II Rzeczpospolita

Kartkówka:

Zadanie / max. liczba punktów do zdobycia
poniżej podano przykłady w pracy musimy podać własne, inne niż wymienione jako przykłady :)
1 / Wymień 2 postacie, które przyczyniły się do odzyskania niepodległości Polski, kim były? w jaki sposób,

np. a) J..... b) socjalista-działacz niepodległościowy c) twórca ......, marszałek .... - człowiek-symbol / 6

2 / Historia Polski i walka o granice 1918-1922 - Zapisz 2 daty roczne (i np. I połowa roku, lub miesiąc) - wydarzenia

np a) 1918 X.... ) b) J.... P.... przejmuje władzę nad w...

3 / Historia Polski i walka o granice 1918-1922 - napisz 3 rozbudowane zdania (lub 4 krótkie) - 2 zdania faktów; 1 zdanie ciekawostka

np. pierwsze ośrodki władzy (Cieszyn, Zakopane, Kraków, Warszawa)
walki o Wielkopolskę, Lwów, Górny Śląsk

4 / Śląsk Cieszyński 1918-1920: rywalizacja i wojna polsko-czechosłowacka - 2 zdania faktów; 1 zdanie ciekawostka
5 / Satyryczny rysunek edukacyjny. Polecenie: Narysuj satyryczny rysunek o wartości edukacyjnej, dot. Historii Polski (Historia Polski i walka o granice 1918-1922), bazując na wizerunku banknotu o nominale 10/20 zł i postaciach władców: Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Rysunek powinien mieć krótki opis/komentarz autora, w którym wyjaśniono widzowi/laikowi o co chodzi, jakich wydarzeń historycznych dotyczy.

Klucz: przyznajemy po 2 pkt. za: 1)Pomysłowość, staranność wykonania, czy autor się do rysunku "przyłożył" 2)merytoryczność (kto, co, kiedy, dlaczego?) max. liczba punktów, gdy rysunek (z opisem) jest wartościowy pod względem edukacyjnym, przekazuje nam jakąś wiedzę historyczną. 3)poczucie humoru (punkty dodatkowe niewlicznae do punktacji) 4 (i ew. 2 pkt. ekstra ZA humor - niewliczane do punktacji na 5,6 etc. - w końcu humoru nie można wymagać od nikogo :)

razem ?
ale przyjąłem, że 6 jest możliwa od ? pkt

Zadania - SCI XIX i XX w. - Memy

https://koperlo.blogspot.com/2023/10/zadania-sci-xix-i-xx-w-memy.html

https://koperlo.blogspot.com/2023/10/zadanie-1918-slazaczki-siaczki-na-insta.html

Niepodległość - 11 listopada?

Od 13:00: dlaczego 11 listopada? o SCI: https://youtu.be/ispmPY0dIXo?si=g50vHScXnlCpaG-F&t=780

" Data 11 listopada wydaje się być dość losową, jeśli mam być szczery, bo w jej miejsce mamy kilka mocnych konkurentów, a oto zestawienie tylko kilku z nich:

5 listopada 1916 - decyzja o powstaniu Królestwa Polskiego, zależnego od Niemiec.
14 stycznia 1917 - powstanie Tymczasowej Rady Stanu rządzącej Królestwem Polskim. Z czasem obowiązki przejęte przez Radę Regencyjną.
3 marca 1918 - uznanie niepodległości Polski przez Rosję.
29 sierpnia 1918 - anulowanie traktatów rozbiorowych Rzeczypospolitej przez Rosję.
7 października 1918 - DEKLARACJA NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI.
6 listopada - powstanie rządu Ignacego Daszyńskiego.
12 listopada - Piłsudski dostaje zadanie skonstruowania rządu.
14 listopada - Piłsudski Naczelnym dowódcą, a Daszyński premierem
15 listopada - powstanie Republiki Polskiej." https://www.slazag.pl/roman-balczarek-11-listopada-swietujmy-kres-wielkiej-wojny-naprawde-jest-lepsza-data-na-swieto-niepodleglosci?fbclid=IwAR1oU1LFZa623VNun2nK9ZSYS1G-dc1PEFeLhBaRhw65vVOfNwnQHIxpe98
16 listopada - Depesza iskrowa notyfikująca powstanie państwa polskiego – depesza wysłana przez Józefa Piłsudskiego, jako wodza naczelnego Wojska Polskiego

W Kmiecik, N Waleczek, A Kiczek, B Kłaptocz

7. 1. „Polonia Resurrecta”

Odrodzenie Rzeczypospolitej

Niezwyciężeni. Czas próby: 1918-1939 https://youtu.be/13Nn_2sAnR4

od 14:00: koniec I wojny

(21:30-24: Śląsk Cieszyński): https://youtu.be/ezaRpM8aneI?si=2MVRNwof5yRImhcJ&t=30;

