- Wypisz po 5 argumentów (myślników) za poparciem tezy lub za jej odrzuceniem
- Przygotuj się do jednej z ról (jaką osobą jesteś? (1-"Wprowadzacz", 2: "Argumentator", 3: "Kontratakujący" czy 4: "Finalizator"?)
- Zgadaj się z kolegami, która czwórka zgodzi się wystąpić; reszta jest w rezerwie, też może być o to poproszona i oceniona (gdy nie będzie ochotników)
- jeśli nie będziesz miał czasu tego zrobić na debacie, Twoja praca może zostać oceniona (np. argumenty, ich prezentacja) już po niej.
- Każdy zespół ma 4 osoby
- Każda osoba ma od 2 do 4 minut na wypowiedź
- Wypowiadamy się na przemian: Propozycja, Opozycja i tak dalej (łacznie 8 osób= wypowiedzi)
- Podział ról:
- Osoba 1. "Wprowadzacz": Definiuje temat; jakie jest stanowisko zespołu; i przedstawia ok. 2-3 pierwsze argumenty
- Osoba 2. "Argumentator": Rozwija argumentacje, poprzednika, odwołuje się do konkretów (np. ze swojego doświadczenia, może powoływać się na autorytety, np. badaczy, przedstawia liczby etc.)
- Osoba 3. "Kontratakujący": Kontratakuje. Przedstawia kontrargumenty do tego co mówili przeciwnicy (czyli musi wcześniej przygotować sobie co mogą powiedzieć)
- Osoba 4. "Finalizator": Podsumowuje stanowisko drużyny; mówi co udało im sie wykazać, w którym miejscu przeciwnicy popełnili błędy. Apeluje o sprawiedliwy (kożystny dla swojej drużyny wyrok)
- Publiczność głosuje, wydaje werdykt; ocenia poszczególne występy pod względem merytoryznym (trafność argumentów historycznych) i "oratorskim" (styl wypowiedzi)
Debata pokazowa (Muzeum Józefa Piłsudskiego) — realne wystąpienia do analizy.
Debata oksfordzka – WERSJA PEŁNA (1 tydzień przygotowania)
Instrukcja do wyświetlenia/wydruku. Format dostosowany do 90-min lekcji lub dwóch godzin lekcyjnych.
1) Cel i ogólne ramy
-
Cel: rozwijanie umiejętności argumentacji, krytycznego myślenia, kultury słowa, współpracy w grupie.
-
Teza: zdanie oznajmujące, możliwe do obrony/obalenia (np. „Powstanie listopadowe było politycznie uzasadnione”).
-
Strony: Propozycja (ZA tezą) vs Opozycja (PRZECIW tezie).
-
Czas przygotowania: 1 tydzień (samodzielna praca drużyn).
-
Publiczność: uczniowie – sędziowie oraz zespoły obserwatorów par adwersarzy.
-
Moderacja: Marszałek (1 uczeń lub nauczyciel).
2) Skład i role (8 mówców + 2 rezerwy)
Propozycja (ZA tezą)
-
M1P – Premier: definiuje tezę i kluczowe pojęcia; przedstawia plan Propozycji i główne argumenty.
-
M2P – Członek Rządu: rozwija argumentację Propozycji, dodaje przykłady i dane.
-
M3P – Członek Rządu: odpowiada na argumenty Opozycji, wzmacnia własne linie argumentacyjne.
-
M4P – Whip Propozycji: podsumowuje debatę z perspektywy Propozycji, waży argumenty, zamyka stronę.
Opozycja (PRZECIW tezie)
-
M1O – Lider Opozycji: odnosi się do definicji, obala argumenty Propozycji, prezentuje linię Opozycji.
-
M2O – Członek Opozycji: rozwija argumentację Opozycji, daje przykłady i dowody.
-
M3O – Członek Opozycji: odpowiada na argumenty Propozycji, wzmacnia linie Opozycji.
-
M4O – Whip Opozycji: podsumowuje debatę z perspektywy Opozycji, waży argumenty, zamyka stronę.
Rezerwa/pomocnik (1 osoba na stronę)
-
Przygotowuje pytania do oponentów (POI) lub ad vocem.
-
Wspiera zbieranie danych/faktów w przygotowaniu.
3) Harmonogram pełnej debaty (90 min)
-
Otwarcie (Marszałek) – 3 min
-
Przedstawienie tez – 2 min
-
Mowy główne – ok. 32 min (po 4 mowy na stronę, każda 4 minuty):
-
M1P – 4:00
-
M1O – 4:00
-
M2P – 4:00
-
M2O – 4:00
-
M3P – 4:00
-
M3O – 4:00
-
M4P – 4:00
-
M4O – 4:00
-
-
Podsumowania (Whipy) – 6 min (po 3 min na stronę)
-
Pytania/ad vocem – 10 min (max 2 pytania/ad vocem na każdą stronę)
-
Narada sędziów/obserwatorów – 8–10 min
-
Werdykt + feedback – 10–15 min
-
Dyskusja klasowa i refleksja – 10 min
4) Zasady POI i ad vocem
-
POI (pytania): dozwolone po 1 minucie i przed ostatnią minutą wystąpienia; pytający ma 15 s, odpowiedź do 30 s.
