Sprawdzian: Europa i Polska VI-XI wiek - wersja 2025

Sprawdzian: 

2 części: 

a) test: chronologia; 

b) drzewo genealogiczne Piastów (tylko książęta i królowie) - ich sukcesy i porażki. 

Czy jesteś w stanie w ok. 3-6 zdaniach opisać rządy kolejnych władców Polski? Najbardziej przypatrz się Mieszkom nr I i II , Bolesławom *3 (I, II, III)

- jakie plemiona zasiedlały Polskę i  Europę w wiekach V-IX? (5 przykładów/gdzie- region)

   

Sprawdzian obejmuje w przybliżeniu następujące rozdziały i tematy "podręcznikowe": R. 4 i 5 (wybrane zagadnienia)

R. 4: 3 tematy; fragmenty 2 tematów dla chętnych na celujący (Bizancjum Justyniana; Europa po Karolu Wielkim)

1. Bizancjum (3 zdania dla chętnych)
2. EUROPA ZACHODNIA PO UPADKU CESARSTWA ZACHODNIEGO
3. PAŃSTWO FRANKÓW ZA KAROLA WIELKIEGO i jego wnuków (7 zdań dla chętnych)
4. EUROPA ZACHODNIA W CZASACH OTTONÓW
5. SŁOWIANIE I ICH PIERWSZE PAŃSTWA

R. 5:

• 5. 2. Początki państwa polskiego
• 5. 3. Polska pod panowaniem Bolesława Chrobrego
• 5. 4. Kryzys państwa pierwszych Piastów
• 5. 5. Od Bolesława Śmiałego do B. Krzywoustego
• 5. 6. Testament Bol. K.

Wersja starsza: 

• Podsumowanie rozdziału IV: Początki średniowiecza
• "Cesarstwo bizantyjskie
• 1. Cesarstwo wschodniorzymskie (bizantyjskie) ze stolicą w Konstantynopolu przetrwało okres wędrówek ludów, a po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego stało się jedynym spadkobiercą starożytnego Rzymu.
• 3. Największy zasięg terytorialny Bizancjum osiągnęło w VI w. za panowania Justyniana Wielkiego, któremu udało się zająć Italię i Afrykę Północną. W tym samym okresie opracowano także Kodeks Justyniana, wtedy też pojawiają się w źródłach po raz pierwszy Słowianie i Awarowie.
• 
  