'I. Odzyskanie niepodległości
1. Tworzenie się lokalnych ośrodków władzy
a. Rada Regencyjna (Warszawa)
b. Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego (Cieszyn)
c. Polska Komisja Likwidacyjna (Kraków)
d. Naczelna Rada Ludowa (Poznań)
2. Powstanie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie – 7 XI 1918 r.
a. lewicowy skład rządu
b. premierem Ignacy Daszyński (PPSD)
c. program reform:
– prawa wyborcze dla kobiet
– bezpłatne szkolnictwo
– nacjonalizacja kopalń oraz banków
– parcelacja wielkiej własności ziemskiej
3. Józef Piłsudski
a. powrót z więzienia w Magdeburgu – 10 XI 1918 r.
b. przekazanie Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną władzy wojskowej – 11 XI 1918 r.
c. przekazanie Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną władzy cywilnej – 14 XI 1918 r.
d. objęcie przez Józefa Piłsudskiego funkcji Tymczasowego Naczelnika Państwa
4. Działalność Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu (m.in. Roman Dmowski , Ignacy Paderewski)
5. Utworzenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego
a. lewicowy charakter rządu
b. reformy
– ośmiogodzinny dzień pracy
– płaca minimalna
– system ubezpieczeń społecznych
– prawa wyborcze dla kobiet
6. Utworzenie rządu Ignacego Paderewskiego (styczeń 1919 r.) – z udziałem narodowej demokracji
II. Sprawa polska na konferencji paryskiej
1. Stosunek państw ententy do odradzającego się państwa polskiego
a. poparcie Francji – Georges Clemenceau
b. sceptycyzm Wielkiej Brytanii – David Lloyd George
2. Postanowienia traktatu wersalskiego (28 VI 1919 r.)
1. Uznanie niepodległej Polski
2. Przyznanie Polsce Pomorza Gdańskiego, Wielkopolski oraz części Kujaw z Bydgoszczą
3. Utworzenie Wolnego Miasta Gdańska
4. Plebiscyty na Śląsku, Warmii i Mazurach oraz Powiślu
5. Zobowiązanie Polski do podpisania tzw. małego traktatu wersalskiego (gwarancje dla mniejszości narodowych w Polsce)
III. Trudności z odbudową państwa polskiego
1. Zniszczenia wojenne i straty demograficzne
2. Migracje ludności
3. Zróżnicowanie gospodarcze i cywilizacyjne obszarów wcześniej należących do różnych zaborców
a. ziemie byłego zaboru pruskiego
– dobrze rozwinięta infrastruktura
– wysoki poziom rozwoju miast
– dobrze rozwinięte rolnictwo
b. ziemie dawnego zaboru rosyjskiego
– opóźnienie cywilizacyjne
– dominacja wielkiej własności ziemskiej i karłowatych gospodarstw chłopskich
c. ziemie dawnego zaboru austriackiego
– opóźnienie cywilizacyjne
– dominacja wielkiej własności ziemskiej i karłowatych gospodarstw rolnych
d. zróżnicowanie ustrojowe
e. zróżnicowanie prawne'

Poniżej zdjęcia z broszury "Cieszyńskie drogi do Nniepodległej" (zob.: https://drive.google.com/file/d/1uOjYKyrw1DtK4cqdLhdEeWFH3ltt9A4S/view i wystawy "Cieszyn 1918"

...1918, gdy formowała się Polska, tysiące Ślązaków na ochotnika zgłosiło się do Wojska Polskiego, tworząc m.in. Pułk Ziemi Cieszyńskiej; wcześniej należało jednak stworzyć zręby polskości, obalając austryjackie rządy na Śląsku Cieszyńskim..., zob.:

Literatura:

Nareszcie w Polsce. Przewrót 1918 roku i powstanie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego
https://www.salon24.pl/u/kurjer/135077,1918-niepodleglosc-przyszla-z-cieszyna
Pierwsza Niepodległość (broszura i strona on-line) http://www.cieszyn.pl/?p=categoriesShow&iCategory=2553
Wideo - wykład prof. Miłosza Skrzypka, pt. „Na progu Niepodległej. Przewrót cieszyński roku 1918”

7. 2. Fundamenty: wykuwając granice: Poznań, Lwów

...1919, gdy Polska była w krytycznej sytuacji, oblężony był Lwów, Ślązacy wysłali swój najlepszy oddział - batalion Pułku Ziemi Cieszyńskiej (ok. 600 żołnierzy), by wyruszył na ratunek "Orlętom Lwowskim". Niemal w tym samym czasie zaatakowany został również Śląsk Cieszyński. W walkach "na Ukrainie" zginęło przynajniej kilkudziesięciu Ślązaków, podobnie jak w obronie Śląska Cieszyńskiego.

Literatura: (walki na Ukrainie)
S. Król, Pułk Piechoty Ziemi Cieszyńskiej (10 p. p.) na froncie ukraińskim i bolszewickim
W pierwszej linii frontu pod Lwowem... Unikatowy zapis pamiętnika oficera 10 p.p.
S. Król, Kawalerowie Virtuti Militari związani ze Śląskiem Cieszyńskim, Cieszyn 2018 (biogramy dostępne on-line: cieszynscybohaterowie.blogspot.com; książka wraz z ilustracjami dostępna w bazie danych Teams-Historia).
Biogramy blisko 200 bohaterów walk o granice RP
Wideo - wykład Stefana Króla pt. „Cieszyniacy na froncie pod Lwowem w 1919 roku”

'I. Koncepcje odbudowy terytorialnej Polski
1. Koncepcja inkorporacyjna
a. koncepcja Romana Dmowskiego
b. założenia:
– wcielenie do Polski ziem z przeważającą liczbą ludności polskiej
– polonizacja mniejszości narodowych
2. Koncepcja federacyjna
a. koncepcja Józefa Piłsudskiego
b. założenia:
– odtworzenie państwa wielonarodowościowego w granicach z czasów Jagiellonów
– utworzenie powiązanych sojuszami z Polską niepodległych państw (Litwy, Białorusi i Ukrainy)
II. Konflikt polsko-ukraiński
1. Powstanie Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL)
2. proklamowanie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL)
3. Wybuch walk polsko-ukraińskich
a. wali o Lwów – „Orlęta lwowskie”
b. wprowadzenie do walki Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera

