List w butelce. Rodzinna kapsuła czasu - zadanie.

Kim jestem? Kim byli moi przodkowie? Jak żyli, jakie były ich radości i smutki? Jakie dziedzictwo mi pozostawili? By zrozumieć nasze miejsce w obecnym świecie, by poznać i pokochać historię Dużej i Małej Ojczyzny, powinniśmy zacząć od poznania przeszłości najbliższych nam osób - rodziców, dziadków i pradziadków. Ich indywidualne losy splatają się i składają, wraz z historiami innych mieszkańców naszego regionu i kraju, na historię Polski, jakiej uczymy się (zazwyczaj bez entuzjazmu) w szkołach. Tymczasem historia budzi emocje i warto poznać, a może nawet pokochać ojczyste dzieje!

 

Przykłady: A-B: Przykładowe prace na "mocne" szóstki (m.in. ze względu na formę, staranność wykonania, dokładność opisu). Prace zawierają wiele szczegów, np. praca B: zawiera m.in. cenne zdjęcia z lat ok. 1900-1920 i bardzo ciekawe historie o pradziadku Bizoniu poległym pod Monte Cassino (w wojsku niemieckim) i pradziadku Owczarzym, weteranie I wojny, powstania wielkopolskiego i wojny bolszewickiej. Wątki te zasługują na rozwinięcie w osobnej pracy/referacie.

Skrót informacji: 

Wciel się w rolę rodzinnego kronikarza, który musi uratować dla przyszłych pokoleń pamięć o Twojej rodzinie. Za bazę przyjmij rodzinne pamiątki i opowieści bliskich. 

Na kartce A4 (lub lepiej A3) postaraj się rozrysować jak najpełniejszy wykaz Twoich przodków (tj. antenatów). 

Zdobądź jak najpełniejsze "hasłowe" dane na ich temat (daty, miejscowości, zaangażowanie, cechy charakterystyczne, udział w wydarzeniach historycznych, jak np. wojna), które mógłbyś przekazać np. swoim prawnukom jako rodzinną kapsułę czasu lub przekazać "bliskim nieznajomym" jako list w butelce! 

Szukając informacji nt. rodziny wykorzystaj współczesne możliwości technologiczne (komunikacja "międzymiastowa" i przesyłanie danych, np. zdjęcie nagrobka wykonane przez krewnego itp.). 

Dla chętnych (na dodatkową 5/6): na podstawie wywiadu ze "strażnikiem pamięci" rodziny rozpisz szerzej najciekawsze i najważniejsze informacje.

 

Zadanie: stworzyć tablicę genealogiczną, która przedstawiałaby nasze pochodzenie oraz podstawowe dane o losach przodków. 

Dla chętnych (zadanie na dodatkową ocenę): Jako uzupełnienie tablicy można zrobić wywiad, w ramach którego pozyskano by dodatkowe informacje, mogące w przyszłości stać się punktem wyjścia do gruntownych studiów tematu. 

Opis zadania

Pozyskaj maksymalnie dużo informacji, wg poniższych wskazówek.

I. Tablica Genealogiczna 

Krok 1: Przyjmując schemat półokręgów (ew. inny, np. drzewa genealogicznego), rozrysuj sobie na brudno pochodzenie poszczególnych członków Twojej rodziny. Zapisz z pamięci, jak najwięcej danych na temat życia i działalności poszczególnych osób, np. przybliżone daty (z pytajnikiem), nazwy miejscowości zamieszkania, główne zajęcie danej osoby itd.

Zastanów się/zapytaj najbliższych: Gdzie mogę zdobyć przydatne dane? 

• Gdzie pochowani są moi bliscy? Czy w miejscowości tej żyje jeszcze jakiś krewny, który może mi pomóc lub sam mogę wybrać się tam na wycieczkę?
• Może ciocia/kuzyn mogą przesłać mi telefonem zdjęcie np. nagrobka lub rodzinnych pamiątek, w ten sposób łatwo pozyskam informacje!?
• Czy jest ktoś, kto w mojej rodzinie pełni rolę "strażnika pamięci", tj. kopalni wiedzy o rodzinie.
• Warto zadzwonić do takiej osoby i chwilę z nią porozmawiać, by uzyskać najważniejsze informacje, można się też od razu z nią umówić "na kawę"
• Gdzie mogą być przechowane rodzinne pamiątki po przodkach, tj. dziadkach, pradziadkach, etc. 
• Najczęściej jest to dom/gospodarstwo, z którego wywodzi się rodzina

Przykład C: Przykładowa praca na szóstkę 

(m.in. ze względu na 6 dat dziennych na temat pradziadków i wspomnieniu aż 16 prapradziadków). 

