Europa i świat doby Oświecenia

Praca klasowa  - Oświecenie Eu 

• Przykładowe zadania:
• -Kilka (7) najważniejszych dat rocznych
• -Uporządkuj chronologię wydarzeń, spośród wymienionych 3 wydarzeń wskaż pierwsze i ostatnie. 
• -Wybierz 1 z 2 zaproponowanych zagadnień (łącznie jest 7 zagadnień- zob. podwykaz) i opisz w ok. 6-7 minipunktach (każdy punkt, to przynajmniej 3 fakty; ktoś, coś, gdzieś itp)
• Rewolucja w Ameryce - powstanie USA
• Rewolucja francuska - do roku 1791: przyczyny i przebieg
• Rewolucja francuska - od roku 1792: przebieg i skutki
• RAP-erzy w XVIII wieku - Państwa oświeceniowe, ich władcy, reformy i podboje
• A - MT i J II
• P - Fryd. Wielki
• R - Piotr I i Katarzyna II
• Śl. Cieszyński w czasie oświecenia (wycieczka i zajęcia) - ks. L. Szersznik, A. Sasko_Cieszyński 
• -Rysunek hum-ed

• Punktacja:
• 4
• 6
• 8
• 4
• 8
• 4,5
• = 34

•  34    6
•  33    5+
•  31    5
•  28    4+
•  26    4
•  22    3+
•  19    3
•  16    2+
•  14    2
•  11    1+'

Co będzie na sprawdzianie?

1. Kilka (ok. 7) najważniejszych dat rocznych
1. Wybuch I wojny śląskiej
2. Rewolucja we Francji
3. Rewolucja w 13. koloniach (amerykańska)
2. Uporządkuj chronologię wydarzeń, spośród wymienionych 3 wydarzeń wskaż pierwsze i ostatnie, np.
1. Francja: 1. otwarcie Stanów Generalnych – 2. zdobycie Bastylii – 3. uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela
3. Uporządkuj państwa, postacie historyczne, osiągnięcia. Przyporządkuj osoby (ok. 20 możliwości, zobacz wykaz na dole strony) do krajów, których byli obywatelami lub władcami, np.: dopisz I. osiągnięcie/ciekawostkę
1. 
   
2. 
   
4. Wybierz 1 z 2 zaproponowanych zagadnień (łącznie jest ok. 6 zagadnień- zob. podwykaz) i opisz w ok. 7 punktach (każdy punkt, to przynajmniej 3 fakty; ktoś, coś, gdzieś itp): fakty i cekawostki
1. Rewolucja w 13. koloniach (amerykańska)
2. Rewolucja we Francji
1. przyczyny i przebieg (do konstytucji)
2. Radykalizacja i terror, rezultaty
5. Opisz w 2 rozbudowanych zdaniach (ok. 6 minifaktów lub 2 ciekawostki na ich temat). 
1. Józef Bożek
2. Tadeusz Kościuszko, Kazimierz Pułaski
3. Maria Antonina, Ludwik XVI (i jego rodzice)
6. Władcy (i naukowcy) oświeceniowi: Wybierz 1 z 2 zaproponowanych postaci. Opisz w 4 rozbudowanych zdaniach (ok. 6 minifaktów lub ciekawostek
1. Leopold Jan Szersznik
2. Fryderyk Wielki 
3. Józef II (i Maria Teresa)
4. Piotr I Wielki i Katarzyna Wielka
7. Minizagadnienie / ciekawostki
1. wypisz 3 inne ciekawostki
8. Rysunek

Na naszych zajęciach (wspólnie i/lub samodzielnie):

• 5. 1. Przemiany gospodarcze i społeczne w XVIII wieku
• 5. 2. Oświecenie
• 5. 3. Absolutyzm oświecony
• 5. 4. Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych
• 5. 5. Wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej
• 5. 6. Francja republiką - przemiany polityczne we Francji w latach 1973-1799

  

https://www.youtube.com/watch?v=zxYrqV1rFIA&ab_channel=By%C5%82osobie...%28HelloMaestro%29

7:27 Ziemniak i rozbiór Polski, Katarzyna Wielka, Maria Teresa

"Byl Sobie Czlowiek" - Świat przyspiesza- Wynalazki, zmiany społeczno-gospodarcze i polityczne XIX wieku, m.in. Wiosna Ludów

https://www.youtube.com/watch?v=vLqbldp2OPc&list=PLyJ5tp6WmjKj-lHgWpsK4-xqnpEDoezbi&index=23&ab_channel=FranciszekF1

5. 1. Jesteśmy drugą Anglią. Czego Goethe szuka na Śląsku?

• a) Muzy b) elfów c) zachodnich technologii
• Świat idzie naprzód, czyli Geothe na Śląsku, a my stajemy się drugą Anglią.

 

Porównaj wiersz Goethego w tłumaczeniu Szymborskiej: https://wiersze.annet.pl/w,,10636 

z wersją Oberscchlesin: https://youtu.be/KPJPJzpk_QQ ; https://youtu.be/7Cpeiv0AV6E?t=22

• Choć będziemy omawiać przemiany gospodarcze i społeczne w XVIII wieku, to zacznimy jednak od wiersza Król olch Johanna Wolfganga von Goethego.
• "Król elfów" lub "Król olch" (oryg. Der Erlkönig)
• ballada Johanna Wolfganga von Goethego, napisana w roku 1782.
• Ballada przedstawia ojca z synkiem pędzącego konno przez las wieczorową porą. 
• Na początku wydaje się, że dziecko jedynie majaczy w dziwnej chorobie, widząc nadprzyrodzoną istotę, ducha, tytułowego króla. 
• Ojciec uspokaja dziecko, iż to tylko złudzenie. 
• Ostatni wers zmienia wymowę utowru. Opisuje śmierć dziecka, pozostawiając nas z wrażeniem, że jego dusza została w lesie, wśród Olszyn (Olch) i brzóz, decyzją ich króla, króla Elfów, króla Olch.
• Poznjemy historię na styku świata baśni i naszego. 
• Obserwujemy zderzenie dwóch światów: racjonalnego- oświeceniowego i baśniowego-romantycznego; 
• Pozostajemy z dylematem, kto miał rację? Czy to syn majaczy? Czy ojciec nie dostrzegł zagrożenia. 
• Czy Król Elfów mieszkał nad Olzą/ Olsą? Chyba nie, zobacz skąd pochodzi nazwa rzeki, czy od gwarowej Olszy? https://openairmuseum.info/pl/dzialy/Olza-mityczna-i-historyczna/Zrodla-historyczne

 

• 4 września 1790 r. do Tarnowskich Gór przyjechał wówczas blisko 50-letni Johann Wolfgang Goethe, niemiecki poeta przełomu XVIII i XIX wieku i najwybitniejszy przedstawiciel literatury niemieckiej, ale także jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, uczony, polityk i mason. Nie przyjechał tu jednak szukać natchnienia. W dzisiejszych realiach jego podróż określilibyśmy bowiem jako szpiegostwo przemysłowe. Po co więc Goethe przyjechał do Tarnowskich Gór?
• Goethego szpiegowska podróż do Tarnowskich Gór wiązała się z objęciem przez niego funkcji saskiego ministra , zob. : https://www.slaskie.travel/article/1016690/goethego-szpiegowska-podroz-do-tarnowskich-gor-czyli-kiedy-gorny-slask-byl-druga
• "Narodziny przemysłu na pruskim Górnym Śląsku
• Początkowo Górny Śląsk pruscy urzędnicy uważali za  najbiedniejszy i najbardziej zacofany obszar w całym królestwie. Status „perły w koronie” zapewnił obszarowi górnośląskiemu rozwój przemysłu, który rozpoczął się w ostatnich dziesięcioleciach XVIII wieku, tworząc z Górnego Śląsk zagłębie przemysłowe, jedno z najlepiej rozwiniętych w całej ówczesnej Europie.
• W 1787 roku uruchomiono pierwszą w Europie, poza Wielką Brytanią, maszynę parową w kopalni rud ołowiu koło Tarnowskich Gór. W niecałe dziesięć lat później ruszył wielki piec w Królewskiej Odlewni w Gliwicach. Wzrastało też wydobycie węgla kamiennego na terenie Chorzowa i Zabrza. Nie mniej istotnym stała się rozbudowa górnośląskiej kolei, zainicjowana przez powstałe w 1837 roku towarzystwo akcyjne – Górnośląską Kolej Żelazną. (...)
• Do największych potentatów przemysłowych, którzy zrobili olbrzymie majątki przy okazji burzliwego rozwoju przemysłu, należały niemieckie rodziny szlacheckie: Donnersmarcków, Hochbergów i Hohenlohe.
• W kopalniach i hutach górnośląskich w połowie XIX wieku pracowało zaledwie 10 000, a "jednak dawało to górnośląskiemu okręgowi przemysłowemu przodujące miejsce w Europie pod względem stosunku liczby zatrudnionych w przemyśle do liczby zatrudnionych w rolnictwie".
• https://edus.ibrbs.pl/gorny-slask-pod-panowaniem-hohenzollernow-1742-1914/

1. Rozwój demograficzny
a. eksplozja demograficzna – szybki wzrost liczby ludności
b. przyczyny
– wzrost produkcji żywności (ziemniaki, kukurydza)
– poprawa warunków sanitarnych i mieszkaniowych
– skuteczne formy walki z epidemiami (kwarantanna, kordony sanitarne)
 
2. Rozwój gospodarczy Wielkiej Brytanii w XVIII w.
a. wzrost liczby ludności
b. postęp w rolnictwie tzw. rewolucja agrarna
– ogradzania
–  wprowadzenie płodozmianu (uprawa roślin motylkowych i okopowych (koniczyny, ziemniaków i buraków)
– wprowadzenie nowoczesnych narzędzi rolniczych (siewnik, młockarnia) 
c. udoskonalenie transportu – budowa mostów i sieci kanałów
d. Wielka Brytania dzięki flocie stała się potęga handlową
e. działalność Banku Anglii
 
2. Najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej
a. mechanizacja przemysłu włókienniczego
– latające czółenko Johna Kaya (1733 r.)
– przędzarka mechaniczna („Spinning Jenny”) Jamesa Hargreavesa (1764 r.)
– mechaniczny warsztat tkacki
b. skonstruowanie maszyny parowej przez  Jamesa Watta (1769 r.)
c przełom w hutnictwie i obróbce żelaza
– zastosowanie koksu w hutnictwie
– zastosowanie walców mechanicznych
– zastosowanie obrabiarek do metali

Jak proces automatyzacji zmienił życie ludzi...

