Ślady pobytu grup ludzkich z ceramiką nawiązującą do śląskiej grupy kultury łużyckiej zostały w ostatnich latach zarejestrowane i częściowo zbadane przez Bożenę i Bogusława Chorążych w podbeskidzkiej strefie Śląska Cieszyńskiego. Występują one głównie na wzniesieniach dominujących nad pofałdowaną strefą pogórza.
Lokalizowane tam były osiedla wyżynne, wykorzystujące naturalne walory obronne, np.
Jaworze-Młynska Kępa,
Leszna Góra-Tuł,
. Można je datować na czasy odpowiadające V okresowi epoki brązu (okres późny: 800–650 p.n.e) i brać pod uwagę możliwość, że przyczyną tego zjawiska były wydarzenia polityczne „horyzontu kimmeryjskiego' w Kotlinie Karpackiej.
Warto podkreślić, że w świetle aktualnego stanu badań byfoby to pierwsze od początku epoki brązu trwałe osadnictwo w tej podgórskiej strefie.
Jaworze koło Bielska. woj. śląskie
Na szczycie wzgórza odkryto ślady osadnictwa prehistorycznego z okresu kultury łużyckiej, m.in. żelazny nóż z łukowato wygiętym ostrzem i sztabkowatą rękojeścią
"Na wzgórzu Młyńska Kępa (403 m n.p.m.) pozostałości grodziska, datowanego na I w.p.n.e. Na szczycie wzgórza po zach. stronie wznosi się kopiec o wymiarach na szczycie ok 14 x 7 m. Teren poniżej kopca na wsch. jest nieco pofałdowany i każe przypuszczać że tam znajdowało się podgrodzie. W niektórych miejscach można także dopatrzeć się śladów wałów.
"Niedaleko stąd na pd. znajduje się góra Palenica z kamiennym kręgiem i kopcami. Być może gród na Palenicy był powiązany z Młyńską Kępą. Mógł być wykorzystywany jako miejsce schronienia w razie zagrożenia właściwego grodu lub pełnił funkcje kultowe. Nazwa Młyńskiej Kępy związana jest z młynem, który istniał u stóp wzgórza na przepływającym potoku, natomiast "kępami" nazywa tutejsza ludność wszystkie tego typu izolowane pagórki u podnóży Beskidów." Daniel Pipeń: https://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=45&t=8845
"W trakcie zwiadu archeologicznego w 1997 r. na szczycie góry Tuł odkryto ślady osadnictwa z okresu prehistorycznego. W trakcie wykopalisk prowadzonych latem 2003 r. archeolodzy odkryli tu pozostałości osady kultury łużyckiej, a więc z okresu, kiedy rodziły się wielkie cywilizacje europejskie. Osada miała ok. 3 ha powierzchni, a zamieszkiwało ją co najmniej 100–150 osób. Jest to jedna z największych i najwyżej położonych osad tego typu w polskich Karpatach. Na podstawie znalezionych licznych fragmentów naczyń glinianych, rozcieraczy i żaren kamiennych, a także na podstawie badań radiowęglowych, ustalono okres funkcjonowania osady na schyłek epoki brązu (900–750 r. p.n.e.) i początek epoki żelaza (750–400 r. p.n.e.)." wiki
- Chorąży Bogusław, Chorąży Bożena: Archeolodzy na tropie. Kim byli prehistoryczni mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego sprzed 2,5 tysiąca lat?, w: “Kalendarz Cieszyński” 2005, s. 91-100;