Podstawa programowa (2024), cz. I:
- "KLASA IV
- I. Elementy historii rodzinnej i regionalnej.
- Uczeń:
- 1) zbiera informacje na temat historii swojej rodziny, gromadzi pamiątki rodzinne i opowiada o nich;
- 2) poznaje historię i tradycje swojej okolicy i ludzi dla niej szczególnie zasłużonych; zna lokalne zabytki i opisuje ich dzieje.
- II. Najważniejsze elementy polskiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
- 1) zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn państwowy), najważniejsze święta narodowe i państwowe, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;
- 2) wiąże najważniejsze zabytki i symbole kultury polskiej z właściwymi regionami.
- III. Refleksja nad historią jako nauką. Uczeń:
- 1) wyjaśnia, na czym polega praca historyka;
- 2) wskazuje sposoby mierzenia czasu w historii i posługuje się pojęciami chronologicznymi;
- 3) rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych;
- 4) odróżnia historię od dziejów legendarnych (....)".
Punkt III. Rozwinięcie - Refleksja nad historią jako nauką:
- 1) Na czym polega praca historyka?
- Historyk niczym detektyw:
- Bada przeszłość – stara się poznać wydarzenia, które miały miejsce w przeszłości.
- >>>
- Analizuje ślady (przeszłości) – szuka i bada różne źródła, np. dokumenty, książki, obrazy, przedmioty, aby dowiedzieć się więcej o dawnych czasach.
- >>>
- Konfrontuje świadków (zeznania) etc., porównuje różne informacje – sprawdza różne źródła, aby upewnić się, że to, co odkrył, jest prawdziwe.
- >>> Niczym naukowiec, pisarz lub filmowiec-scenarzysta:
- próbuje połączyć znane sobie ślady w jedną, spójną opowieść
- tworzy opisy
- co i dlaczego wydarzyło się
- co odkrył, co wiemy, a co przypuszczamy
- dzieli się wynikami swoich dociekań, swoimi odkryciami,
- pisze książki, artykuły
- lub prowadzi wykłady.
- 2) Sposoby mierzenia czasu w historii i pojęcia chronologiczne
- Rok – najprostsza miara czasu, która trwa 365 dni.
- Dekada – okres 10 lat, np. lata 90. XX wieku to dekada od 1990 do 1999.
- Wiek – okres 100 lat, np. wiek XX to lata od 1901 do 2000.
- Era – to okres czasu, który zaczyna się od ważnego wydarzenia, np. era naszej ery (n.e.), która zaczyna się od narodzin Chrystusa.
- Przed naszą erą (p.n.e.) – czas, który wydarzył się przed rokiem 1 naszej ery.
- 3) Rodzaje źródeł historycznych
- Źródła:
- pisane – dokumenty, listy, kroniki, książki, które zawierają informacje o przeszłości.
- niepisane – przedmioty, obrazy, budynki, narzędzia, które pokazują, jak ludzie żyli.
- inny podział:
- ikonograficzne – obrazy, malowidła, rzeźby, które przedstawiają sceny z przeszłości.
- ustne – opowieści przekazywane z pokolenia na pokolenie, np. legendy i mity.
- cyfrowe – zapisy w internecie, nagrania audio i wideo dotyczące wydarzeń z przeszłości.
- 4) Odróżnianie historii od dziejów legendarnych
- Historia oparta jest na faktach – historyk bada rzeczywiste wydarzenia, które można potwierdzić w źródłach.
- Dzieje legendarne to opowieści i mity – są to historie przekazywane ustnie, często z dodatkami fantastycznymi, np. o smokach.
- często trudno jest udowodnić, że dana opowieść miała miejsce naprawdę.
- mogą być całkowicie zmyślone, albo być echem prawdziwych wydarzeń
- W historii ważne są dowody
- wydarzenia historyczne można potwierdzić dowodami, np. zapisami w dokumentach, przedmiotami znalezionymi przez archeologów.
- czasami historia i legenda się ze sobą styka
- wojna trojańska mogła być prawdziwa (historia),
- ale opowieści o herosie Achillesie i jego nadludzkich mocach są już legendą.