• Na gruzach Imperium Rzymskiego
• 1. Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego na jego rytorium zostało rozdzielone na państwa plemienne. Największe spośród nich stworzyli: Ostrogoci (Italia), Frankowie (w Galii), Wizygoci (w Hiszpanii) i Wandalowie (w Afryce).
• 2. Ok. 500 r. Chlodwig, król Franków z dynastii Merowigów, jako pierwszy władca barbarzyński przyjął chrzest w obrządku katolickim, dzięki czemu został uznany papieża, a w jego państwie nastąpiła integracja Franków i zromanizowanej ludności galijskiej.
• 4. W 732 r. majordom (prawa ręka władcy Franków) Karol Młot w bitwie pod Poitiers pokonał siły arabskie, które najechały na ziemie Franków
• 5. Niemal dwadzieścia lat później, pełniący tę funkcję, Pepin Krótki odsunął od władzy ostatniego króla z dynastii Merowingów i został koronowany na króla Franków, rozpoczynając rządy dynastii Karolingów.
•  
• Imperium Karola Wielkiego
• 1. Wieloletnie panowanie następcy Pepina Krótkiego - Karola Wielkiego (768-814)  wypełniały podboje i wojny z Longobardami i Arabami na południu oraz Sasami i Awarami na wschodzie. Dzięki klęsce, którą zadał Awarom doszło do wielkiego buntu Słowian przeciw nim, co - zdaniem prof. Idziego Panica - przyczyniło się do powstania starego Cieszyna ok. 800 roku naszej ery. Ostatecznie granice państwa Karola Wielkiego sięgały od Łaby do rzeki Ebro w Hiszpanii.
• 2. Rozległe imperium Karola było podzielone na hrabstwa i nadgraniczne marchie, a w jego zarządzaniu opierano się na duchowieństwie.
• 3. Karol planował przywrócenie jednolitego cesarstwa rzymskiego, ale ostatecznie jego koronacja cesarska z 800 r. utrwaliła podział na cesarstwo zachodnie i wschodnie (Bizancjum).
• 4. Za panowania Karola przeprowadzono reformę nauczania (zwiększono liczbę szkół, naukę oparto na podziale na trivium i quadrivium), przywrócono znajomość łaciny klasycznej, wprowadzono nowy krój pisma (minuskułę karolińską). Na nowo odkryto dorobek świata starożytnego (renesans karoliński).
•  
• Czasy Ottonów
• 1.Po śmierci Karola Wielkiego w 814 r. władzę w państwie Franków sprawował jego syn, a następnie jego trzech synów (wnuków Karola).
• 2 Ich spór o władzę zakończył się w 843 r., kiedy zawarli oni traktat w Verdun, w którym podzielili państwo na trzy części: (....)
• 3 Podział państwa okazał się trwały. W X wieku Karolingowie wymarli, a państwo wschodniofrankijskie przekształciło się w Niemcy, a zachodniofrankijskie we Francję.
• 4 W latach 936-1002 na tronie niemieckim zasiadało kolejno trzech władców o imieniu Otton. Pierwszy z nich prowadził ekspansję na wschód, pokonał Węgrów, a następnie koronował się w Rzymie na cesarza. Ostatni Otton III  dążył do utworzenia cesarstwa uniwersalnego, a więc obejmującego cały świat chrześcijański. Działania te przerwała jednak jego nagła śmierć w 1002 r.
•  
• Pierwsze państwa Słowian
• 1. W IV—V w. Słowianie zamieszkiwali tereny dzisiejszej zachodniej Ukrainy, skąd w VI w. ruszyli na rozległe ziemie opuszczone przez Germanów. Stopniowo podzielili się na trzy wielkie grupy: zachodnią, wschodnią i południową.
• 2. Najwcześniejsze znane państwo Słowian to tzw. państwo Samona, które funkcjonowało w latach 623-660. WIX w. powstało państwo wielkomorawskie, a w X w.  państwo czeskie.
• 3. Z kolei na wschodzie pierwszymi słowiańskimi państwami były księstwa na Rusi, utworzone w początkach IX w. i rządzone przez pochodzącą ze Skandynawii dynastię Rurykowiczów.
• 4. Chrystianizacja Słowian rozpoczęła się w IX w., kiedy chrzest przyjęli władcy państwa wielkomorawskiego (822 r.). Ważną rolę w tym procesie odegrali Konstanty (Cyryl) i Metody, dwaj misjonarze z Bizancjum, którzy przetłumaczyli Biblię i liturgię na język słowiański i opracowali alfabet słowiański (głagolicę). Ostatecznie Słowianie zachodni znaleźli się jednak pod wpływem Kościoła rzymskiego, a Słowianie wschodni prawosławia.

