Nastolatku, powiedz mi jak wysoki jesteś, a powiem ci, jakim wiekowym drzewem "jesteś"!
Każdy nastolatek jest w stanie oszacować wiek drzewa. Wiedząc, że wzrost człowieka jest niemal równy jego objętości ramion (zazwyczaj różnica jest nieduża i wynosi 5 cm; tzn. ramiona są dłuższe o długość palców jednej z rąk), łatwo jest zbadać obwód drzewa i porównać go z tabelami jego wzrostu.
Dla przykładu. Najniżsi uczniowie i uczennice kończący szkołę podstawową (klasa 8, ok. 14 lat) mają ok. 150 cm wzrostu, a długość ich ramion wynosi nieco mniej, czyli dokładnie tyle ile statystycznie mają 100-letnie dęby. Wystarczy więc pojedynczo lub np. w parze objąć dane drzewo, by sprawdzić ile może mieć lat. Czyli uczniowie najniżsi w klasie są w stanie objąć wiekowy dąb!
Uczniowie o ok. 10 cm wyżsi (mierzący ok. 160 cm) powinni umieć objąć 100-letni buk i grab; jeszcze wyżsi klon (ok. 180 cm); rekordziści zaś Jesion wyniosły (ok. 190 cm).
Wybierzmy dla niego imię! Jakie?
- Pawła Probosza i cieszyńskich orląt
- roczny przyrost wielkości dębu (w pierśnicy, tj. na wys. 130 cm) to średnio obwódka, czy plaster o wielkości ok. ćwierć centymetra ;
- biorąc pod uwagę przyrost w skali średnicy, to będzie to niespełna pół centymetra na rok
- mówiąc nieco precyzyjniej dęby rosną niespełna 10 cm "w obwodzie" w ciągu niespełna 7 lat (6,75 lat)
- wyjaśnienie biologiczne przyrostu rocznego:
- Drewno występujących w Polsce drzew przyrasta w każdym roku o dwa słoje:
- słój jasny na wiosnę
- Wiosną komórki wytwarzane są szybko i słoje stają się szersze.
- słój ciemny na koniec lata.
- W ten sposób liczba podwójnych par słojów (jasnego i ciemnego) wskazuje liczbę lat.
- Jesienią i zimą komórki maleją, a słoje przyrastają wolniej, są też mniejsze i ciemniejsze. Zmiany te mają wpływ na twardość drewna - wiosenne jest miękkie, zimowe twarde.
- "Wiek drzewa – w poszczególnych fazach rozwoju drzewostanu drzewa wykazują zróżnicowane tempo przyrostu na grubość.
- Zazwyczaj przyrastające słoje są coraz szersze, aż do pewnego momentu,
- gdy drzewo zaczyna obficiej owocować przyrastające słoje są coraz cieńsze.
- Fazą w której słoje mają największą średnicę, jest faza drągowiny (ok. 35-50 lat), wtedy drzewo ma większy przyrost na grubość, a mniejszy na wysokość"
- miazga, tj. Kambium - Tkanka twórcza leżąca między łykiem a drewnem, która przez podział komórek wytwarza:
- nowe warstwy łyka na zewnątrz
- nowe słoje drewna do wewnątrz pnia.
- "Nowo powstające elementy łyka podkładają się pod jego starsze warstwy. Wobec tego
- po jednej stronie kambium leży najmłodszy słój drewna,
- po drugiej — najmłodsza warstwa łyka.
- "Odkładanie przez kambium komórek w stronę drewna przebiega około 10 razy częściej niż w stronę łyka, wskutek czego w pniu silniej przyrasta drewno niż łyko. W miarę przyrostu średnicy pnia powierzchnia warstwy kambium musi się stopniowo zwiększać. Odbywa się to w znikomym stopniu przez rozrastanie się komórek kambium w kierunku stycznym do obwodu pnia, głównie zaś przez podział antyklinalny komórek prostopadle do obwodu pnia, często ukośnie do podłużnej osi komórki. Powstałe w ten sposób dwie skrócone komórki kambium rosną na długość i wklinowują się między sąsiednie komórki. Wzrost taki nazywamy wzrostem intruzywnym".
- "Słój roczny, słój przyrostu wtórnego – warstwy drewna wtórnego powstające w wyniku działalności kambium. Ze względu na zróżnicowanie działalności kambium w okresie różnych pór roku podczas przyrostu wtórnego drzew powstają naprzemiennie warstwy drewna wiosennego i drewna letniego.
- "Słój przyrostu rocznego jest warstwą drewna powstającą naprzemiennie na początku i na końcu okresu wegetacyjnego. Słoje widoczne na przekroju poprzecznym pnia są w postaci jaśniejszych i ciemniejszych pierścieni. Warstwy drewna powstają w wyniku tkanki twórczej – kambium, której działalność jest zależna od pór roku".
- Drewno wczesne powstaje w pierwszym okresie sezonu wegetacyjnego – na wiosnę, drewno późne pod koniec lata.
- Drewno wczesne jest jaśniejsze od późnego. W klimacie umiarkowanym kambium zawiesza swoją działalność poza sezonem wegetacyjnym.
- Wysokość dębu:
- Jaką wysokość osiąga dąb w ciągu roku od zasadzenia? Rośnie stosunkowo szybko, rocznie przyrasta o około 80 cm. Po 10 latach uprawy drzewa osiągają około 8 metrów wysokości.
- "normalny"=typowy dąb pomnikowy, który ma 3 metry obwodu na 130 ma 4 metry u podstawy; czyli proporcja wynosi 3/4; 75 %
- jak oszacować wiek dębu?
- Ogólne, "rozeznaniowe" przeliczenie grubości dębu (w pierśnicy-na wys. 130 cm) na wiek:
- 50 cm=ok. 34 lata
- 100 cm=68 lat
- 150 cm=100 lat
- 300 cm=200 lat
- 450=300 lat
- 600 cm= 400 lat
- 750=500 lat