%20-%20WG%2010%20zaznacze%C5%84%20-%20mini%20ccc.png)
%20-%20zbli%C5%BC.png)
.jpg)
Założenia gry terenowej:
-
Uczestnicy:
-
kilka drużyn
-
Każda drużyna startuje z innego punktu, aby uniknąć tłoku (system „pętli” – wszyscy odwiedzają te same miejsca, ale w różnej kolejności).
-
-
Trasa:
Długość: ok. 3–5 km po centrum Cieszyna.
Obejmuje 10 TAJNYCH punktów (których lokalizację trzeba ustalić na podstawie wierszowanych zagadek):
- Rotunda (i Pałac Habsburgów)
- Studnia 3 braci,
- Książnica Cieszyńska,
- Kościół Marii Magdaleny,
- Dom Narodowy,
- Tablica/Dąb przed Koperem,
- Ratusz,
- Transgraniczne Centrum Informacji,
- Plac Wolności,
- Pomnik Legionistów.
-
Każdy punkt jest „zakodowany” w wierszowanej zagadce (rymowana łamigłówka),
Zagadki prowadzą do celu, drużyna musi odnaleźć odpowiedni obiekt i wykonać zadanie.
Odnalezienie szczegółu (np. tablicy, epitafium, płaskorzeźby).
Zrobienie zdjęcia (np. Rotunda z banknotem 20 zł).
Krótka notatka/odpowiedź (np. kto leży w grobowcu w Kościele Marii Magdaleny).
Elementy kreatywne (np. wymyślenie rymowanki...).
Czas trwania:
Około 2–2,5 godziny (łącznie ze startem, przejściem i metą).
Organizacja:
Start i meta np. przy II LO.
Każda drużyna dostaje kartę gry (mapę + miejsce na odpowiedzi).
Punkty mogą być nadzorowane przez nauczycieli/opiekunów lub rozwiązania dokumentowane zdjęciami.
Cel gry:
Integracja uczniów klas pierwszych i starszych.
Poznanie historii i zabytków Cieszyna.
Rozwijanie współpracy, spostrzegawczości i kreatywności.
I.
[bold] W podziemiu dawnej mennicy
cenniejsze niż nawet w samej stolicy,
kryją się skarby. To nie złoto,
lecz księgi oraz kodeksy stare; Patrzysz i oto...
za pancerną szybą widzisz dzieła pisarza,
który przed wielu wiekami ludzi obrażał
jego język to polszczyzna stara,
która lubo jak cieszyńska gwara
anachronizmów pełna i stąd dawniej zwana
"Językiem imć Waćpana X i tegoż jego kompana....
[wstaw nazwisko pisarza, którego dzieła odnaleźliście]
II
W miejscu zacisznym, na górskim zboczu nieopodal rzeki
dojść do spotkania niegdyś miało, a było to przed wieki
gdy pradawnym borem porośnięta była okolica.
W ten czas ciurczała stale tu woda, a dziś stoi studnica.
W czasach dzikich, gdy spokojne progi Europy
hordy dzikich wikingów na statkach z północy
jęły nawiedzać, rabować i palić; zaś na południu
do bram Carogrodu skośnoocy Bułgarzy już się dobijali
a wkrótce z czerepa Cara Nicefora jako kielicha pijali
Otóż w tych czasach bardzo złowrogich,
gdy Cesarz Franków, wielki, największy z władców Europy
ojcem jej zwany, żelazem rzezał i chrzcił pogan
Maurów, Sasów i Awarów, by padli mu do kolan.
Otóż w tych krwawych czasach rzeczonych
Coś pośrodku puszcz i gór, zostało podniesionych
Co? Oto najstarszy gród Słowian w kraju, choć to niby tylko legenda,
właśnie nad Olzą miał powstać, a ty o tym pamiętaj
a gdyby Cię pamięć zawiodła spójrz na tablicę
gdzie wyryto datę i w trzech inskrypcję...
Choć może to być jeno klechda na temat Cieszyna powstania
że oto po latach wielkiej rozłąki, z tej radości spotkania
postawić tu mieli pewni bracia chudobę... Czy to bajda? Są na to dowody?