Na zdjęciach proces postępującej automatyzacji: I. przędzenie nici za pomocą przęślicy; II. za pomocą kołowrotka; III. za pomocą maszyny; https://www.facebook.com/photo/?fbid=5195475897157169&set=pcb.5195479590490133

d 

 

 

Przędzenie na kołowrotku (u nas od ok. 1780; https://youtu.be/RIR8Q4gYl28) https://youtu.be/DLN52rC0cGo; przędzenie dawniej: https://youtu.be/5NuPhwtpEKk; całość tkactwa: https://youtu.be/DyWvsoxe6rgd

• Określenia "po mieczu i po kądzieli". Dawniej przodków po ojcu rozróżniało się, dzieląc na dwie linie: linia po mieczu (np. babcia po mieczu) i po matce – po kądzieli (np. dziadek po kądzieli, ale także pradziadek raz po mieczu, dalej po kądzieli).
• Kądziel − pęk włókien (wełnianych, lnianych lub konopnych) przeznaczonych do przędzenia nici. Był umocowany na krążku przęślicy lub kołowrotka. Przędzeniem ręcznym zajmowały się dawniej kobiety, stąd kądzielą nazywano w języku polskim pokrewieństwo w linii żeńskiej.
• I. Prządka wyciągała z kądzieli pasemka włókien, aby włókna lepiej się skręcały zwilżała je śliną. Po przymocowaniu końcówki przędzionej nici do wrzeciona wprawiała go w ruch wirowy. Wrzeciono naprężało i skręcało nić. 
• II. Od końca średniowiecza używano w Europie (na Cieszyńskim od XVIII wieku) pierwszego mechanicznego urządzenia jakim był kołowrotek.

3. Stopniowe zastępowanie manufaktur przez fabryki
4. Skutki rewolucji przemysłowej
a. industrializacja – uprzemysłowienie
b urbanizacja – rozwój miast
c rozwój kapitalizmu
d. skutki społeczne
– powstanie proletariatu fabrycznego
– pogorszenie się warunków życia robotników
– wzrost znaczenia kapitalistów – burżuazji
f. walka o równouprawnienie kobiet
 
4. Nowe idee ekonomiczne
a. kameralizm – odmiana merkantylizmu
b. fizjokratyzm  – twórcą François Quesnay
– rolnictwo główną gałęzią gospodarki
– leseferyzm – („pozwólcie działać”) – postulat swobody działania gospodarczego
c. liberalizm ekonomiczny  – Adam Smith
c. doktryna ekonomiczna głosząca, że państwo nie powinny ingerować w stosunki gospodarcze
d. cechy charakterystyczne gospodarki wolnorynkowa
– wolny rynek
– wolna konkurencja

Johann Wolfgang Goethe? Inne osoby, które odwiedziły Tarnowskie Góry: 

Król Jan III Sobieski i Maria Sobieska, Jan II Opolski, Jerzy Hohenzollern, Król August III Mocny, Hrabina Anna Konstancja Cosel (hrabina Hoym), Reden, Fryderyk Wilhelm II, , Józef Wybicki, Julian Ursyn Niemcewicz, Guido Henckel von Donnesmarck, Blanka de Pavia (Therese Pauline Blanche Lachmann, córka biednego niemieckojęzycznego żydowskiego krawca z Nysy na Śląsku, która uwiodła "pół Europy", w tym portugalskiego markiza de Paiva; kochała luksus. Pałac, jaki von Donnersmarck kazał jej wybudować w Świerklańcu miał przyćmiewać pałac cesarski).

 

Puchacz: OŚWIECENIE NIE MA SENSU? https://youtu.be/hF3rWb2VK_c?t=13

Rewolucja agrarna - 8 minut niezmarnowanego życia z Puchaczem: 1:20-9:45: https://youtu.be/IAIGRlyhoLw?t=81 

25. Kant'ciarze, czy geniusze? Wolta świata i Cieszyna... 

/ Szersznik i spółka... / Oświecenie

• epoka wiedzy, postępu i masonerii
• Temat mógłby być poświęcony w całości księdzu L. J. Szersznikowi
• więcej o Szerszniku: https://koperlo.blogspot.com/2023/02/szersznik-najwiekszy-z-cieszyniakow.html
• więcej o Bożku: https://koperlo.blogspot.com/2022/09/jozef-bozek-zagadka-pochodzenia-i-losow.html
• Szersznik: lecznica dusz - Zofia Kosssak, super: https://www.facebook.com/KsiaznicaCieszynska/posts/pfbid0THKgFa4kwyQ7r15c2k1KTBzkvg8LYuQCb6sA5KDVE4bFsRQJTqzm2jfq1wVh5UMbl

 

https://youtu.be/Bp0xXRS1lqM?t=783 ; https://youtu.be/uWd11vUNo78?t=145

 

Fragment panoramy Cieszyna z ok. 1875 r.: po lewej stronie wieża ratuszowa, na prawo od niej grupy drzew – pozostałości ogrodu ks. Szersznika.

 

s1. Oświecenie jako „wiek rozumu”

a. wiodąca rola Francji w kulturze oświecenia – język francuski językiem międzynarodowym
b. wiara w postęp ludzkości
c. główne nurty umysłowe oświecenia:
– racjonalizm – przekonanie, że cała wiedza pochodzi z rozumu
– empiryzm – przekonanie, że cała wiedza pochodzi z doświadczeń zmysłowych
– deizm – pogląd, że Bóg istnieje, ale nie ingeruje w losy ludzkości
– ateizm – podważał istnienie Boga
d. rozwój oświaty
e. rozwój prasy

3. Nauka i technika w okresie oświecenia
a. Wolter – François-Marie Arouet – jeden z najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych umysłów oświecenia
b. Karol Linneusz – opracował klasyfikację roślin i zwierząt
c. Benjamin Franklin – wynalazca piorunochronu
d. Alessandro Volta – skonstruował kondensator i pierwszą baterię elektryczną
e. bracia Joseph i Étienne Montgolfier – skonstruowali balon na ogrzewane powietrze
f. James Cook– odkrywca Australii i Oceanii
g. Isaac Newton – odkrył prawo grawitacji i zasady dynamiki
h. Immanuel Kant – autor teorii poznania stanowiąca połączenie dorobku racjonalizmu i empiryzmu
4. Wielka Encyklopedia Francuska
a. główni autorzy:
– Denis Diderot
– Wolter
b. encyklopedia liczyła 35 tomów i zawierała całokształt ówczesnej wiedzy
c. główne idee przyświecające autorom encyklopedii:
– racjonalizm
– tolerancja
5. Literatura oświeceniowa
a. rozwój prasy
b. literatura piękna
– Aniel Defoe – Przypadki Robinsona Crusoe
– Jonathan Swift – Podróże Guliwera
– Denis Diderot – Kubuś Fatalista i jego pan
c. literatura polityczna
– Karol Monteskiusz – Charles Louis Montesquieu
krytyka absolutyzmu
koncepcja trójpodziału władzy (władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza)
– Jean-Jacques Rousseau  – autor dzieła Umowa społeczna
krytykował absolutyzm
stworzył koncepcję umowy społecznej jako genezy państwa
uważał lud za suwerena
był zwolennikiem tzw. demokracji bezpośredniej – ustroju, w którym lud uczestniczy bezpośrednio w podejmowaniu ważnych decyzji
–John Locke
twórca koncepcji umowy społecznej
głosił ideę praw naturalnych

6. Sztuka
a. sztuki plastyczne
– rokoko – styl charakteryzujący się bogactwem dekoracji
– klasycyzm – styl czerpiący ze wzorów starożytnej Grecji i Rzymu
b. muzyka
– twórczość Wolfganga Amadeusza Mozarta
– twórczość Josepha Haydna

5. 3. Państwo maszyna i Raper'zy - oświeceni tyrani na tronach.

Ładne słówka, hajs i przemoc, czyli raper'zy - oświeceni tyrani na tronach.
Filozof/rozbójnik w koronie? Absolutyzm oświecony

 

https://www.youtube.com/watch?v=SI8UmlYNFNQ&ab_channel=historyteachers

ddd

 

fhttps://youtu.be/M65mswPJN80 ; https://youtu.be/5zgkySBTUIw

 

Wojna północna w minutę i zwycięstwo szwedów pod narwą: 40 tys. Rosjan vs. 7 tys. Szwedów. Jaki może być wynik?; https://www.youtube.com/watch?v=TjVikqB6Xp4&ab_channel=LCMbrickshow

I. Wzrost znaczenia Rosji
1. Reformy cara Piotra I (1682-1725 r.) – celem były modernizacja i europeizacja Rosji
a. reformy obyczajowe – wprowadzenie wzorców zachodnich
b. reformy ustrojowe – umocnienie samodzierżawia (carskiej władzy absolutnej)
– rozbudowa administracji
– ustanowienie tytułu Cesarza Wszechrosji
c. przeniesienie stolicy do Sankt Petersburga
d. rozwój oświaty – np. tworzenie szkół kadetów
e. rozbudowa i unowocześnienie armii 
f. podczas wielkiej wojny północnej ze Szwecją (1700-1721 r.) Rosja zdobyła Inflanty (dostęp do portów na Bałtyku)
2. Rosja pod panowaniem Katarzyny II Wielkiej
a. Katarzyna II objęła rządy po śmierci Piotra III
b. reformy wewnętrzne
– nadała nowe przywileje szlachcie w celu pozyskania jej poparcia
– stłumiła powstanie Pugaczowa (1773-1775)
– zreformowała oświatę – wprowadziła bezpłatne szkoły państwowe
– wprowadziła szczepienia przeciw ospie
– wspierała artystów i uczonych
d. rozwój terytorialny Rosji
– udział w rozbiorach Polski i wcielenie do Rosji wschodnich obszarów Rzeczypospolitej
– po zwycięstwie w wojnie z Turcją wcieliła do Rosji chanat krymski
 
