i Slowianie
ok. 560 [sto lat po upadku Rzymu] - pojawili się w Europie Awarowie. Przybyli nad Dunaj znad Morza Czaenego (pod naciskiem Turków?), Wykorzystali konflikt między Longobardami a Gepidami na Bałkanach i zajęli obszar środkowego Dunaju. Na tych terenach podporządkowali sobie przebywające tam od połowy V w. plemiona Słowiańskie. Przyczynili się do rozprzestrzenienia plemion słowiańskich (podziału na 3 grupy).
623 - powstaje pierwsze państwo słowiańskie obejmujące (być może) ziemie od Śląska po Słowenię. Słowianie wykorzystują osłabienie Awarów. Na czele państwa stawiają kupca Frankijskiego Samo. Rządzi roztropnie przez 35 lat, pokonując m.in. króla Franków Dagoberta. Mimo posiadania 22 synów, po jego śmierci państwo upada,
623 - Słowianie napadli na ziemie w samym sercu Cesarstwa: na Kretę i Azję Mniejszą.
626 - oblężenie Konstantynopola przez Słowian (od strony morza) i Awarów (od lądu). Wcześniej kilkukrotnie z Awarami bezskutezcnie napadają drugie najważniejsze emiasto państwa Tesaloniki (łacznie pięciokrotnie: 584, 586, 604, 615, 618; z miasta tego pochodzić będą Cyryl i Metody). W rezultacie zmiennych losów wojen Cesarz Bizantyjski przesiedla kilkadziesiąt tysięcy Słowian m.in. do Syrii, tam niespodziewnie przechodzą na stronę Arabów. https://histmag.org/Tesalonika-drugie-miasto-cesarstwa-8230
ok. 800 r. - wielkie powstanie Słowian przeciw Awarom, założono wówczas wiele grodów obronnych (wcześniej Awarowie nie zezwalali na to słowianom na wznoszenie schronień). Wówczas powstał stary Cieszyn (?).
Wielkie Morawy (wyłaniają się z chaosu i niosą chrześcijaństwo)
ok. 831/833 - powstaje państwo Wielkomorawskie, dzieje się to niedługo po ostatecznym zniszczeniu Kaganatu Awarskiego przez armię Karola Wielkiego w 805 roku. Obejmowało obszar Moraw, Słowacji, dorzecza Cisy, Czech, część Panonii i Łużyc. Jednoczy je Mojmir, który przyjmuje chrzest (z rąk łacińskich/niemieckich).
863 - chrzest "ze wschodu" przyjmuje książę Rościsław [trzydzieści lat po powstaniu, dwadzieścia lat po traktacie w Verdun]. Wcześniej zwraca się do Cesarza Bzantyjskiego z prośbą o przysłanie misjonarzy. Przybywają Cyryl i Metody. W ten sposób Morawy uniezależniają się od napierającego z zachodu państwa Niemieckiego.
ok. 880 - Świętopełk I morawski (Świętopełk Wielki) pali grody Wiślan, a w drodze do Krakowa osady Gołszyców, m.in. na Śląsku Cieszyńskim (stary Cieszyn i grodzisko w Międzyświeciu k. Skoczowa); w takich "niesprzyjających" okoliznościach chrześcijaństwo po raz pierwszy zjawia się na ziemiach polskich (o przepowiendni nawrócenia siłą "potężnego księcia na Wiślech", który "urągał chrześcijanom" wspomina Żywot św. Metodego, tj. tzw. Legenda Panońska.
ok. 871 - chrzest Borzywoja I władcy Czech z dynastii Przemyślidów
Bułgarzy
679 - Bułgarzy znad Wołgi wkraczają nad Dunaj, lud turecki [łatwość ze względu na próżnię wywołąną śmiercią Sammona 20 lat wcześniej]
811- głowa Cesarza Nicefora I służy jako kielich chanowi Bułgarskiemu Crumowi I
866 - chrzest przyjmuje chan Bułgarii Borys I Michał [sto lat przed chrztem Polski]
922 - Bułgarzy nadwołżańsscy przyjmują islam (Bułgaria Wołżańsko-Kamska)
1014 - zemsta po dwóch wiekach. Cesarz Bazyli II Bułgarobujca, oślepia 15 tysięcy Bułgarów.