• 
  
• Podsumowanie rozdziału V
• Polska za pierwszych Piastów
• Początki państwa polskiego
• W X w. doszło do ekspansji plemienia Polan. Władzę nad nimi ob/ąl ród Piastów. W pierwszej kolejności jego przed-stawiciele podporządkowali sobie Wielkopolską i stworzyli
• w tym regionie sieć grodów.
• 2. Około 960 r. władzę w państwie Polan objął Mieszko Książę kontynuował politykę ekspansji, kierując ją m.in. w stronę Pomorza Zachodniego. Doprowadziło to do kon-fliktu z Wieletami i margrabiami niemieckimi.
• 3. Mieszko I zawarł sojusz z Czechami, czego wynikiem był chrzest księcia w 966 r. i małżeństwo z księżniczką Do- brawą. Decyzja o przyjęciu chrześcijaństwa w obrządku łacińskim miała doniosłe skutki dla państwa Piastów, które znalazło się w orbicie wpływów kultury zachodniej. Wpro-wadzanie nowej religii odbywało się powoli i najpierw w naj-ważniejszych grodach.
• 4. Książę Polan na przełomie lat 60. i 70. X w. toczył walki z Wieletami i zbuntowanymi margrabiami niemieckimi.
• orzystał z pomocy Czechów, a także cesarza Ottona I.
• 5. Mieszko I zmarł w 992 r. Stworzone przez niego państwo obejmowało: Wielkopolskę, Małopolskę, Śląsk, Mazowsze i Pomorze.
• Pozostałości pałacu Mieszka I na Ostrowie Lednickim. • fotografia współczesna, Polska
• _a panowanie Bolesława Chrobrego
• , Bolesław Chrobry był władcą Polski w latach ^
• ¹' r lęiażecY objął po Ojcu Mieszku I i szybko J?
• Ikraiu macochę Odę oraz przyrodnich brać.
• , w997 r. książę pombgl b,skupów, Wopechowi sw
• iowi w zorganizowania wyprawy misyjnej na "1 po męczeńskiej śmierci, którą duchowny wracając pogan. Bolesław wykup,) jego cało i
• 0 szybkie uznanie Wojciecha za świętego. Już _w icojf do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie pielgrzymkę cesarz Otton III. Jego spotkanie z Chrobrym nazy^
• zjazdem gnieźnieńskim.
• 3 Po śmierci Ottona III Bolesław Chrobry zajął na króo^ ' Czechy. W latach 1004-1018 toczył wojny z cesarstw niemieckim. W 1018 r. książę wyprawił się także na r*
• 4. W 1025 r. kilka miesięcy przed śmiercią Bolesław Cłiictr, został koronowany na króla Polski.
• 5. Państwo Bolesława Chrobrego określa się mianem nę. narchii patrymonialnej, co oznacza, że władca traktowa $ jak swoją własność. Miał szerokie uprawnienia. Sam sal-wował władzę ustawodawczą, sądowniczą i wykonawca
• Kryzys monarchii Piastów
• 1. Władzę w Polsce po śmierci Bolesława Chrobrego aa jego syn - Mieszko II. Odbył koronację królewską i prófcc- wał kontynuować politykę poprzednika. Jednak w 103H nastąpił jednoczesny najazd ze strony cesarstwa i Rs Kijowskiej. Polski król musiał uciec do Czech.
• 2. Nowym polskim władcą został starszy syn Bolesław Chrobrego - książę Bezprym. Jego rządy nie potrwaf* długo i w kolejnym roku Mieszko II powrócił do kraju. N* mógł już jednak używać tytułu królewskiego.
• 3. Mieszko II zmarł w 1034 r. W Polsce wybuchł wó^ bunt poddanych skierowany przeciwko władzy ks^-
• 1 Kościołowi. Kryzys wykorzystał m.in. władca Czecfi fc-
• tysław, który najechał polskie ziemie. ,
• * ^r’^{2 pornoc}3 cesarza do Polski powrócił ' yn ieszka II. Książę zjednoczył ziemie polskie icę kraju z Gniezna do Krakowa. Działalność ^yniosła mu przydomek „Odnowiciel".
• 
  
• Od Bolesława Śmiałego ^do Bolesława Krzywoustego
• wiatach 1058-1079 polskim władcą był Bolesław Śmiały, W Q7r7odrvm. Książe Drowacbił aktyna nnii.
• . any też Szczodrym. Książę prowadził aktywną poli ^ międzynarodową. Dzięki popieraniu papieża w spo-
• 
  
• h', cesarzem uzyskał zgodę na koronację królewską
• 
  
• rze L
• 
  
• ^ 1076 r.
• 
  
• , Kon{i,kt Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem
• 
  
• ’ skaZanie duchownego na śmierć spowodowały bunt Rożnych i wygnanie króla z kraju. Polskim władcą został ksiąz? Władysław Herman, który odznaczał się biernością, a rzeczywisty wpływ na wydarzenia w państwie miał paiatyn Sieciech.
• 
  