II. Absolutyzm oświecony w Prusach
1. Absolutyzm oświecony – ustrój państwa rozpowszechniony w drugiej połowie XVIII w., w której władca uznaje niektóre zasady umowy społecznej i przyznaje mu pewne wolności np. tolerancję religijną,
a. koronacja królewska Fryderyka I Hohenzollerna – 1701 r.
b. reformy wewnętrzne  Fryderyka Wilhelma I  (1713-1740 r.)
– stworzenie nowoczesnej administracji
– stworzenie silnej armii – Prusy stały się państwem militarnym
2. Modernizacja (unowocześnienie) państwa przez Fryderyka II Wielkiego (1740-1786 r.)
a. rozwój oświaty wprowadzenie obowiązku szkolnego
b. laicyzacja (proces zeświecczenia) społeczeństwa
c. wprowadzenie zasad merkantylizmu w gospodarce
3. Zdobycie Śląska podczas toczonych z Austrią tzw. wojen śląskich
 
III. Budowa monarchii absolutnej w Austrii
1. Wydane przez Karola VI tzw. sankcji pragmatycznej – aktu, w którym ustanowił, że posiadłości Habsburgów są niepodzielne i mogą być dziedziczone przez kobiety
2. Reformy Marii Teresy i Józefa II 
a. centralizacja władzy – podporządkowanie rządów poszczególnych krajów rządowi centralnemu w Wiedniu
b. reformy sądownictwa
– ograniczenie kary śmierci i zniesienie tortur
– ujednolicenie przepisów dla wszystkich stanów społecznych
c. reformy oświaty
– rozbudowa świeckich szkół podstawowych i średnich
– reforma uniwersytetów
d. reformy finansów państwa
3. polityka wobec Kościoła i kleru – józefinizm
a. podporządkowanie duchowieństwa państwu
b. likwidacja zgromadzeń zakonnych niezajmujących się szkolnictwem lub pielęgnacją chorych
c. polityka tolerancji religijnej wobec innowierców
4. Rozbudowa i unowocześnienie armii

• Prusy
• nowa siła 
• Na początku XVIII wieku było to:
• państwo niezintegrowane, 
• bez znaczniejszych bogactw naturalnych, 
• o małej liczbie ludności i niewielkiej sile gospodarczej. 
• Posiadało jednak armię:
• silną, zdyscyplinowaną , 
• stworzoną przez rozkochanego w wojsku i militariach, a zarazem pobożnego króla Fryderyka Wilhelma I Hohenzollerna. 
• Tron
• Fryderyk Wilhelm I
• Słynął z zamiłowania do wojska i wojskowości. 
• Było to przyczyną nadania mu przydomku „król-sierżant”. 
• Jeden z ówczesnych francuskich polityków stwierdził: Państwa posiadają armię, w Prusach zaś armia posiada państwo
• Prawie 70% dochodów państwa przeznaczał na wojsko. 
• Wprowadził żelazną dyscyplinę wśród żołnierzy (tzw. „pruski dryl”). 
• Przekształcił wojsko opierające się na najemnikach w armię narodową, której jednak nigdy nie użył w konflikcie zbrojnym.
  
  
• śmierć Fryderyka Wilhelma I Hohenzollerna (maj 1740 roku), 
• oświecone sfery polityczne Europy przyjmują z entuzjazmem. 
• zastąpić go miał Fryderyk II Hohenzollern.
• znany jako wielbiciel Oświecenia, przyjaciel Woltera i autor eseju „Anti-Machiavel” 
• który w polityce jak najbardziej stosował się do Machiawelizmu (w myśl zasady „cel uświęca środki” - doktryny politycznej dopuszczającej stosowanie przemocy, podstępu i obłudy dla osiągnięcia celu politycznego (Nazwa pochodzi od nazwiska florentyńczyka Niccolo Machiavellego, autora traktatu ”Książę”).
• Na dworze i w kontakcie z otoczeniem Fryderyk II pozostał królem-filozofem, natomiast w polityce okazał się bezwzględnym władcą o dużym talencie wojskowym i politycznym, z powodzeniem wykorzystującym oficjalnie potępiany przez niego makiawelizm. Szybko odszedł od głoszonych do tej pory tez o pokojowej koegzystencji państw. Pierwszą próbą i celem jego ekspansywnej polityki stał się Śląsk, należący od dwustu lat do Habsburgów jako królów czeskich.

Fryderyk II (Fryderyk Wielki)

Zbudował potęgę kraju kosztem sąsiednich państw, co stało się powodem wzrostu znaczenia Prus w Europie. Prowadził zaborczą politykę wobec Rzeczypospolitej, doprowadzając do jej upadku po trzech rozbiorach, których był inspiratorem.

Nazywany „królem-filozofem” wprowadzał reformy w duchu absolutyzmu oświeconego. W swoich rozprawach deklarował, że „władca jest pierwszym sługą państwa”

2. Wojny śląskie

Wojny śląskie to określenie XVIII-wiecznych konfliktów zbrojnych między Austrią a Prusami, wspieranych przez zmieniających się sojuszników. Powodem konfliktu była walka o panowanie nad Śląskiem. W efekcie wojen znaczna część tego regionu przestała przynależeć do ziem Korony Czeskiej, czyli terenów pod władaniem Habsburgów, a przeszła pod panowanie Królestwa Prus.

W 1740 roku doszło do zmian władców w Prusach i Austrii – na tron Królestwa Prus wstąpił Fryderyk II Hohenzollern, a jesienią tego roku (po śmierci cesarza Karola VI Habsburga) władanie nad krajami monarchii habsburskiej przejęła jego córka, Maria Teresa. Mogła jednak rządzić tylko dziedzicznymi krajami Habsburgów (m.in. Austrią, Styrią, Tyrolem), ale nie w Rzeszy Niemieckiej. Tron Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego był od XIV wieku elekcyjny, nie mogły na nim zasiadać kobiety. Początkowo jako kandydata na cesarza proponowano męża Marii Teresy, Franciszka Stefana Lotaryńskiego, ale spotkało się to ze sprzeciwem części państw niemieckich, które wcześniej uznały sankcję pragmatyczną (porównaj informację w kapsule „ciekawostka”). Wprawdzie Fryderyk II jako król Prus zaoferował poparcie parze Habsbursko-Lotaryńskiej, ale jako zapłatę dla siebie zażądał Śląska.

"Najbardziej znana anegdota dotyczy jednego z najważniejszych osiągnięć społeczno-gospodarczych Fryderyka, który osobiście stoi za kolosalną karierą ziemniaka na europejskich stołach. Otóż aby zachęcić opornych chłopów do hodowli tej rośliny – a nie pomagały nawet specjalnie zalecone kazania pastorów – miał kazać żołnierzom otoczyć pole kartoflane i pilnować go dniem i nocą. Zgodnie z przewidywaniami chłopi zaczęli podkradać ziemniaki, ale żołnierze mieli udawać, że tego nie widzą. Se non è vero, è ben trovato, no i nieźle streszcza starania króla, rozpoczęte w związku z klęską głodu na Pomorzu w 1746 roku, o upowszechnienie hodowli kartofli. Starania te obejmowały kilkanaście dekretów „kartoflanych” (Kartoffelbefehl), a na płycie nagrobnej Fryderyka do dziś zamiast kwiatów kładzione są ziemniaki".

Wojny śląskie i przygody von Trecka

"[W] lutym 1741 w Cieszynie przez 6 tygodni gościli pruscy husarzy, dowodzeni przez pułkownika de la Motte Fouque. Część pułku zakwaterowano również w pobliskich miastach, i to nawet w Bielsku czy Frydku, gdzie husarów zaatakowali wałascy wybrańcy, strzegący granicy morawsko-śląskiej, co skończyło się spaleniem kilku ulic Mistka i rabunkiem miasta. Jeszcze wiele miesięcy po ich wycofaniu trwały próby werbowania miejscowej ludności do pruskiej armii, z czego część chłopów skorzystała. Aby temu zapobiec, w marcu 1742 roku wysłano na Śląsk Cieszyński węgierską milicję, przeprowadzającą z kolei pobór do wojska austriackiego, i śpiewającą po karczmach rozmaite pieśniczki husarskie.

Kolejna okupacja Cieszyna - siłami pięciu szwadronów pruskich huzarów, liczących ponad 600 żołnierzy i dowodzonych przez pułkownika Małachowskiego - trwała od połowy września do początku listopada 1744 roku. Husarzy zdążyli za ten czas nie tylko opróżnić kasę miejską wraz z miejscowymi wyszynkami i nauczyć się kilku nowych piosnek, ale także odbić atak strumieńskich oddziałów mieszczańskich, pustosząc w odwecie Żabi Kraj.

W 1745 roku husarzy urzędowali w Boguminie, przyczyniając się do pożaru 43 domów".

Roman Kristen, Cieszynisko: https://www.facebook.com/watch/?v=2227517940969259

Friedrich von der Trenck (ur. 16 lutego 1726, zm. 25 lipca 1794) – pisarz, oficer pruski i austriacki.

Oparta na prawdziwej postaci Friedricha von der Trencka. 

Akcja, która przyniosła mu medal.

