Skip to main content

Projekty w których biorą udział uczniowie naszego Liceum:

Projekty w których biorą udział uczniowie naszego Liceum:

Klasa I: średniowiecze PL: Piastowie- m. podstawowy

Spis tematów (i notatki w skrócie)

  • 5. 1. Prahistoria ziem polskich
  • 5. 2. Początki państwa polskiego
  • 5. 3. Polska pod panowaniem Bolesława Chrobrego
  • 5. 4. Kryzys państwa pierwszych Piastów
  • 5. 5. Odbudowa państwa piastowskiego
  • 5. 6. Rozbicie dzielnicowe w Polsce
  • 5. 7. Państwo i społeczeństwo w czasach wczestnopiastowskich


Warto zobaczyć też: 

https://www.youtube.com/watch?v=apMIgj0pi-U&list=PLBJEVn1h83HxvCVusUnwJqCoHIZed96Rt&ab_channel=ThrashingMadPL

 


  



5. 2. Mieszko I - pan państwa pytajników

'5. 2. Początki państwa polskiego


Histeryczny TOP (najważniejsze zagadnienia):

  1. Piastowie - Wikingowie, Morawianie czy potomkowie piasta kołodzieja?
  2. Dagome Judex, co to za Polska która nie ma granic (i Cieszyna!)
  3. Na złość Niemcom - Będziemy chrześcijanami?
  4. Bolek Chabre (tj. waleczne) serce i sławetna impreza roku 1000: Ja ci dam ramię, a ty masz włócznię z gwoździem i kilka biskupstw (1000 lat biskupstwa we Wrocławiu)
  5. Kto odbudował Polskę (i postawił Rotundę w Cieszynie)? 

Jako powtórkę wiedzy z gimnazjum polecam:

https://youtu.be/pBWwsgEumOg 
https://youtu.be/JoJ7JipPj-o
https://slideplayer.pl/slide/1285382/

Warto zobaczyć też: 

  • https://youtu.be/apMIgj0pi-U
  • https://www.youtube.com/watch?v=Av6iNQRIpNs&ab_channel=CoZaHistoria
  • https://youtu.be/giGlXO74Bu4

 

 
1.: Kultury archeologiczne na ziemiach polskich, w okresie ok. X w. p.n.e.- IV w. n.e.
Grafika powstała na bazie mapy: https://slowianowierstwo.wordpress.com/2016/05/10/ludy-slowianskie-zestawienie-kultur-od-neolitu-do-wspolczesnosci/
2.: Ziemie nad Odrą i Wisłą w czasach kształtowania się granic średniowiecznej Europy, 
wg relacji szpiegów Ludwika Niemca, twórcy "Niemiec" (państwa wschodniofrankijskiego). 





 

Obodrzyce zajmowali i łupili Hamburg sześć razy, Skandynawię wielokrotnie. Na przełomie XI i XII wieku,  epoka wikingów dobiegła końca, teraz to Słowianie Połabscy dominowali na zachodnim Bałtyku, ale nie tylko...




1. Państwo Polan z ośrodkiem w Gnieźnie
a. władzę sprawowała dynastia Piastów, wg tradycji rodowej byli to:
– Piast
– Siemowit
– Leszek
– Siemomysł
b. pierwszym historycznym władcą był Mieszko I
2. Kształtowanie się państwa polskiego za panowania Mieszka I  (962-992 r.)
a. oparciem dla księcia drużyna wojów
b. rozwój sieci grodów i powstawanie przy nich podgrodzi
c. państwo Mieszka I było monarchią patrymonialną – władca traktował państwo jako swoją własność
3. Chrzest Mieszka I
a. zawarcie sojuszu z Czechami i  małżeństwo Mieszka I z Dobrawą
b. przyjęcie chrztu w 966 r. (?)
c. skutki przyjęcia chrztu
– chrzest został przyjęty za pośrednictwem Czech – Mieszko uniknął nadmiernych wpływów Niemiec (?)
– Polska stała się członkiem wspólnoty państw chrześcijańskich,
– Mieszko zrównał się z innymi władcami chrześcijańskimi
– Polska znalazła się w zachodnim kręgu cywilizacyjnym – przyjęcie alfabetu łacińskiego
d. utworzenie biskupstwa misyjnego w Poznaniu – biskup Jordan

Mieszko został prawdopodobnie ochrzczony w Magdeburgu w 965 roku. W tym samym czasie negocjował bowiem z cesarzem sojusz przeciwko Wieletom taką tezę stawia prof. Tomasz Jurek z Poznania. I najpewniej ma rację. 
4. Kształtowanie się terytorium państwa polskiego za panowania Mieszka I
a. podbój południowej Wielkopolski, Kujaw i Mazowsza
b. wojny z  Wieletami o wpływy na Pomorzu Zachodnim (Wichman)
c. zwycięska bitwa pod Cedynią z wojskami margrabiego Hodona – 972 r.
d. opanowanie ziemi lubuskiej – uzyskanie granicy z Niemcami
e.  małżeństwo z Odą – córka rządcy marchii północnej (po śmierci Dobrawy)
f. zerwanie sojuszu z Czechami i odebranie im Śląska
g. przyłączenie ziemi krakowskiej
5. Dagome iudex
a. pierwszy dokument określający granice państwa polskiego
b. powierzenie państwa opiece papieskiej
 
Galeria ilustracji
Praca ze źródłami:
Państwo Mieszka I wg przekazu Ibrahima ibn Jakuba'

  • Czy Polskę założyli Wikingowie? A może Morwianie?
  • Polecamy audycję Polskiego Radia i FILM YT Radka Kotarskiego, pt. Czy Polskę założyli Wikingowie? zob.: 
  • "Badaczy dręczy pytanie, skąd w Wielkopolsce pojawił się geniusz, który w krótkim czasie podporządkował sobie jej mieszkańców, wybudował sieć grodów, a w końcu, przyjmując chrzest, wszedł do elitarnego kręgu władców europejskich. Wiadomo, że Gall Anonim, pisząc swoją kronikę na początku XII w., uwzględniał już dworską propagandę. Aby uzasadnić, że Piastowie są naturalnymi panami tej ziemi, podkreślał lokalność i swojskość protoplasty rodu. Ponieważ jednak Wielkopolska była głęboką europejską prowincją, badacze zaczęli przypuszczać, że Mieszko korzystał z jakichś wzorców z zewnątrz. 
  • – W Wielkopolsce nic się nie działo aż do lat 20. X w., kiedy zaczęły tam w błyskawicznym tempie powstawać grody – Poznań, Giecz, Grzybowo, Ostrów Lednicki – tłumaczy prof. Urbańczyk. 
  • – Trzeba przyznać, że Mieszko z dala od agresywnych sąsiadów mógł spokojnie budować i umacniać centrum swej dziedziny, do czego z pewnością stosował przemoc. Poszerzanie terytorium dawało mu też dostęp do ludzi, bo handel niewolnikami finansował budowę jego wielkiego projektu. Był to zresztą normalny proceder, którym trudnił się m.in. arcybiskup Magdeburga, a Praga jeszcze w XI w. słynęła z targu niewolników. Tylko czy finansowe zaplecze, determinacja i energia wystarczają, by skonstruować państwo, którego budowę trzeba zaplanować, nadzorować, a potem jeszcze wpaść na pomysł, by się ochrzcić? – To wymagało odpowiedniego know-how – przekonuje archeolog.
  • Badacze snuli już różne teorie na temat pochodzenia Piastów. A to, że matka Mieszka była księżniczką bałtyjskich Prusów, na co wskazywać by miało jego dziwne imię; że ziemie polskie najechały wycofujące się pod naporem Sasów oddziały słowiańskich Obodrytów; że impuls do rozwoju wyszedł z Mazowsza, bo stamtąd wyraźny jest napływ srebra. 
  • Forsowano też bardziej nobilitującą Piastów teorię o ich skandynawskich korzeniach. Pomysł wziął się stąd, że do powstania Rusi, Normandii czy Anglii przyczynili się władcy z importu, a w watykańskim dokumencie z końca X w. Mieszka nazwano germańskim imieniem Dagome. Zdawało się, że koncepcja ta ma też potwierdzenie w przykładach znajdowanej u nas broni oraz grobów komorowych w typie skandynawskim. Jej słabością jest jednak fakt, że wszystkie te zabytki pochodzą najwcześniej z czasów panowania Bolesława Chrobrego, czyli to dopiero syn Mieszka sprowadził obcych wojów albo, co bardziej prawdopodobne, wyposażał swoich drużynników w najlepszy sprzęt, produkowany wówczas na północy. 
  • Według prof. Urbańczyka, Piastowie przybyli z Wielkich Moraw, które w IX w. kwitły w łuku Karpat. Aby zrozumieć, jak bardzo nobilitujące znaczenie ma ten południowy trop, warto przypomnieć, czym był funkcjonujący 70 lat pierwszy słowiański organizm państwowy".
  • [Śladem obecności Morawian na Śląsku jest] imponujący (mający ponad 5 ha) dwuczłonowy gród w Gilowie, koło Niemczy, który mógł być rodzajem wielkomorawskiej forpoczty na Dolnym Śląsku. (...). Dolnośląskie odkrycia tego badacza zmieniają pokutujące dotąd w polskiej historiografii przekonanie, że to Małopolska miała bliższe kontakty z Wielkimi Morawami niż Śląsk. Powoływano się przy tym na żywot św. Metodego, w którym mowa o chrystianizacji pogańskiego księcia „siedzącego na Wiślech”. W warstwach spalenizny w małopolskich grodach dopatrywano się zniszczeń powstałych w wyniku najazdu wielkomorawskiego, ale gdy okazało się, że są one różnie datowane, naukę zdominował pogląd, że Małopolska nigdy nie była częścią Wielkich Moraw".  https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1547651,1,czy-mieszko-i-byl-polakiem.read

    • ...a więc może Wielkomorawianie?

  • Taką tezę  postawił porf. Przemysław Urbańczyk w książce "Mieszko I Tajemniczy",twierdził on, że 
  • W książce tej autor poruszył m.in. sprawy:
  • -  że impuls do stworzenia tu państwa dała grupa zbiegłej po upadku Państwa Wielkomorawskiego. Jakieś argumenty? 
  • 1) Mieszko nadał jednemu ze swych synów – Świętopełk. Miało ono zostać odziedziczone przez syna Mieszka po dziadku lub pradziadku, który zbiegł z Wielkich Moraw po ich upadku (źródła nie informują co się z nim dalej działo po udaniu się do Bawarii) a ostatecznie osiadł w Wielkopolsce i tam założył nową dynastię 
  • 2) Morawska nazwa Poznania czy morawskie cmentarzysko na Sołaczu z X w. mogą rzeczywiście wskazywać na migrację jakiejś części elity do Wielkopolski, ale nic więcej nie da się na tej podstawie powiedzieć.
  • 3) czy Mieszko mógł zbudować państwo sam z siebie, nie czerpiąc z cudzych doświadczeń państwotwórczych? Nie. Prof. Urbańczyk wskazuje więc na wzorce państwowe wielkomorawskie a nawet wskazuje wspólne cechy organizacyjne.
  • - inne poruszone kwestie:
  • - Prof. Urbańczyk twierdzi, że książę piastowski  urodził się przypuszczalnie w chrześcijańskiej, pochodzącej z Moraw rodzinie i został ochrzczony jako dziecko. Przemysław Urbańczyk opiera swoją rekonstrukcję na datowaniu na [po] 941 r. drewnianej belki z kościoła przypałacowego.
  • - sporna jest przynależność Mazowsza do państwa Piastów; w książce przedstawiono pogląd, że od wschodniej strony ściśle kontrolowane przez Mieszka I terytorium dochodziło tylko do Wisły. Pojawiły się zatem pytania, jak to się ma do faktu, że – jak w innym miejscu twierdzi Autor – datowany na II połowę X w. gród w Płońsku został zbudowany przez Piastów.
  • zob.:
  • http://mediewalia.pl/ksiazki/mieszko-i-morawianin/
  • http://mediewalia.pl/wydarzenia/archeolodzy-contra-historycy-wojna-pozycyjna/
  • https://histmag.org/Przemyslaw-Urbanczyk-Mieszko-Pierwszy-Tajemniczy-8535
  • Czytaj więcej: https://old.histmag.org/Skad-wzieli-sie-Polacy-11058

Chrzest


  
Źródło: Red is Bed, Facebook.
  • Mity a rzeczywistość...
  • Sejm RP w 2019 roku przyjął ustawę ustanawiającą Święto Chrztu Polski. Święto ma na celu „upamiętnienie chrztu Polski dokonanego 14 kwietnia 966 r., zważywszy na doniosłość decyzji Mieszka I, cywilizacyjną wagę tego wydarzenia, kluczowe znaczenie dla rozwoju naszej Ojczyzny, a jednocześnie znikomą obecność tego historycznego faktu w społecznej świadomości". 
  • https://medievalheritage.eu/pl/strona-glowna/zabytki/polska/ostrow-lednicki/