'I. Powstanie wielkopolskie
1. Sytuacja w zaborze pruskim
a. o przynależności ziem polskich wcześniej podporządkowanym Niemcom miała zdecydować konferencja pokojowa w Paryżu
b. koncepcje walki o niezależność
– program walki zbrojnej (Polska Organizacja Wojskowa, harcerze, Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”)
– działalność dyplomatyczna – narodowa demokracja – uznanie Komitetu Narodowego Polskiego (KNP) za reprezentację narodu polskiego
c. działalność polityczna środowisk polskich
– powstanie Naczelnej Rady Ludowej (NRL)
– zwołanie Polskiego Sejmu Dzielnicowego
– utworzenie Straży Ludowej
2. Wybuch powstania w Wielkopolsce
a. przyjazd do Poznania Ignacego Paderewskiego – przedstawiciel KNP
b. prowokacyjne zachowania Niemców
c. wybuch walk – 27 grudnia 1918 r. – objęcie dowództwa przez kpt. Stanisława Taczaka
d. organizacja regularnej Armii Wielkopolskiej – gen. Józef Dowbór-Muśnicki
e. pomoc dyplomatyczna Francji – marszałek Ferdynand Foch
f. 16 II 1919 r. – rozejm w Trewirze obejmuje również Wielkopolskę

Cieszyńscy Ślązacy w Wojsku Polskim, lata 20.-30. XX wieku, zdjęcie z archiwum rodziny Strach z Górek Wielkich.

Genialny film ukazujący ciągłość zmian na wschodzie w latach 1917-1920: https://www.youtube.com/watch?v=6bUi3hs0w5Y&ab_channel=Franfran2424

https://www.youtube.com/watch?v=bqUGFWpY3vM&ab_channel=HitmanMapping_

1925 r., gdy pod płytą z napisem "TU LEŻY ŻOŁNIERZ POLSKI POLEGŁY ZA OJCZYZNĘ" zostały w nim złożone prochy nieznanego żołnierza ekshumowane z Cmentarza Orląt Lwowskich.

Pałac Saski w 1762 roku / Plan de la ville de Varsovie, Pierre Ricaud de Tirregaille (saski2018.pl)

Pałac Saski
"Wydamy 2,5 mld zł na rekonstrukcję, która może skończyć się porażką i kiczem. I ani społeczeństwo ani eksperci nie będą mogli jej kontrolować, bo ministerstwo właściwie wyjęło Pałac Saski spod prawa"
"Pałac Saski powstał w latach 60. XVII wieku. jako Pałac J. A. Morsztyna.
Poeta za zgodą króla Jana Kazimierza wzniósł barokowy pałac projektu G. B. Gisleniego na działce należącej wcześniej do starostwa warszawskiego.
W 1713 roku August II Mocny kupuje pałac od córki Morsztyna i
przerabia go na wzór Wersalu wedle projektu C. F. Pöppelmanna. Powstaje Oś Saska. Dzieło kontynuuje August III. Po jego śmierci w 1763 roku Pałac Saski traci status rezydencji królewskiej, ale pozostaje w rękach elektorów saskich do 1797 roku, po czym zostaje kupiony przez rząd pruski.
W 1837 roku Pałac ponownie zmienia właściciela, tym razem na rosyjskiego kupca J. Skwarcowa.
Z powodu zniszczeń, którym budynek uległ podczas powstania listopadowego, w latach 1838-1842 ma miejsce gruntowna przebudowa pod okiem architekta A. Idźkowskiego.
Pałac nabiera stylu klasycystycznego, znika korpus główny, który zastępuje kolumnada.
W 1864 roku gmach kupują rosyjskie władze wojskowe i urządzają w nim Zarząd Warszawskiego Okręgu Wojennego.
Po odzyskaniu niepodległości do Pałacu Saskiego wprowadza się Sztab Generalny Wojska Polskiego (od 1928 roku Sztab Główny). Przeprowadzony zostaje gruntowny remont, obie części Pałacu łączy teraz podziemny tunel.
W 1923 roku pojawia siępomnik księcia Józefa Poniatowskiego, a
w 1925 roku pod pałacową kolumnadą urządzono Grób Nieznanego Żołnierza.
w 1928 roku pl. Saski przemianowano na pl. Piłsudskiego.
W 1944 roku. Pałac Saski zostaje wysadzony w powietrze.
Pozostaje po nim tylko krótki fragment kolumnady.

7. 3. Śląsk w ogniu: Dla kogo cieszyński i GOP?

IV. Konflikt o Śląsk Cieszyński
1. Działalność Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego – podział Śląska Cieszyńskiego
2. Ofensywa czeska podczas walk polsko-ukraińskich
3. Niekorzystny dla Polski podział Śląska Cieszyńskiego przez Radę Ambasadorów.'

.... 1919, pod Cieszynem

"Oddziały 10 pp bijąc się już od 23 stycznia pod Cieszynem były wymęczone, wygłodzone i nie posiadały zbyt dużo amunicji, (...) [oficer ten] był jednym z tych, którzy z nadzwyczajnym poświęceniem narażało swe życie i przez to dając żołnierzom dobry przykład, przyczynił się do wytrwania w linii obronnej, którą aż do nadejścia posiłków musiano utrzymać. (...)"