Trenck sprzeciwia się rozkazom, aby oszczędzić piechocie morderczego ognia z dział austriackich, za co Fryderyk II skarcił ją za brak dyscypliny.

v 

https://www.youtube.com/watch?v=_RZuLUAfF6Y&ab_channel=Cpl.GadwayUSMC

https://youtu.be/Sl8IFC4IIZs?si=vlMf1UjUm9YaYrQX&t=291

7 Powodów, dla których należy przybić żółwika Józefowi II 

(ur. 1741, od 1765 na tronie, sam. 1780, zm. 1790):

1. Uważał się za "sługę narodu" i faktycznie służył państwu
• W pracy "zarządcy państwa dawał z siebie wszystko" dlatego zmarł przedwcześnie w wieku niespełna 50 lat, 
• "Tu spoczywa Józef II, który przegrał we wszystkich swoich przedsięwzięciach" - tak kazał napisać na swoim grobie w Krypcie Cesarskiej pod Kościołem Kapucynów w Wiedniu. 
• wprowadził w państwie tysiące nowych praw i wolności (dał je np. chłopom, znoszą poddaństwo z czego jednak wycofali się jego następcy), reformy te spotkały się z niezadowoleniem wielu warstw, stąd umarł młodo- zawiedziony oporem społecznym
2. - uczynił "ludźmi" ewangelików i Żydów - dał im równouprawnienie; dzięki niemu powstały np. zbory i synagogi w: Skoczowie
• W 1790 na Śląsku Cieszyńskim mieszkało 35 tys. protestantów (niemal 30 %).
• m.in. dla nich cesarz Józefa II na Śląsku ogłosił w 1782 (w zmodyfikowanej formie). 
• Patent Tolerancyjny 
• Dzięki temu mogły powstać nowe "domy modlitwy" (kościoły bez wieży) i szkoły wyznaniowe. Powstala także organizacja kościelna i m.in. luterańskie "państowe" księgi metrykalne.
• do kościoła-matki w Cieszynie Luteranie dołączyli  11 nowych zborów w takich miejscowościach jak: Bielsko (gdzie powstał tzw. Bielski Syjon), Stare Bielsko, Jaworze, Ustroń, Wisła, Goleszów, Drogomyśl, Błędowice, Ligotka Kameralna, Nawsie, Bystrzyca.
3. - stworzył w prawie każdej wsi szkołę i kościół (za cenę likwidacji większości klasztorów; minusem było to że ze względów praktycznych i oszczędności np. na Śląsku Cieszyńskim wprowadzono język czeski jako język nauczania w szkołach). Powstały wówczas kościoły barokowe np. w Brennej i Strumieniu
4. Stworzył m.in. sieć dróg cesarskich, m.in. starą drogę łączącą Cieszyn, Skoczów i Bielsko; cestę przez Jaworzynkę, Istebną, Koniaków i Ochodzitą "do Polski"
5. - ludzie go kochali (dostawał buziaki nawet incognito!)
6. - uporządkował m. in. podatki, 
7. za jego czasów powstały m.in. katastr Józefiński, spis podatkowy dzięki któremu każdy z nas może sprawdzić ile i jakiej ziemi mieli jego przodkowie ok. 1780 roku, 
• zob: Brenna:  http://ojcowskidom.blogspot.com/p/spisy-mieszkancow.html
• https://digi.archives.cz/da/permalink?xid=B653292983BE11E187A40025649FEBC7&scan=a70b4fa6423d4135a648f7a6cca661ca ; 
• Górne przedzmieście Cieszyna: https://digi.archives.cz/da/permalink?xid=B6532A8483BE11E187A40025649FEBC7&scan=a3717e923721403db94f909dc8db96b0
• Josefský katastr tesin: https://digi.archives.cz/da/SearchBean.action?searchType=basic; 
8. - reformował wojsko, nakazując sporządzenie nowoczesnych map, wtedy powstało tzw. I mapowanie Śląska
9. - zlikwidował karę śmierci
• w 1787 zniesio karę śmierci, ale...
• wyjątek zrobiono dla zbójnika beskidzkiego Jerzego Fiedora Proćpaka z Kamesznicy, straconego 26 stycznia 1796 ("Proćpak" to prawdopodobnie przezwisko, pochodzące od czeskiego pročpak, co znaczy"dlaczego?)"
• Ostatnie kary śmierci... „Pieśni o Standrechcie y Procpakowey Bandzie w roku 1795”

Habsburgowie

Maria Teresa

skromni ludzie :)

"Habsburgowie, jakkolwiek pochowani z honorami, często w zdobionych trumnach, nie byli wpuszczani do Krypty od razu. Orszak docierał na miejsce, pukał do drzwi, po czym głos ze środka pytał „kto idzie”. Jeśli zmarłego bogato tytułowano, głos odpowiadał „nie znam go”. Dopiero gdy szambelan pokornie określił zmarłą osobę jej imieniem, dodając przy tym „biedny i nieszczęsny grzesznik”, otwierały się drzwi do miejsca wiecznego spoczynku kolejnego przedstawiciela czy przedstawicielki rodu Habsburgów i przeor kapucynów pozwalał wprowadzić trumnę." ; https://palcempomapie-stopapoziemi.pl/index.php/2024/02/27/wieden-3-krypta-kapucynow-czyli-o-habsburgach-slow-wiecej-niz-kilka/ ; https://www.kapuzinergruft.com/site/de/shop

• Staraniem Alberta Sasko-Cieszyńskiego i Ceszarzy powstało lub zostało odbudowanych wiele zabytków na Śląsku Cieszyńskim, np. 
• Kościół św. Barbary w Strumieniu, 
• powstał w 1790, ufundowany został przez księcia sasko-cieszyńskiego i jednocześnie królewicza polskiego, Alberta Kazimierza (czwartego syna króla Polski Augusta III Sasa) oraz jego żony, arcyksiężnej Marii Krystyny (ukochanej córki cesarza Franciszka I i cesarzowej Marii Teresy). 
• Piotra i Pawła w Skoczowie, 
• św. Klemensa w Ustroniu (obecna świątynia powstała w 1788, gdy spłonęła starsza, znajdująca się przy jezuicki sierocińcu). 

   

• Prezentujemy po trzy kościoły 
• ewangelickie (z dobudowanymi pół wieku później wieżami):
• katolickie: Brenna, Skoczów i Pogwizdów (te ostatnie dwa powstały nieco przed i po erze Józefa II)
• Kościoły ewangelicko-augsburskie:
• w Ligotce Kameralnej- klasycystyczny,  powstał w 1783 r., wieżę dobudowano dopiero w 1850 r.;  Obecnie swoim wyglądem przypomina kościół Jezusowy w Cieszynie; Nabożeństwa odbywają się w każdą niedzielę w języku polskim, jak i czeskim).
• Kościół Zbawiciela w Bielsku-Białej- neogotycki, zbudowany w 1790 r., a przebudowany w 1881 r., z wieżą z 1852 r., podwyższoną w 1896 r. Przy kościele usytuowany jest jedyny w Polsce pomnik ks. Marcina Lutra. Obok mieści się biuro biskupa ewangelicko- augsburskiej diecezji cieszyńskiej; całość nazywana jest Bielskim Syjonem.
• Kościół w Jaworzu zbudowany został w latach 1782-1788. W 1851 r. powstała wieża. Na pocz. XX w. został znacznie poszerzony w stylu neobarokowym. Sklepione kolebkowo trójnawowe wnętrze posiada liczne empory.

   d https://dziennikzachodni.pl/szubienice-na-slasku-kraina-skazancow/ga/948800/zd/2181938 

Fragment mojego artykułu naukowego: "Tekst „Pieśni o Standrechcie y Procpakowey Bandzie w roku 1795”, jak sam jego tytuł wskazuje koncentruje się na przekazaniu informacji o bandzie zbójeckiej Jerzego Fiedora, zwanego Proćpakiem, ostatniego wielkiego herszta zbójeckiego w Beskidzie Śląskim i Żywieckim oraz śledztwie i procesowi, jaki przeciw tejże bandzie wytoczono. Ów Standrecht, to nic innego jak prawo, czy też sąd stanu wyjątkowego, który w trybie doraźnym sądził i ferował surowe wyroki, nie wdając się w subtelności. Często orzekał on, po prostu: winny – kara śmierci lub dożywotnia twierdza; lub niewinny. Jak ujął to poeta:

• Standrecht  jest  straszliwy  środek  ukarania,
• (...) 
• Przy  wojsku  prakt[yk]owany,  gdy  się  zbrodni  mnożą,
• Rabusi,  co  się  włóczą,  nachciglery  zgrozą  [?],
• Szpiegi  uciekający,  co  pożyczyli  gwery,
• Minąwszy  wojsk[ow]ą  służbę,  jawne  dezertery.

Kary były surowe, niemniej skutecznie odstraszyły ew. następców Proćpaka i jego towarzyszy, którzy chcieliby zdezerterować, bądź wejść na drogę zbójecką. Nic jednak dziwnego, jeśli w grę wchodziło zapewnienie elementarnego poczucia bezpieczeństwa i porządku w państwie, które w ciągu dwóch i pół lat zupełnie zaburzyli zbójnicy, dokonując  „nocnych wyrabunków, mordów i zabójstw”, mając na swoim koncie przeszło sto rabunków i kilkanaście morderstw (nie stroniąc przy tym od tortur, mających wydobyć z ofiary informacje o posiadanych pieniądzach i kosztownościach) w trzech sąsiednich krainach – na Śląsku Cieszyńskim, w Galicji i na Węgrzech.

• Pierwej  słychać  o  raubszycach,  o  częstych  kradzieży,
• Potem  mowa  o  rabustwach  na  gościńcu  świeżych,
• Już  się  skarg:  o  publiczne  niebezpieczeństwo  zmnożą
• I  wędrownym,  jak  karetom  i  furmanom  grożą.
• Nieszczęść  i  wyrabowanle  słychać  raz  w  raz  więcej,
• Aże  zwierchność  czatowania  stawia  na  gościńcu.
•  […]
• Gościniec  tak  nie  był  pewny,  poczta  i  podróżni
• Kilka  razy  zrabowani,  tylko  z  asystą  jechać  można.
• Jabłonkowa  i  też  Czacza,  Wisła  i  Jeleśnia,
• Siemień,  Łękawic,  Skawica,  Kalwarj[a]  był  nieszczęsny

Na najsurowszą karę skazany został sam Proćpak i wielu towarzyszy, w tym pochodzący z Wisły i Ustronia Ślązacy; o straconych z Wiślanach pisano:

• „Trzeci  będzie Janek  Gomol  z  Wisłej  rodziny,
• Czwarty  Hajdis  Maciej  tej  samej  wsi  wieszony.
• A  że  ci  cztyrzy  rabusi,  zbójcy,  szybienic  ofiary,
• Byli  ewanjelickiej,  protestanckiej  wiary,
•  
• Do  Biały  pastorowi  o  tem  znawać  dano,
• Zeby  tychże  podług  wiary  wydysponowano”.

Oprócz nich zginął także Janek Kulik z Ustronia. Dezerterzy zostali odesłani na wykonanie wyroku do swoich jednostek wojskowych. Łącznie na karę śmierci skazano przeszło 20 osób. Co prawda w Austrii kilka lat wcześniej Kodeks karny Józefa II („Powszechny kodeks karny o zbrodniach i karach” z 1787 r.) zniósł karę śmierci, ale tylko w postępowaniu zwyczajnym. W postępowaniu doraźnym, które było ogłaszane w przypadku buntów i rozruchów (i zbójnika dotyczyło), kara śmierci przez powieszenie została utrzymana.