Poniżej kilka słów ode mnie:
Sprawdzian tudzież praca klasowa (bo pracujemy z użyciem podręcznika, z którego można korzystać przez ok. 5 minut) - to nasza pierwsza próba wspólnej pracy pisemnej. Jako, że pracujemy razem od niedawna, nie musi wszystko się jeszcze udać idealnie. Proszę o wyrozumiałość zarówno dla mnie, jak i dla dzieci. Uczniowie nie muszą być przygotowani perfekcyjnie. Będę starał się oceniać, biorąc to pod uwagę. W ostateczności nawet jeśli ktoś miałby nie dostać oceny bardzo dobrej, czy celującej, to biorąc pod uwagę, iż większość dzieci ma już po kilka 5 i 6 z aktywności, to nie powinno to być problemem, gdyż staram się na bieżąco budować poczucie sprawczości i własnej wartości uczniów :)
Dla ułatwienia przygotowałem "tabelkowy" skrót informacji.
Minisprawdzian/ praca klasowa nr I - Regiony Polski i chronologia
- Zadanie I: Zaznacz na mapie (po jednym z wskazanych niżej elementów):
- a) historyczne regiony Polski
- Małopolska, Wielkopolska, Mazowsze;
- Śląsk Górny; Śląsk Dolny, Śląsk Cieszyński,
- b) miasta (mniej więcej z dokładnością do 100 km/ tj. jaki region): Poznań, Gniezno, Kraków, Wrocław
- c) góry: Sudety, Karpaty, Beskid Śląski (gdzie źródła rzeki Wisły)
- d) rzeki: Wisła, Odra, Olza
Kolorem czerwonym oznaczono elementy, których znajomość może pomóc w uzyskaniu oceny bardzo dobrej
Kolorem zielonym oznaczono elementy, których opanowanie zaleca się na ocenę celującą
Elementy fioletowe - wiedza absolutnie zbędna i elementy dyskusyjne :)
Polska jedna, czy różne Polski?
Kim jestem? Kim byli moi przodkowie? Skąd pochodzili? Czy to jest ważne?
Ćwiczenie nr. 1: Zastanów się, skąd pochodzą Twoi przodkowie?
By sobie to zobrazować:
a) Narysuj lub skopiuj mapę Polski/ Śląska itp. i zaznacz na niej literkami: TT - miejsce urodzenia Dziadka nr 1; MT - urodzenia Babci nr 1 i następnie analogicznie: TM: MM; jeżeli znasz miejsca urodzenia jakiegoś pradziadka to też spróbuj to zrobić, np. TTT (pradziadek nr 1) itp :);
b) następnie dopisz powyżej tych punktów miejscowości i najbliższe duże miasta
c) na poniższych mapach odszukaj, jak nazywamy te regiony.
Co ci wyjdzie: np. a: TT- b: Szopienice, k. Katowic c: (Górny Śląsk); itd: MT - Puńców, k. Cieszyna (Śląsk Cieszyński); MM Kalwaria k. Krakowa (Małopolska) ;
d) dla osób bardziej wtajemniczonych: jeśli wiesz, że Twoi pradziadkowie pochodzili z innych miejscowości niż ich dzieci (Twoi dziadkowie) też to możesz oznaczyć
e) oblicz w ilu procentach jesteś z pochodzenia: Ślązakiem (Górnoślązakiem), Cieszyniakiem (Ślązakiem Cieszyńskim), Małopolaninem, etc. (po każdym dziadku dziedziczysz statystycznie 25% krwi, genów etc.)
Czy to ma znacznie? Tak, gdyś każdy region ma inny kod kulturowy, inną historię, etc. Warto mieć tego świadomość. Różnorodność regionów buduje nasze bogactwo historii Polski i Europy. Nie da się zrozumieć historii Polski, bez kontekstu historii regionalnej i na odwrót.
Minisprawdzian/ praca klasowa nr II - Historia Polski - średniowiecze
- Zadanie I: 4 najważniejsze postacie/ daty/ wydarzenia z historii Polski "wczesnego średniowiecza", wg powyższego schematu.
- Zadanie II: Zapisz 2 wybrane przez siebie ciekawostki z zajęć (Każda minimum 2 pełne zdania wyjaśnienia).