  • Jaką wizję początków Polski miały całe pokolenia Polaków wychowanych w XX wieku? Taką jaką przedstawiono m.in. w filmie faburalnym Gniazdo (1974)
  • "Mieszko, władca lokalnych plemion Polan, wbrew woli ojca przygotowuje się do starcia przeciwko Germańskiemu Imperium. Ale aby uratować swoich poddanych musi znaleźć sposób, aby ochrzcić cały naród.
  • W przededniu bitwy pod Cedynią król Mieszko I wspomina wydarzenia, które miały miejsce po śmierci jego ojca Siemomysła. Siemomysł był pogańskim władca lokalnych plemion, któr robił wszystko, aby ocalić swoje ziemie od niemieckiej kolonizacji, ale zawsze bał się otwartego konfliktu z chrześcijańskimi Niemców sądząc, że będzie to miało katastrofalne skutki dla jego poddanych. Jego syn Mieszko nie zgadza się z taką wizją świata - chętnie rzuciłby wyzwanie Niemcom, aby ostatecznie wyznaczyć granicę ziem Polan. Ale jedynym sposobem, aby to osiągnąć było przyjęcie wiary katolickiej. Ponieważ nie było możliwości przyjęcia jej od Niemców Mieszko znajduje sposób na dołączenie do chrześcijańskiej Europy poprzez ślub z czeską księżniczką Dobrawą. Przez ten manewr odebrał pretekst do dalszych ataków niemieckim arystokratóm, którzy traktowali takie wypady jak krucjaty przeciwko poganom. Jednak margrabia Odo I Östmark odmówił zaakceptowania takiego rozwoju spraw i starcie z Polanami było nieuniknione".
  • >>> Ale - jak się okazuje - to wierutne bzdury!
  • https://www.youtube.com/watch?v=flXKMT9pWk8&ab_channel=FilmyHistoryczne
  • https://www.youtube.com/watch?v=A14FjQvRk4c&ab_channel=KamilNowicki


  • Najważniejsze daty dotyczące Chrztu i budowy pństwa polskiego

  • 963- klęska Mieszka I w walce z Wieletami (Wolinianamim) i Wichmanem; śmierć brata Mieszka I brat księcia.
  • 965- przybycie Dobrawy;
  • - w tymże roku: zjazd w Magdeburgu, sojusz Mieszka z Cesarstwem; chrzest Haralda Sinozębego i Mieszka z rąk Cesarza Ottona I (?)
  • 966- symboliczna data chrztu "Polski" (ta wówczas nie istniała!)
  • 967- decydujące zwycięstwo nad Wolinianami (możliwe dzięki posiłkom czeskim); śmierć Wichmana
  • 972 - graniczny zatarg polsko-niemiecki; w rezultacie Bitwa pod Cidynią. Mieszko wraz ze swoim bratem Czciborem pokonał wojska margrabiego Marchii Łużyckiej Hodona
  • 973- dopiero wtedy powstaje biskupstwo w Pradze

  • Czemu chrzest w 965 z rąk Cesarza? Jak prof. Tomasz Jurek tłumaczy okoliczności chrztu Polski?

  • "W ówczesnej Europie istniał zwyczaj, że pogańscy władcy chrzcili się u cesarza. Cesarz Otton Wielki był głównym apostołem ówczesnej Europy - nie papiestwo, pogrążone wówczas w chaosie i anarchii. To cesarz był elementem stabilizacji i dbał o chrystianizację, zwłaszcza na Wschodzie - wśród Słowian. Tu miał też interes polityczny. (...) 
  • To był obowiązujący model: władca zabiegający o chrzest przyjeżdża na dwór cesarski, tam jest z honorami chrzczony, a cesarz zostaje ojcem chrzestnym. W ten sposób powstaje chrześcijańska rodzina królów.
  • Równoległym dla chrztu naszego Mieszka przykładem może być chrzest duńskiego króla, sławnego wikinga Haralda Sinozębego. Musiało to nastąpić około 965 roku. O Haraldzie wiemy, że pojechał na dwór Ottona i tam został ochrzczony. Byłbym nawet skłonny wierzyć, że ochrzcił się on tego samego dnia co Mieszko. (...)
  • Chrzest musiał się odbyć z udziałem niemieckiego biskupa i zapewne cesarza. Mieszko miał w tym chrzcie interes polityczny: ułożenie stosunków z Sasami i cesarstwem ottońskim. Tu żadne zabiegi za plecami cesarza, poprzez Czechów, nic by nie pomogły. Zresztą wiadomo, że w tym samym czasie Mieszko układał stosunki z Ottonem, zawarli jakiś rodzaj sojuszu. Jeżeli równolegle odbywały się zabiegi o chrzest Mieszka, to zupełnie sztuczne wydaje się utrzymywanie, że to były dwie odrębne sprawy: że Mieszko jedną ręką przyjmował chrzest, a drugą zawierał sojusz z Ottonem". Tłumaczy porf. Jurek.
  • Dlaczego historia przyjeła za pewnik, że chrezest z rąk czeskich przyjęliśmy "na złość Niemcom"? 
  • Powtarzano tak za średniowiecznymi kronikarzami. Taka interpretacja ugrunowała się w czasie zaborów, w okresie międzywojennym (gdy toczono walkę ideologiczną z Niemcami) i po wojnie, która jeszcze wyostrzyła uprzedzenia antyniemieckie.  podgrzewane jeszcze przez propagandę komunistyczna. Do dziś obowiązuje więc wizja prof. Gerarda Labudy z 1946 roku.
  • Jaką rolę odegrałą Czeszka Dobrawa w nawróceniu Mieszka? Być może to na namówiła Mieszka do chrztu. "Ale książę nie mógł przyjąć chrztu od Czechów, bo wtedy nie mieli oni jeszcze swojego biskupa. Musiał tego dokonać biskup niemiecki, z Brandenburga lub Halberstadtu, a może bawarskiej Ratyzbony - jemu podlegał ówczesny Kościół czeski". (...) Przyjmowanie chrztu w Poznaniu lub na Ostrowie Lednickim, za pośrednictwem Czechów, to byłoby wchodzenie do chrześcijaństwa tylnymi drzwiami. Tymczasem chrzest podczas zjazdu cesarskiego, z udziałem wszystkich książąt Rzeszy i całego niemieckiego episkopatu, odbyłby się w centrum Europy.
  • Kiedy przyjęto chrzest? 
  • "Najlepsze okazje do chrztu Mieszka były dwie, dwa wielkie zjazdy, jakie urządził cesarz: w Magdeburgu na przełomie czerwca i lipca 965 roku oraz w Quedlinburgu na Wielkanoc 966 roku. (..) Raczej typowałbym Magdeburg w 965 roku. W tym samym czasie Mieszko negocjował bowiem sojusz z cesarzem przeciwko Wieletom. Naszego księcia musiano pewnie ochrzcić za pierwszym spotkaniem, choć możliwe, że Niemcy namówili wtedy tylko Mieszka do chrztu, a faktycznie został ochrzczony rok później. Za Magdeburgiem jako miejscem chrztu przemawiałby też fakt, że tam w 965 r. ochrzczono pewnie duńskiego Haralda. Może te dwa chrzty odbyły się jednocześnie".
  • https://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,109268,19887139,1050-rocznica-chrztu-polski-ochrzcili-nas-jednak-niemcy-przyznajmy.html



Bitwa pod Cedynią - słynna bitwa, której nie było!

[tzn. bitwa się odbyła, ale nie w takiej formie jak to przedstawiamy; de facto była ale nic o niej nie wiemy!]
 
Brednie (tudzeż zbyt daleko idące rozważania i na siłę przyklejane interpretacje) na temat bitwy pod Cedynią są dosyć rozpowszechnione, np. na Wikipedii, czy kanałach YT: https://youtu.be/tYhXcAPfkmg?t=157

  • "Przebieg starcia [pod Cidine] nie jest bliżej znany, chociaż poświęcano mu sążniste artykuły i książki. Co wiemy z zupełną pewnością? Bruno z Kwerfurtu podkreślał, że Mieszko odwołał się do podstępu, Thietmar natomiast zanotował, że bitwa dzieliła się na dwa ściśle rozdzielne etapy. Najpierw Polacy ponieśli klęskę, potem zaś – zwyciężyli ścigających ich Niemców. 
  • Historycy wyciągają z tych wątłych przesłanek wniosek, że piastowski książę zastosował tę samą taktykę, która przyniosła mu triumf przed pięcioma laty, w decydującym starciu z Wolinianami. Wówczas Mieszko podzielił swoją armię na dwie części i pozorując ucieczkę jednego z oddziałów, uderzył przy wykorzystaniu drugiego na tyły przeciwnika. Teraz postąpił chyba podobnie.
  • Wiele więcej o samej bitwie nie da się powiedzieć. Wszystko inne, co przez lata pisano o tym starciu, to już tylko domysły czy wręcz luźne fantazje. Nie są znane detale starcia. Nie da się opisać rzeźby pola bitwy, choć ze swobodą robili to dawniej domniemani znawcy tematu. Uczciwie rzecz biorąc, nie można nawet powiedzieć, gdzie stoczono tę potyczkę.
  • Tylko tyle… i aż tyle
  • https://historia.wikia.org/pl/wiki/Bitwa_pod_Cedyni%C4%85
  • https://ciekawostkihistoryczne.pl/2019/01/02/bitwa-pod-cedynia-972-czy-naprawde-bylo-to-wielkie-starcie-w-ktorym-polacy-po-raz-pierwszy-przelamali-teutonska-bute/
  • https://ciekawostkihistoryczne.pl/2019/01/10/lokalizacja-bitwy-pod-cedynia-gdzie-naprawde-stoczono-slynna-bitwe/
  • Bitwa pod Cedynią- fundamentem polskiej tożsamości, zob.: https://koperlo.blogspot.com/2021/04/historia-w-kulturze-i-1.html




Czy w roku 966 istniała Polska? Nie! Nie było jej nawet 100 lat później! Państwo to ja - mógł powiedzieć Mieszko Pan!

  • Mówiąc o chrzcie Polski trzeba mieć świadomość, że ową „Polskę” utożsamia się z Mieszkiem i jego dworem. Nie jest to nieuzasadnione. Pierwszy historyczny władca naszego kraju bardziej był państwem, niż Ludwik XIV, który zwykł przecież mówić, że państwo to on. Dlatego kraju położonego między Odrą, Wisłą i Wartą nie nazywano Polską, lecz po prostu państwem Mieszka lub państwem gnieźnieńskim – jak określono go w dokumencie Dagome iudex. 
  • Nazwy państw pojawiają się później, kiedy nazywanie krajów od imion ich władców stało się kłopotliwe. Państwem Bolesława można było na przełomie X i XI wieku nazwać zarówno Polskę jak i Czechy, obydwoma krajami rządzili przecież Bolesławowie. Nazewnictwo nie zmieniało charakteru państwa. Nadal było ono po prostu prywatną własnością jego władcy. Nie było więc abstrakcyjną wartością dla jego mieszkańców, których „polskość” oznaczała nie tyle przywiązanie do tradycji i historii co po prostu wierność księciu lub królowi.
  • Kiedy zatem państwo odrywa się od władcy? Proces ten rozpoczyna się wraz z rozbiciem dzielnicowym. Rozwój miast i napływ osiedleńców z terenów Czech i Niemiec zaczyna uświadamiać różnice etniczne, a dążenia zjednoczeniowe pokazują, że Polska to coś więcej niż tylko książęca lub królewska własność. W rywalizacji o władze w Krakowie coraz większe znaczenie zaczynają zaś mieć lokalni możni i rycerstwo, o których względy kandydaci do tronu zaczynają zabiegać. Nie bez znaczenia jest też epizodyczne wyjście poza dynastię Piastów i chwilowe objęcie władzy przez czeskich Przemyślidów. Tym samym państwo zaczęło stawać się czymś odrębnym od władcy, wartością nadrzędną wobec władzy. Monarchia Łokietka i Kazimierza Wielkiego nie jest już typowym państwem patrymonialnym. Kształtuje się pojęcie Korony Królestwa, w której król jest okazjonalnym „urzędnikiem” sprawującym władzę. Choć władza ta nadal ma sakralny charakter, to nie wiąże się już tak silnie z własnością jak jeszcze w czasach Mieszka.
  • Tym samym możemy powiedzieć, że najpóźniej w XIV wieku Polska staje się już państwem, które darzy się sentymentem niezależnie od sprawującego władzę. 
  • Polska uzyskuje tym samym swoją własną odrębną, abstrakcyjną tożsamość. Pogłębienie tego procesu następuje po śmierci Jadwigi Andegaweńskiej. Zarówno Jagiełło jak i jego potomkowie sprawują już władzę z woli możnowładców, a nie ze względu na swoje urodzenie. Tym samym właścicielem państwa przestają być władcy, a stają się ich poddani, od których woli władza była uzależniona. Tym samym rozpoczyna się kształtowanie narodu, świadomego swojej odrębności i wartości, definiującego swoją godność i prawa. Był to czas, w którym zwykło się mówić iż „lex est rex” – „prawo jest królem”.
  • Naród czy narody?
  • Oczywiście nie wszyscy poddani byli do tego procesu włączeni. Ponad 90% społeczeństwa funkcjonowała poza systemem politycznym. (...)"
  • Czytaj więcej: https://old.histmag.org/dlugie-narodziny-polski-13140


Dagome iudex - tak to jest gdy się przepisuje bez zrozumienia tekstu!