Środki podjęte przez Standrecht były bardzo drastyczne, łącznie z biciem (torturowaniem?) osób podejrzanych o współpracę z zbójnikami oraz członków ich rodzin. Ostatecznie na powieszenie skazano 21 osób, 77 dalszych oćwiczono rózgami, a 41 skazano na karę więzienia w Wiśniczu (byłym klasztorze karmelitów bosych)". 

 

   

Powyżej: 

I. Ulica arcyksięcia Albrechta na Saskiej Kępie (Sachsenbergu) 

II. Frontowa ściana Ratusza z herbem Skoczowa oraz herbem Korony Polski Arcyksięcia Albrechta Kazimierza Sasko-Cieszyńskiego.

III. z lewej: Panorama Cieszyna z 1801 r. pędzla Ignacego de Ryvos Chamrez (przedstawia nieco zniekształconą rzeźbę terenu).

III. Autoportret (wykonany w wieku 22 lat) i Grób Marii Krystyny Habsburg w Kościele Augustianów, autorstwa Canova

Na Obrazie: Arcyksiążę Karol, zwycięzca spod Aspern, przybrany syn Alberta i Marii Krystyny i spadkobierca Księstwa Cieszyńskiego. Na pomniku: syn Karola Albrecht Habsburg. Szkic Leonardo da Vinci, do fresku Ostatniej Wieczerzy, ze zbiorów Albertiny. zob.: https://wiadomosci.ox.pl/ksiaze-ktory-chcial-bombardowac-kosciol-z-kart-historii-slaska-cieszynskiego,71859

żródła: https://www.parafiaskoczow.ox.pl/; https://tuitam.info/2018/04/19/skoczow/; https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Barbary_w_Strumieniu; https://turysta.brenna.org.pl/pl/kosciol-pw-sw-jana-chrzciciela-w-brennej;© Bwag/CC-BY-SA-4.0; http://obiektywniej.blogspot.com/2015/10/rozne-oblicza-wiednia.html 

d

5 powodów, dla których powinniśmy mieć w Cieszynie jeszcze jeden, podobny pomnik! Pomnik naszego księcia cieszyńskiego i polskiego królewicza!

• mowa o  Alberciei Sasko-Cieszyńskiemu, kim był?
• był synem króla Polski Augusta III Sasa, 
• poślubił córkę Marii Teresy (Marię Krystynę) i od teściowej otrzymał, niejako w prezencie ślubnym, księstwo cieszyńskie. 
• był więc szwagrem Józefa II
• Co mu zawdzięczamy?
• I. Albertowi zawdzięczamy np. cieszyńską Saską Kępę, czyli przemysłową i rekreacyjną część Cieszyna! https://youtu.be/TjRpORufCpg?t=12
• II. Albert pomógł wznieść szereg wspaniałych obiektów, które służą nam od blisko 250 lat!
• Albert cieszył się poważaniem w Księstwie Cieszyńskim, szczególnie w Strumieniu, Skoczowie i samym Cieszynie za pomoc finansową udzieloną miastom po pożarach, które niszczyły ich świątynie, ratusze i znaczna część miasta etc. (Skoczów 1756; Cieszyn- 1789 r.) Księcia Alberta upamiętniało i upamiętnia do dnia dzisiejszego kilka tablic i reliefów w tych miastach. 
• Jak to było w Skoczowie? W roku 1756 wybuchł następny wielki pożar, który pochłonął kościół, probostwo zamek, ratusz, budynki i stodoły. Do odbudowy przyczyniła się znacznie Komora Cieszyńska, a przede wszystkim książę sasko-cieszyński Albert. Odbudowano zamek, a w roku 1762, kościół parafialny (czwarty w kolejności) pw. św. ap. Piotra i Pawła w stylu barokowym, i większość budynków. Budowę ratusza ukończono w 1801 roku.
• Trzy świadectwa-inskrypcje

• Na dawnej bursie dla młodzieży szlacheckiej istniejący do dzisiaj łaciński napis informuje "Przez Karola barona Cseleste dla wychowania szlacheckiej młodzieży przeznaczone, przez księcia Alberta hojnie pomnożone, przez arcyksięcia Karola przychylnie zachowane". 
• Podobny napis znajduje się na budynku dawnego Gimnazjum Katolickiego (Obecnie budynek Starostwa Powiatowego). 
• Inny niestety już nie istnieje, głosił na wybudowanej w 1777 roku (a zlikwidowanej w drugiej połowie XIX wieku) Szkole Głównej: "Pełnej łaski monarchini Marii Teresie, dla nauki religii, dobrych obyczajów i pożytecznych wiadomości, tę uczelnię fundują Ich Królewskie Wysokości Maria Teresa i Albert Sasko-Cieszyński". 

• III. Dzięki Albertowi Cieszyn wygląda tak jak obecnie! Jego pomoc przyczyniła się do odbudowy miasta po najstraszniejszym z jego pożarów
• 6 maja 1789, wczesnym rankiem w środę wybuchł pożar, w wyniku którego spłąnęło 90% zabodowy Cieszyna. Był to już 3. wielki pożar miasta. Miasto odbudowano m.in. dzięki pracy ks. Szersznika, nadzorującego odbudowe i pieniądzom przekazanym przez księcia cieszyńskiego Alberta Sasko-Cieszyńskiego. 
• "Wielki pożar Cieszyna przedstawia panorama wykonana przez H. Jastrzembskiego w 1851 r. (obraz bazuje na dziele Ignacego Chambrez de Ryvos z około 1790-1801 r., przedstawionym obok). Obraz zawiera pewne nieścisłości. Pożar wybuchł 6.5.1789 r. na strychu budynku na Górnym Przedmieściu w okolicach Wyższej Bramy, a nie jak przedstawia obraz w miejscu gdzie dziś znajduje się budynek teatru, a wówczas kościół parafialny". zob.: https://fotopolska.eu/498778,foto.html?o=b35983&p=1
• IV. Albert wraz z żoną Marią Krystyną chcieli odbudować Zamek w Cieszynie, jako ich rezydencję, niestety, śmierć księżnej powstrzymała te plany
• V. W Wiedniu stworzył jedno z najwspanialszych w Europie muzeów!
• Pamiątki po Albercie znaleść można w Wiedniu, gdzie do dziś funkcjonuje założóne przez niego muzeum Albertina - , które posiada największy spośród muzeów zbiór grafik i rysunków na świecie.

5. 4. Gwiezdne wojny 250 lat temu: Rebelianci vs Imperium. Wojna o niepodległość USA

Analogie do wojny na Ukrainie? 1 czy 2 narody?
Vader vs Skywlaker? Nie! Jeździec bez głowy vs Kościuszko

 

https://youtu.be/0i-chlRhdAU?t=5 Iced Earth - Declaration Day + historia Gibsona z Patrioty

https://youtu.be/M-iv8fZF8PA?t=64 (od 0:60-3:22 - przyczyny; dalej skutki: Prezydent, 10 poprawek)  próba porozumienia spaliła: 

 

Deklaracja Niepodległości: kiedy, gdzie, Kto napisał, kto odczytał, skutek + Cartman; https://youtu.be/Gt7kLWewXow?t=1 ; Skąd jeździec bez głowy? https://youtu.be/MfiALLlulYU?t=8

https://youtu.be/rtYC2jx1LM0?t=10 3 min: (pominąć od 1 do 2:45)

d

  
2-minuty amerykańskiego patriotyzmu: https://www.youtube.com/watch?v=Clh5qDQ1-lI&ab_channel=ClassicMovieTrailers; scena finałowej bitwy https://youtu.be/qoPpesfl5Ig

I. Kolonizacja Ameryki Północnej w XVIII w.
1. Rywalizacja z Francją i Hiszpanią
a. zajęcie przez wojska angielskie wszystkich poza Luizjaną posiadłości francuskich
b. do wybuchu wojny o niepodległości w Ameryce Północnej powstało 13 kolonii angielskich
2. Zróżnicowanie gospodarcze kolonii
a. w koloniach północnych rozwijały się drobne gospodarstwa rodzinne – farmy
b. w koloniach południowych rozwijały się wielkie plantacje bawełny i tytoniu
c. rozwój miast portowych na wybrzeżu atlantyckim
– Boston
– Filadelfia
d. mieszkańcy kolonii byli zróżnicowani pod względem narodowościowym i wyznaniowym
3. Narastanie konfliktu między koloniami a metropolią
a. kształtowanie się poczucia wspólnotowości kolonistów
b. powstawanie organów samorządowych
c. w koloniach narastało niezadowolenie spowodowane:
– ograniczaniem przez władze w Londynie działalności gospodarczej w koloniach
– nakładaniem na kolonistów nadmiernych podatków i ceł
– traktowanie kolonii przez Anglię jako źródeł tanich surowców i rynku zbytu dla własnej produkcji
d. wyrzucenie przez kolonistów skrzyń z herbatą do morza – „bostońskie picie herbaty” – 1773 r.

II. Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1776-1783 r.)
1. Zwołanie przez kolonistów Kongresu Kontynentalnego w Filadelfii – 1774 r.
a. udział przedstawicieli 12 kolonii (bez Georgii)
b. postanowienia Kongresu:
– bojkot towarów angielskich
– utworzenie milicji jako oddziałów samoobrony
2. Obrady II Kongresu Kontynentalnego w Filadelfii
a. powołanie Armii Kontynentalnej z gen. Jerzym Waszyngtonem na czele
c. Deklaracja niepodległości– 4 VII 1776 r. (Thomas Jefferson, Benjamin Franklin)
3. Działania wojenne
a. początkowo oddziały kolonistów podnosiły porażki
b. sytuacja zmieniła się, gdy kolonistom udzieliła pomocy Francja
– bitwa pod Saratogą (1777 r.)
– bitwa pod Yorktown (1781 r.)
c. podpisanie pokoju w Wersalu (1783 r.) – Anglia uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych
d. udział Polaków w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych
– Tadeusz Kościuszko
– Kazimierz Pułaski (zginął podczas bitwy pod Saratogą)

III. Konstytucja Stanów Zjednoczonych
1. Ustanowienie konstytucji – 17 IX 1787 r.
a. konstytucja – ustawa zasadnicza, regulująca ustanawiająca ustrój państwa i najważniejsze normy prawne
b. Stany Zjednoczone były państwem federacyjnym
– poszczególne posiadały własne zgromadzenia stanowe i gubernatorów
– rząd federalny obejmował swoim działaniem cały kraj
c. wprowadzenie zasady trójpodziału władzy
d. republikańska forma rządów – głową państwa prezydent
2. Organizacja władz Stanów Zjednoczonych
a. władza ustawodawcza – dwuizbowy Kongres
– Senat – po dwóch członków z każdego stanu wybieranych przez stanowe ciało ustawodawcze
– Izba Reprezentantów – każdy stan wybiera kongresmenów w liczbie proporcjonalnej do liczby mieszkańców
b. władza wykonawcza – wybierany na czteroletnią kadencję prezydent
c. władza sądownicza
– Sąd Najwyższy
– sądy federalne
– sądy stanowe
d. prawa obywatelskie – przysługiwały tylko białym mieszkańcom
– wolność wyznania i słowa
– nienaruszalność własności
– prawa polityczne
3. Nierówne traktowanie ludności kolorowej
a. utrzymanie niewolnictwa
b. pozbawienie praw ludności indiańskie

  

 

Hesi nadchodzą i Kościuszkko! 

https://youtu.be/Kr3tOIPF8Ek?si=ENrR3PoJS_3IUPc6&t=441

 

https://www.youtube.com/watch?v=jHRpeFhYDAs&ab_channel=Mythology%26FictionExplained ; https://youtu.be/gzALIXcY4pg?t=756 2,5 minuty: Declaration Day- 4 lipca dziełoem przypadku; wolność i równość? statua; katastrofa Waszyngtona i wieszanie):

5. 5. "Ciasteczkowy potwór vs lud i gilotyna!". Naprawdę? Wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej

 

I: Po zdobyciu Bastylii

 

1,5 minuty: Skąd plotka o ciasteczkowym potworze; od 2:00 do 3:00; później straszne :)

 

Marie Antoinette ("Paparazzi" by Lady Gaga) / historyteachers

https://www.youtube.com/watch?v=ysEjV6ICzIE&ab_channel=historyteachers

https://youtu.be/l1yDC0AKvMA?t=33; https://youtu.be/yBWyKRoh98U?t=5

https://www.youtube.com/watch?v=pJpL0xSYSZU&ab_channel=historyteachers

fot za: https://www.thebrickchronicle.com/revolution/comparisons-french-revolution

1. Sytuacja we Francji przed wybuchem rewolucji – geneza rewolucji
a. Francja przed wybuchem rewolucji była monarchią absolutną
b. społeczeństwo francuskie było podzielone na trzy stany
– stan pierwszy – szlachta
– stan drugi – duchowieństwo
– stan trzeci – mieszczanie  i chłopi
c. w społeczeństwie francuskim rozpowszechniały się nowe idee oświeceniowe
d. sytuacja gospodarcza za panowania Ludwika XVI
– bardzo duże zadłużenie państwa związane z udziałem w wojnach z Anglią (wojna siedmioletnia i wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych)
– bardzo wysokie koszty utrzymania dworu (Maria Antonina)
– klęska nieurodzaju
 
2. Wybuch rewolucji
a. Ludwik XVI zmuszony do zwołania Stanów Generalnych w celu uzyskania zgody na nowe podatki
– ogłoszenie broszury politycznej: To to jest stan trzeci? (Emmanuel-Joseph Sieyès)
– przedstawiciele stanu trzeciego żądali przeprowadzenia reform w państwie
– spór o sposób przeprowadzania głosowań
– przedstawiciele stanu trzeciego ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym (17 VI 1798 r.)
b. utworzenie Zgromadzenia Konstytucyjnego (konstytuanta) – 9 VI 1789 r.
3. Wybuch rewolucji
a zdobycie przez tłum paryżan Bastylii – 14 VII 1789 r. – wydarzenie to uznawane jest za początek rewolucji
b. utworzenie Gwardii Narodowej –Joseph de La Fayette
c. zamieszki na wsi –wielka trwoga
d. zniesienie przez konstytuantę systemu feudalnego
4. Przemiany ustrojowe we Francji
a. uchwalenie przez Zgromadzenie Narodowe Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela –  sierpień 1789 r.
– uznawała lud za suwerena
– ustanawiała zasadę trójpodziału władzy
– ustanawiała równość obywateli wobec prawa
– ustanawiała wolność słowa i prasy
– wprowadzała wolność religijną
– gwarantowała bezpieczeństwo i zapewniała prawo do oporu
b. ostateczny upadek autorytetu Ludwika XVI
–marsz na Wersal – 5 X 1789 r.
– przeniesienie dworu do Paryża
–  nieudana próba ucieczki króla z rodzina
–  zawieszenie króla w pełnieniu obowiązków
c. uchwalenie konstytucji – wrzesień 1791 r
– Francja przekształciła się w monarchię konstytucyjną
– konstytucja ustanawiała trójpodział władzy
król z ministrami stanowił władzę wykonawczą
władza ustawodawcza została powierzona Zgromadzeniu Prawodawczemu – tzw. Legislatywie
ustanawiała niezależność władzy sądowniczej
– prawa wyborcze ograniczone wysokim cenzusem majątkowym

 

 

https://youtu.be/snriliNuVAg?t=6

Super! (choć trochę przerysowane iniecenzuralne) https://youtu.be/8qRZcXIODNU?t=40

 

2 sceny: Mama Maria Krystyna i pożegnanie https://youtu.be/5qKFsbCLntw?t=28 ; https://youtu.be/_nfL6zWmJUM?t=1

 

Rewolucja w 5 minut: 3 klasy, dyskusje; kompromis, etc. https://youtu.be/XmWc5BIhZHY?t=221

https://youtu.be/xQPHVmoTb0U?t=356

Francuska rewolucja w 12 minut. Konkretnie i z humorem. https://youtu.be/lTTvKwCylFY?t=11

• Maria Józefa Saska zdrobniale zwana Pépą 
• (ur. 1731 w Dreźnie, zm. 1767 w Paryżu) – była córką Augusta III Sasa, króla Polski. 
• Była żoną następcy tronu Francji żoną delfina Ludwika Ferdynanda, syna Ludwika XV. Ich dzieckiem był Ludwik XVI (który miał polską krew również po babci- zobacz niżej).
• Jej teściową była Maria Leszczyńska, córka króla Stanisława Leszczyńskiego, który walczył z ojcem i dziadem Marii Józefy Saskiej o polską koronę.
• Dlaczego Maria Antonina stała się najbardziej znienawidzoną europejską władczynią?
• Madame Déficit
• w mentalności większości ówczesnych Europejczyków wciąż głęboko zakorzeniona była mizoginia
• https://ciekawostkihistoryczne.pl/2020/06/04/nazywano-ja-austriacka-dziwka-i-oskarzono-o-kazirodztwo-z-wlasnym-synem-dlaczego-maria-antonia-stala-sie-najbardziej-znienawidzona-europejska-wladczynia/
• Gilotyna
• "Powoli i nieubłaganie liczba ofiar gilotyny rosła. Ciągle ustanawiano nowe „rekordy”. Były one coraz bardziej imponujące i zatrważające. 31 października 1793 roku stracono dwudziestu jeden żyrondystów w ciągu trzydziestu ośmiu minut" (...)
• w czasie rewolucji francuskiej [zgilotynowano jedynie]  co najmniej kilkanaście tysięcy nieszczęśników. 
• A jednak to gilotyna pozostaje nieodłącznym symbolem rewolucji. Dla naszych ojców, Rewolucja, to najwspanialszy wytwór geniuszu zgromadzenia (…). Dla naszych matek, Rewolucja to gilotyna – pisał w 1820 roku Victor Hugo. Współczesny badacz, Daniel Arasse, także podkreśla, że łączenie rewolucji z wizerunkiem gilotyny jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych stereotypów.
• Faktycznie, maszyna, która zabrała nazwisko doktorowi Guillotinowi i jego rodzinie, jak nic innego ucieleśnia zarówno rewolucyjne nadzieje, jak i terror, który za sobą pociągnęły. Pokazuje, jak marzenia o postępie wyradzają się w nadużycia władzy; tej władzy, która miała przecież przynieść ludowi wyzwolenie. A jedyne, co mu pozostaje, to układać litanie do „świętej gilotyny” i wołać: Święta gilotyno, obrończyni patriotów, módl się za nami (…). Wspaniała maszyno, zmiłuj się nad nami.

5. 6. Obywatele i kaci. Ciemne karty Republiki. 

Francja republiką – przemiany polityczne we Francji w latach 1793-1799

 

   

Genialne ale bardzo brutalne (dla widzów pełnoletnich; 5 min): Rob Zombie’s French Revolution  https://youtu.be/TEjcVvxjZIc?t=8; Rewolucja z lotu ptaka i alternatywna wizja zdobycia Bastylii (2 min do sceny walki): https://youtu.be/xzCEdSKMkdU?t=8 ; 

Hymn: https://youtu.be/NpxhOvWj56Y?t=5

Zegarek i gilotyna (co tu jest ważnego poza skakaniem po dachach?):https://youtu.be/jMgaRTZhfNE?t=16

Armia Renu naciera na Austryjaków; Maximilien Robespierre

(...) Już idą, wam zaciągnąć stryk, / By zarżnąć wasze syny, żony

(...) I marsz, i marsz! / By ziemię krwią / napoić, przyszedł czas!

(...) Biada despotom, zdrajcom biada! (...) Przez was Ojczyzna kona blada, A ojcobójstwo woła krwi! / A ojcobójstwo woła krwi!

(...) O miłości Ojczyzny święta! / Dziś w zemście prowadź, wspieraj nas.

Marsylianka (Marsz wojenny Armii Renu) - W 1795 została ogłoszona hymnem państwowym. Przy oficjalnych okazjach śpiewa się zwykle pierwszą, szóstą zwrotkę (ew. siódmą) oraz refren.