"W bitwie pod Skoczowem od 28 do 30 stycznia 1919 r. (...) swoją osobistą odwagą i nieustanną czynnością był dla żołnierzy lśniącym przykładem poświęcenia, podtrzymując ich na duchu i zachęcając do wytrwania na stanowisku, które było nieustannie krzyżowym ogniem ostrzeliwane. W wykonywaniu swojego obowiązku padł też na polu chwały". Kogo dotyczą powyższe cytaty?

Literatura: (walki na Śląsku Cieszyńskim, tj. wojna czechosłowacko-polska)

http://www.skoczow.pl/strona-351-bitwa_pod_skoczowem_1919_r.html

https://www.youtube.com/watch?v=Imxd9Mrz8wg&ab_channel=MCKINTEGRATORwSkoczowie

od 6 min WG :)

100. ROCZNICA BITWY POD SKOCZOWEM. Rekonstrukcja 2019– https://youtu.be/Tu24ULCElsQ

Para-wizja Brenna 2011 - Łukasz Grajewski, współpraca:

https://youtu.be/WWaf-QfZnq8

W drodze do Polski Odrodzonej: Przypadek Śląska Cieszyńskiego

sprawa cieszyńska SCI a Wielka Wojna - Heroiczna dekada (1908-1918)

https://koperlo.blogspot.com/2023/09/sci-wielka-wojna-heroiczna-dekada-1908.htm

https://przystanekhistoria.pl/dokumenty/zalaczniki/166/166-150110.jpg

jedną z ofiar wojny był ok. 20-letni absolwent Gimnzjum Polskiego Ppor Paweł Probosz ciężko ranny w bitwie pod Skoczowem (28 lub 29 stycznia 1919 r.) jako żołnierz Pułku Ziemi Cieszyńskiej. Bohater z Łyżbic na Śląsku Cieszyńskim za Olzą spoczął w Krakowie na cmentarzu rakowickim (zob. zdjęcia - Cmentarz Rakowicki w Krakowie, kwatera PAS 33B, rząd 2, miejsce 24. Autorka zdjęć: Karolina Probosz, 01.11.2023; fot za pośrednictwem konta Wojna Rewenue na FB).
Oto co zapisał na jego temat ks. Karol Grycz, na łamach wspomnień "Z pamiętnika wojennego" (publikowanych w czasopiśmie "Poseł Ewangelicki" nr 4/1930):
"… Pomiędzy ciężko rannymi oficerami był również ewangelik, por. Probosz Paweł z Łyżbic; otrzymał ciężką ranę postrzałową w brzuch; rozmawiałem z nim; zdawał sobie sprawę z ciężkiego stanu swojego i z rozrzewnieniem wspominał o matce swojej i przesyłał jej pozdrowienia. Widząc groźny jego stan, pomodliłem się z nim i udzieliłem mu rozgrzeszenia; na udzielenie mu Komunji św. czasu nie starczyło, bo jak najprędzej chcieliśmy go wysłać pociągiem sanitarnym do Krakowa, aby uratować to młode życie. Niestety umarł w pociągu, nie dojechawszy żywy do Krakowa. Pogrzebany został na cmentarzu w Krakowie. Po powrocie do Cieszyna widziałem się z jego matką; dzielna to niewiasta! Opowiadała mi, jak ona jako wdowa wychowywała tego jedynaka swojego, który był jej radością, chlubą i nadzieją na stare lata. Sama biedna, wszystko łożyła aby mu dać odpowiednie wykształcenie i przez gimnazjum go przeprowadziła z największym wysiłkiem. Teraz poległ. Widziałem, jaki ból szarpie jej serce matczyne. Ale przezwyciężając łzy, ze spokojną rozjaśnioną twarzą rzekła: ,,To dla Ojczyzny!”. Podziwiałem wielkiego zaiste ducha w tej wątłej, skromnej zewnętrznie postaci i przypomniały się mi te historyczne postaci Matki Polki, która najdroższe skarby łożyła na ołtarzu Ojczyzny."

Wojna z bolszewią

ss

pierwsze 2-3 min dobre; Sabaton - The Last Stand | Music video (1920 Bitwa Warszawska https://youtu.be/uGccq6QAmvQ

"Cud nad Wisłą" (Sabaton - In The Army Now) https://youtu.be/Nrd1FH6no_s

2 minuty: II - uporządkowany zwiazstun https://www.youtube.com/watch?v=08FwwSrJbl0&ab_channel=forumfilmpoland) ; fan made: 1,5 min jak końcówka 1 trailera: https://www.youtube.com/watch?v=QUvVwC2PVKU&ab_channel=39mata

nie zamieszczam trzeciego anglieskiego trailera: https://www.youtube.com/watch?v=ct_b4t4QXUA&ab_channel=forumfilmpoland

UMCS- wytłumaczone od ok. 1 min do końca przyczyny sucesu pl/ https://www.youtube.com/watch?v=XdGqRANDGxU&ab_channel=UMCS%2FInstytutHistoriiTVd

https://www.youtube.com/watch?v=PiK1aJtv-yo&ab_channel=UnitedNationsBall

Srebrni na szlakach Bitwy Warszawskiej. Część 1 – film animowany na podstawie komiksu

https://youtu.be/KSLnbT7SqCM?si=8sIPD8FwlDt19HHj ;

https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/1200523,wojna-polskobolszewicka-1920-bitwa-pod-zadworzem-%E2%80%93-polskie-termopile ; https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/english-content/87170,Czechoslovakia-in-the-face-of-the-Polish-Bolshevik-war-in-1920-and-the-matter-of.html