 
  • W tym dokumencie, spisanym po łacinie, Mieszko oddaje swoje państwo pod papieską opiekę. Jaki cel mialo wysłanie owego pisma do papieżai jaka był ajego odpowiedź - tego nie wiemy., ponieważ oryginalny dokument nie zachował się do naszych czasów. 
  • Najstarszy znany regest pochodzi z roku 1099. Jest bardzo dokładną kopią tekstu zapisanego przez kardynała Deusdedita. Kardynał Deusdedit nie zdawał sobie sprawy, że tekst odnosi się do Polski i podejrzewał, że jego sygnatariuszem są władcy Sardynii (puto autem Sardos fuisse), do czego skłoniło go wymienienie aż 4 wystawców.
  • Z dokumentem tym wiążą się również inne problemy badawcze. 
    • Nie jest jasne, dlaczego Mieszko I występuje tam jako sędzia Dagome („Dagome iudex”)
    • - przypuszczenie, że: „Dagome iudex” to przekręcony przez kopistę/skrybę piszącego pod dyktando Ego Mesco dux – „Ja, książę Mieszko”
    • - Funkcjonuje również hipoteza, iż Dagome to ligatura imienia Dagobert (które władca miałby przyjąć na chrzcie) i Mieszko (Dagome jako połączenie Dagobert oraz Mesco);
  • Wymienione w dokumencie Dagome iudex punkty odniesienia, przy pomocy których można nakreślić granice państwa Mieszka I:
    • Schinesghe – prawdopodobnie Gniezno (jak uważa większość historyków) lub Szczecin (według min. archeologa Przemysława Urbańczyka i językoznawcy Stanisława Rosponda);
    • Morze Bałtyckie prawdopodobnie na części gdańskiej lub całe Pomorze (longum mare)[b]
    • Prusy (Bruzze / Pruzze );
    • Ruś (Russe / Russae);
    • Kraków (Craccoa / Raccoa / Graccoa );
    • rzeka Odra (flumen Oddera / Oddere);
    • Alemure – prawdopodobnie Ołomuniec nad Morawach lub całe Morawy; lub inne miejsce;
    • Milsko (Milze / Mulze) – ziemia zamieszkana przez łużyckie plemię Milczan, wschodnia część Górnych Łużyc z Budziszynem, ale bez Miśni.
  • "Dagome iudex jest, mimo to, bardzo ważnym źródłem geograficznym wczesnych dziejów Polski, (...)
  • Uważa się, że wszystkie wymienione punkty w regeście oznaczają raczej nazwy terytoriów, a nie szczegółowych miejsc. Tym samym uważa się Craccoa za ziemię krakowską, a nie miasto. Podobnie odnosi się do nazwy Alemure, którą to badacze skłonni są raczej zakwalifikować jako Morawy [lub Niemcy - przyp. WG.], a nie Ołomuniec czy inne miasta".

Dlaczego podręczniki historyczne (i Wikipedia) "kłamią" (tj. ewidentnie wprowadza wbłąd) w sprawie zajęcia Ślaska i Małopolski przez Mieszka??

  • To temat na długą dyskusję. W skrócie: wpłynął na to autorytet jednego profesora (Gerarda Labudy), z któym przez całe lata nikt nie śmiał polemizować; 
  • tymczasem co trzeba wziąć pod uwagę: 
  • 1) Alemure z Dagome iudex to zepsuta Alemanie, a nie Ołomuniec; 
  • 2) w Dagome iudex został spisany nie ok. 991, tj. w przededniu śmierci Mieszka, ale w latach: 985-99 (a więc możliwe że po jego śmierci, żeby, np. wspierać roszczenia do polskiej korony synów Ody)
  • 2) Kraków jest wówczas poza państwem gnieźnieńskim, 
  • 3) co mówią źródła?
  • a) Kraków pojawia się państwie gnieźnieńskim dopiero  - za panowania Chrobrego w 1000 r. (tak twierdzi współczesny wydarzeniom bp Thietmar), 
  • 3b) Kosmas podaje jako zajęcie Krakowa rok 999, ale jest to źródlo o ponad wiek późniejsze (pochodzi  z XII w.) i obok dobrych danych zawiera też ewidentnie bałamutne. 
  • 4) Na domniemanie polskich badaczy co do zajęcia Krakowa w 989 wpłynął autorytet prof. Labudy, który "twórczo konfabulował" (o przemieszaniu się kartek z notatkimi Kosmasa o 10 lat, co wykazał prof. Sikorski) i grzeszył anachronizmem (postrzeganie Śląska i Małopolski jako całości w X wieku). Ale że tak twierdził prof. Labuda, to nikt nie miał odwagi cywilnej i intelektualnej, by to podważać.

 
2.: Rekonstrukcja słowiańskiego grodu Groß Raden w Meklemburgii.
3: Pogranicze sasko-słowiańskie około roku 1000 (ryc. Hoodinski, CC BY-SA 3.0).
https://wielkahistoria.pl/tysiac-lat-temu-ziemie-slowianskie-siegaly-az-po-labe-co-stalo-sie-z-rdzennymi-mieszkancami-wschodnich-niemiec/?fbclid=IwAR0zRDtbV0UeDb13SSKJhds491FJ4a6cAMNnCDC5OZ-Y9CCnnZfSD5dx4X4




Grody

  • Giecz
  • Gall Anonim w swoich kronikach określał Giecz jako "sedes regni principales", a więc główny gród książęcy. Dopiero współczesne wykopaliska archeologiczne odsłoniły ogrom i potęgę tego grodu, a historycy są niemal pewni, że mógl być tym pierwszym i najważniejszym grodem wczesnego państwa Piastów. We wsi można zwiedzać ruiny osady zwane Grodziszczkiem, na dnie dawno wyschłego jeziora. Widać kamienne fundamenty pałacu, zrekonstruowaną północną ścianę kościoła grodowego i wały. (...) Nieszczęściem Giecza był najazd czeskiego księcia Brzetysława w 1038 roku, który zrównał osadę z ziemią, podobnie zresztą jak wszystkie wielkopolskie grody.
  • Styl romański: W tym sezonie modny jest kamień
  • Wraz z początkami chrześcijaństwa do Polski dotarli nie tylko duchowni, ale także budowniczowie kościelnej architektury kamiennej. Tak zapanował styl romański. W kolebce państwa Piastów podstawowym budulcem był granit, początkowo w postaci otoczaków i łupanych płytek, a w miarę rozwoju sztuki budowlanej - także jako regularnie obciosane kostki. Do wyrobu ozdobnych detali architektonicznych stosowano sprowadzany z południa Polski piaskowiec. Zaprawy murarskie i tynki sporządzano z wapienia i gipsu.

  • Grzybowo
  • Dziś to niewielka wieś, ale ponad 1000 lat temu stał tu gród równy potęgą Poznaniowi i Gnieznu. W latach 20. lub 30. X w. miał zaledwie 40 metrów średnicy, ale po wszystkich rozbudowach jego powierzchnia osiągnęła niemal pięć hektarów! Gród był otoczony wałem, którego wysokość sięgała dziewięciu metrów (to wysokość trzypiętrowego budynku). Gród w Grzybowie był więc większy niż ten w Gnieźnie. A to według archeologów świadczy o jego randze. Mógł to być w zamierzchłych czasach jeden z grodów centralnych tworzącego się państwa Piastów. Tym bardziej że odkryto tu sporo dawnych przedmiotów luksusowych, importowanych, takich jak paciorki ze szkła i bursztynu (również z karneolu, minerału o jaskrawej pomarańczowej lub czerwonej barwie), grzebienie, a także przedmioty z poroża i srebra. Do grodów centralnych zaliczały się [Grzybowo], Poznań, Gniezno, Giecz i Ostrów Lednicki. Grzybowo miało też swoje wojsko, świadczą o tym znalezione kółka kolczug, groty strzał i oszczepów.

  • Ostrów Lednicki
    • "(...) Z wysokości platformy widokowej na zachodnim brzegu jeziora dostrzec można w jego wodach dwa rzędy pali, na jakich opierała się średniowieczna przeprawa [przeprawę spalił książę czeski Brzetysław I podczas swego niszczycielskiego najazdu na ziemie polskie w 1038 r.]. Most, którym wiodła droga do Poznania, o długości 440 m i szerokości 6 m, był najokazalszą budowlą inżynieryjną na terenach środkowej Słowiańszczyzny i świadectwem siły i znaczenia państwa pierwszych Piastów. Jak ustalili dendrologowie, drzewa na jego budowę – ok. 3 tys., głównie dębów – ścięto zimą 963/64 r. W tym samym czasie powstał także 197-metrowy most „gnieźnieński” łączący gród ze wschodnim brzegiem jeziora.
    • Pozostałości obu mostów archeolodzy odkryli dzięki badaniom podwodnym ponad pół wieku temu i nadal je badają. Ale równie sensacyjnym, a z historycznego punktu widzenia szczególnie doniosłym odkryciem było odsłonięcie w latach 80. XX wieku w ruinach dawnej kaplicy pałacowej dwóch zagłębień o kształcie połówek krzyża – jedynych na ziemiach polskich basenów chrzcielnych. Podobnie zbudowanych baptysteriów nie odkryto ani w Gnieźnie, ani w Poznaniu. To mocna poszlaka, że symboliczny akces Polski do chrześcijańskiej Europy, poprzez przyjęcie chrztu przez Mieszka I, dokonał się właśnie na Ostrowie Lednickim – uważają zwolennicy owej hipotezy. Dowodów na jej potwierdzenie jednak nie ma i najprawdopodobniej nie będzie.
    • Pewne jest natomiast, że Ostrów Lednicki to jedno z najważniejszych miejsc w dziejach naszego kraju, siedziba księcia i dostojników państwa, centrum kultu religijnego, strategicznie położony ośrodek obronny i gospodarczy. (...) na wiele stuleci zapomniany. Jeszcze w pierwszej połowie XIX w. kolejny właściciel wyspy, pruski osadnik, dostrzegł w średniowiecznych murach źródło taniego budulca i wywiózł z niej 400 furmanek kamienia. (...)
    • (...) Pierwsza, niewielka osada Polan, gród 40-metrowej ledwo średnicy powstała tu na początku X w. Do imponujących rozmiarów rozbudował ją Mieszko I. Za pierwszych Piastów gród o powierzchni ok. 2,5 ha chroniony był potężnym drewnianym wałem o konstrukcji rusztowej wypełnionym ziemią i kamieniami polnymi, o wysokości 12 i długości ok. 500 m. Dziś jeszcze wznosi się do 8 m nad powierzchnię gruntu.
    • W obrębie wałów za czasów Mieszka I powstały dwie monumentalne na owe czasy preromańskie budowle – pałac książęcy oraz kościół grodowy. Palatium, o murach z „okrzesków”, czyli łupanych płytek kamiennych, prostokątna budowla o wymiarach 32 na 14 m, połączona ze zbudowaną na planie krzyża greckiego kaplicą dworską – baptysterium, stało się wzorem dla innych podobnych rezydencji wznoszonych w tym okresie na ziemiach Piastów. Skromniejszy jest kościół grodowy, jednonawowy, wzniesiony z otoczaków kamiennych. W jego wnętrzu odkryto sześć grobów, w których pochowano prawdopodobnie m.in. zmarłych młodo synów Bolesława Chrobrego. Sam Chrobry, jak chce tradycja, przyszedł na świat właśnie na lednickiej wyspie.
    • O znaczeniu grodu w piastowskiej Polsce świadczą oprócz kamiennych murów liczne „zabytki ruchome”. Kolekcja militariów, łącznie prawie 300 eksponatów, zgromadzona w Muzeum Pierwszych Piastów – w tym wyjątkowej klasy hełm i kolczuga, miecze z pracowni nadreńskich, zdobione srebrem groty włóczni i 160 toporów – należy do najbogatszych zbiorów wczesnośredniowiecznej broni w Europie.
    • Najcenniejszym zabytkiem sakralnym jest stauroteka – relikwiarz przeznaczony do przechowywania drzewa z krzyża chrystusowego – wykonana mistrzowską ręką bizantyjskiego prawdopodobnie złotnika z pozłacanej blachy brązowej i oprawiona w gagat, czyli czarny bursztyn. Zachował się także skrawek tkaniny, w który zawinięta była relikwia – jedna lub dwie niewielkie drzazgi".
    • https://regiony.rp.pl/archiwum/8292-wyspa-pierwszych-piastow
  • Poznań
    • Poznań stolicą Państwa Piastów? Pierwszy kamienny pałac w tej części Europy powstał jeszcze w "czasach pogańskich"?!
    • Do łask wróciła teoria, zgodnie z którą właśnie Poznań, a nie Gniezno, był stolicą państwa Mieszka I. A w każdym razie – był nią na samym początku panowania księcia. To tutaj Dobrawa przybyła z Czech i tu spędziła pierwsze, burzliwe lata pobytu w Wielkopolsce. Tu też, jak się zdaje, w odkopanej dopiero co pałacowej kaplicy, Mieszko przyjął chrzest. (...)
    • Kaplica miała nawę o powierzchni zaledwie dziesięciu metrów kwadratowych. Nawet malutką rotundę na wzgórzu zamkowym w Cieszynie, jedną z najstarszych wciąż stojących świątyń w Polsce, należałoby w porównaniu z nią uznać za giganta.
    • W Poznaniu mszy mogło jednocześnie słuchać kilka osób, ale na pewno nie cały dwór, czy choćby bezpośrednie otoczenie władcy. Poza tym budynek zupełnie nie pasuje do reszty konstrukcji. Robi takie wrażenie, jakby został na siłę dołączony do już istniejącego – lub budowanego – pałacu. I chyba można z pełną powagą potraktować przypuszczenie, że właśnie tak się stało.
    • Pierwszą łopatę wbito chyba jeszcze w 965 roku, jeśli w pierwotnym układzie w ogóle nie znalazło się miejsce na kaplicę.
    • Wyczyn godny króla. Czy pałac w Poznaniu powstał gdy Mieszko wciąż był poganinem?