"Francja, świętując Wielką Rewolucję Francuską mówi o jej bohaterach, o przeciwstawieniu się przestarzałemu porządkowi. Wciąż bardzo rzadko wspomina jednak o ciemnych kartach historii, masowym terrorze, czy ludobujstwie francusko-francuskim, którego przykładem było stłumienie buntu w Wandei"

"To była jedna z najsłynniejszych egzekucji w historii. Kiedy głowa króla opadła na deski, gawiedź maczała chusteczki w 'błękitnej krwi' a nawet jej kosztowała”

Francja w czasie rewolucji; Krystian Chariza i zespół; https://zpe.gov.pl/a/obywatele-i-kaci-francja-w-dobie-rewolucji/DLqVXKZ0E ; ; Ścięcie Króla; Egzekucja Robespierre’a ; Spalenie miejscowości Granville w Wandei. Autor: Jean-François Hue  Topienie ludności Wandei. Autor: Joseph Aubert Źródła: Wikimedia Commons;

„Przeprowadzić eksterminację wszystkich powstańców, do ostatniego człowieka. Spalić ich farmy, wygnieść tych tchórzy jak pchły. Skruszyć tych ohydnych Wandejczyków” – brzmiał rozkaz Konwentu Narodowego wydany w dniu 1 sierpnia 1793 r. Mieszkańcy francuskiego departamentu Wandea ponieśli straszliwą karę za sprzeciw wobec rewolucji francuskiej.

1. Wojna z Austrią i Prusami
a. przyczyny:
– dążenie państw sąsiednich do stłumienia rewolucji
– dążenie rządu francuskiego do rozszerzenia rewolucji poza granice kraju
b. przebieg wojny
– wypowiedzenie wojny przez Francję Austrii i wkroczenie wojsk francuskich do Niderlandów (IV 1792 r.)
– Austriacy szybko zdobyli przewagę nad źle dowodzoną i wyposażoną armią francuską
– do wojny przeciwko Francji przyłączyły się Prusy (VII 1792 .)
– zwrot w przebiegu wojny na korzyść Francji – powstrzymanie wojsk austriacko-pruskich pod Valmy

2. Ustanowienie republiki we Francji
a. klęski militarne pogłębiły wrogość wobec monarchii – aresztowanie Ludwika XVI i Antoniny (10 VIII 1792 r.) 
b. rozwiązanie Zgromadzenia Prawodawczego
c. utworzenie Konwentu Narodowego – został zdominowany przez jakobinów i kordylierów (górali)
d. 22 IX 1792 r. Konwent Narodowy proklamował we Francji republikę
e nasilenie się terroru – sankiuloci wymordowali uwięzionych arystokratów

3. Egzekucja Ludwika XVI i jej następstwa
a. Ludwik XVI został osądzony za zdradę i skazany na śmierć - egzekucję wykonano 21 I 1793 r.
b. egzekucja króla przyczyniła się do powstania wielkiej koalicji antyfrancuskiej
c. wybuch antyrewolucyjnego powstania chłopskiego w Wandei – zostało krwawo stłumione

4. Dyktatura jakobinów
a. jakobini – klub polityczny zrzeszający zwolenników radykalnych reform 
b. utworzenie Komitetu Ocalenia Publicznego (IV 1793 r,)
c. Wielki Terror
– twórcą aparatu terroru był Maximilien Robespierre
– utworzenie przez jakobinów Trybunału Rewolucyjnego 
– na śmierć skazano ok. 30-40 tys. ludzi –  m.in. Georges'a Dantona 
– symbolem terroru jakobinów stała się gilotyna
d. próba zastąpienia katolicyzmu kultem Istoty Najwyższej
e. wprowadzenie kalendarza rewolucyjnego –  nowe nazwy miesięcy

5. Rządy Dyrektoriatu
a. we Francji stopniowo narastał opór wobec dyktatury i terroru jakobinów
b. przeciwnicy jakobinów dokonali przewrotu – 9 tehrmidora (27 VII) 1794 r.
c.  Maximilien Robespierre został skazany na śmierć
d. uchwalenie tzw. konstytucji roku III (1795 r.)
– zatwierdzała ustrój republikański we Francji
– władza wykonawcza –Dyrektoriat – rząd składający się z pięciu osób
– konstytucja III roku umacniała władzę burżuazji – prawa polityczne zależały od wysokiego cenzusu majątkowego
6. Znaczenie rewolucji
a. likwidacja pozostałości systemu feudalnego we Francji
b. utrwalenie ustroju republikańskiego i monteskiuszowskiego trójpodziału władzy
c. przyczyniła się do ogromnych strat demograficznych, materialnych i kulturowych

• "W październiku 1793 r. Komuna Paryża zakazała odprawiania nabożeństw w kościołach, a niedługo później rozkazała ich zamykanie. Pół roku później w całej Francji nie funkcjonował prawdopodobnie żaden kościół. Ucierpiała również sama katedra Notre Dame oraz miejsce spoczynku francuskich monarchów, bazylika Saint-Denis – rzeźby i posągi królów, duchownych i świętych oszpecano, „gilotynowano” i topiono w Sekwanie. W Reims publicznie rozbito ampułkę na oleje koronacyjne.
• Pomimo zaciekłej walki z Kościołem i wszelkimi przejawami dotychczasowej „ciemnoty”, dość szybko zauważono, że narzędzia, jakie oferuje religia są niezastąpione. Jacques Hébert, należący do stronnictwa „wściekłych” wyszedł z propozycją, aby miejsce Boga zajął Rozum. Niesprecyzowana idea, kult Rozumu wkroczył tryumfalnie do katedry Notre Dame, detronizując Boga. Jakobini wierzyli, że nowe obrzędy będą stanowiły legitymizację ich władzy i porwą tłumy, które miały odtąd klękać przed drzewem wolności i maszerować w marszach rewolucyjnych, które zastąpić miały katolickie procesje". (...)
• Z chwilą rozpoczęcia rewolucji francuskiej mieszkańcy Wandei nie opuścili króla, ani nie dali się porwać wichrowi radykalnych przemian. Czarę goryczy przelało zabicie Ludwika XVI oraz zapowiedziany pobór do wojska, co spowodowałoby wyjazd na wojnę wszystkich zdolnych do pracy mężczyzn. 10 marca Wandejczycy rozpoczęli powstanie przeciwko lokalnym władzom rewolucyjnym oraz konstytucyjnym księżom. Wielka Armia Katolicka i Królewska walcząca pod sztandarami Burbonów, ze szkaplerzami maryjnymi na szyi i przypiętymi do piersi wyhaftowanymi czerwonymi sercami z napisem Bóg i Król (Dieu Le Roi), pomimo wielkich trudności, nie poddawała się przez 3 lata. W czasie całego powstania stoczono około 17 większych bitew i ponad 700 potyczek. (...)
• [pisał] Paweł Jasienica – Konwent wydał dekret, w którym zarządzał: „Minister wojny wyśle do Wandei wszelkiego rodzaju materiały palne, a to w celu zniszczenia drzew i zarośli. Lasy zostaną wycięte, schroniska buntowników zburzone, zbiory skoszone i wywiezione na zaplecze działającej armii, bydło domowe ulegnie konfiskacie. Majętności buntowników przejdą na własność Republiki. Kobiety, dzieci i starcy zostaną przeniesieni w głąb kraju, gdzie przez szacunek dla zasad ludzkości będzie się dbać o ich utrzymanie i bezpieczeństwo”. (...)
• Generał Westermann w raporcie do Komitetu Ocalenia Publicznego pisał: „Nie ma już Wandei. Wraz ze swymi kobietami i dziećmi zginęła ona pod naszą wolną szablą. Grzebię ją w bagnach i lasach Savenay. Zgodnie z rozkazami, któreście mi dali, miażdżyłem dzieci kopytami koni, masakrowałem kobiety, które – przynajmniej te właśnie – nie będą już rodzić bandytów. Nie mam na sumieniu wzięcia chociażby jednego jeńca. Tępiłem wszystkich... Moi huzarzy mają przy końskich ogonach strzępy bandyckich sztandarów. Drogi są zasłane trupami. Jest ich tyle, że w wielu miejscach tworzą piramidy. Bez przerwy rozstrzeliwuje się w Savenay, ponieważ ciągle przybywają bandyci pragnący się poddać. My nie bierzemy jeńców; trzeba by im było dawać chleb wolności, litość zaś to nie rewolucyjna sprawa”. (...)
• jego miejsce zajął gen. Turreau, który przewodził oddziałom zwanym „kolumnami piekielnymi”. Ich zadaniem było całkowite i ostateczne spacyfikowanie departamentu. Gwałcono żywe i martwe kobiety. Zabijano dzieci, kobiety, starców oraz chorych w szpitalach. Symbolem prześladowań stało się masowe topienie ludzi w rzece Nantes. Żołnierze Turreau wiązali nagich, obcych sobie ludzi w pary po czym wyrzucali ich do rzeki. Morderstwa te nazywano prześmiewczo „małżeństwami republikańskimi”.
• (...). Łączna liczba ofiar nie jest znana i prawdopodobnie niemożliwa do oszacowania. Podaje się, że w latach 1794-1800 śmierć poniosło od 120 tysięcy do 600 tysięcy ludzi – być może nawet 45 procent ludności departamentu." źródło: https://historia.dorzeczy.pl/108431/2/powstanie-w-wandei-ludobojstwo-katolikow.html

ddd

Podsumowanie rozdziału 

Przemiany gospodarcze i społeczne w XVIII wieku

1. WXVIII w. w Europie nastąpiła ekspiozja demograficzna, czyłi gwałtownie wzrosła liczba ludności. Wydłużyła się też średnia długość życia.

2. W Wiełktej Brytanii nastąpił niezwykłe intensywny rozwój gospodarczy. W rołnictwie doszło do rewolucji agrarnej spowodowanej rosnącymi zyskami z handfu żywnością, które następnie inwestowano w maszyny roinicze. Z kołei popyt na wyroby włókiennicze przyczynił się do kiłku wy-nałazków, które zmechanizowały produkc/ę tkanin.

3. W 1769 r. James Watt opatentował maszynę parową. Szybko zastosowano ją w wiełu gałęziach przemysłu i zmechanizowano produkcję. Zmiany, jakie dzięki temu zaszły, nazwano rewolucją przemysłową, t Skutkami rewołucji przemysłowej było wytworzenie się nowych grup społecznych - robotników i właścicieli przedsiębiorstw, powstanie miast przemysłowych i rozbudowa ośrodków portowych. Pojawiły się też nowe idee ekonomiczne.' fizjokratyzm i liberałizm gospodarczy.