III. Wojna polsko-bolszewicka
1. Opuszczenie terenów wschodnich przez armię niemiecką
a. na tereny opuszczone od wschodu wkracza Armia Czerwona a od zachodu wojska polskie
b. pierwszy kontakt bojowy – starcie pod Berezą Kartuską na Polesiu – luty 1919 r.
2. Strategia Józefa Piłsudskiego
a. decyzja o powstrzymaniu ofensywy polskiej – by ułatwić pokonanie gen. Antona Denikina
b. sojusz Polski z Ukraińską Republiką Ludową (Symon Petlura)
– URL zrzekła się na rzecz Polski z Galicji Wschodniej i Wołynia
– Polska zapewniła pomoc URL w walce z Armią Czerwoną o tereny naddnieprzańskie
4. Ofensywa kijowska wojsk polsko-ukraińskich – wkroczenie do Kijowa (maj 1919 r.)
5. Ofensywa Armii Czerwonej
a. działania wojsk radzieckich:
– Armii Konnej Siemiona Budionnego
– armii Michaiła Tuchaczewskiego
b. odwrót wojsk polskich
c. mediacje państw ententy – koncepcja linii Curzona jako linii demarkacyjnej
d. mobilizacja Polski
– utworzenie Rady Obrony Państwa
– utworzenie Rządu Obrony Narodowej z Wincentym Witosem jako premierem
e. przygotowania komunistów do przejęcia władzy w Polsce – utworzenie w Białymstoku Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski (Feliks Dzierżyński i Julian Marchlewski)

6. Bitwa warszawska – 13-15 VIII 1920 r.
a. działania zaczepne wojsk gen. Michaiła Tuchaczewskiego
b. działania obronne wojsk polskich na odcinku północnym frontu
c. walki o Radzymin
d. kontrofensywa wojsk polskich znad Wieprza
7. Zakończenie działań wojennych
a. rozbicie Armii Konnej Budionnego pod Komorowem
b. zwycięstwo wojsk polskich nad armią Michaiła Tuchaczewskiego nad Niemnem
III. Pokój ryski – 18 III 1921 r.
1. Granica ryska – na linii: Dźwina-Zbrucz-Dniestr
2. Zrzeczenie się odszkodowań
3. Zobowiązanie Rosji do zwrotu mienia zagrabionego w czasach carskich
4. Polska wycofała się z poparcia dla Ukraińskiej Republiki Ludowej
IV. Wileńszczyzna
1. Sytuacja etniczna w Wilnie – dominacja Polaków i Żydów
2. W lipcu 1920 r. bolszewicy przekazali opanowane przez siebie Wilno Litwie
3. Pozorowany bunt gen. Lucjana Żeligowskiego
a. opanowanie Wilna przez dywizję litewsko-białoruską
b. utworzenie tzw. Litwy Środkowej'

...1920, gdy Polska chwiała się pod naporem armii bolszewickiej, na Śląsku Cieszyńskim sformowano Batalion Ochotniczy, który w krytycznym momencie dotarł na front, biorąc udział w kontrofensywie znad Wieprza, walnie przyczyniając się do pokonania Bolszewików i ocalenia Polski. Łącznie w wojnie tej wzięło udział ok. tysiąca ochotników z cieszyńskiego.
Dziś niemal nikt w Polsce, ani w regionie nie pamięta o heroizmie cieszyńskich Ślązaków, którzy w liczbie przynajmniej kilkuset ochotników (łącznie było to przeszło tysiąc wojskowych związanych z regionem), walczyli w latach 1919 i 1920 w obronie polskich granic wschodnich i zagrożonej przez najazd bolszewicki unicestwieniem Ojczyzny. Ich heroizm polegał m.in. na tym, iż równolegle toczyła się niezwykle zacięta walka na ziemiach ich małej Ojczyzny - Śląska Cieszyńskiego, po tym gdy został on najechany w styczniu 1919 roku przez wojska Czechosłowackie. O tym, iż zaangażowanie Ślązaków w obronę zagrożonej Polski było znaczne świadczy ilość Orderów Virtuti Militari (najwyższego polskiego odznaczenia wojskowego), które otrzymano za udział w wojnach z bolszewikami i wojskami ukraińskimi.
Przypomnijmy, iż status ich regionu nie był usankcjonowany prawnie, w związku z trwającym w latach 1918-1920 konfliktem z zaborczym państwem czeskim. Co więcej, znaczna część Śląska Cieszyńskiego była okupowana w latach 1919-1920 przez wojska czeskie (później także siły Ententy). W związku z czym młodzież z tego terenu nie mogła być powoływana do Wojska Polskiego „z poboru”. Przez większość tego okresu wszelki zaciąg miał więc charakter ochotniczy. Dramatyzm sytuacji potęgował fakt, że, by bronić Polski na wschodzie, należało opuścić Śląsk Cieszyński, podczas gdy konflikt polsko-czechosłowacki w latach 1919-1920 miał charakter niezwykle burzliwy i w czasie intensywnej walki plebiscytowej (agitacja, starcia organizacji paramilitarnych itd.), w której każdy polski działacz był na wagę złota. W związku, z czym podjęcie decyzji o opuszczeniu rodzinnego domu i udania się na wojnę na wschód wymagało hartu ducha i poświęcenia.
Literatura:

S. Król, Cieszyniacy w 3 i 4 Pułku Strzelców Podhalańskich na froncie bolszewickim
S. Król, Kawalerowie Virtuti Militari związani ze Śląskiem Cieszyńskim, Cieszyn 2018 (biogramy dostępne on-line: cieszynscybohaterowie.blogspot.com; książka wraz z ilustracjami dostępna w bazie danych Teams-Historia)
Krzysztofa Kleczka, pt.: “Ślązacy! Wybiła godzina, w której Polska potrzebuje ofiarnej pomocy i najwyższego wysiłku wszystkich swoich synów”
Biogramy blisko 200 bohaterów walk o granice RP
Wideo - wykład Stefana Króla pt. „Na ratunek Ojczyźnie. Cieszyniacy w walkach na wschodzie (w latach 1919-1920)”

Śląsk w ogniu, cz. 2

3 młodych bohaterów idzie bronić domu: https://www.youtube.com/watch?v=oFlEqZ_hSJQ&ab_channel=Niepodleg%C5%82a

VR: film dla młodzieży -https://www.youtube.com/watch?v=UXCkP2JGGl0&t=305s&ab_channel=Niepodleg%C5%82a

https://www.youtube.com/watch?v=hHxLvs2W-60&ab_channel=Oberschlesien-Topic

OBERSCHLESIEN - ANNABERG "czemuście zabili syneczka mojego"- mazurzenie

https://www.youtube.com/watch?v=gn4YX42okOw&ab_channel=Oberschlesien_official

Kajze mi sie podzioł – Chróścice, posłuchać piosenki od informatora: https://adolfdygacz.pl/kajze-mi-sie-podziol-chroscice/

same zdjęcia od 22 s: https://youtu.be/taVhfAbUA8A?si=vlPclNa-9LqR_DAT&t=22

Poważne Karaoke - https://youtu.be/j6Z4NTC6HkI?si=zVe37yjzdsk34J3H&t=49

II. Powstania śląskie
1. Pierwsze powstanie śląskie – sierpień 1919 r.
a. polskie odrodzenie narodowe na Śląsku
b. decyzja ententy o przeprowadzeniu plebiscytu
c. wybuch strajku, który w sierpniu 1919 r. przerodził się w pierwsze powstanie śląskie
d. wynik
– militarna klęka powstańców
– wycofanie wojsk niemieckich ze Śląska
– przybycie na Śląsk komisji międzynarodowej, która miała nadzorować przebieg plebiscytu
2. Drugie powstanie śląskie – sierpień 1920 r.
a. przyczyny
– agresywność niemieckiej policji wobec ludności polskiej
– napięcia między ludnością polską a niemiecką spowodowane przygotowaniami do plebiscytu
b. wybuch powstania: 19 VIII 1920 r.
c. wynik
– klęska militarna powstańców
– rozwiązanie policji niemieckiej
– powołanie Policji Plebiscytowej z udziałem Polaków
3. plebiscyt – 20 marca 1921 r.
a. zwycięstwo Niemców
b. przyznanie Polsce tylko części powiatów pszczyńskiego i rybnickiego
4. Trzecie powstanie śląskie – V 1921 r.
a. strajk generalny (2/3 maja 1921 r.) – Wojciech Korfanty
b. przerodzenie się strajku generalnego w trzecie powstanie śląskie
c. bitwa o Górę Świętej Anny
d. ponowny podział Śląska
– Polska otrzymuje 29% obszaru plebiscytowego
– Polska otrzymuje uprzemysłowioną część Śląska
III. Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu
1. Niekorzystny termin plebiscytu – 11 lipca 1920 r. (krytyczny moment w wojnie polsko-bolszewickiej)
2. Całkowita porażka Polski – za przynależnością do Polski głosowało tylko 3,3% mieszkańców

Cieszyniacy brali udział w walkach o granice młodego państwa polskiego. Gdy w 1921 r. wybuchło III powstanie śląskie, mieszkańcy naszego regionu moralny i materialnie wspomagali walczące na Górnym Śląsku oddziały. Zaraz po wybuchu powstania utworzony został batalion cieszyński. Do tej jednostki, znajdującej się pod dowództwem kapitana Cieńcialy należało około 300 żołnierzy, jej zadaniem było zabezpieczenie tyłów frontowych Południowej Grupy Wojsk Powstańczych, ochrona mienia, walka z dywersantami i bojówkarzami niemieckimi. Po zakończeniu działań batalion został rozwiązany.

Od 34 min: lata 1918-1922 na Górnym Śląsku - unikatowe kroniki filmowe: SCHLESIEN, wie es war.. (Ostdeutschland) https://youtu.be/kKhST3NgLm0?t=2045

Powstania śląskie: pogrzeb bohatera i walka na barykadach ok. 8 min; 8:40; https://youtu.be/A8nWZWy-xVI?si=HVBN0YEFv0rkXExK&t=13

7. 4. Gmach II RP już jest... Jacy lokatorzy i jak chcą go umeblować?