Otóż tak, oto w ten czas pobudowali nad Olzą Słowiany pierwsze grody!
Zadanie: Przepisz pierwszy wers z tablicy we wszystkich 3 językach.
Jaki Cesarz panował Europą, gdy miało dojść do założenia grodu nad Olzą?
III.
Na Górze zwanej Zamkową, nad Olzą tuż obok Miasta,
gdzie przed wiekami, jeszcze za czasów pogaństwa
stało wedle podań ludu miejsce kultu niejakiej Marzanny
śmierci i zimy bogini; wielką na Śląsku czcią darzoną Panny,
z której po dziś dzień pląsa na wiosnę to tu, to tam dziatwa.
A więc w tym to miejscu stanąć miał gdzieś w XII wieku w końcu
pobudowany przez Piastów (bodaj najstarszy dziś na całym Śląsku!),
zachowany do dziś kościół, który niegdyś służył książętom Cieszyna.
Dziś zaś jest jedyną pamiątką po romańskim zamku, którego już niestety nie ma.
Kościół ma bardzo możnych patronów, pierwszy niczym Weles pogański
jest opiekunem pasterzy i ich statków,
Dziś przez dzieci kochany...
Drugi - symbol czeskiego panowania.
Kościół ów zna każdy w Polsce,
widzisz go zawsze gdy drobne zakupy w Biedronce
Zadanie: Zrób zdjęcie z Kościołem i jego wizerunkiem/ilustracją. Zapisz imiona jego świętych patronów.....
IV
Nieopodal Rynku klasztorna świątynia w podziemiach swych chowa,
szczątki doczesne książąt, panów dziedzicznych Cieszyna i Wielkiego Głogowa
Smukły, ceglany, gotycki kościół pod Najświętszej Panny Maryji wezwaniem
w skutek pożaru zawalon, jednak został odbudowany mieszkańców staraniem
wszystko to działo się przed dwustu pięćdziesięciu laty
wtedy też doszło i do konwentu braciszków kasaty
Próżno dziś szukać Dominikanów w mieście Cieszynie
jak niegdyś gotycka świątynie Maryji poświęcona, wszystko przeminie.
Dziś to niski, złotem się skrzący barokowy kościół Marii z Magdalii
jest to główna, farska świątynia, w której katolicki lud boga chwali
a w jej środku tajemnicze kryją się przeszłości ślady
sprzed sześciu wieków, gdy pod Grunwald Polscy rycerze
szykując się na starcie śmiertelne z Krzyzakami przywdziewali pancerze,
to w ów roku odszedł książe w Cieszynie
który jako dyplomata w całym świecie słynie
wejdz pod sam ołtarz, gdzie nagrobna rzeźba złożona
władcy, którego lektyka po całej Europie musiała być noszona
z powodu zmożenia chorobą, lecz jego duch nie strudzony
służył Cesarzom, Królom Czeskim, a i w Polsce był czczony
zaś jego potomki panowały nad Olzą jeszcze długie roki
podobnie jak inni, w odległych stronach, niezbadane są Boskie wyroki
Cera jego ostać się miała w Anglii, potomki jej do Świata Nowego ruszyły
gdzie dryg do władzy mając i w politykach się wyznając, mandat zdobyły
Najważniejszej głowy państwa na całym bożym świecie!
Dziecka, czy wy to wiecie?
Zadanie: Zrób zdjęcie zabytku w Kościele, zapisz imię władcy, którego ślady znalazłeś. Policz ile hipotetycznie jego krwi może mieć jego potomek, przywódca mocarstwa (20 pokoleń później, jeśli faktycznie jest jego 17*prawnukiem)!
V
Sześć wieków nie było Polski w Cieszynie,
wówczas zdawało się, że Austria nigdy nie minie.