5. 3. Siedem powodów, dla których Bolo był wielki kolo!

Narodziny Potęgi, czyli Polska pod panowaniem Bolesława Chrobrego. 



 

Św. Wojciech - człowiek, którego śmierć zmieniłalosy milionów ludzi nad Wisłą https://youtu.be/ToaRumKe_0A ; https://www.youtube.com/watch?v=cs9X2RiKb2E&ab_channel=Fundacja%C5%9Awi%C4%99tokrzyskaGoryHistorii


'1. Przejęcie władzy przez Bolesława Chrobrego po śmierci Mieszka I  – 992 r.

2. Chrystianizacja kraju i działalność misyjna
a. rozwój sieci kościołów w Polsce
b. męczeńska śmierć biskupa Wojciecha podczas misji chrystianizacyjnej do Prusów
c. kanonizacja biskupa Wojciecha – Gniezno stało się  celem pielgrzymek'
  • św. Wojciech:
  • - to jego "zwłoki" zaprowadziły Cesarza Ottona III do Gniezna
  • - spędził tylko kilka miesięcy w Polsce
  • - jego śmierć była na rękę Chrobremu
  • - był ważniejszy martwy niż żywy dla Bolesława Chrobrego
3. 'Zjazd gnieźnieński
a. pielgrzymka Ottona III do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie – 1000 r.
b. ustanowienie metropolii gnieźnieńskiej
– arcybiskupem został brat św. Wojciecha –  Radzim Gaudenty
– Gniezno zostało siedzibą arcybiskupstwa
– trzy nowe biskupstwa w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu zostały włączone do metropolii gnieźnieńskiej
– biskupstwo poznańskie zachowuje niezależność do śmierci biskupa Ungera
c. Otton III uznał  Polskę za jeden z członów uniwersalnego cesarstwa
d. Otton III przekazał Bolesławowi Chrobremu władzę nad Kościołem w Polsce
4. Ekspansja terytorialna za Bolesława I Chrobrego
a. stosunki polsko-niemieckie pogorszyły się  po śmierci Ottona III i wstąpieniu na tron Henryka II
b. wybuch wieloletniego konfliktu polsko-niemieckiego (1002-1018)
c. zajęcie przez Bolesława I Chrobrego Łużyc, Milska i Miśni
d. opanowania przez Bolesława Chrobrego  Czech, Moraw i Słowacji
e. obrona Niemczy – 1017 r.
f. wojny polsko-niemieckie zakończył pokój w Budziszynie – 1018 r.
– Polska zachowała Milsko i Łużyce
– cesarz zobowiązał się do udzielenia posiłków Bolesławowi I Chrobremu na planowaną wyprawę kijowską
g. wyprawa kijowska – 1018 r.
– (krótkotrwałe) pozbawienie władzy Jarosława Mądrego i osadzenie na tronie kijowskim Świętopełka – zięcia Bolesława Chrobrego
– przyłączenie Grodów Czerwieńskich do Polski
5. Koronacja królewska Bolesława I Chrobrego – 1025 r.
a. wzmocnienie pozycji władcy
b. podkreślenie suwerenności Polski
c. zrównanie władcy Polski z królami niemieckimi
 
6. Organizacja państwa Bolesława I Chroberego
a. państwo Bolesława I Chrobrego było monarchią patrymonialną
b. w rękach monarchy spoczywała władza wojskowa, administracyjna, sądowa i prawodawcza
c. władca sprawował władzę, podróżując z dworem po kraju
d. obronność kraju


 



Św. Wojciech i św. Bruno


  • Kilka lat po męczeńskiej śmierci św. Wojciecha jego drogą podąży Bruno z Kwerfurtu, 
  • W 1009 roku na ziemi Bolesława Chrobrego spoczywało już 24 męczenników:
    • święty Wojciech
    • pięciu braci męczenników.
    • arcybiskup Brunon z Kwerfurtu z 17 toważyszami
  • Wszyscy oni - zdaniem współczesnych - mieli stać się obrońcami tworzącej się Polski. Jak pisał - oczywiśceie jeszcze za życia - św. Brunon, to dzięki cudom czynionym przez pięciu świętych braci Henryk nie pokonał Chrobrego w 1005 roku. 
  • "Mój Panie […] Czyż król wraz z poganami i chrześcijanami nie wkroczył do tego kraju z [całą] potęgą państwa? Cóż stało się wtedy? Czyż święty Piotr, którego lennikiem się mieni, i święty męczennik Wojciech nie wystąpili jako obrońcy? Gdyby nie chcieli pomóc, nigdy pięciu świętych męczenników, którzy krew przelali i [budząc] bojaźń Bożą liczne cuda czynią, po zabiciu nie spożywałoby w jego kraju" Czytaj więcej: https://histmag.org/Kosciol-i-polityka-Brunon-z-Kwerfurtu-i-jego-tragedia-7421
  • Kim był Brunon?
  • Był przyjacielem Polski, misjonarzem Węgrów, koczowników nad Morzem Czarnym, a także plemion litewskich
  • "Pod koniec zimy 1009 roku – 14 lutego albo 9 marca – gdzieś na pograniczu Polski, Litwy, Prus i Rusi zginął z rąk pogan człowiek niezwykły. Znali go cesarze: Otto III i Henryk II, papieże: Sylwester II i Jan XVII, przyjaźnił się z nim Bolesław Chrobry. Bywał na dworze księcia ruskiego Włodzimierza Wielkiego, a podobno także na dworze króla węgierskiego Stefana I Świętego.
  • Bruno z Kwerfurtu oddał życie za sprawę, w którą głęboko wierzył. Tę wiarę dokumentują jego dzieła pisarskie, a zwłaszcza słynny list do Henryka II, który był manifestem antywojennym, mającym nakłonić niemieckiego króla do zaprzestania walki z Bolesławem Chrobrym i zwrócenia się przeciw poganom. Bruno propagował idee pokoju pomiędzy chrześcijanami. Chciał, by państwa chrześcijańskie pozostawały w zależności od cesarza rzymskiego, ale przy zachowaniu szerokiej autonomii. W ten sposób powstałaby w obrębie Imperium Christianum swoista konfederacja krajów połączonych ideami braterstwa i poszanowania odrębności oraz wzajemnej pomocy przeciw wrogom zewnętrznym.
  • Bruno z Kwerfurtu nie brał udziału w wyprawie Ottona III do Polski. Gdy dotarła do niego wiadomość o śmierci św. Wojciecha, porzucił karierę dworską i w 998 roku osiadł w dawnym klasztorze zabitego na rzymskim Awentynie. Wkrótce jednak żarliwa pobożność skłoniła go do przyłączenia się do wspólnoty o dużo ostrzejszej regule, a co ważniejsze − przygotowanej z myślą o działalności misyjnej. W 1001 roku Bruno znalazł się wśród eremitów w Pereum koło Rawenny, zgromadzonych tam przez św. Romualda. Dołączył do nich jako mnich nienazwany z imienia syn Bolesława Chrobrego.
  • Wspólnota eremicka szykowała się do misji ewangelizacyjnej na północy.
  • Mnisi Benedykt i Jan (i współbracia) osiedli w Międzyrzeczu, przy granicach pogańskich Luciców i Pomorzan. Podobnie jak początkowo św. Wojciech chcieli nawracać Słowian połabskich.
  • W tym samym czasie na polecenie Ottona III Bruno wystarał się od papieża o nominację na biskupa. Co też się stało.
  • Tymczasem w Międzyrzeczu doszło do tragedii – rabusie, podnieceni wiadomościami o pieniądzach rzekomo podarowanych przez księcia, wtargnęli do eremu i zabili zakonników. Wstrząśnięty śmiercią przyjaciół Bruno napisał o nich utwór znany jako Żywot pięciu braci polskich.
  • "Ponieważ pomiędzy Henrykiem II a Bolesławem Chrobrym wybuchła wojna, Bruno nie mógł się udać do Polski. Celem jego działalności misyjnej stały się Węgry, a następnie ok. 1007 roku skierował się do Pieczyngów nad Morze Czarne. Misja powiodła się dzięki wsparciu księcia kijowskiego Włodzimierza: Bruno nawrócił część koczowników i wyświęcił dla nich biskupa.

  • W 1008 roku Bruno pierwszy raz zjawił się w Polsce (niekiedy twierdzi się, że był w niej już w 1005 roku i może też w 1007 roku). Trwała wówczas wojna z Henrykiem II, ale nie było walk. Misjonarz chciał uzyskać trwały pokój i wysłał do niemieckiego władcy list-manifest, w którym napisał: Jeśliby ktoś […] powiedział, że do tego księcia [tj. Bolesława Chrobrego] odnoszę się z uczuciem wierności i serdecznej przyjaźni, prawda to. Rzeczywiście kocham go jak duszę moją i więcej niż życie moje.
  • Polski władca był filarem idei chrystianizacji pogan Europy Środkowej i poddania regionu wpływom Imperium Christianum, koncepcji skonstruowanej jeszcze na dworze Ottona III. Bolesław tej idei sprzyjał, a dla Brunona była ona sensem życia. Gdy zatem misjonarz nie doczekał się od Henryka II odpowiedzi na swój list, zdecydował się na wyprawę skrajnie niebezpieczną. W istocie jego ostatni utwór był pożegnaniem ze światem i z Henrykiem II, który przecież był jego seniorem.
  • Przed nastaniem wiosny, gdy mokradła odgradzające Polskę od terytoriów ludów bałtyjskich były zamarznięte, misjonarz udał się wraz z 18 towarzyszami do pogan. 
  • Nie znamy szczegółów wyprawy, miemy tylko, że "początkowo odniósł sukces: ochrzcił naczelnika plemiennego Nethimera wraz z 300 jego ludźmi. Później jednak inny lokalny przywódca kazał ściąć Brunona, a jego towarzyszy powiesić. Oszczędzono tylko Wiperta, którego oślepiono. Ciała niepogrzebanych męczenników wykupił Bolesław Chrobry.
  • Tak dokonał się los drugiego męczennika zabitego przez Bałtów, być może pierwszego misjonarza Litwinów. Jego dążenie do konwersji ludów bałtyckich okazało się przedwczesne. Można zarzucić Brunonowi oderwanie od rzeczywistości, zbytni idealizm, pamiętajmy jednak, że (trywializując powiedzenie Karola Marksa) to idee i ofiarność ich realizatorów tworzą rzeczywistość, choć czasami dużo czasu upływa między śmiercią idealistów a spełnieniem ich marzeń". https://historiapolskiilitwy.com/2020/10/14/bruno-z-kwerfurtu/



  • Wojny Bolesława:

  • ok. 999 zajmuje Śląsk, w tym ziemię Gołęszyców (zajmując Śląsk Cieszyński odcina dostawy czeskie dla Ktrakowa, który zajmuje rok późnijej  [teza M. Morysa Twarowskiego]
  • Wojny polsko-niemieckie: 
  • 1002-1005:
  • - zajęcie ziemi sojusznika Ekkeharda
  • - Bolesław wezwany do Mersenburga; może zatrzymać Milsko i Łużyce za cenę trybutu (Miśnie ma odddać) zamach na życie Bolesława i podejrzenia w stronę Henryka II, w drodze powrotnej spustoszenie ziem Miśni
  • - Chrobry popiera bunt Bolesława Rudego przeciw władcy Czech; pomaga mu zdobyć koronę; rok później Bolesław zwany Okrutnym zostaje wezwany przez Mieszka do Krakowa, gdzie zostaje następnie oślepia go i sam zajmuje Czechy, Morawy i Słowację (1003)
  • - Chrobry odmawia na żądania cesarza by złożyć mu trybut
  • - Cesarz uderza na Czechy; Chrobry cudem ratuje się, ale w walce ginie m.in. brat św. Wojciecha, Czechy Chrobry bezpowrotnie traci (książe Jaromir składa hołd Henrykowi
  • - wojska Cesarza (we współpracy z Wiletami i Czechami) docierają pod Poznań; obie strony są wycieńczone walką, zawarto więc pokój, na mocy którego Chrobry traci większość zajętych na zachodzie ziem
  • - Pomorze odpada od Polski, biskupstwo w ruinie
  • 1007-1013: Chrobry 
  • 1015-1018
  • =- wojska cesarskie zaatakowały latem 1015 w trzech grupach, które dzięki wysiłkom polskich obrońców nie zdołały się połączyć połączenia. Sasi na północy oraz Czesi na południu musieli się wycofać. Mimo przekroczenia Odry również centralna grupa cesarska przystąpiła do odwrotu przez Śląsk. Po opuszczeniu przez Henryka II jego wojsk, w kraju Dziadoszan (między środkowym Bobrem a Odrą), doszło do największej bitwy otwartej  w toku wojny. Na osłabioną armię z zasadzki uderzyli Polacy. Niemcy ponieśli ciężkie straty. Był to sukces taktyzcny, moralny i prestiżowy, jako że byo to pierwsze (i największe) zwycięstwo Polaków w walnej bitwie z wojskami niemieckimi w toku wojwojen z Henrykiem II.  
  • Obrona Niemczy (sierpień – wrzesień 1017) – Trwające trzy tygodnie oblężenie skończyło się jednak całkowitym niepowodzeniem. Przeszło do legendy, ze względu na nieustępliwość obrońców. 
  • Rozstrzygające starcie podczas wyprawy cesarza Henryka II na Polskę w 1017. Mimo spustoszenia Śląska, wobec przeciwdziałania Polaków wojska cesarskie nie zdołały przeprawić się przez Odrę. Porażka zmusiła cesarza do odwrotu, a w konsekwencji do zakończenia w następnym roku pokojem w Budziszynie trwającej kilkanaście lat wojny niemiecko-polskiej.