- Zadanie IV: Banknot à la komiks
- na bazie np. jednej z zapisanych wyżej ciekawostek, tworzymy coś na kształt komiksu; a dokładnie - satyryczny rysunek edukacyjny.
- Tworzymy wartościowy pod względem edukacyjnym obrazek, który przekazuje nam jakąś wiedzę historyczną (lub mobilizuje do poszerzenia wiedzy).
- Nasz rysunek ma potencjalnie przekazać np. naszemu rówieśnikowi, który nie chodzi z nami na lekcje historii jakąś interesującą wiedzę historyczną.
- Trzy kroki:
- a) narysuj szkic banknotu 10 lub 20 zł,
- wystarczy 3 elementy:
- obwód- to jest ramkę,
- nominał, tj. np. 10 zł
- zarys głowy władcy)
- b) podpisz, jakiego przedstawia władcę: Mieszko I / Bolesław Chrobry
- c) wymyśl, co może mówić śmiesznego i mądrego?
- poniżej kilka przykładów:
- 1) Mieszko I może mówić coś o:
- swoich przodkach, np. Piaście kołodzieju,
- swoich 7 pogańskich żonach
- czeskiej Dobrawie (Ahoj!)
- chrzcie
- 2) Bolesław Chrobry może mówić coś o:
- podbojach (np. Czechy, Słowacja, ziemie dziś niemieckie lub Kijów, miecz Szczerbiec)
- drużynie wojów (m.in. Wikingów?)
- św. Wojciechu (jego raieniu)
- zjeździe Gnieźnieńskim
- koronacji
- Rysunek, przykłady:
- Omówienie:
Rysunek Bardzo staranny
- "Jestem Mieszko I, będzie jakoś 966 rok po Chrystusie, jak się ożeniłem z czeską księżniczka i przyjąłem chrzest. Dziś nie żałuję tej decyzji. Jedna żona zamiast siedmiu, to odczuwalna różnica!"
- PS zdecydowanie mniej się w domu kłócimy. A jak jestem dla Dobrawy nie miły to proszę biskupa o rozgrzeszenie. Wierzę, że Polska może być miłym miejscem do życia! Wesołych świąt Rodacy!
Skrót informacji: https://youtu.be/pBWwsgEumOg?t=252
Wartościowe filmy o św. Wojciechu i Chrobrym (ok. 10 minut):
Św. Wojciech - człowiek, którego śmierć zmieniła losy milionów ludzi nad Wisłą https://youtu.be/ToaRumKe_0A ; https://www.youtube.com/watch?v=cs9X2RiKb2E&ab_channel=Fundacja%C5%9Awi%C4%99tokrzyskaGoryHistorii
Podstawa programowa (2024), cz. II:
"IV. Postacie i wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej. Uczeń sytuuje w czasie i opowiada o:
1) księciu Mieszku i czeskiej Dobrawie - chrzcie Polski;
[1. Plemiona słowiańskie.
2. Misja św. Wojciecha. Zakony w Polsce. Rozwój piśmiennictwa i rolnictwa.]
2) Bolesławie Chrobrym - pierwszym królu - i zjeździe w Gnieźnie;
3) Kazimierzu Wielkim - ostatnim z Piastów;
4) królowej Jadwidze, Władysławie Jagielle, unii polsko-litewskiej i zwycięstwie grunwaldzkim;
[4. Złoty wiek kultury polskiej. Osiągnięcia architektury i sztuki - Wawel].
5) Mikołaju Koperniku i krakowskich żakach;
6) Janie Zamoyskim - wodzu i mężu stanu;
7) królu Janie III Sobieskim i innych bohaterach wojen XVII w.;
8) Tadeuszu Kościuszce i kosynierach spod Racławic;
9) Janie Henryku Dąbrowskim i Józefie Wybickim oraz polskim hymnie;
10) Romualdzie Traugutcie i powstańczym państwie;
[ 8. Strajk dzieci we Wrześni. Germanizacja, rusyfikacja.]
11) Marii Skłodowskiej -Curie - laureatce Nagrody Nobla;
12) Józefie Piłsudskim i jego żołnierzach;
[9. Bitwa Warszawska 1920 r. (....)".]