Było to na początku wieku dwudziestego,
Gdy stare cieszynioki, przmówiły jedyn do drugiego
Czemu bracie tułać się mamy po świecie
Nie ma ani jednej polskiej gospody w powiecie
Zdałoby się nam też prawdziwy dom zbudować,
w którym teatr, bibliotekę i karczmę możnaby schować
Tak przemówił jeden do drugiego i zbierać zaczęli
halerz do halerza, korona do korony szporać poczęli,
szporali aż uszporali. I wybudowali
"Dom ......... go nazwali"
Do dziś służy ludziom dorosłym i dzieciom
którzy tu się uczą, bawią, służy też gościom
którzy złaknieni są cieszyńskiego folkloru
idźże na piętro a tamże poszukaj coś na temat ubioru
przodków Twoich, np. jak nazywały się suknie
babć waszych, mieszaczek cieszyńskich ślubne
Zadanie: Odnajdź na piętrze wystawę edukacyjną. Zrób zdjęcie mapy strojów ludowych na Śląsku Cieszyńskim! Dowiedz się jak dawniej nazywano suknię cieszyńską (dwie nazwy: ś.... ; w....)
VI
Powiadały starki: "za Nieboszczki Austryje to były czasy..."
Isto, mocka się działo, pobudowano pod Cieszynem pierwsze trasy,
jak ta Cesarska Cesta co złączyła Wiedeń z Cieszynem i Krakowem
przez Ogrodzoną i Skoczów, etc. (szkoda, że nie łączy z Puńcowem!).
A i nad Olzą, w samym mieście co chwila cosi stawiali,
tu most, tu koszary, tu więzienie... Spójrzcierz... A co to w oddali?
To duma stareczki Austrje, nowa Burgerschule, tj. miejska szkoła,
w sprawie, której Burmistrz Demel do samego Cysorza pisował
Szkoła dla dziewcząt i chłopców, to być nie może
prawili ludziska, co to się robi na świecie, Mój ty Boże!
Ale o to idą czasy nowe, dość wstecznictwa i ciemnogrodu
na przedmieściu stanął w końcu, tuż obok luterskiego ogrodu,
wspaniały budynek. Najlepsze od świata i wiedeńskie wzory
klasycyzm - istne Śląskie Ateny! Ludziskom poprawiły się humory...
Na konkurs nadesłano z całej monarchii przeszło pół setki projektów.
Wygrało dzieło Fellner & Hodl - nalepszych w stolicy architektów.
Dziś stoi dumnie, a obok niego dąb, niemal szkoły równolatek,
Drzewo, które zasadzić miał sam Cesarz, już nie dzierlatek.
Najjaśniejszy Pan - Franciszek Józef panował nam blisko 70 lat,
a kochał go nie tylko Cieszyn, czy Kraków, ale niemal cały świat
Choć dziś próżno szukać nad Olzą stareczki Austrii,
to jego ciepły wzrok i uśmiech patrzy na nas z nie jednej kawiarni
(i nie tylko!).
Zadanie: Odnajdź wspomnianą szkołę, zrób zdjęcie tablicy burmistrza Demla i odnajdź datę, kiedy Cesarz odwiedził Cieszyn i przed szkolnym gmachem zasadził dąb.
VII Transgraniczne Centrum Informacji,
Nieopodal Sachsenbergu, co się Saską Kępą z polska zowiestoi cud techniki, nasza duma - to każdy Wam powie,
łączy oba Olzy brzegi. Ul. Bielska na krańcu jednym
na drugim dworzec kolei łączącej ze Stambułem Berlin,
po którym sam Orient Ekspres jeździł!
To jeden z wielu Cieszyna nowych pieśni.
Kraj nasz kwitnie, stając się czarną perłą c.k. monarchii
dostarczając masę stali i połowę węgla naszej Austrii
Na skraju Zamkowej i Głębokiej przystanek kolejny
Czas ruszać w drogę, bo zbliża się czas trudny, wojenny.
Oby ta Wielka Wojna wkrótce się skończyła
i naszego państwa i Cieszyna więcej nie trapiła!
Zadanie: Zdobądź jeden (lub dwa różne bilety) na cieszyński cud techniki. Ile lat będzie obowiązywał (tj. ile lat funkcjonował on w Cieszynie)?