  • Więcej o wojnach z niemcami: Historia na Szybko https://youtu.be/TyvUJ06g4rQ?t=11
  • polecam: https://www.swiatksiazki.pl/outlet-narodziny-potegi-wszystkie-podboje-boleslawa-chrobrego-6565137-ksiazka.html 

Polska Królowa Wikingów
Świętosława, kobieta która spaliła żywcem kandydatów do swej ręki (w tym Harald Grenske - ojca przyszłego Olafa Świętego)

Polska Królowa Wikingów. Historia Bez Cenzury: https://youtu.be/2oUDCXl3zC0?t=16


Audycja: 12 minut opowieści o Bolesławie  - Największy wojownik spośród 33 pokoleń Piastów) Bolesław Chrobry – władca, który budził strach i grozę 





 

5. 4. Kurcze pieczone... czyli grilują nam orła! Czy wstanie niczym feniks z popiołów? 

Rollercoaster.pl

Kryzys państwa pierwszych Piastów

 
Od 4 minuty: Przypomnienie: M II i Kaz. Odn. w: https://youtu.be/pBWwsgEumOg?t=252


1. Upadek państwa polskiego
a. rządy Mieszka II  (1025-1034)
– koronacja królewska Mieszka II w 1025 r.
– Mieszko II starał się kontynuować politykę Bolesława Chrobrego
– wspólny najazd Niemiec (Konrad II) i Rusi (Jarosław Mądry) oraz Czech na Polskę
– Polska utraciła Grody Czerwińskie, Morawy oraz Milsko i Łużyce
b przejęcie władzy w Polsce przez brata Mieszka II – Bezpryma
– Bezprym zrezygnował z korony królewskiej i odesłał insygnia królewskie do Niemiec
– Mieszko II musiał uciekać z kraju
c. powrót Mieszka II do kraju po śmierci Bezpryma (1032 r.)
– Mieszko II otrzymał wsparcie Niemiec i Rusi
– Mieszko II musiał zrezygnować z tytułu królewskiego
 
2. Kryzys wewnętrzny państwa Piastów
a. zwiększenie obciążeń chłopów spowodowany:
– wzrostem kosztów utrzymania rozrastającego się aparatu władzy
– wzrost kosztów utrzymania kościoła
b. dążenie możnych do uniezależnienia się od księcia i zwiększenia swoich wpływów
 
3. Upadek władzy centralnej po śmierci Mieszka II w 1034 r.
a. powstanie ludowe (1037 r.) i powrót do pogaństwa
b. najazd księcia czeskiego Brzetysława – 1039 r.
– Czesi wywieźli relikwie św. Wojciecha
– Śląsk został wcielony do Czech
– zniszczeniu uległy najważniejsze grody
c. uniezależnienie się Mazowsza  pod rządami Miecława 
 
4. Panowanie Kazimierza I Odnowiciela  (1040-1058)
a. Kazimierz odzyskał władzę w Polsce dzięki wsparciu cesarza niemieckiego (ok. 1040 r.)
b. odbudowa państwa przez Kazimierza Odnowiciela
– przeniósł swoją główną siedzibę do Krakowa
– odzyskał Mazowsze, Pomorze i Śląsk
– odbudował sieć grodów oraz rozpoczął odbudowę kościołów
– założył klasztory benedyktyńskie w Tyńcu pod Krakowem i w Mogile pod Gnieznem
– drużynę książęcą zastąpił rycerstwem służącym w zamian za ziemię

  • Pracuj ze źródłami:
  • List Matyldy do Mieszka II
  • Wywiezienie insygniów koronacyjnych z Polski

  • Podpisy do ilusttracji:

  • wspólny najazd Niemiec (Konrad II) i Rusi (Jarosław Mądry) oraz Czech na Polskę
  • Polska traci Grody Czerwińskie, Morawy oraz Milsko i Łużyce; 
  • przejęcie władzy w Polsce przez brata Mieszka II – Bezpryma (Mieszko II musi uciekać z kraju, traci klejnoty?); Kryzys wewnętrzny państwa Piastów: bunty i reakcja pogańska (powstanie ludowe i powrót do pogaństwa)

  • Kazimierz I Odnowiciel (1040-1058) odzyskał władzę w Polsce dzięki wsparciu cesarza niemieckiego (ok. 1040 r.); zajmuje Wielkopolskę i Małopolskę (kosztem Czech)

  • Odbudowa państwa przez Kazimierza Odnowiciela
    • – przeniósł swoją główną siedzibę do Krakowa
    • – odzyskał Mazowsze, Pomorze i Śląsk
    • – odbudował sieć grodów oraz rozpoczął odbudowę kościołów
    • – założył klasztory benedyktyńskie w Tyńcu pod Krakowem i w Mogile pod Gnieznem
    • – drużynę książęcą zastąpił rycerstwem służącym w zamian za ziemię

     


 


Fot. Przemysław Kuciński, za: https://podroze.onet.pl/polska/malopolskie/tyniec-opactwo-w-tyncu-historia-jak-dojechac/y1jlk4g; https://en.wikipedia.org/wiki/Tyniec

Kazimierz Odnowiciel lub jego syn Bolesław Śmiały oddał Tyniec benedyktynom. Ich przybycie do Tyńca i fundacja opactwa w połowie XI w. były przełomem w dziejach miejscowości.

W 1259 r. Tyniec został zniszczony przez oddziały mongolskie, które zmierzały z Krakowa w kierunku Śląska. Miało to związek ze strategicznym położeniem osady, związanym z przeprawą, która była dogodnym przejściem dla wojska przez Wisłę nieopodal granicy państwa w bezpośrednim sąsiedztwie Krakowa. Poważnych zniszczeń Tyniec doznał podczas potopu szwedzkiego i w kolejnych wiekach.


 




5. 5. Polska wstaj z kolan (powoli): 

(Zbyt) Śmiały Bolo, Gnuśny Włado i Bolko III


  
Biskup Stanisław i Bolesław Śmiały. Mini skandaliczny magazyn historyczny #77 https://youtu.be/76wN8v5f5I4?t=10
1. Panowanie Bolesława II Śmiałego  (1058-1079)
a. polityka wewnętrzna
–  dokończył odbudowę aparatu władzy po okresie kryzysu
– odbudował metropolię gnieźnieńską
– dokonał licznych nadań dla instytucji kościelnych
b. polityka zewnętrzna
- bardzo aktywna
– zaprzestał płacenia trybutu Czechom ze Śląska
– osadził na tronie węgierskim własnego kandydata
– osadzenie na tronie kijowskim Izasława
– ingerował w spory wewnętrzne w Niemczech
c. poparł papieża Grzegorza VII w jego sporze z Henrykiem IV o inwestyturę
d. w roku 1076 Bolesław II Śmiały koronował się na króla Polski
e. upadek Bolesława II Szczodrego
– konflikt Bolesława II Śmiałego z biskupem Stanisławem ze Szczepanowa – 1079 r.
– egzekucja biskupa Stanisława spowodowała bunt możnych
– w wyniku buntu możnych Bolesław II Śmiały musiał uciekać z kraju (1079 r.)
2. Osłabienie państwa za panowania Władysława I Hermana (1079-1102)
a. Spadek międzynarodowego znaczenia Polski
– rezygnacja z koronacji
– bierność w polityce zagranicznej
b. decentralizacja władzy
– wzrost znaczenia możnych
– rządy w imieniu Władysława I Hermana sprawował wojewoda Sieciech
– podział kraju między Władysława I Hermana i jego synów – Zbigniewa i Bolesława 1097 r.
3. Konflikt między Bolesławem III Krzywoustym a Zbigniewem
a. podział państwa między Bolesława a Zbigniewa po śmierci Władysława Hermana
b. spór między Bolesławem a Zbigniewem w kwestii polityki zagranicznej
– Zbigniew zawarł sojusz z Czechami i porozumienie z Pomorzanami
– Bolesław popadł w konflikt z Czechami i walczył z Pomorzanami
c. wybuch wojny między Bolesławem i Zbigniewem (1106 r.)

 4. Najazd cesarza Henryka V na Polskę

a. wygnany z kraju Zbigniew zwrócił się o pomoc do króla niemieckiego Henryka V
b. w 1109 r. Henryk V pod pretekstem walki o prawa Zbigniewa najechał na Polskę
– postępy wojsk niemieckich powstrzymała skuteczna obrona Głogowa
– pokonany Henryk V musiał zawrzeć korzystny dla Bolesława III pokój
c. Zbigniew po powrocie do kraju w 1111 r. został oślepiony i wkrótce zmarł

5. W latach 1122 i 1123 Bolesław III Krzywousty podbił Pomorze

6. Bolesław III Krzywousty w 1135 r.  w Merseburgu złożył  hołd cesarzowi Lotarowi III
7. Utworzenie nowych biskupstw:
– we Włocławku 
– w Lubuszu

Pracuj ze źródłami: Śmierć biskupa Stanisława według Wincentego Kadłubka

    

Herman:







 

Blisko 650 lat temu ks. cieszyński Przemysław Noszak funduje w Starym Bielsku murowaną świątynię pw. Św. Stanisława. Przekazuje na ten cel 60 kop (kopa to 60 szt.) groszy praskich, podług miary polskiej.
Różne wnioski można z tego wyciągać... Dlaczego takie wezwanie? Czyżby księstwo cieszyńskie, pozostające poza odtworzonym przez Lokietka i Kazimierza Wielkiego, utożsamiało się w jakiś sposób z patronem Polski, który "zza grobu" sprzyja jej zjednoczeniu?


Wojna między braćmi












 
Piast Superstars - Na Kołobrzeg! https://youtu.be/Lr2ZL2JeBB0?t=16

Gall nazywał Krzywoustego marsowym dziecięciem, bo to ładnie brzmiało pijarowo... no a przecież jego Kronika ma wymiar propagandowy. Ale w sumie coś z tym nawiązaniem do Marsa było... W końcu Bolesław III okazał się jednym z najwaleczniejszych i najskuteczniejszych Piastów. M.in. odzyskał Pomorze, o czym opowiada piosenka pt. "Na Kołobrzeg!"

"Refren
Naszym przodkom wystarczały ryby słone i cuchnące,
My po świeże przychodzimy, w oceanie pluskające!
Ojcom naszym wystarczało, jeśli grodów dobywali,
A nas burza nie odstrasza ni szum groźny morskiej fali.
Nasi ojce na jelenie urządzali polowanie,
A my skarby i potwory łowim, skryte w oceanie!