Rządy parlamentarne

Krótko i na temat: https://youtu.be/E8nXcbXuNyc?si=PLde-bcHzCDW_Lw7

https://www.youtube.com/watch?v=0IoA6OF6n34&ab_channel=TimeGhostHistory

Super : 20 minut Zamek Królewski o kluczowych sprawach od ok 1:30

https://youtu.be/pXgXs7LHaw4?si=Es7U1D1I6fOtRmdk&t=95

Michał Przeperski: przewinąć od 0:40 do ok. 2.00 - II RP - zapomniany polski cud https://www.youtube.com/watch?v=WamPId5U3Jw&ab_channel=MuzeumHistoriiPolskiwWarszawie

Na Śląsku powstało wiele nowych gmachów szkolnych, m.in.: w Dzięgielowie, Iłownicy, Istebnej, Wiśle-Głębcach (projektu Tad. Michejdy) oraz wielu innych miejscowościach, np. w Brennej...

wille w Wiśle i Ustroniu

'I. Pierwsze wybory parlamentarne.
1. Wybory do Sejmu Ustawodawczego – 26 I 1919 r.
a. wybory tylko w części kraju nieobjętej walkami
b. bojkot wyborów przez Komunistyczną Partię Polski (KPP)
c. zwycięstwo Związku Ludowo-Narodowego (ZLN) – narodowa demokracja
d. w Sejmie Ustawodawczym zasiadali ponadto posłowie:
– Polskiego Stronnict wa Ludowego-"Piast" (PSL-"Piast")
– Polskiego Stronnictwa Ludowego-"Wyzwolenie" (PSL-"Wyzwolenie")
– Polska Partia Socjalistyczna (PPS)
– mniejszości narodowe
2. Uchwalenie Małej konstytucji – 20 lutego 1919 r.
a. Naczelnik Państwa – Józef Piłsudski
– podporządkowany sejmowi
– reprezentował państwo w stosunkach międzynarodowych
– w porozumieniu z sejmem powoływał rząd
– każdy jego akt prawny wymagał kontrasygnaty
b. Rząd
– silna pozycja premiera
– rząd odpowiedzialny przed sejmem
II. Konstytucja marcowa
1. Uchwalenie Konstytucji marcowej – 17 marca 1921 r.
2. Gwarancja swobód obywatelskich
3. Struktura władz:
a. władza ustawodawcza:
– Sejm
– Senat
b. władza wykonawcza:
– wybierany przez Zgromadzenie Narodowe prezydent
– Rada Ministrów
c. władza sądownicza – niezawisłe sądy

III. Sytuacja polityczna w latach 1919-1926 r.
1. System wielopartyjny
2. Nadmierne rozdrobnienie parlamentu – niestabilne rządy
3. Niski poziom kultury politycznej obywateli – silne nawyki antypaństwowe z okresu rozbiorów.
4. Główne siły polityczne w Polce w okresie rządów parlamentarnych
– Związek Ludowo-Narodowy (Roman Dmowski, Władysław Grabski )
– Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” – PSL-„Piast” (Wincenty Witos, Maciej Rataj)
– Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie” – PSL-„Wyzwolenie” (Stanisław Thugutt)
– Polska Partia Socjalistyczna – PPS (Ignacy Daszyński, Jędrzej Moraczewski)
– Komunistyczna Partia Robotnicza Polski – KPRP – od 1925 r. Komunistyczna Partia Polski – KPP (Adolf Warski)
– Polskie Stronnictwo Chrześcijańsko-Demokratyczne (Wojciech Korfanty )

IV. Wokół wyborów prezydenckich
1. Wybory parlamentarne – listopad 1922 r.
a. zwycięstwo Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej (ChZJN - potocznie Chjena)
b. klęska piłsudczyków
2. Wybory prezydenta – 9 XII 1922 r.
a. zwycięstwo Gabriela Narutowicza
b. gwałtowna reakcja narodowej demokracji
c. zamach na Gabriela Narutowicza w Zachęcie – 16 XII 1922 r.
3. Wybór Stanisława Wojciechowskiego na nowego prezydenta
V. Reformy Władysława Grabskiego
1. Sytuacja gospodarcza Polski po zakończeniu wojny
a. deficyt budżetowy
b. hiperinflacja
c. niepokoje społeczne – krwawo stłumione rozruchy w Krakowie
2. Powołanie rządu ponadpartyjnego z Władysławem Grabskim jako premierem (XII 1923 r.)
3. Reforma walutowa Władysława Grabskiego
a. działania na rzecz zrównoważenia budżetu:
– redukcja wydatków (redukcja zatrudnienia w administracji państwowej)
– nałożenie nadzwyczajnego podatku majątkowego
b. wprowadzenie nowej waluty – polskiego złotego
4. Reforma rolna
a. uchwała sejmu ustawodawczego z 10 VII 1919 o reformie rolnej
b. realizacja reformy od 1925 r.
c. wykup i parcelacja wielkiej własności ziemskiej
d. sprzedaż ziemi chłopom

IV. Struktura społeczna II Rzeczpospolitej
1. Struktura narodowościowa II Rzeczpospolitej:
a. Polacy – 69%
b. Ukraińcy – 14%
c. Żydzi – 8%
d. Niemcy – 4%
e. Białorusini – 4 %
f. inni – 1%
2. Struktura wyznaniowa II Rzeczpospolitej:
a. katolicy – 63,8% (czyli 5% niekatolików uważało się za Polaków)
b. grekokatolicy – 11,2%
c. prawosławni – 10,5 %
d. judaizm – 10,5%
e. protestanci – 0,3%
3. Aktywność polityczna mniejszości narodowych
a. konstytucyjna gwarancja praw mniejszości narodowych
b. mały traktat wersalski
c. przypadki dyskryminacji mniejszości narodowych:
– getto ławkowe
– numerus clausus
d. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN)– działalność terrorystyczna'