VIII Ratusz
Cieszyn już wszystko widział, jako że jest bardzo stary,nie obce mu żadne plagi, trzęsienia ziemi czy pożary.
Na ten przykład, był rok 1789, gdy we Francji ogień Rewolucji Wielkiej rozgorzał,
równocześnie gród nad Olzą, niemal w stu procnentach, tj. doszczętnie wygorzał
krótko potem w całej Europie wielkie wojny z Francuzem się wszczęły,
aż ruszyły wrogi na Wiedeń i nasze władze państwowe opuszczać go jęły,
uciekając przed Bonapartem, właśnie nad Olzą znalazły schronienie
i w ten czas przyszła wieść, że z woli Francuza nastąpiło zniesienie
Świętego Cesarstwa Rzymskiego, które od wieków, prawie tysiącleci
w Europie dzierżyło pierwszeństwo i blaskiem cywlilizacji miało świecić,
a tu nagle koniec? Umarło? Można rzec, iż to Cieszyn był jego ostatnią stolicą!
Marne to pocieszenie! Jednak to właśnie wtedy wielu znanych zachwyciło się tą okolicą
przez Cieszyn w owych latach podróżowali m.in. sam Car Aleksander I, liczni książęta
w tym wódz Polski m.in. Józef Poniatowski, choć o tym już mało kto pamięta
bo, ten słynny wojak, cofając się spod Moskwy, dwa tygodnie później utopił się w Elsterze!
Niestety mało kto już pamięta o naszego księstwa i całego państwa bohaterze
księciu Karolu Habsburgu, "Lwem spod Aspern" znanym
który w Wiedniu ma swój Pomnik i na wiek, wieki pozostanie nam ukochanym
nie tylko dlatego , iż w Cieszynie Pałac i browar, w miejscu sypiącego się zamku, zbudował
ale że był wielkim wodzem, który samego Napoleona pod Aspern w 1809 roku pokonał
Z tego samego czasu co klasycystyczny pałac na Zamkowej Górze pochodzi
frontowa elewacja budynku-sziedziby postaci, która Cieszynowi przewodzi
Jak to ważna osoba, tego dowodzi, że plac główny miasta Placem Demla jest zwany
a ów burmistrz, jako ten który dał miastu oświetlenie, wodociągi, etc. jest zapamiętany
jako wódz cieszyńskich Niemców, liberał i poseł na sejm do Frankfurtu i Opawy;
Umarł ów mąż, gdy mu serce pękło; jak Śląscy posłowie-Polacy złożyli wniosek głupawy
by w niższych klasach szkół państwowych uczyć nie po niemiecku, a po polsku
oczywiście władze - Sejm Krajowy, nie rozpatrzyły pozytywnie tego wniosku
skończyło się więc jedynie i aż na śmierci burmistrza! Bogu chwała,
urząd przejłą wkrótce jego syn Leonard i kolejne dwadzieścia lat rodzina ta panowała
Zapraszamy Cię do gmachu, w którym bez mała pół wieku łącznie Demlowie urzędowali
i to właśnie oni - ojciec Jan i syn Leonard tak wspaniale Cieszyn rozbudowali
Udaj się schodami do góry, by odnaleźć dwie pamiątkowe tablice,
upamiętniające burmistrzów tych i samego Cesarza, który łącznie cztery razy odwiedzał te okolice
A gdy będziesz już ponad 30 stóp nad ziemią może uda Ci się odnaleźć
wspaniałe makiety Ratusza i w mauretańskim stylu pobudowanej Żydowskiej Bożnicy.
Synagoga ta była domem modlitw dla Żydów z miasta (co dziesiąty mieszkaniec!) i z całej okolicy.
Mówili oni głownie po niemiecku i stanowili wraz z austryjakami ponad połowę jego mieszkańców.
Niestety coraz częściej między mieszkańcami Cieszyna dochodziło do sporów i kuksańców.
Czy nasze miasto i państwo wytrzyma te narodowe waśnie?