Zwrotka
Rycerze, pięć dni drogi było za nami,
Strudzone konie, niebo pokryte gwiazdami.
Pod grodem Kołobrzeg stanęliśmy hufcami,
Lśniące zbroje,
proporce z orłami.
Chociaż jest nas niewielu,
to wiem dlaczego jestem tu z Wami,
Nie ma bardziej odważnych między wszystkimi mężami.
Bracia to dziś ten dzień,
wzlećmy na skrzydłach piastowego orła,
Niech zabrzmi pieśń na naszą cześć."
Tekst:
Gall Anonim (dwór Bolesława III Krzywoustego)
Michał Pilas (Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie)





 

5. 6. Kurczak (paw) poćwiartowany, cz.2

Rozbicie dzielnicowe w Polsce


  

1. Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego
a. cele ustanowienia zasad sukcesji
– zabezpieczenie państwa przed kryzysem wewnętrznym i rozpadem
– miała zapewnić pokojowe przejmowanie władzy
– była próbą pogodzenia starań juniorów o zapewnienie sobie własnych księstw z dążeniem do zachowania jedności politycznej państwa
b. zasady sukcesji:
– zasada pryncypatu – ustalała zakres władzy seniora nad całością państwa
– zasada senioratu – określała zasady ustalania kolejnych seniorów – władzę zwierzchnią miał sprawować najstarszy z rodu Piastów

2. Podział państwa po śmierci Bolesława III Krzywoustego – 1138 r.
a. wyodrębnienie tzw. dzielnicy senioralnej
– była niepodzielna
– nie podlegała dziedziczeniu – każdorazowo miała być przekazywana najstarszemu z rodu
b. dzielnice dziedziczne:
– Władysław II – Śląsk oraz, jako najstarszy z rodu – dzielnicę senioralną
– Bolesław IV Kędzierzawy – Mazowsze i część Kujaw
– Mieszko III Stary – Wielkopolska
– Henryk – ziemia sandomierska (jako niepełnoletni otrzymał ją później)
– ponadto księżna Salomea jako dożywotnie zabezpieczenie otrzymała ziemię łęczycką
– przez Bolesława Krzywoustego został pominięty pogrobowiec Kazimierz II Sprawiedliwy
3. Wybuch wojny między Władysławem II a juniorami
a. Władysław II dążył do usunięcia juniorów i scalenia całego kraju
b. w obronie juniorów stanęła część możnych z wojewodą Piotrem Włostowicem na czele
c. po stronie juniorów opowiedział się episkopat – Władysław II został obłożony klątwą
d. Władysław II został zmuszony do ucieczki z kraju (1146 r.)
4. Wyprawa cesarza Fryderyka Barbarossy do Polski
a. po ucieczce Władysława II Wygnańca nowym seniorem został Bolesław IV Kędzierzawy
b. w 1157 r. pod pretekstem obrony Władysława II do Polski wyprawił się cesarz Fryderyk I Barbarossa
c. Bolesław IV złożył cesarzowi hołd lenny w Krzyszkowie - 1157 r. 
5. Obalenie zasady senioratu
a. po śmierci Bolesława IV princepsem został Mieszko III Stary (1173 r.)
– dążył do wzmocnienia władzy princepsa
– w dzielnicy senioralnej otaczał się możnymi wielkopolskimi
b. w 1177 r. Mieszko III Stary został wygnany w Krakowa
c. na tronie krakowskim wbrew zasadzie senioratu został osadzony Kazimierz Sprawiedliwy (1177 r.)
6. Upadek zasady pryncypatu
a. dzielnice przekształciły się w dziedziczne księstwa
b. princeps utracił władzę zwierzchnią w pozostałych księstwach
c. dzielnica senioralna przekształciła się w dziedziczne księstwo
7. Polityczne skutki rozbicia dzielicowego
a. upadek międzynarodowego znaczenia Polski
b. utrata Pomorza Zachodniego 
c. wzrost zagrożenia ze strony Brandenburgii
8. Przemiany społeczne w okresie rozbicia dzielnicowego
a. wzrost wpływów możnowładztwa
b. rozpowszechnienie się immunitetu
c. wykształcenie się rycerstwa
 
Pracuj ze źródłami:

Układ w Krzyszkowie

  • 8. Bolesław Krzywousty 1106-1138
  • 9. Władysław Wygnaniec 1138-1146
  • 10. Bolesłąw Kędzierzawy 1146-1173
  • 11. Mieszko III Stary 1173-1177,1191,1198-1199,102...
  • 12. Kazimierz Sprawiedliwy 1177-1194
  • 13. Władysław Laskonogi 1202, 1228-1231
  • 14. Leszek Biały 1202-1227
  • 15. Henryk Brodaty 1228-1238
  • 16. Henryk Pobożny 1238-1241
  • 17. Konrad Mazowiecki 1229, 1241-1243
  • 18. Bolesław V Wstydliwy 1243-1279
  • 19. Leszek Czarny 1279-1288
  • 20. Henryk IV Prawy 1289-1290
  • 21. Przemysł II Wielkopolski1290, 1295-1296
  • 22. Wacław II 1300-1305
  • 23. Władysław I Łokietek 1305-1333
  • 24. Kazimierz Wielki 1333-1370


 
Rotunda Romańska pw. Św. Mikołaja z ok. poł. XII wieku (po prawej rotunda i pallatinum - rekonstrukcja podobnego obiektu z terenu Polski). źródła fot: http://fnp.org.pl/origines/publikacja/przemysl-3/rekonstrukcje-przemysl/
Rotunda to zabytek, który jest uważany za... najstarszą budowlę murowaną na Śląsku (nie tylko Górnym, ale i Dolnym, aż po granicę z Niemcami!); zresztą nie tylko murowaną (bo przecież drewniane obiekty tym bardziej nie przetrwały do dziś!); a skoro tak mżna ją zatem nazwać najstarszym zabytkiem istniejącym na Śląsku! Historycy sztuki określają kaplica tę jako "bez wątpienia najlepiej zachowany na ziemiach polskich przykład romańskiego kościoła centralnego".


Przypomnienie
  • Bolesław Krzyousty miał 7 synów i 7 córek, z tego pięciu dożyło dorosłości; a trzech założyło własne dynastie. W 1138 roku, w oboiczu jego śmierci wszedł w życie jego polityczny testament, który zakładał:
  • 1. Podział kraju  przez synów Bolesława na dzielnice (dziedziczone przez ich potomków), wedle klucza: 
  • Władysław (później zwany Wygnańcem) dostał Śląsk,
  • Bolesław Kędzirzawy – Mazowsze z Kujawami,
  • Mieszko (zwany później Starym; gdyż miał syna o tymże imieniu) – Wielkopolska,
  • Henryk (sandomierski) – dostał Ziemię Sandomierską, ale zginął bezdzietnie jako błędny rycerz-krzyżowiec
  • Kazimierz (Sprawiedliwy?) jako pogrobowiec, najmłodszy syn Krzywoustego nie otrzymał dzielnicy, ponieważ przed spisaniem testamentu jeszcze nie było go na świecie.
  • 2. Właściciele dzielnic nie mogli ze sobą walczyć i musieli uznawać władzę najstarszego księcia z rodu, zwanego seniorem. Każdorazowy senior miał również rządzić Ziemią Krakowską i łężycko-sieradzką, jako dzielnicą senioralną. Senior miał stać na czele Polski, sprawując funkcje reprezentacyjne, decydować o wojnie i pokoju, mianować biskupów oraz trzymać zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim.

  • Pomimo wprowadzonych zasady pokoju wewnątrz kraju nie panował zbyt długo i synowie Krzywoustego toczyli między sobą wojny. 


  • Przez blisko 200 lat toczyły się spory i wony o:
  • 1)  zwierzchnictwo, między juniorami a seniorem (bracia przeciw Władysławowi Wygnańcowi)
  • 2)  władzę nad dzielnicą senioralną: Mieszko Stary vs Kazimierz Sprawiedliwy i jego syn Leszek
  • Kazimierza poparł w opanowaniu Krakowa biskup Gedko; a później również inni biskupi - w obaleniu testamentu w czasie zjazdu w Łęczycy w roku 1180
  • małoletniego Leszka Białego poparł biskup Pełka
  • 3) władanie w poszczególnych księstwach
  • walka pomiędzy "juniorami" - młodymi wilkami w dynastii Piastów a "seniorami"
  • - juniorów na zcele z Leszkiem Białym popierali biskupi: Pełka, a później
  • 4) terytorium (awanturnicy w postaci np. Władysław Odonica)

  • *** równocześnie toczyła się walka o wpływy/przywileje duchowieństwa i arystokracjiy

  • 5) zjednoczenie Polski 
  • - rywalizują:m.in. Przemysł II; Wacłąw II czeski, Władysław Łokietek


  • Z czasem pojawiły się zagrożenia zewnętrzne dla Polski w postaci:
  • 1. Krzyżaków, którzy uniezależnili się od Polski i stanęli przeciwko niej (podbili Pomorze),
  • 2. Brandenburgii, która przejęła część polskiego terytorium np. Ziemie Lubuską,
  • 3. Mongołów, którzy nie graniczyli bezpośrednio z Polską, nie chcieli zdobywać ziem, lecz napadali by łupić nasz kraj." https://rozbria.pl/podzial-dzielnicowy-polski/


  • I. Jaka była rola kościoła w zjednoczeniu kraju (i w upadku zapisów Bolesława Krzywoustego: senioratu i pryncypatu)?



Jan Matejko: W Łęczycy pierwszy sejm. Spisanie praw. R.P. 1180.


  • I. 1195: Mozgawa: rzeź polsko-polska z błogosławieństwem kościoła

  • „wraz z trupami poległych w bitwie nad Mozgawą pogrzebano zasadę zwierzchnictwa monarszego krakowskiej stolicy (ustalony piętnaście lat wcześniej, gdy obalono zasadę senioratu)”, pisał S. Smolka; wtedy też ostatecznie zdecydowało się iż państwo polskie pozostanie rozbite. 

  • Wielu historyków uważa, że dopiero wraz z buntem przeciwko władzy Mieszka Starego w 1177 r. narodziła się Polska dzielnicowa, a bitwa mozgawska (1195) faktycznie rozpoczęła epokę rozbicia dzielnicowego, będąc punktem zwrotnym w dziejach średniowiecznego państwa  polskiego. Jaka była rola kościoła w tych wydarzeniach?

  • W 1195 r., nad rzeczką Mozgawą doszło do jednej z największych i najkrwawszych bitew w ówczesnej Polsce: wojska krakowsko-ruskie, broniące praw sukcesyjnych synów Kazimierza Sprawiedliwego do tronu krakowskiego, zmierzyły się z siłami wielkopolsko-śląskimi Mieszka III. W wojnie istotną rolę odegrał ordynariusz diecezji krakowskiej Pełka (1186–1207), co niejako ukryć chciał w swej relacji  mistrza (później biskup) Wincenty Kadłubek, autor "Chronica Polonorum".

  • W 2017 roku, na łamach Kwartalnika Historycznego prof. dr hab.  Jacek Maciejewski z Bydgoszczy sformułowa tezę, że prowodyrem bratobójczej wojny z 1195 roku i wodzem sojuszniczej armii w wyprawie mozgawskiej był wówczas biskup krakowski Pełka (na polu bitwy połączonymi siłami krakowsko-ruskimi dowodził książę Roman, zaś wojewoda Mikołaj, nie brał udziału, z nieznanych przyczyn).

  • W wojnie i bitwie wzięli udział: 
  • I. Po stronie seniorów
  • 1. Mieszko III Stary - syn BK
  • 2. Bolesław, syn Mieszka III
  • 3. Mieszko Plątonogi, książę raciborski
  • 4. Jarosław, syn Bolesława Wysokiego, książę Opolski (bratanek Mieszka Plątonogiego; za trzy lata biskup wrocławski )

  • II. Po stronie Juniorów:
  • 1. Daniel, książę halicki, wnuk Krzywoustego
  • 2. Biskup Pełka (szara eminencja dowodząca wyprawą; czekał na wieści z pola bitwy w pewnym oddaleniu)
  • 3. Leszek Biały, kilkuletni syn Kazimiera Sprawiedliwego (nie brał udziału w walce:)
  • 4. Konrad (póżniej zwany Mazowieckim), kilkuletni syn Kazimiera Sprawiedliwego (nie brał udziału w walce:)

  • To biskup Krakowski Pełka zwołał wiec Krakowski, na którym postanowiono de facto o prowadzeniu bratobójczej wojny "w obronie" praw małoletnich synów Kazimierza Sprawiedliwego (a de facto partykuralnych interesów możnych i kościoła, chcących zaarnąć maksimum władzy i środkó dla siebie); a wcześniej zaś o pokonaniu stronników Mieszka III w Kakowie (1191)

  • "Bitwa nad Mozgawą (13 września 1195) – Po nagłej śmierci księcia Kazimierza Sprawiedliwego w 1194 władzę w Krakowie przechwyciło możnowładztwo małopolskie, które wspierało wdowę – ks. Helenę oraz małoletnich synów zmarłego – Leszka i Konrada. Roszczenia do tronu wysunął książę wielkopolski Mieszko Stary, którego poparli książęta śląscy: Mieszko Plątonogi i Jarosław. Nad rzeką Mozgawą koło Jędrzejowa doszło do starcia wojsk wielkopolskich Mieszka Starego z Małopolanami sprzymierzonymi z oddziałami ruskimi Romana ks. halickiego.