Zwraca się uwagę na dosyć dokładne dane na temat zajęcia poszczególnych osób. Choć np. opis: "Weterean II wojny światowej odznaczony przez IPN" powinien być wyjaśniony 1-2 zdaniami, czyli: co konkretnego robił na wojnie? Niedosyt Budzi brak miejscowości, w których żyła połowa pradziadków, dziadków etc. (od strony ojca).

Krok 2: Porozmawiaj z rodzicami i/lub dziadkami lub zbierz dane z dostępnych "od ręki" dokumentów, by poprawić i uzupełnić schemat o:

• szczegółowe daty, informacje o edukacji i karierze poszczególnych osób, ich rodzeństwie, życiowych dramatach itd. Pozyskane dane rozpisz w formie karty formatu A4 lub A3.

Pozyskaj jak najwięcej informacji, odnośnie: 

• dat dziennych 
• Warto zdobyć przynajmniej jedną, możliwie najstarszą datę dzienną, np. narodziny pradziadka: 12.02.1925, jeśli jest możliwość odczytania jej np. z nagrobka; gdyż może to procentować w przyszłości podczas poszerzonych poszukiwań genealogicznych 
• miejscowości narodzin lub zamieszkania, 
• jaki to adres dzisiaj? jaki dawniej? (np. 50 lat temu, przed wprowadzeniem ulic?)
• często dawne numery domu, zachowane są w pamięci/dokumentach rodzinnych/ w formie starych tabliczek. Ich poznanie jest ważne, gdyż może dać nam szansę, by w przyszłości odszukać informacje o przodkach np. w księgach parafialnych lub innych dokumentach) 
• inf. dodatkowe. warto odnotować nazwę przysiółka lub przydomku gospodarstwa
• niektóre gospodarstwa miały dawniej swoje przydomki, które stawały się później przydomkami rodzin (często było to nazwisko dawnego gospodarza, np. Heller "Od Filipa", Holeksa "Wiewiórka", Madzia "od Korabiana" itd.)
• wykonywanego zawodu / zaangażowania społecznego. 
• warto zaznaczyć, np. rolnik/siedlak/zagrodnik, 
• inf. dodatkowe. np. ok. 8 hektarów pola, 2 hektary lasu; udziały w sałaszu na Węgierskim itd.
• założyciel lub członek straży pożarnej/czytelni katolickiej itd.
• charakterystycznych/ ciekawych losów, np.: udział w II wojnie światowej, 
• walka na froncie wschodnim/ 5-lat niewoli sowieckiej/  itd.

Zorientuj się, kto z rodziny może być najlepszym źródłem informacji, z kim warto przeprowadzić bardziej szczegółowy wywiad. 

Przykład D: Przykładowa praca na szóstkę. 

Plusy: 

aż 16 prapradziadków (część ma ciekawe historie, np.: pochodzenie z Austrii)

aż 28 dat dziennych [(6+8)*2] u pradziadków i prapradziadków

dokładny opis wykształcenia i zajęcia 

ciekawe historie dot. hist. wojennych etc.: pradziadek porucznik-spadochroniarz; prapradziadek pod Monte Cassino

(małe) Minusy / inne Uwagi: 

dla przyszłych pokoleń warto dopieścić wizualnie i uzupełnić o np. jakieś zdjęcie

. Zwraca się uwagę na dosyć dokładne dane na temat zajęcia poszczególnych osób. Choć np. opis" Weterean II wojny światowej odznaczony przez IPN" powinien być wyjaśniony 1-2 zdaniami, czyli: co konkretnego robił na wojnie? Niedosyt Budzi brak miejscowości, w których żyła połowa pradziadków, dziadków etc. (od strony ojca).

Krok 3. Zbierz pozyskane dane i przelej na papier (najlepiej formatu A3). 