• ; W1097 r. synowie Hermana - Zbigniew i Bolesław Krzy-wousty - wymogli na ojcu podział państwa na trzy dzielnice. Z kolei w 1102 r. po śmierci księcia doszło do bratobójczych walk wygranych przez Krzywoustego.
• 
  
• 4 Sprawujący samodzielne rządy Bolesław Krzywousty stoczył z sukcesem wojnę z cesarstwem. W kolejnych latach skoncentrował się na podboju oraz chrystianizacji Pomorza Gdańskiego i Zachodniego.
• 
  
• 0 Testament Bolesława Krzywoustego
• 
  
• 1 Bolesław Krzywousty zmarł w 1138 r, Pozostawił statut. zwany też testamentem. W dokumencie zawarto dokładne wytyczne dotyczące sposobu przejmowania władzy przez kolejnych potomków księcia oraz podział państwa na dzielnice.
• 
  
• 2 Głównymi zasadami statutu Krzywoustego były pryn-cypat i seniorat. Pryncypat oznacza, że jeden książę dzielnicowy będzie sprawował władzę nad pozostałymi. Z zasady senioratu wynikało, że będzie to najstarszy z rodu. Państwo polskie zostało podzielone na kilka dzielne. a w ramach tego podziału wyznaczono też dzielnicę senioralną. Pierwszym seniorem został Władysław, który w nieudanej próbie całkowitego podporządkowania sobie
• 
  
• , bfaci w 1146 r. został przez nich wygnany z kraju.
• 
  
• ; Kryzys państwa polskiego na początku X w. przyczynił się d0 zmian w organizacji jego sił zbrojnych. Zapoczątkował l& Kazimierz Odnowiciel, który indywidualnie nadawał zle-swoim wojownikom. Z czasem wykształciło się z nich Hycerstwo, zyskujące coraz więcej praw i uniezależniające od władcy.
• 
  
• 
  

Wersja nowsza: 