13) Eugeniuszu Kwiatkowskim i budowie Gdyni;
14) „Zośce”, „Alku”, „Rudym” i „Szarych Szeregach”;
15) Witoldzie Pileckimi - jego wojennych i powojennych wyborach, Danucie Siedzikównie „Ince”;
16) papieżu Janie Pawle II i jego pierwszej pielgrzymce do Polski;
17) „Solidarności” i jej bohaterach.
Treści dodatkowe, nieobowiązkowe, do wyboru przez nauczyciela w porozumieniu z uczniami. Nauczyciel może zaproponować także inną tematykę, ważną dla jego uczniów.
1. Plemiona słowiańskie.
2. Misja św. Wojciecha. Zakony w Polsce. Rozwój piśmiennictwa i rolnictwa.
4. Złoty wiek kultury polskiej. Osiągnięcia architektury i sztuki - Wawel.
8. Strajk dzieci we Wrześni. Germanizacja, rusyfikacja.
9. Bitwa Warszawska 1920 r. (....)".
Sprawdzian/ praca klasowa: Polska 1300-1800
- zagadnienia obejmują tematy: R. II (t.: 3-6); R. III 1-4.
- przez ok. 5 minut pracujemy z użyciem podręcznika, co może przydać się np. podczas uzupełniania map (zob. s. 82 i 93).
- Uczniowie nie muszą być przygotowani perfekcyjnie, ważne żeby się starali, np. zrobili rysunek edukacyjny.
- Dla ułatwienia rozpisałem główne zagadnienia w kilku punktach:
- Zadanie I:
- Kilka najważniejszych postaci i wydarzeń z historii Polski z lat 1300-1800, wg załączonego na zajęciach (i być może poniżej) schematu:
- Polecenia:
- Połącz postać z wydarzeniem
- napisz w którym wieku żyli lub uszereguj od postaci żyjących najwcześniej po postacie żyjące najpóźniej
Kolorem czerwonym oznaczono elementy, których znajomość może pomóc w uzyskaniu oceny bardzo dobrej
Kolorem zielonym oznaczono elementy, których opanowanie zaleca się na ocenę celującą
Elementy fioletowe - wiedza absolutnie zbędna i elementy dyskusyjne :)
- Zadanie II: Zapisz 2 wybrane przez siebie ciekawostki z zajęć
- Każda minimum 2 pełne zdania wyjaśnienia,
- poniżej przykład - jedna z nich,
- tu nieco więcej, ale wystarczy 2 zdania:
- Jadwiga:
- była Królem Polski (a nie królową!),
- wyszła za Litwina Jagiełłę, dało to początek Unii Polski z Litwą
- dzięki jej małżeństwu Litwa przyjęła chrzest
- zmarła młodo, przy narodzinach córki
- swoje skarby, klejnoty etc. przekazała na rzecz społeczeństwa, a konkretnie na"
- Odnowienie Akademii Krakowskiej, uniwersytetu stworzonego przez Kazimierza Wielkiego
- dziś uczelnia ta nazywa się Uniwersytet Jagielloński, a więc nosi imię Jagiełły! Tymczasem powinna nazywać się Uniwersytet Jadwigi?! Co nie!? To trochę taki skandal! Skoro to Jadwiga uratowała jego istnienie (taki staroświecki szowinizm!?)
- Można o tym wspomnieć w rysunku!
- Na Uniw. Jagiellońskim kształcił się:
- Mikołaj Kopernik
- wielu Ślązaków i Cieszybniaków, np. Wacław Grodecki
- i m.in. ja to jest Wojciech Grajewski :
- Zadanie III: Zapoznaj się z mapami na s. 82 i 93.
- Zaznacz na mapie (po jednym ze wskazanych niżej elementów):
- a) przybliżone miejsca bitew: Grunwald; Wiedeń, Kircholm, Racławice
- c) przybliżone miejsca powstania: Wawel; Akademia Krakowska (później Uniwersytet Jagielloński) = Kraków: Legionów Polskich (Północne Włochy
- b) Sąsiadów itp. z którymi Polacy toczyli wojny: Szwecja, Rosja, Prusy, Austria, Turcja,
- Zadanie IV: Banknot à la komiks:
- Jagiełło (100 zł)
- Zygmunt Stary (200),
- Jan III Sobieski (500),
- na bazie np. jednej z ciekawostek, tworzymy coś na kształt komiksu; a dokładnie - satyryczny rysunek edukacyjny.