W rezultacie stwórz tablicę genealogiczną (ułatwia opisanie poszczególnych osób w przeciwieństwie do drzewa genealogicznego), uzupełnioną o dodatkowe informacje pozyskane w czasie wywiadu (1. wstępnego lub/i 2. dodatkowego- uzupełniającego). 
Jeśli chcesz, możesz do pracy także dołączyć wydruk ciekawego dokumentu lub zdjęcia wiążącego się z życiem Twojej rodziny (np. opisane zdjęcie z postaciami uwiecznionymi w wykazie).

umieść NA SCHEMACIE dane takie jak: 

a) data urodzenia/ śmierci (opcjonalnie: zawarcia małżeństwa)

b) miejsce zamieszkania (najlepiej adres dawny i/lub współczesny); 

c) wykształcenie (zazwyczaj 5/7 lub 8 klas szkoły podstawowej/powszechnej)

d) działalność zawodowa/społeczna 

e) coś, co charakteryzowało daną osobę. 

f) szczegóły życia rodzinnego, np. 5 dzieci

Przykład I.D: Przykładowa praca na szóstkę. 

Plusy: +dużo ciekawostek, opisów

Pełna rekonstrukcja pokolenia pradziadków

(małe) Minusy / inne Uwagi: 

- brak dat dziennych

- brak pełnych adresów

O czym warto pamiętać? 

Na ocenę wpływ ma przede wszystkim staranność wykonania, w tym liczba pozyskanych informacji i ich wartość "niematerialna". Ważne jest bowiem wszystko co "naj", czyli:

• pozyskanie jak największej liczby informacji,
• zdobycie danych na temat jak największej liczby postaci (minimum to informacje o pradziadkach, czyli dziadkach naszych rodziców, o których oni powinni mieć całkiem sporo informacji)
• zebranie jak najdokładniejszych danych (np. dzień, miesiąc i miejsce/adres urodzenia, co zaprocentuje w przyszłości, jeśli postaramy się doszukać dodatkowych danych w metrykach kościelnych, dostępnych m.in. on-line),
• w czasie wywiadu (1. wstępnego lub/i 2. dodatkowego- uzupełniającego) warto pozyskać i krótko zapisać jak najwięcej najciekawszych, najbardziej angażujące emocjonalnie istorii. Cenne jest zebranie przejmujących historii dot. własnej rodziny (radości i dramaty czasów wojny i pokoju).
• Ponadto brane są pod uwagę m.in. takie elementy, jak: termin oddania pracy, estetyka wykonania.

• Dodatkowe rady:
• Może ktoś z rodziny sporządził już jej drzewo genealogiczne?
• Może u dziadków znajdę "Ahnenpass", tj. wykaz przodków (który musieli sporządzić Ślązacy ok. 1940 roku, by wykazać brak żydowskich korzeni), zawierający dane o minimum 3 pokoleniach przodków.
• Rozmowę z seniorem rodu warto nagrać na własny użytek
• Roboczą i/lub gotową tablicę genealogiczną warto przesłać np. poprzez Whatsupp członkom rodziny (ciociom, itp.), które mogą uzupełnić/poprawić jakieś informacje

Przykład II.A: Przykładowa praca na szóstkę

Obowiążają nas zasady:

1. Zasada: Ilość jest ważna, liczba uwzględnionych przodków i staranność ich opisu świadczy o Twojej rzetelności i staranności. Vide: punktacja w tabeli. Od zasad "z tabeli" mogą być wyjątki (np. ktoś był sierotą/ nie znał swoich rodziców; itd), co należy uwzględnić w opisie.

2. Zasada: dwa razy mniej osób - dwa razy więcej materiału. Jeżeli wiesz, że nie jesteś w stanie opisać np. linii dziadków i pradziadków taty lub mamy (bo np. nie zna ich/ nie utrzymują relacji itp.), to dwa razy bardziej przyłóż się do opisania przodków z drugiej strony. Zrób wywiad nt. najbardziej interesujących losów, itp.

3. Zasada: Nie premiujemy spóźnialskich, tylko punktualnych. Każdy tydzień opóźnienienia - to ocena obniżona o pół stopnia.