• 
  
• Podsumowanie rozdziału IV
• Początki średniowiecza
• Cesarstwo bizantyjskie
• 
  
• 1. Cesarstwo wschodniorzymskie (bizantyjskie) ze stolicą w Konstantynopolu przetrwało okres wędrówek ludów, a po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego stało się jedynym spadkobiercą starożytnego Rzymu. h 2. Cesarstwo bizantyjskie było monarchią absolutną. Ce-
• isarz sprawował władzę również nad Kościołem (ceza- ropapizm), a jego dwór charakteryzował się niezwykłym przepychem i bogatym ceremoniałem.
• 3. Największy zasięg terytorialny Bizancjum osiągnęło w VI w., za panowania Justyniana Wielkiego, któremu udało się zająć Italię i Afrykę Północną. W tym samym okresie opracowano także Kodeks Justyniana.
• 4. W sztuce Bizancjum łączyły się wpływy grecko-rzymskie i wschodnie. W architekturze chętnie stosowano kopuły, a jako dekorację - freski i mozaiki. W malarstwie religij-nym największe znaczenie zyskały ikony.
• 5. Bizancjum odegrało ogromną rolę dla ocalenia dorobku naukowego i artystycznego świata starożytnego.
• Narodziny islamu i podboje Arabów
• 1. Islam to monoteistyczna rellgia, którą w VII w. stworzył Mahomet. Wyznawcy islamu - muzułmanie - wierzą w je-dynego boga - Allacha, a samego Mahometa uznają za proroka. Jego nauki zawiera święta księga islamu - Koran.
• 2. Początek ery muzułmańskiej wyznacza hidżra - ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny w 622 r.
• 3. Pięć filarów islamu to: wyznanie wiary w Allacha, od-mawianie modlitwy pięć razy dziennie, doroczny post, jałmużna na potrzeby ubogich, pielgrzymka do Mekki.
• 4. Pierwszymi wyznawcami islamu byli Arabowie. Dyna-miczne podboje pozwoliły im do połowy VIII w. opano-wać rozległe terytoria Azji i Afryki oraz części południowej Europy (Hiszpanii).
• 5. Ekspansja arabska zakończyła się sukcesem dzięki spraw-nej armii i łagodnemu traktowaniu podbitych ludów, których przedstawiciele często dobrowolnie przechodzili na islam.
• 6. Podboje arabskie doprowadziły do ożywienia handlu da-lekosiężnego i wymiany osiągnięć cywilizacyjnych pomię-dzy Dalekim Wschodem, Bliskim Wschodem i Europą.
• 0 Na gruzach Imperium Rzymskiego
• 1. Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego na jen rytorium powstały państwa plemienne. Największe 2 ^ stworzyli: Ostrogoci (w Italii). Frankowie (w Galii), Wi_zv^ (w Hiszpanii) i Wandalowie (w Afryce). ^°^C|
• 2. W 496 r. Chlodwig. król Franków z dynastii Merów, gów, jako pierwszy władca barbarzyński przyjął chrzl* w obrządku katolickim, dzięki czemu został uznany _prz^ papieża, a w jego państwie nastąpiła integracja Franków i zromanizowanej ludności galijskiej.
• 3. W kolejnych wiekach władza królewska w państwie Frań- ków słabła, a o jego losach zamiast króla decydował na. wyższy urzędnik dworski - majordom.
• 4. W 732 r. majordom Karol Młot w bitwie pod Poitiers poko- naf siły arabskie, które najechały na ziemie Merowingów.
• 5. W 751 r. pełniący tę funkcję Pepin Krótki odsunął od władzy ostatniego króla z dynastii Merowingów l został koronowany na króla Franków, rozpoczynając rządy dy-nastii Karolingów.
• Q Imperium Karola Wielkiego
• 1. Wieloletnie panowanie następcy Pepina Krótkiego - Ka-rola Wielkiego (768-814) - wypełniały podboje i wojny z Longobardami i Arabami na południu oraz Awarami i Sasami na wschodzie,
• 2. Rozlegle imperium Karola było podzielone na hrabstwa i nadgraniczne marchie, a zarządzano nim z udziałem duchowieństwa.
• 3. Karol planował przywrócenie jednolitego cesarstwa rzym-skiego, ale ostatecznie jego koronacja cesarska z 800 r, utrwaliła podział na cesarstwo zachodnie i wschodnie (Bizancjum). Na zachodzie zrodziła się wspólnota świata
• V chrześcijańskiego - christianitas. Tworzyły ją społeczności licznych krajów Europy, które były połączone przez kwe-stie religijne, społeczne i polityczne. Trwale wpłynęło to na kształt cywilizacji europejskiej.