- Tworzymy wartościowy pod względem edukacyjnym obrazek, który przekazuje nam jakąś wiedzę historyczną (lub mobilizuje do poszerzenia wiedzy).
- Nasz rysunek ma potencjalnie przekazać np. naszemu rówieśnikowi, który nie chodzi z nami na lekcje historii jakąś interesującą wiedzę historyczną.
- Trzy kroki:
- a) narysuj szkic banknotu, jednego z: 100, 200, 500 zł,
- wystarczy 3 elementy:
- obwód- to jest ramkę,
- nominał, tj. np. 100 zł
- zarys głowy władcy
- b) podpisz, jakiego przedstawia władcę...
- c) wymyśl, co może mówić śmiesznego i mądrego?
- poniżej kilka przykładów:
- 1) Jagiełło może mówić coś o:
- rycerzach, np. Zawiszy Czarnym
- Grunwaldzie, Krzyżakach
- Jadwidze, ślubie
- pogaństwie lub chrześciajańskie
- Unii Polski z Litwą
- Uniwersytecie Jagiellońskim...
- 2) Zygmunt Stary może mówić coś o:
- Wawelu
- żonie-Bonie
- Mikołaju Koperniku
- Renesansie...
- 3) Jan III Sobieski może mówić coś o:
- husarii
- bitwach
- Turkach
- tym że uratował chrześcijaństwo
- żonie Marysieńce...
- Tak na marginesie mamy też zabytki na banknotach
- 20 - rotunda w Cieszynie
- 50 - panorama Krakowa i Kazimierza (niegdyś odrębnego miasta, dziś dzielnicy Krakowa)
- 100 zł - Zamek w Malborku.
- 200 zł - Zamek na Wawelu.
- 500 zł - Pałac w Wilanowie
40 6
38 5+
36 5
33 4+
30 4
26 3+
20 3
16 2+
12 2
10 1+'
Temat data z życia wiek kto Wydarzenia / osiągnięcia
1 II.4 Jadwiga 1385 XIV król Polski Unia Polski i Litwy Odnowienie Akademii Krakowskiej
2 II.4 Jagiełło 1410 XV król Polski bitwa pod Grunwaldem, pokonanie Zakonu Krzyżackiego Banknot 100 zł
3 II.5 Zawisza Czarny 1410 XV rycerz bitwa pod Grunwaldem, „rycerz bez skazy” – mówimy: „polegać jak na Zawiszy”
4 III.2 Bona i Zygmunt I Stary XVI władcy Perła renesansu – Wawelu – budowa jego imię nosi kaplica Zygmuntowska i dzwon Zygmunta na Wawelu Banknot 200 zł
5 II.6 Mikołaj Kopernik 1534 XVI Naukowiec-matematyk, astronom ceniony na całym świecie geniusz. Jego teorie okazały rewolucyjne dla nauki i filozofii „Wstrzymał słońce ruszył ziemię” Tworzy dzieło „O obrotach sfer niebieskich”
6 III.1 Jan Zamojski XVI kanclerz, hetman= główny dowódca Perła renesansu –Zamość – budowa „takie będą Rzeczypospolite, jakie młodzieży [wy]chowanie”
7 III.2 Jan III Sobieski 1683 XVII hetman= główny dowódca, król Polski bitwa pod Wiedniem pokonanie Turcji, ratunek dla Austrii i chrześcijańskiej Europy Banknot 500 zł
8 III.* Stanisław August Poniatowski 1795 XVIII król Polski Słynne obiady czwartkowe, wspieranie kultury Konstytucja 3. Maja- próba ratunku państwa Współwinny rozbiorów Polski
9 III.3 Tadeusz Kościuszko 1795 XVIII dowódca, naczelnik powstania naczelnik tzw. powstania kościuszkowskiego jego klęska doprowadziła do III., ostatniego rozbioru Polski
Punktacja:
- 26 6
- 25 5+
- 23 5
- 22 4+
- 20 4
- 17 3+
- 14 3
- 12 2+
- 10 2
- 8 1+'
materiały dodatkowe (nieobowiązkowe):