Rusini - Waregowie
ok. 900 r. - seria wypadów na Konstantynopol
950 - krwiożercza św. Olga przyjmuje chrzest
988 - Włodzimierz po "plebiscycie" spośród 4 religii przyjmuje chrzest w obrządku greckim za pośrednictwem Konstantynopola (wcześniej grozi Bazylemu II zniszczeniem Konstantynopola :). Jego ludzie robią "furorę" u Cesarza - powstaje Gwardia Wareska
"Słowianie odegrali ważną rolę również na Wschodzie. Już po wielkiej wojnie co najmniej kilkadziesiąt tysięcy z nich zostało przesiedlonych przez Bizantyńczyków na teren obecnej Syrii, który stanowił pogranicze z rosnącym w siłę Kalifatem Arabskim. Mieli tam strzec granicy Cesarstwa. Przeszli jednak na stronę Arabów, przyczyniając się do kolejnego okrojenia granic Bizancjum". https://superhistoria.pl/sredniowiecze/slowianie/54170/Pierwsza-wojna-religijna-chrzescijanstwa-umozliwila-ekspansje-islamu.html
810-880: Cieszy-mir? Czyli 70 lat pokoju, którym cieszyć się mieli legendarny Cieszko i jego gołęszyccy pobratymcy
Był zaś w nim [Metodym] także dar proroczy, tak że spełniało się wiele przepowiedni jego, z których jedną lub dwie opowiemy. Książę pogański, silny bardzo, siedzący w Wiślech [Wiśle ?], urągał wielce chrześcijanom i krzywdy im wyrządzał. Posławszy zaś do niego, [kazał mu] powiedzieć [Metody]: Dobrze będzie dla ciebie synu ochrzcić się z własnej woli na swojej ziemi, abyś nie był przymusem ochrzczony na ziemi cudzej, i będziesz mnie [wtedy] wspominał. I tak też się stało…”.
Zapis z księgi Żywota św. Metodego, w której znajduje się Legenda panońska, odczytywać można więc tak: Pewien książę, panujący nad Wisłą za czasów działalności św. Metodego (apostoła Słowian) na Morawach, był przeciwnikiem chrześcijaństwa, napadając na sąsiadujące ziemie chrześcijańckie (Wielkie Morawy). Choć św. Metody ostrzegał, książę nie ochrzcił się, co skończylo się zgodnie z przewidywaniami Metodego. Książę został najpewniej schwytany i przymuszony do przyjęcia wiary chrześcijańskiej.
Badacze interpretują tę sytuację jako zapis z ok. 880 roku, pomiędzy IX wieku konflikcie Świętopełka, władcy państwa morawskiego z potężnym księciem panującym w „Wiślech”, tj. Plemienia Wiślan, które na przełomie VIII i IX wieku zajmowało wiele grodów nad górną Wisłą i sąsiadowało z Wielkimi Morawami. O narzuconym Wiślanom chrzcie może świadczyć kontrowersyjna hipotetyczna misa chrzcielna znajdująca się w Wiślicy. Obiekt łączyć się może (?) z faktem przyjęcia chrześcijaństwa przez Wiślan z rąk kapłanów św. Metodego ok. 880 roku. Czy domniemana misa chrzcielna służyła do wykonywania pierwszych chrztów na tych ziemiach? Tego nie można jednoznacznie stwierdzić, gdyż nadal jest to temat wielu rozważań i sporów naukowców.