-
Ad vocem: krótka (30 s) replika po zakończeniu mowy przeciwnika; max 2 na stronę w całej debacie.
5) Kryteria oceny (sędziowie – skala 1–5)
-
Merytoryka i dowody – 40%
-
Struktura i logika – 20%
-
Interakcja – 20%
-
Styl i etyka – 20%
Werdykt: która strona lepiej uzasadniła tezę. Remis rozstrzyga lepsza interakcja.
6) Zadania pomocnicze
Marszałek
-
Otwarcie i zamknięcie debaty; przedstawienie tezy i zasad.
-
Pilnowanie czasu, kolejności; sygnały „1 min/STOP”.
-
Dbałość o kulturę słowa.
Sędziowie
-
Wypełniają rubrykę oceny i notują kluczowe argumenty.
-
Po naradzie wybierają zwycięzcę i przygotowują 2–3 wskazówki.
Zespoły obserwatorów par adwersarzy
-
Zespół A: M1P vs M1O
-
Zespół B: M2P vs M2O
-
Zespół C: M3P vs M3O
-
Zespół D: M4P vs M4O
Rezerwa/pomocnik
-
Proponuje pytania/ad vocem.
-
Wspiera drużynę w przygotowaniu.
7) Szablony do wydruku
-
Karta mówcy: rola, teza, definicje, argumenty, kontrargumenty, wnioski.
-
Karta sędziego: rubryka (1–5): merytoryka, struktura, interakcja, styl.
-
Karta obserwatora: tabela argumentów, dowodów i błędów logicznych.
8) Zasady fair play
-
Zero ad personam – krytykujemy tezy, nie ludzi.
-
Brak nowych wątków w podsumowaniach.
-
Podawanie źródeł i danych.
-
Struktura mowy: Wprowadzenie → Teza/Plan → Argumenty → Kontry → Podsumowanie.
Propozycje innych dyskusji
-
„Konstytucja 3 maja była przełomowym aktem nowoczesności w Europie.”
-
„Powstanie listopadowe miało realne szanse powodzenia.”
-
„II RP była państwem demokratycznym.”
-
„Polityka mocarstw wobec Polski w Jałcie była zdradą.”
-
„PRL lat 80. przygotował grunt pod transformację 1989 r.”
-
„Członkostwo Polski w UE jest korzystniejsze niż w NATO.”
Instrukcja do wyświetlenia/wydruku. Format dostosowany do 45–60 min lekcji historii lub WOS.
1) Cel i ogólne ramy
Cel: ćwiczenie logicznego argumentowania, kontrargumentacji, kultury debaty i wnioskowania na podstawie źródeł.
Teza: zdanie oznajmujące, możliwe do obrony/obalenia (np. „Powstanie listopadowe było politycznie uzasadnione”).
Strony: Propozycja (ZA tezą) vs Opozycja (PRZECIW tezie).
Czas przygotowania: 10 minut (bez konsultacji z publicznością).
Publiczność: uczniowie – sędziowie oraz zespoły obserwatorów par adwersarzy.
Moderacja: Marszałek (1 uczeń lub nauczyciel).
Uwaga: krótsza formuła przypomina „sejmową” – dopuszcza krótkie pytania/ad vocem.
2) Skład i role (4 mówców + rezerwy)
Po 2 mówców na stronę + 1 rezerwowy/pomocnik na stronę
Propozycja (ZA tezą)
M1P – Premier (1. mówca Propozycji)
Definiuje tezę i kluczowe pojęcia.
Przedstawia plan Propozycji i 2 główne argumenty z dowodami.
M2P – Sekundant/Whip (2. mówca Propozycji)
Kontruje najważniejsze tezy Opozycji.
Daje nowe uzasadnienia/dowody (bez wprowadzania zupełnie nowych wątków w podsumowaniu).
Podsumowuje debatę z perspektywy Propozycji (ważenie argumentów).
Opozycja (PRZECIW tezie)
M1O – Lider Opozycji (1. mówca Opozycji)
Krótko odnosi się do definicji.
Obala argumenty M1P (kontrargumenty) i przedstawia 2 główne argumenty Opozycji.
M2O – Sekundant/Whip (2. mówca Opozycji)
Pogłębia kontrargumentację.
Dostarcza nowe uzasadnienia/dowody do już podniesionych linii argumentacyjnych.