  • W pierwszej fazie bitwy wojska rusko-małopolskie zdobyły przewagę. Mieszko został ranny, a jego syn Bolesław zginął. Przybycie pod wieczór oddziałów książąt śląskich radykalnie odmieniło przebieg starcia, które ostatecznie zakończyło się bez zdecydowanego rozstrzygnięcia. Wprawdzie wojewoda sandomierski Goworek został wzięty do niewoli, a Roman, ranny, musiał uchodzić z pola bitwy, jednakże władza w Krakowie pozostała w rękach Heleny i miejscowego możnowładztwa". https://twojahistoria.pl/encyklopedia/leksykon-bitew/bitwa-nad-mozgawa-13-wrzesnia-1195/


 


  • Podsumowanie rozdziału V: Polska za pierwszych Piastów

  • Pradzieje ziem polskich
    • 1. Pierwsi praludzie na ziemiach polskich pojawili się ok. 500 tys. lat temu. Oprócz gatunku Homo sapiens zamieszkiwali je m.in. przedstawiciele gatunku Homo erectus oraz neandertalczycy.
    • 2. Ustąpienie lodowców ok. 12 tys. lat temu umożliwiło rozwój osadnictwa na ziemiach polskich. Istotne znaczenie miało przybycie ludności, która znała zdobycze rewolucji neolitycznej, w tym umiejętność uprawy roli.
    • 3. Po dawnych mieszkańcach ziem polskich pozostały źródła materialne - wyroby ceramiczne, broń i narzędzia. Kolejne fale osadnictwa docierające na ziemie polskie w neolicie, epoce brązu i żelaza podzielone zostały na kilka kultur archeologicznych. Do najbardziej rozpowszechnionych należały kultura łużycka (najbardziej znanym jej obiektem jest osada w Biskupinie) i przeworska.
    • 4. Od II do IV w. n.e. ziemie polskie znalazły się pod wpływami Imperium Rzymskiego. W tym czasie nad wybrzeże Bałtyku z południa biegł tzw. szlak bursztynowy.
    • 5. W VI w. na ziemie polskie zaczęli przybywać zorganizowani w plemiona i wyznający wielobóstwo Słowianie.
  • Początki państwa polskiego
    • 1. W X w. doszło do ekspansji plemienia Polan. Władzę nad nimi objął ród Piastów. W pierwszej kolejności jego przedstawiciele podporządkowali sobie Wielkopolskę i stworzyli w tym regionie sieć grodów.
    • 2. Około 960 r. władzę w państwie Polan objął Mieszko I. Książę kontynuował politykę ekspansji, kierując ją m.in. w stronę Pomorza Zachodniego. Doprowadziło to do konfliktu z Wieletami i margrabiami niemieckimi.
    • 3. Mieszko I zawarł sojusz z Czechami, czego wynikiem był chrzest księcia w 966 r. i małżeństwo z Dobrawą. Decyzja o przyjęciu chrześcijaństwa w obrządku łacińskim miała doniosłe skutki dla państwa Piastów, które znalazło się w orbi-cie wpływów kultury zachodniej. Wprowadzanie nowej religii odbywało się powoli i najpierw w najważniejszych grodach.
    • 4. Książę Polan na przełomie lat 60. i 70. X w. toczył walki z Wieletami i zbuntowanymi margrabiami niemieckimi. Korzystał z pomocy Czechów, a także cesarza Ottona I.
  • Panowanie Bolesława Chrobrego
    • 1. Bolesław Chrobry był władcą Polski w latach 992-m« Tron książęcy objął po ojcu Mieszku I i szybko wygnał z kraju macochę Odę oraz przyrodnich braci.
    • 2. W 997 r. książę pomógł biskupowi Wojciechowi Sławnikowicowi w zorganizowaniu wyprawy misyjnej na ziemie Prusów. Po męczeńskiej śmierci, którą duchowny poniósł nawracając pogan, Bolesław wykupił jego ciało i postarać o szybkie uznanie Wojciecha za świętego. Już w 1000 do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie pielgrzymkę odbył cesarz Otton III. Jego spotkanie z Chrobrym nazywać zjazdem gnieźnieńskim.
    • 3. Po śmierci Ottona III Bolesław Chrobry zajął na krótko Czechy. W latach 1004-1018 toczył wojny z cesarstwom niemieckim. W 1018 r. książę wyprawił się także na Ruś.
    • 4. W 1025 r. kilka miesięcy przed śmiercią Bolesław Chrobry, został koronowany na króla Polski.
    • 5. Państwo Bolesława Chrobrego określa się mianem monarchii patrymonlalnej, co oznacza, że władca traktował je jak swoją własność. Miał szerokie uprawnienia. Sprawował władzę ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą.
  • Kryzys monarchii Piastów
    • 1. Władzę w Polsce po śmierci Bolesława Chrobrego objął jego syn - Mieszko II. Odbył koronację królewską i próbował kontynuować politykę poprzednika. Jednak w 1031 r. nastąpił jednoczesny najazd ze strony cesarstwa i Rusi Kijowskiej. Polski król musiał uciec do Czech.
    • 2. Nowym polskim władcą został starszy syn Bolesława Chrobrego - książę Bezprym. Jego rządy nie potrwały długo i w kolejnym roku Mieszko II powrócił do kraju. Nie mógł już jednak używać tytułu królewskiego.
    • 3. Mieszko II zmarł w 1034 r. W Polsce wybuchł wówczas bunt poddanych skierowany przeciwko władzy książęcej i Kościołowi. Kryzys wykorzystał m.in. władca Czech Brzetysław, który najechał polskie ziemie.
    • 4. W 1040 r. z pomocą cesarza do Polski powrócił Kazimierz, syn Mieszka II. Książę doprowadził do zjednoczenia ziem polskich i przeniósł stolicę kraju z Gniezna do Krakowa. Działalność władcy spowodowała, że nadano mu przydomek „Odnowiciel".
  •  Od Bolesława Śmiałego do Bolesława Krzywoustego
    • W latach 1058-1079 polskim władcą był Bolesław Śmiały, zwany też Szczodrym. Jego rządy odznaczały się aktywną polityką międzynarodową. Dzięki popieraniu papieża w sporze z cesarzem uzyskał zgodę na koronację królewską w 1076 r.
    • 2 Konflikt Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem i skazanie duchownego na śmierć spowodowały bunt możnych i wygnanie króla z kraju. Polskim władcą został książę Władysław Herman, który odznaczał się biernością, a rzeczywisty wpływ na wydarzenia w państwie miał palatyn Sieciech.
    • 3. W 1097 r. synowie Hermana - Zbigniew i Bolesław Krzywousty - wymogli na ojcu podział państwa na trzy dziel-nice. Z kolei w 1102 r. po śmierci księcia doszło do bratobójczych walk wygranych przez Krzywoustego.
    • 4. Sprawujący samodzielne rządy Bolesław Krzywousty stoczył z sukcesem wojnę z cesarstwem. W kolejnych latach skoncentrował się na podboju oraz chrystianizacji Pomorza Gdańskiego i Zachodniego.
  • Testament Bolesława Krzywoustego
    • 1. Bolesław Krzywousty zmarł w 1138 r. Pozostawił statut, zwany też testamentem. W dokumencie zawarto dokładne wytyczne dotyczące sposobu przejmowania władzy przez kolejnych potomków księcia oraz podział państwa na dzielnice.
    • 2. Głównymi zasadami statutu Krzywoustego były pryncypat i seniorat. Pryncypat oznacza, że jeden książę dzielnicowy będzie sprawował władzę nad pozostałymi. Z za-sady senioratu wynikało, że będzie to najstarszy z rodu. Państwo polskie zostało podzielone na kilka dzielnic, w tym wyznaczono też dzielnicę senioralną. Pierwszym seniorem został Władysław, który po nieudanej próbie całkowitego podporządkowania sobie braci w 1146 r. został przez nich wygnany z kraju.
    • 3. Kryzys państwa polskiego na początku X w. przyczynił się do zmian w organizacji sił zbrojnych państwa Piastów. Zapoczątkował je Kazimierz Odnowiciel, który indywidualnie nadawał ziemię swoim wojownikom. Z czasem wykształciło się z nich rycerstwo, zyskujące coraz więcej praw i uniezależniające się od władcy.



Zadanie 
Uszereguj chronologicznie następujące wydarzenia: Zjazd w Łęczycy; Synod Łęczycki; koronacja pierwszego (po rozbiciu dzielnicowym) Piasta na króla Polski; Bitwa pod Mozgawą;
 Połącz właściwe definicje, daty i nazwy: 1180; 1195; 1285; 1295
... biskupów pol. w Łęczycy, zwołany przez arcybpa Jakuba Świnkę, na którym uchwalono statuty mające m.in. zapobiegać wzrostowi wpływów niem. w Kościele w Polsce, zwłaszcza na Śląsku.
... dostojników świeckich i duchownych. Jego uchwałami biskupi potierdzili rezygnację z zasady senioratu (na rzecz dziedziczności tronu w linii Kazimierza II; syna Bolesława Krzywoustego); co zatwierdził papież Aleksander III oraz cesarz Fryderyk I Barbarossa. Przyczynił się do wzrostu znaczenia politycznego Kościoła w państwie. Książę w zamian zwalniał dobra duchowne z dwóch obowiązujących dotychczas praw (1. obowiązku dostarczania podróżującym urzędnikom księcia żywności i podwody, 2. obowiązku tzw. "ius spolii, na mocy którego ruchomy majątek zmarłego biskupa czy opata przechodził na własność księcia). Po raz pierwszy polski władca za cenę poparcia zrzekł się części swoich uprawnień na rzecz pewnej grupy społecznej, w tym przypadku duchowieństwa.
wydarzenie, które uznaje się za koniec pryncypatu



 5. 7. Państwo i społeczeństwo w czasach wczestnopiastowskich

1. Polska za panowania pierwszych Piastów była  monarchią patrymonialną
a. państwo własnością księcia
b. wola władcy decydująca w sprawach następstwa tronu 
2. Dwór monarszy
a. dwór był zorganizowany według wzorów zachodnich
b. rodzina władcy
c. urzędnicy centralni
– kanclerz – kierował kancelarią i kaplicą władcy; dysponował pieczęcią i wystawiał dokumenty
– wojewoda (palatyn) – zarządzał dworem, dowodził wojskiem i zastępował monarchę w najważniejszych sprawach
– komornik – zarządzał skarbem monarchy i dworską gospodarką
– koniuszy – zarządzał stadninami księcia
– miecznik – odpowiadał za książęcą zbrojownię
3. Administracja terenowa
a. władca nieustannie podróżował po kraju
b. podział administracyjny państwa – okręgi grodowe (kasztelanie) – na czele panowie grodowi – kasztelanowie
4. System skarbowy oparty na ustroju prawa książęcego
a. prawo książęce – ogół uprawnień księcia do obowiązkowych świadczeń ze strony ludności osiadłej w jego państwie wynikający z patrymonialnego charakteru państwa
b. dochody skarbowe:
– daniny – uiszczane w dobrach materialnych
– posługi – uiszczane w robociźnie i usługach (np. stróża, stan, przewód)
– regale – monopole książęce/królewskie, czyli dziedziny gospodarki zastrzeżone dla władcy (np.: regale ziemi, górnicze, targowe, mennicze, młynne, karczemne)
c. sieć osad służebnych – osad wyspecjalizowanych w określonej wytwórczości np.
– Szczytniki
– Winiary
– Świniary
5. Organizacja wojska
a. drużyna książęca
b. pospolite ruszenie
c. system grodów       '
  • Cieszyn w Państwie poskim
  • "Położenie średniowiecznego Cieszyna, wówczas drewnianego grodu kasztelańskiego usytuowanego w samym centrum Bramy Morawskiej, sprawiało, że nie omijała go wielka polityka. Już w czasach najdawniejszych było wiadomo, że ten, kto włada terenami położonymi wewnątrz Bramy Morawskiej, musi być władcą na tyle silnym, aby umiejętnie łączyć Północ z Południem i Wschód z Zachodem. To właśnie tędy wiodły najważniejsze i najdogodniejsze szlaki handlowe, a wraz z nimi nowe prądy i idee przekazywane przez podróżnych ze wszystkich stron świata. Wędrowali nimi nie tylko kupcy i posłańcy, lecz także potężni władcy, którzy choć na chwilę korzystali z gościnności tutejszych mieszkańców". 
  • (...) Jeżeli przyjmiemy, iż Świętopełk I włączył cieszyńskie grody do Państwa Wielkomorawskiego (jak uznaje większość niezależnych historyków) to jego następcą i kolejnym władcą byłby jego syn Mojmir II. Na jego rządach skończyła się dynastia zasiadających na tronie od 820 roku Mojmirowców, a także około 907 roku doszło do upadku Państwa Wielkomorawskiego." W.M. Żagan
  • Najpewniej w 999 roku Cieszyn został włączony do państwa polskiego (tak uważa m.in. dr Michael Morys-Twarowski [Przyp. WG]
  • "W czasach Bolesława I Chrobrego cieszyński gród został podniesiony do rangi kasztelanii, która była pierwszą formą samorządu terytorialnego. Kasztelania cieszyńska obejmowała mniej więcej tereny późniejszego Księstwa Cieszyńskiego i część obecnego powiatu pszczyńskiego. Po śmierci Bolesława I Chrobrego władzę przejął jego syn Mieszko II Lambert. To właśnie jego żona Rycheza przyprowadziła do Polski kult św. Mikołaja, którego ustalono patronem dynastii Piastów. Stąd najstarszy murowany kościół w Księstwie Cieszyńskim nosi do dziś jego wezwanie. Na krótko władzę po Mieszku II objął jego brat Bezprym. Choć panował tylko rok, to narobił niezłego bigosu, gdyż Polska na prawie pół wieku straciła wówczas status królestwa.