Gołęszyce, inaczej: Golężyce (łac. Golenzici) — słowiańskie plemię zamieszkujące pogranicze Śląska i Moraw, wzmiankowane w 845 roku w Geografie Bawarskim. Zamieszkiwali tereny od źródeł Odry po źródła rzeki Wisły (Tj. od pasma Jeseników po Beskid Śląski). Na ich terytorium plemiennym znajdują się obecnie m.in.: Ciszyn, Skoczów, Bogumin, Racibórz, Opawa, Wodzisław, Rybnik, Hradec nad Morawicą, Hulczyn i prawdopodobnie m.in. Karniów i Głubczyce. Od strony północnej poprzez bagniste tereny plemę sąsiadowało z Opolanami (na zachodzie być może z plemieniem Głubczyców/Lupiglaa?), od strony wschodniej poprzez gęsty las rozciągający się między górną Wisłą i Sołą z plemieniem Wiślan, zaś od strony południowej za niezamieszkałym pasem terenu zamieszkiwali Morawianie, którzy w IX wieku zorganizowali się w potężne państwo wielkomorawskie.
http://www.praslowianie.pl/praslowianie-gry-glagolica.html
3. Wpływy rzymskie – szlak bursztynowy
4. Początki osadnictwa słowiańskiego na ziemiach polskich – V-VI w. n.e.
5. Osadnictwo słowiańskie na ziemiach polskich jest częściowo znane dzięki tzw. Geografowi bawarskiemu, który wymienia m.in. plemię Gołęszyców
6. Organizacja społeczna Słowian na ziemiach polskich:
a. ród – więzy krwi,
b. plemię – więzy krwi,
c. opole – wspólnota sąsiedzka (terytorialna).
d. organizacja grodowa
7. Powstanie państw plemiennych na ziemiach polskich
a. państwo Wiślan z ośrodkiem w Krakowie – zostało zniszczone w drugiej połowie IX w. (ok. 880 r pne) przez najazd Wielkich Moraw; równocześnie zniszczone zostało państewko Gołęszyców (Gród w Cieszynie został spalony)
b. państwo Polan z ośrodkiem w Gnieźnie – władzę sprawowała dynastia Piastów
"(...) Jeżeli przyjmiemy, iż Świętopełk I włączył cieszyńskie grody do Państwa Wielkomorawskiego (jak uznaje większość niezależnych historyków) to jego następcą i kolejnym władcą byłby jego syn Mojmir II. Na jego rządach skończyła się dynastia zasiadających na tronie od 820 roku Mojmirowców, a także około 907 roku doszło do upadku Państwa Wielkomorawskiego.
Kontrowersje- ile lasu rosło tysiac lat temu w Polsce?
Według różnych szacunków, 1000 lat po narodzinach Chrystusa, poziom lesistości tego terenu sięgał od 70 aż do 95 procent. Wówczas więc teren dzisiejszej Polski musiał być więc obszarem niekończącej się puszczy. Czy faktycznie?
Panuje obiegowy pogląd, że w Polsce wczesnopiastowskiej rosły ogromne, pradawne puszcze, wktórych tu i ówdzie były poutykane jak rodzynki w cieście tereny objete gospodarką człowieka. Tymczasem kilka prostych zabiegów matematycznych każe zakwestionować taki pogląd.
Przyjmuje się, że w Polsce na obszarze 250.000 km kw. miało mieszkać 1 mln mieszkańców, czyli srednie zaludnienie miało wynosić 4 osoby na kilometr kwadratowy.
Pozornie to bardzo mało, ale:
Ludność Polski zajmowała się bądź pasterstwem, bądź uprawą rolniczą ziemi.
Przyjmuje się, że koczowniczy pasterze nie byli w stanie utrzymać z jednego kilometra kwadratowego ziemi więcej niż jednej osoby. Wynikało to z wielkości stada koni, owiec, krów niezbędnych dla utrzymania koczownika.