Czy nasze Austro-Węgry, podbnie jak kiedyś Cesarstwo rzmskie przedwcześnie nie zgaśnie?
Zadanie VIII: Udaj się na Plac Demla, następnie wejdź do gmachu, w którym urzedował ten zasłużony urzędnik i obywatel Cieszyna. Na kladce schodowej odnajdź tablice pamiątkowe, a ponad 30 stóp nad ziemią odnajdź makiety, np. cieszyńskiej synagogi. Zrób trzy zdjęcia.
Zadanie IX: Pomnik
Lud góralski, czy śląski - on dobrze pamięta
o wielu pieśniach przeszłości, o starych legendach
pod grzbietami góskimi zdaniem starych ludzi
śpi wojsko jakieś, które się ma zbudzić
gdy przyjdzie nań czas, gdy Ojczyzna w potrzebie
gdy wielka wojna się rozniemognie, gdy znaki na niebie...
pod Giewontem i pod Czantoriom ziem drżeć będzie wówczas
i wyda wojaków chorągwie, co staną na rozkaz!
Legenda ta ożyła w roku 1914, gdy Wielka wojna się rozniemogła
Gdy Rosja, Austria itp. stanęły w śmiertelne szranki, wznosząc okrzyki do Boga
a z beskidzkich szczytów i cieszyńskich pagórków setkami ruszyła młódź
by w polskim mundurze o wskrzeszenie ukochanej Ojczyzny walczyć iść móc
Tak powstały Legiony... Jeden we Lwowie, inny w Krakowie, a trzeci w Cieszynie...
ale jak to? Tosz tu Polski nie było z sześćset roków czyż nie?
A tu przeszło sześciuset chłopców stawia się nad Olzą?
Rusza na front obowiązek swój spełnić, gdy inni patrzą na to ze zgrozą!
Tuż obok cieszyskiego Zamku, dziewczyna ich żegna
w jednym ręku szablę ściska i mówi nam: "Przechodniu Pamiętaj!"
O tych nastoletnich chłopcach, którzy w wir bitew krwawych rzuceni
Dali światu znak widoczny, że inaczej niźli chcą niemieccy uczeni,
na Śląsku, gdzie Polski od wieków nie było, żyje ona w sercach ludu
a jego mieszkańcy nie będą szczędzić sił i trudu
by przsłużyć się jej sprawie,
by stworzyć ją w Wilnie czy Warszawie kiedyś
a da Bóg może i na naszym Śląsku, nad Olzą niegdyś
Z takim marzeniem na frontu ruszali m.in. nastolatki-uczniowie
z Gimnazjum Polskiego, a także ich profesorowie
a więc Twoi- Mój drogi Wielcy poprzednicy,
których pamięć nie może zginąć w tej okolicy
Wielu z nich nie dane było wrócić w rodzinne strony
polegli na górzystym Wołyniu, czy podczas Karpackich przełęczy obrony
na ich grobach wyryto: "My że krew i życie niesiemy w dań
Tylko Ojczyzno z grobu wstań"
Ale czy to możliwe, by w rzeczywistość miała się zmienić ta smutna legenda
no i czy o tych poległych, śpiących rycerzach i ich wodzu ktoś będzie pamiętał?
Zadanie VIII: Udaj się pod pomnik, pod Zamek, zrób zdjęcie przedstawionym tam bohaterom i odszukaj informacje, jak się nazywał profesor naszej szkoły, przedstawiony na płaskorzeźbie, który poległ podczas Wielkiej Wojny za Polskę, prowadząc swoich uczniów do boju.
PS Ich męstwo i poświęcenie było tak duże, iż podobno niemieccy dowódcy przechrzcili górę, miejsce ich śmierci na "Polską Górę", choć byli to przeważnie Górale i Ślązacy spod Cieszyna. Sam zaś profesor, porównywany do talentu poetów Młodej Polski- Tetmajera, odszedł mając zaledwie 40 lat, w jego dorobku pozostało niestety tylko kilka utworów, w tym dzieło o śpiących rycerzach...
- Plac Wolności,