  • W 1034 roku władzę objął Kazimierz I Odnowiciel. Mówi się, że za jego czasów zaczęto powoli zastępować drewniane zabudowania murowanymi. Choć chyba ominął on cieszyńską ziemię, poza rotundą w Cieszynie nie odnaleziono bowiem dotąd fragmentów innych budynków murowanych z tego okresu. W czasie rządów Bolesława II Szczodrego Przemyślidzi postanowili odzyskać utraconą kilka dekad temu ziemię, toteż na rozkaz Wratysława II najechali zbrojnie w 1076 roku ziemię cieszyńską. Bolesław II utrzymał kontrolę nad tym skrawkiem swojego kraju, aczkolwiek nie zdołał utrzymać się na polskim tronie, który przejął jego brat Władysław I Herman. Ten z kolei zawarł pokój z Czechami, jednocześnie chcąc umocnić swoją pozycję monarchy, żeby zapobiec w przyszłości interwencji Czech i Niemiec. Po nim rządy przejęli jego synowie Zbigniew, rządzący zaledwie pięć lat i Bolesław III Krzywousty. Ten ostatni dzieląc Państwo Polskie na niezależne dzielnice, położył podwaliny pod powstanie autonomicznego tworu, jakim stało się Księstwo Cieszyńskie.

  • Po śmierci Bolesława III Krzywoustego Księstwo Polskie podzielono na posiadające pełną autonomię dzielnice, z których Śląsk, a tym samym Kasztelania Cieszyńska, przypadły jego najstarszemu synowi i zarazem księciu seniorowi – Władysławowi II Wygnańcowi. Władysław II został przez swych braci wygnany z Polski, ale pod presją cesarza niemieckiego jego bracia zwrócili dzielnicę śląską jego synom, którzy podzielili ją pomiędzy siebie. Część z Kasztelanią Cieszyńską przypadła drugiemu pod względem starszeństwa Mieszkowi I Plątonogiemu.

  • Mieszko rezydował na zamku w Raciborzu, który stał się od 1172 roku stolicą Księstwa Raciborskiego, a od 1201 roku siedział na zamku w Opolu, będącym odtąd stolicą Księstwa Opolskiego. Jak możemy się dowiedzieć z zachowanych źródeł, sprowadził do Cieszyna zakon bernardynów, którego członkowie przypuszczalnie otworzyli pierwszą w mieście szkołę.

  • Jego następcą był Kazimierz I opolski, nazywany też opolsko-raciborskim. Wizerunek jego pieczęci z 1223 roku jest obecnie najstarszym wyobrażeniem napieczętnym orła księstw opolskiego i cieszyńskiego w historii. Po nim schedę przejął Mieszko II Otyły, który ze względu na swoją chorobę zmarł w wieku dwudziestu kilku lat, przekazując Księstwo Opolsko-Raciborskie swemu bratu Władysławowi.

  • Zgodnie ze starym piastowskim zwyczajem Władysław podzielił swoje księstwo pomiędzy czterech synów. Najstarszy z nich Mieszko I, otrzymał we władanie kasztelanię cieszyńską podniesioną odtąd do rangi w pełni suwerennego Księstwa Cieszyńskiego."
  • "(...) położenie w Bramie Morawskiej wymuszało na mieszkańcach ciągłą gotowość do wojny, każdy chciał bowiem władać tymi terenami. Sam Cieszyn jako gród słowiański zrodził się właśnie w wyniku wojen, które prowadziły między sobą plemiona słowiańskie z plemionami awarskimi o wpływy w Europie Środkowej na przełomie VIII i IX wieku. Sprytni Słowianie pobudowali wtedy w samym środku Bramy Morawskiej grody obronne, wobec czego zamknęli Awarom dostęp do terenów położonych na północy. Gdyby nie to, Polska byłaby dziś w dużej mierze krajem o rodowodzie germańskim. Później sami Słowianie, protoplaści dzisiejszych Polaków i Czechów, zaczęli walczyć między sobą o wpływy. Bolesław I Chrobry w 999 roku wiedział, że chcąc włączyć Kraków do Państwa Polskiego, musi najpierw zająć grody położone w Bramie Morawskiej, odcinając tym samym Czechom drogę do Krakowa. Ciągłe zagrożenie wojną, a zarazem trudne warunki do życia sprawiły, że tereny te były słabo zasiedlone. W dodatku cieszyńska ziemia często przechodziła z rąk do rąk, co powodowało brak stabilizacji wśród ludności. Sytuacja zaczęła zmieniać się dopiero pod koniec XIII wieku, kiedy Piastowie, rządzący wówczas kasztelanią cieszyńską (wchodzącą w skład Księstwa Opolskiego), postanowili utworzyć w samym centrum Bramy Morawskiej niezależne księstwo. Za gród stołeczny obrano wtedy Cieszyn, toteż księstwo wzięło od niego swoją nazwę i odtąd przez kolejne kilkaset lat nazywano je Księstwem Cieszyńskim". Władysłąw M. Żgan, Principatus Tesinensis
    • Bardziej kontrowersyjny fragment z któym znaczna część historyków się nie zgadza:
    • "Na gruzach starego państwa [Wielkomorawskiego] wzrosło nowe należące do pierwszych Przemyślidów. Odtąd grody Gołęszyców bez wątpienia weszły w orbitę wpływów czeskich. Cieszyńską ziemią władał wówczas książę Spycigniew I, którego matką była Ludmiła, ogłoszona pierwszą czeską świętą. W 915 roku władzę w kraju przejął syn Spycigniewa I – Wratysław I, po nim w 921 roku tron czeski objął Wacław I Święty. Wacław I zanim jeszcze ogłoszono go świętym, został zamordowany przez swego brata i następcę Bolesława I Okrutnego. Po nim w 967 roku rządy objął Bolesław II Pobożny. Siostra Bolesława II – Dobrawa została żoną pierwszego polskiego księcia Mieszka I. Prawdopodobnie orszak ślubny czeskiej księżniczki przejeżdżał w 965 roku przez cieszyńską ziemię w drodze do Państwa Polan. Bolesław II utrzymywał dobre relacje z Mieszkiem I, które uległy pogorszeniu dopiero po śmierci Dobrawy w 977 roku. Walki o Śląsk i Ziemię Krakowską pomiędzy Mieszkiem I a Bolesławem II zakończyły się dopiero w 990 roku zawarciem pokoju. Odtąd cieszyńska ziemia weszła w skład państwa Mieszka I, choć niektórzy badacze uważają, że nastąpiło to dopiero w roku 1000 za panowania jego syna Bolesława I Chrobrego. Potomkowie Mieszka I zostali tym samym nowymi władcami cieszyńskiej krainy."


  • Spis cieszyńskich władców przed powstaniem właściwego Księstwa Cieszyńskiego

  • DYNASTIA NIEZNANA
  • Cieszymir (VIII/IX w.)

  • DYNASTIA MOJMIROWCÓW
  • Świętopełk I (874 – 894)
  • Mojmir II (894 – 906)

  • ? DYNASTIA PRZEMYŚLIDÓW
  • ? Bolesław II Pobożny (967 – 990)

  • DYNASTIA PIASTÓW
  • Mieszko I (990 – 992)
  • Bolesław I Chrobry (992 – 1025)
  • Mieszko II Lambert (1025 – 1031)
  • Bezprym (1031 – 1032)
  • Kazimierz I Odnowiciel (1034 – 1058)
  • Bolesław II Szczodry (1058 – 1079)
  • Władysław I Herman (1079 – 1102)
  • Zbigniew (1102 – 1107)
  • Bolesław III Krzywousty (1107 – 1138)
  • Władysław II Wygnaniec (1138 – 1159)
  • Bolesław IV Kędzierzawy (1146 - 1163)
  • Mieszko I Plątonogi (1163 – 1211)
  • Kazimierz I (1211 – 1230)
  • Mieszko II Otyły (1230 – 1246)
  • Władysław I (1246 – 1281)



średniowiecze
46  6
44  5+
41  5
38  4+
35  4
30  3+
25  3
22  2+
18  2
14  1+'

49  6
47  5+
44  5
41  4+
37  4
32  3+
27  3
24  2+
20  2
15  1+'
d




Przygotowując się do lekcji, sprawdzianu, itd. polecam sięgnąć po materiały autorstwa Wiesława Zdziabka, doświadczonego nauczyciela historii i metodyka, laureata tytułu Wielkopolski Nauczyciel Roku 2017. Autor, opierając się na podstawie programowej i podręczniku do historii wydawnictwa Nowa Era przygotował skrót najważniejszych informacji, które powinien opanować uczeń w ramach zajęć z historii. 




Mieszko II i Kazimierz O. 


 

Wyprawy krzyżowe: https://www.youtube.com/watch?v=k_5CseDSEjg&list=PLAwdZsT75orKaTqxIG6Z620tV60cqcpUY&index=5&ab_channel=GoldenerWesten-StorytellingKreativagentur


Popular posts from this blog

Klasa 5

Sprawdzian I: 490 p.n.e.- bitwa pod Maratonem, I wojna Greków z Persami 753 p.n.e. - legendarne założenie Rzymu 44 p.n.e. - śmierć Juliusza Cezara 1 rok n.e. - narodziny Jezusa Tabela: A (wersja podstawowa, na Bdb);  B (wersja rozszerzona o wyjaśnienia) Powyżej dwie tabele. Wykazy zawierają skrót wymaganych informacji.  Zastrzeżenie:  Kolorem czerwonym  oznaczono elementy, których znajomość może pomóc w uzyskaniu oceny  bardzo dobrej Kolorem zielonym  oznaczono elementy, których opanowanie zaleca się na ocenę c elującą Elementy fioletowe i żółte  - wiedza prawie zupełnie zbędna i elementy dyskusyjne :) Sprawdzian nr I:  Zadanie I: Tabelka, luki Na podstawie powyższych tabel uzupełnij luki - tj.  ok. 10 najważniejszych postaci/ dat/ wydarzeń z historii (tematy 1.1-1.4; 2.1-2.2; 2.5; 3.2), wg powyższego schematu. Zadanie II: Uszereguj wydarzenia:  uluż w odpowiedniej kolejności wydarzenia (np. na osi czasu) od najstarszego do tego, które będzie najpóźniej Pierwszy człowiek w Europi
Czytaj więcej...

Pierwsza wojna światowa

Co będzie na sprawdzianie, etc.? Kilka (7) najważniejszych dat rocznych, np: Wybuch wojny Rewolucje w Rosji Przystąpienie USA do wojny Uporządkuj chronologię wydarzeń , spośród wymienionych 3 wydarzeń wskaż pierwsze i ostatnie.  Uporządkuj państwa ; po której stronie konfliktu walczyły? Wybierz 1 z 2 zaproponowanych zagadnień (łącznie jest 7 zagadnień- zob. podwykaz) i opisz w ok. 8 minipunktach (każdy punkt, to przynajmniej 3 fakty; ktoś, coś, gdzieś itp) Wspaniałe stulecie? U progu I wojny, miniwątki które można poruszyć: Europa, Austria i Cieszyn przeł. XIX i XX w. sytuacja gospodarcza, społelczna i geopolityczna Bałkany Panujący np. FJI - sielankowy portret rozwój przemysłu, szkolnictwa, przykłady Rywalizacja narodowa w różnych częściach Europy Austria 12 Narodów - jakich, kto prześladuje a kto prześladowany? Cieszyn sielankowy z piosenki Nohavicy Tesinska, tzn.? Konflikt polsko-niemiecki na Śl. Ciesz. -  Krwawa niedziela w Cieszynie itp. dyskryminacja Polaków Szkoły  Rota - genez
Czytaj więcej...

Klasa 4

Podstawa programowa (2024), cz. I: "KLASA IV I. Elementy historii rodzinnej i regionalnej.  Uczeń: 1) zbiera informacje na temat historii swojej rodziny, gromadzi pamiątki rodzinne i opowiada o nich; 2) poznaje historię i tradycje swojej okolicy i ludzi dla niej szczególnie zasłużonych; zna lokalne zabytki i opisuje ich dzieje. II. Najważniejsze elementy polskiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń: 1) zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn państwowy), najważniejsze święta narodowe i państwowe, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie; 2) wiąże najważniejsze zabytki i symbole kultury polskiej z właściwymi regionami. III. Refleksja nad historią jako nauką. Uczeń: 1) wyjaśnia, na czym polega praca historyka; 2) wskazuje sposoby mierzenia czasu w historii i posługuje się pojęciami chronologicznymi; 3) rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych; 4) odróżnia historię od dziejów legendarnych (....)". Punkt III. Rozwinięcie - Refleksja nad historią jako nauką: 1) Na czym p
Czytaj więcej...