Oświecenie

1. W Anglii w XVIII w. dzięki likwidacji cenzury możtiwy był rozwój publicystyki. W prasie i traktatach żądano odrzucenia przywilejów stanowych i innych pozostałości porządku feudałnego. Domagano się, aby wszyscy byli równi wobec prawa i zapanowały sprawiedliwe rządy.

2. Wiek XVIII nazwano .wiekiem rozumu", ponieważ najważniejszą ideą oświecenia by! racjonafizm. Oświeceniowi myśłiciefe krytykował) zasady feudalizmu i rołę Kościoła w społeczeństwie. Nastąpił rozwój nauk ścisłych i przyrodniczych, a także świeckiego szkolnictwa.

3. łdee oświecenia propagowano za pomocą literatury, którą rozpowszechniano w formie przystępnej dla czytelnika. Wydawano prasę. Mysi oświeceniowa byta też upowszechniana w saionach kułturalnych. W drugiej połowie XVIII w. pojawił się nowy nurt - sentymentalizm.

4. W sztuce odwoływano się do wzorców antycznych, a dzieła czasami miały charakter moralizatorski.

Absoutyzm oświecony w XVIII wieku

Idea absołutyzmu oświeceniowego zakładała, że wład powinien być oświecony i dzięki temu wprowadzać formy poprawiające los poddanych. BsS

2. Zmiany w Rosji zapoczątkował car Piotr I pod kont XVII w. Umożliwiły one opanowanie terytoriów nad Bath kiem. rozwój handłu i zbudowanie silnej armii. CesarzouT Katarzyna II w drugiej połowie XVłll w. kontynuowała działania, przyłączyła też do państwa ziemie zdobvta kosztemRzeczypospolitejiTurcji.

3. W 1701 r. władca Prus uzyskał tytuł królewski. Jego svn Fryderyk Wilhelm I utworzył silną armię I administracja centralną. Z kolei Fryderyk II Wielki znacząco powiększ obszar państwa i przeprowadził wiele reform, np. wprowadził powszechny obowiązek szkolny.

4. W 1740 r. cesarski tron w Wiedniu objęła Maria Teresa która zaczęła reformować państwo w duchu oświecenia Te działania kontynuował jej syn Józef II, który m.in. zniósł poddaństwo chłopów i pańszczyznę.

Powstanie Stanów Zjednoczonych

W połowie XVIII w. kolonie brytyjskie w Ameryce Północnej zamieszkiwało ok 2 mln osób. Inne formy gospodarki dominowały na południu (wielkie plantacje), a inne na pół-nocy (mniejsze gospodarstwa farmerskie).

Konflikt kolonii brytyjskich z metropolią narastał w ciągu XVIII w. Mieszkańcy buntowali się przeciwko kolejnym podatkom narzucanym przez rząd brytyjski. Sprzeciwiali się również ograniczeniom handlowym, które na nich nakładano.

W 1773 r. doszło do celowego zniszczenia transportu herbaty przez amerykańskich kolonistów. Z kolei w 1775 r. pierwszy raz ich oddziały starły się z armią brytyjską. Dnia 4 lipca 1776 r. II Kongres Kontynentalny uchwalił Deklarację niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki. Koloniści otrzymywali pomoc z Francji i innych państw europejskich. Ostatecznie Brytyjczycy musieli skapitulować, a w 1783 r. w Wersalu zawarto pokój.

4 W 1787 r. została uchwalona konstytucja Stanów Zjedno-czonych, w której za podstawę ustroju przyjęto trójpodział władzy. Głową państwa został wybierany w wyborach prezydent.

Repubtika Francuska

1. Sytuacja we Francji wywołała niepokój na dworach władców europejskich, co spowodowało w 1792 r. wybuch wojny z Austrią i Prusami. Ponoszone porażki doprowadziły w sierpniu do ataku ludu na siedź bę króla w Paryżu i aresztowania monarchy.

2. We wrześntu 1792 r. nowy parament (Konwent Narodowy) zniósł monarchię i proklamował republikę we Francji. Osądził tez Ludwika XVIIskazał go na śmierć - wyrok wykonano w styczniu 1793 r. Spowodowało to powstaje antyfrancuskiej koaiicji europejskich państw.

3. W kwietniu 1793 r. utworzono Komitet Ocalenia Publicznego, który zdommowat Konwent. Rozpoczął się okres wielkiego terroru, podczas którego jakobini dokonał krwawej rozprawy ze swoimi przeciwnikami poltycznymi. Zakończył się 24 lipca 1794 r., gdy przeprowadzono przewrót termidonański (9 thermidorea według nowego rewolucyjnego kalendarza) W 1795 r. uchwalono zaś nową konstytucję.

4. Wielka Rewolucja Francuska zlikwidowała feudalny po-dział społeczeństwa i dotychczasowe przywileje, wpro-wadziła zaś trójpodział władzy. Rewolucja pociągnęła za sobą duze straty ludnościowe, materialne i kulturałne.

Rewolucja francuska

1. W drugiej połowie XVIII w. Francja zaczęła odczuwać skutki kosztownego zaangażowania się w wojnę o niepodległość USA. Kraj dotknęły też klęski nieurodzaju. Najbardziej odczuli to chłopi i mieszczanie, którzy mimo braku praw politycznych płacili wysokie podatki.

2. W związku z katastrofalną sytuacją finansową państwa Ludwik XVII zwołał Stany Generalne. Ich otwarcie nastąpiło 5 maja 1789 r. Reprezentanci stanu trzeciego od początku domagali się zmiany sposobu głosowania na korzystniejszy dla siebie. Doprowadziło to do powstania Zgromadzenia Narodowego (czerwiec 1789 r.), a następ-nie Zgromadzenia Konstytucyjnego (lipiec 1789 r.).

3. 14 lipca 1789 r. paryżanie przeprowadzili szturm na Bastylię - wydarzenie to jest uznawane za wybuch rewolucji.

4. W sierpniu 1789 r. konstytuanta zniosła poddaństwo chłopów, przywileje podatkowe szlachty i dziesięcinę. Następ-nie uchwaliła Deklarację praw człowieka i obywatela. Prace tego organu zakończyły się we wrześniu 1791 r., gdy uchwalono konstytucję, Francja stała się monarchią konstytucyjną.

• • 
    
• Europa i świat w okresie oświecenia. 

• 
  

Chronologia wydarzeń 1700-1721 – wojna północna 1700 r. – bitwa pod Narwą 1701 r. – koronacja królewska Fryderyka I 1709  r. – bitwa pod Połtawą 1720 – układ rosyjsko-pruski w Poczdamie 1721 r.  – pokój w Nystad 1740-1748 – wojna o sukcesję austriacką 1740-1742 – pierwsza wojna śląska 1744-1745 – druga wojna śląska 1756-1763 – trzecia wojna śląska/wojna siedmioletnia 1775 r. – wybuch wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych 1776 r. – uchwalenie Deklaracji Niepodległości 1781 r. – kapitulacja wojsk brytyjskich Cornwallisa pod Yorktown 1783 r. – zawarcie pokoju paryskiego 1787 – uchwalenie konstytucji USA 5 V 1789 – otwarcie Stanów Generalnych we Francji 14 VII 1789 – zdobycie Bastylii - początek rewolucji 26 VIII 1789 – uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela 3 IX 1791 – uchwalenie kon­stytucji l X 1791 – Zgromadzenie Prawodawcze (Legislatywa) 20 IX 1792 – Konwent Narodowy 21 IX 1792 – ogłoszenie Francji re­publiką 1793–1795 I koalicja prze­ciwko Francji 5 IV 1793– utworzenie Komi­tetu Ocalenia Publicz­nego 2 VI 1793 – początek dyktatury jakobinów 24 VI 1793 – Konwent uchwala no­wą konstytucję 27-28 VII (9 termidora) 1794 przewrót termidoriański i koniec dyktatu­ry jakobinów 1795 r. – początek rządów Dyrektoriatu

Galeria postaci Cook James Danton Georges Diderot Denis Franklin Benjamin Fryderyk I Hohenzollern Fryderyk II Hohenzollern Fryderyk Wilhelm Hohenzollern Fryderyk Wilhelm I Fryderyk Wilhelm II Fryderyk Wilhelm III Jefferson Thomas Jerzy III Józef II Kant Immanuel Karol VI Karol XII Katarzyna II Wielka Locke John Ludwik XIV Ludwik XV Ludwik XVI Marat Jean-Paul Maria Antonina Maria Teresa Marie Joseph de La Fayette Monteskiusz Karol/Montesquieu Charles Louis Mozart Wolfgang Amadeusz Napoleon Bonaparte Newton Isaac Piotr I Repnin Nikołaj Robespierre Maximilien François Marie Rousseau Jean-Jacques Sieyès Emmanuel-Joseph Smith Adam Voltaire/Wolter/François-Marie Arouet Watt James Waszyngton Jerzy Katalog nazw absolutyzm oświecony burżuazja Co to jest stan trzeci? Deklaracja niepodległości Deklaracja praw człowieka i obywatela Drugi Kongres Kontynentalny dyrektoriat empiryzm encyklopedyści federacja fizjokratyzm Hohenzollernowie jakobini józefinizm klasycyzm Komitet Ocalenia Publicznego Kompania Wschodnioindyjska kordelierzy Królestwo Pruskie leseferyzm liberalizm gospodarczy masoneria/wolnomularstwo merkantylizm Pierwszy Kongres Kontynentalny pokój w Nystad proletariat/klasa robotnicza racjonalizm rewolucja agrarna rewolucja przemysłowa rokoko sankcja pragmatyczna sankiuloci senat rządzący (Rosja) sentymentalizm Stany Generalne wielka wojna północna wojna o sukcesję hiszpańską wojna siedmioletnia wolny rynek żyrondyści Słowniczek pojęć abdykacja absolutyzm ateizm biurokracja cenzus deizm detronizacja fabryka farma fizjokratyzm gilotyna grodzenia impeachment industrializacja kolonia kontrybucja laicyzacja liberalizm manufaktura metropolia plantacja płodozmian pudlingowanie rojalista republikanci samodzierżawie trójpodział władz unia personalna

https://www.techpedia.pl/big.php?no=35187.jpg

Materiały do lekcji powstały na bazie konspektów autorstwa Wiesława Zdziabka, renomowanego metodyka historii z Poznania (zob.: https://www.e-historia.com.pl/12-liceum-i-technikum-po-gimnazjum/notatki-z-historii-zakres-podstawowy)