Rolnicy potrzebowali niewiele mniej ziemi. Uważa co prawda, że do utrzymania rodziny potrzeba było wtedy uprawy 20 ha, ale... Uprawiali przecież ziemię gospodarką żarową. Polegała ona na tym, że na danym terenie rolnik wypalał las, a następnie przez kilka lat (niedłużej niż 5) uprawiał grut aż do jego całkowitego wyjałowienia. Wtedy działkę porzucał, na której mógł odrastać las i wypalał kolejny obszar.
Każdy więc rolnik w ówczesnej Polsce musiał mieć w rezerwie kilka, powiedzmy co najmniej 4 działki równych obszarowi jego gospodarstwa, aby mieć zapewnioną ciagłość gospodarki rolnej. Każda rodzina złożona z ok. 5 osób potrzebowała więc ok. 1 km kw. gruntu.
Milion ludności Polski musiał więc objąć gospodarką rolną praktycznie cały obszar Polski z wyjątkiem puszcz granicznych.
Wnętrze kraju musiało składać się w 20% z ziem uprawnych, w 40% z rzadkiego młodniaka (las samosiejek od 0 do 10 lat), w 40% ze starszego młodniaka (samosiejki od 10 do 20 lat).
W kraju nie było więc wolnych ziem, uprawnych, kraj był środku otwarty i przejezdny. W razie każdej chwilowej poprawy warunków klimatycznych, lokalnej populacji groziło przeludnienie (...)
Paradoksalnie w XIII w. mogły sie pojawić kompleksy lesne, bo po rewolucji rolniczej XIII, związanej z pojawianiem się w Polsce trójpolówki, nowych technik i upraw rolnych, wraz z wyższą kultura rolną gwałtownie spadło zapotrzebowanie ludności rolniczej na ziemię. Przy trójpolówce na jedną rodzinę wystarczyło juz 16 ha, a nawet mniej. Z jednego km kw. mogło wyżyć nawet 30-40 osób i taką właśnie gęstość zaludnienia niektóre rejony Śląska osiągnęły już w XIIIw., a w reszcie kraju dopiero w XVIIw. Było to związane z powolnym upowszechnianiem się nowych technik, a także z niskim przyrostem naturalnym".
Polecam:
http://www.praslowianie.pl/praslowianie-gry-glagolica.html
Nowa próba zjednoczenia Europy?
- https://epodreczniki.pl/a/odnowione-cesarstwo-ottonow/DANL7rXjW
- https://historiana6.pl/category/zadania/poznac-przeszlosc-1-poziom-podstawowy-karty-pracy-ucznia/poznac-przeszlosc-poziom-podstawowy-karty-pracy-ucznia-poczatki-sredniowiecza/poznac-przeszlosc-poziom-podstawowy-karty-pracy-ucznia-poczatki-sredniowiecza-imperium-karola-wielkiego-czasy-ottonow/
- https://www.youtube.com/watch?v=a7cuGHEUHkY&ab_channel=Cinemaniacs
- https://www.youtube.com/watch?v=STK4GBaqItk&ab_channel=EpicHistoryTV 5 śmierci Wikingów: "mroczne poczucie humoru - dobre na zadanie i przemyślenia
- https://youtu.be/Wc5zUK2MKNY?t=241 (od 4 do 8 minuty) o Wikingach komiksowo; później o tym że mało wiemy o regligii bo to wszystko z chrześcijańskoiego punktu widzenia i w analogii do antyku
Przygotowując się do lekcji, sprawdzianu, itd. polecam sięgnąć po materiały autorstwa Wiesława Zdziabka, doświadczonego nauczyciela historii i metodyka, laureata tytułu Wielkopolski Nauczyciel Roku 2017. Autor, opierając się na podstaiwe programowej i podręczniku do historii wydawnictwa Nowa Era przygotował skrót najważniejszych informacji, które powinien opanować uczeń w ramach zajęć z historii.