Podsumowuje debatę z perspektywy Opozycji.
Rezerwa/pomocnik (1 osoba na stronę)
Przygotowuje 1 pytanie (POI) lub ad vocem w czasie mów oponentów.
Wspiera zbieranie danych/faktów w przygotowaniu (zgodnie z trybem dostępu do źródeł – patrz pkt 7).
3) Harmonogram „krótkiej” debaty (45–50 min)
Otwarcie (Marszałek) – 2 min: przedstawienie tezy i zasad.
Przygotowanie – 10 min (drużyny w ciszy; rezerwy mogą robić notatki/fact-check).
Mowy główne – ok. 12 min
M1P – 2:30
M1O – 2:30
M2P – 2:30
M2O – 2:30
Podsumowania (bez nowych wątków) – 3 min
M2P – 1:30
M2O – 1:30 (ostatnie słowo)
Pytania krótkie/ad vocem – 3–4 min
Po jednym pytaniu na stronę (zadawane przez rezerwy lub mówców).
Narada sędziów/obserwatorów – 4–5 min.
Werdykt + feedback – 5–7 min (Marszałek ogłasza wynik; sędziowie przekazują zwięzłą informację zwrotną według rubryki).
Sygnały czasu (Marszałek/Sekretarz): karta „30 s”, „STOP”; delikatny dzwonek.
4) Zasady krótkich pytań (POI) i ad vocem
Kiedy? Dozwolone po 30 s i przed ostatnimi 30 s wystąpienia.
Forma: wstanie i podniesiona dłoń; mówca może przyjąć lub odrzucić pytanie.
Limit: max 1 przyjęte pytanie na każde wystąpienie (do 15 s na pytającego, do 20 s na odpowiedź).
Ad vocem: 30 s replika po zakończeniu wystąpienia oponenta – max 1 na stronę w całej debacie.
5) Kryteria oceny (sędziowie – skala 1–5)
Waga łączna = 100%
Merytoryka i dowody – 40% (trafność, rzetelność źródeł, brak błędów faktograficznych).
Struktura i logika – 20% (teza → argumenty → wnioski; jasność definicji; porządek wypowiedzi).
Interakcja – 20% (kontrargumentacja, odpowiedzi na POI/ad vocem, praca zespołowa).
Styl i etyka – 20% (klarowność, ekonomia słowa, kultura dyskusji, brak erystyki/ataków ad personam).
Werdykt: sędziowie nie liczą „głosów publiczności” – rozstrzygają, która strona lepiej uzasadniła tezę zgodnie z wagami. Przy remisie decyduje lepsza interakcja.
6) Zadania funkcji pomocniczych
Marszałek (i ewentualnie Sekretarz)
Otwarcie i zamknięcie debaty; przedstawienie tezy i zasad.
Pilnowanie czasu i kolejności; sygnały „30 s/STOP”.
Dbałość o kulturę słowa; może upomnieć za erystykę/odbieganie od tezy.
Po naradzie przekazuje zwięzły werdykt i prosi sędziów o krótkie uzasadnienie.
Sędziowie (uczniowie)
Wypełniają Rubrykę oceny (patrz pkt 8) i notują kluczowe argumenty.
Po naradzie wybierają zwycięzcę i przygotowują 2–3 konkretne wskazówki rozwojowe dla każdej strony.
Zespoły obserwatorów par adwersarzy
Zespół A: śledzi i porównuje M1P vs M1O.
Zespół B: śledzi i porównuje M2P vs M2O.
Dla każdej pary prowadzą tabelę: argument → dowód/źródło → kontrargument → ocena (1–5).
Zgłaszają sędziom ewentualne błędy logiczne (np. non sequitur, chochoł, fałszywa dychotomia).
Rezerwa/pomocnik (po 1 na stronę)
Proponuje 1 pytanie (POI) lub 1 ad vocem w trakcie/po mowie oponenta.
Wspiera mówców w czasie 10-minutowego przygotowania (notatki, fakty).
7) Dostęp do internetu i AI – rekomendacja dla wersji skróconej
Wybierz jeden z trybów przed debatą (równe zasady dla obu stron):
Tryb A – offline (najbardziej fair przy krótkim czasie): tylko notatki, podręcznik, materiały z lekcji.
Tryb B – ograniczony online: 1 urządzenie na drużynę; dozwolone wyłącznie źródła referencyjne (encyklopedie, zbiory praw, dane statystyczne). Zakaz generowania gotowych przemówień.
Tryb C – asysta AI (kontrolowana): AI wolno użyć tylko do: listy „za/przeciw”, definicji pojęć, wskazania źródeł. Obowiązek weryfikacji i podania źródła w mowie („wg Rocznika Statystycznego 2023…”). Nowe fakty bez źródła = 0 pkt w kryterium merytoryki.