• 4. Za panowania Karola przeprowadzono reformę nauczania, przywrócono znajomość łaciny klasycznej, wprowadzono nowy krój pisma (minuskułę karolińską). Na nowo odkryto dorobek świata starożytnego (renesans karoliński).
• 2
• 0 czasy
• Ottonów
• * ' . _jerci Karola Wielkiego w 814 r. władzę w państwie
• l ^ _ków sprawował iego syn - Ludwik Pobożny, który ^rfa | _w 040 r.. pozostawiając po sobie trzech synów, f! spór o władzę zakończy! się w 843 r„ kiedy zawarli 2¹⁰ _aktat w Verdun, w którym podzielili państwo na trzy --esc: zachodnią objął Karol Łysy, centralną - Lotar, ^schodnią - Ludwik Niemiecki, podział państwa okazał się trwały, a sami Karolingowie •’ ,_KOi_ejnym stuleciu wymarli. W 919 r. władzę w państwie '.,_sChodniofrankijskim objęła nowa dynastia - Ludolfin- _a0W w 987 r. po władzę w państwie zachodniofrankij- skim sięgnęli Kapetyngowie.
• , fotach 936-1002 na tronie niemieckim zasiadało ko- " ,_ejno trzech władców o imieniu Otton. Pierwszy z nich prowadził ekspansję na wschód, pokonał Węgrów, a na- ?tepme koronował się w Rzymie na cesarza. Ostatni - Otton III - dążył do utworzenia cesarstwa uniwersalnego, a więc obejmującego cały świat chrześcijański. Działania te przerwała jednak jego nagła śmierć w 1002 r.
• kościół Hagia Sophia, najwybitriiejsze ®_zymią
• '^yiskiej, został w środkowej czę _bazy|jk. Po zdobyciu "«ją. charakterystyczną dla rzymskich bazyiiK ^
• "/.siamynopola przez Turków przeks _{jest świąt}ynią
• ^ł> w. pełnił funkcję muzeum, 3 obe
• " -Mmańską.
• ' 'y.ografia współczesna, Stambuł
• Feudalizm i społeczeństwo stanowe
• 1. Upadek cesarstwa rzymskiego doprowadził do załama-nia się miast i handlu. We wczesnym średniowieczu o po-zycji społecznej decydowało posiadanie ziemi.
• 2. Przemiany sztuki wojennej prowadziły do wzrostu zna-czenia jazdy i wyodrębnienia się grupy zawodowych wo-jowników - rycerzy, którzy w zamian za służbę wojskową otrzymywali ziemię oraz władzę nad mieszkającymi tam chłopami.
• 3. W X w. na skutek osłabienia władzy centralne] na za-chodzie Europy rozwinął się system feudalny - oparty na osobistych relacjach pomiędzy seniorem i wasalem. W ramach aktu komendacji senior obiecywał wasalowi opiekę i nadawał mu ziemię, z kolei wasal zobowiązywał się służyć seniorowi pomocą zbrojną i radą.
• 4. W kolejnych wiekach utrwalił się podział stanowy: rycer-stwo stało się grupą zamkniętą o określonych, dziedzicz-nych przywilejach i specyficznych normach zachowań, swoje szczególne prawa posiadało również duchowień-stwo, a najliczniejszą grupę społeczną stanowili chłopi.
• Q Pierwsze państwa Słowian
• 1. WIV—V w. Słowianie zamieszkiwali tereny dzisiejszej za-chodniej Ukrainy, skąd w VI w. ruszyli na rozległe ziemie opuszczone przez Germanów. Wszystkich Słowian łą-czyły jednak wspólne obyczaje, wierzenia oraz podobny język. Stopniowo podzielili się na trzy wielkie grupy: za-chodnią, wschodnią i południową.
• 2. Najwcześniejsze znane państwo Słowian to tzw. państwo Samona, które funkcjonowało w latach 623-660. WIX w. powstało państwo wielkomorawskie, a w X w. - państwo czeskie.
• 3. Z kolei na wschodzie pierwszymi słowiańskimi pań-stwami były księstwa na Rusi, utworzone w początkach IX w. i rządzone przez dynastię Rurykowiczów.
• 4. Chrystianizacja Słowian rozpoczęła się w IX w., kiedy chrzest przyjęli władcy państwa wielkomorawskiego (822 r.). Ważną rolę w tym procesie odegrali Konstanty (Cyryl) i Metody, dwaj misjonarze z Bizancjum, którzy przetłumaczyli Biblię i liturgię na język słowiański i opra-cowali alfabet słowiański (głagolicę). Ostatecznie Słowia-nie zachodni znaleźli się jednak pod wpływem Kościoła rzymskiego, a Słowianie wschodni - prawosławia.

•  17    6
•  16    5+
•  15    5
•  14    4+
•  13    4
•  11    3+
•  9    3
•  8    2+
•  7    2

 38    6

 36    5+

 34    5

 32    4+

 29    4

 25    3+

 21    3

 18    2+

 15    2

 12    1+'