4. Zasada: Czytaj ze zrozumieniem. Odstępstwo od formy "półokręgów" nie jest mile widziane (rysowanie drzewa genealogicznego zamiast tablicy genealogicznej), świadczy o tym, iż nie przeczytałeś zadania ze zrozumieniem i może skutkować obniżeniem oceny o pół stopnia.

II. Wywiad (zadanie dodatkowe - dla chętnych - jeśli ktoś jest zainteresowany drugą oceną: piątką/szóstką)

Krok 1. Przeprowadź wywiad z seniorem lub strażnikiem pamięci (to jest: najstarszym przedstawicielem lub osobą najlepiej zorientowaną w historii rodzinnej) swojego rodu, który jeszcze bardziej pomoże Ci uszczegółowić dane o przodkach. 

W ramach wywiadu postaraj się pozyskać dalsze, szczegółowe informacje na temat przodków. 

Wywiad - rady
I. Zapytaj o potwierdzenie podstawowych danych/ich uzupełnienie: 

a) data urodzenia/ śmierci (opcjonalnie: zawarcia małżeństwa), warte zanotowania okoliczności

b) miejsce zamieszkania (najlepiej adres dawny i/lub współczesny); 

c) wykształcenie (zazwyczaj 5/7 lub 8 klas szkoły podstawowej/powszechnej)

d) działalność zawodowa/społeczna, np. 

•     urzędnik/nauczyciel w..., 
•     rolnik (właściciel 10 hektarów; 3 krów itd.), 
•     robotnik (funkcja w cementowni, cukrowni, etc.)
•     członek lub działacz: OSP; parafii; harcerstwa; chóru; kółka teatralnego, itd.

e) coś, co charakteryzowało daną osobę, np. 

• Anegdoty - humorystyczne lub ciekawe opowieści na temat konkretnego wydarzenia z życia
• Uczestnictwo w wydarzeniach "wielkiej historii", m.in.:
• służba wojskowa (np. w czasie I lub II wojny światowej); 
• represje systemów totalitarnych - nazistów lub komunistów (np. odebranie gruntu/warsztatu); 
• wysiedlenie lub emigracja; 
• udział w wielkich wydarzeniach Małej Ojczyzny (budowa kościoła, remizy, itd.)

f) szczegóły życia rodzinnego, np. 5 dzieci, ich dramatyczne losy, np. udział w wydarzeniach II wojny światowej etc.

g) losy najwybitniejszych członków rodziny (często członków dalszej rodziny, np. kuzynostwo dziadka itp.)

II. Krótko przedstaw informatora, zdobądź autograf osoby, z którą przeprowadzony został wywiad.

III. Ważna rada: Warto nagrać rozmowę, zarówno na potrzeby zadania (by wynotować sobie później na spokojnie szczegóły opowieści), jak i jako pamiątkę. Dzięki zarówno Ty, jak i Twoi bliscy będą mogli skorzystać z niej w przyszłości, ale też będzie ona niezwykłą rodzinną pamiątką. Pomyśl jakiej wartości nabierze np. za 20-40 lat, gdy będą ją mogły odsłuchać wasze dzieci a później wnuki!

Przykład II.B

Podsumowanie

Warto odnaleźć samego siebie w hierarchii sztafety pokoleniowej i raz jeszcze odpowiedzieć na pytanie - kim jestem. Polakiem i Europejczykiem - zapewne tak! Ale przy tym najczęściej również Cieszyniakiem i Ślązakiem, synkiem lub dziełchą stela, tj. "z dziedziny". Może więc warto nie odcinać się zupełnie od tradycji, kultywując dziedzictwo pokoleń przodków i przekazując pamięć o nim dalej!

Chcesz przeżyć ekscytującą przygodę? Pozyskane dane możesz wykorzystać również jako przysłowiowy list w butelce, tj. wiadomość, którą (wraz z danymi kontaktowymi) włożysz do wypalonego znicza na grobie np. pradziadków, a która odnaleziona przez inne osoby opiekujące się tym grobem! Ten krok może okazać się początkiem niezwykłej przygody, w wyniku której poznasz swoich "zaginionych" bliskich i dowiesz się nowych, nieznanych bliskiej rodzinie faktów o swoich przodkach.

Inne przykłady:

...

"Ja dziedzic!"... w poszukiwaniu dziedzictwa przodków - tablica genealogiczna i wywiad