Polskie 100 lat. Odc. 6 Społeczeństwo II Rzeczypospolitej - Od 11 lub 15 min narodowe kwestie

https://www.youtube.com/watch?v=1ojRvlwelbg&ab_channel=Sandek17

Polskie 100 lat. Odc. 7 Przewrót majowy 1926 r. / Sandek 17 https://www.youtube.com/watch?v=NfMccIGUGXA&ab_channel=Sandek17

"Błędy i wypaczenia" II Rzeczpospolitej: co nam się nie udało w dwudziestoleciu międzywojennym

https://www.youtube.com/watch?v=3eZDbfoZOUc&ab_channel=PolskieRadio

Gdynia, Centralny Okręg Przemysłowy, Skamander i Ordonka – Duma II Rzeczypospolitej | HISTORIA ŻYWAhttps://www.youtube.com/watch?v=DYln9jADlv0&ab_channel=PolskieRadio

Michał Przeperski:

Państwo wskrzeszone po 123 latach niewoli, przeorane przez I wojnę światową jak mało które miejsce w Europie, zszyte z trzech fragmentów - tak wyglądała II Rzeczpospolita w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości. Nasi przodkowie, budując państwo polskie w okresie dwudziestolecia międzywojennego, musieli dokonać prawdziwego cudu.
Władze państwowe próbowały zmodernizować zniszczony wojną kraj. Jednym z najbardziej ambitnych projektów realizujących to zamierzenie była budowa portu w Gdyni. W ciągu 18 lat Gdynia z liczącej 1000 mieszkańców wioski stała się miastem zamieszkałym przez ponad 100 tysięcy osób. Kolejnym przykładem ambicji młodego państwa polskiego był COP - Centralnym Okręg Przemysłowy.
Jak ocenić gospodarkę II Rzeczpospolitej? Czy założenia ówczesnych władz miały sens? Co możemy powiedzieć o rozwoju Gdyni? Czy rzeczywiście państwa sąsiadujące z Polską w okresie dwudziestolecia międzywojennego były jej nieprzychylne? Wreszcie, dlaczego warto zapamiętać postać Eugeniusza Kwiatkowskiego? O tym wszystkim dowiecie się w odcinku Rzeczy Historycznej pt. "II RP - zapomniany polski cud".
Rozdziały:
00:00 II Rzeczpospolita. Zapomniany polski cud
00:40 Niepodległość w rozsypce
05:35 Gdynia, czyli okno na świat
11:45 Wizjoner Kwiatkowski
18:50 Bilans gospodarki II RP

Polska jest jak obwarzanek :)

Kilka dni temu pokazywaliśmy nierówności dochodowe w 2016 roku. A dzisiaj perełka: Paweł Bukowski, Katarzyna Sałach i Filip Novokmet badali historyczne nierówności dochodowe w Polsce od 1892 roku i jako część swojego projektu stworzyli tę mapę pokazującą, jaki procent dochodu narodowego przypadał na najbogatszy 1% mieszkańców powiatów pod koniec lat 20-tych XX wieku.

w ciągu roku XI 22 i XI 23: cena masła 200-razy w górę
VIII-XI: w ciągu 3 miesięcy ceny 10-krotnie!
od sierpnia '23 do lutego: w ciągu pół roku ok. 100-krotnie!
Ceny gazet w roku 1923 i 1924 roku:
numer gazety - "Gwiazdki Cieszyńskiej"
I-II: 80 mk
III:: 150
V-VI: 300 mk
VII: 500 mk
IX: 1.500
X: 2.500
XI: 5.000
XII: ok. 10 tys.
I: ok. 25 tys.
II-V: 100 tys.
VI-XII: 10 groszy

inne przykłady
kwieceień 1922:
w Bielsku, to jest: za pokój z jednem łóżkiem na dobę 450 Mkp., za pokój z dwoma łóżkami na dobę 675 Mk. rzeźnikom przyznać takie ceny za mięso, jakie już dzisiaj faktycznie w Bielsku obowiązują, a mianowicie: mięso wołowe 480 Mkp., mięso cielęce 400 Mk, mięso wieprzowe 600 mk., słonina świeża 1200 Mk., przyczem zwrócono rzeźnikom uwagę tę okoliczność, iż Rząd zastosuje do
14 X 1922
Podwyższenie cen środków żywności. Na ostatniem posiedzeniu Miejskiej Komisyi cenni-
kowej w Krakowie podwyższono cenę chleba białego na 300 mk., razowego, na 240 mk., bułki na 35 mk. Komisya odrzuciła żądanie rzeźników w sprawie podwyżki cen mięsa wołowego, natomiast podwyższyła cenę cielęciny na 1000 mk., kotletów wieprzowych na 1.800 mk. wieprzowiny na 1.700 mk., słoniny na 2.600 mk., smalcu na 3.100 mk. za kilogram. Strejk drukarniach krakowskich wybuchł
marcu 1923: ustaliło starostwo (oddział Komisyi badania cen): detailiczną sprzedaż wyszynkową piwa beczko-wego następująco:
pół litra niwa jasnego 10-procentowego 1100 Mk., pół litra piwa jasnego 12-proc. 1300 Mk,, pół litra piwa porter 22-proc. 1900 Mk. Piwo flaszkowe: pół litra piwa jasnego 10-proc. 1400 Mk., pół litra piwa jasnego 12-proc. 1600 Mk., pół litra piwa porter 22-proc.2200 Mk,,
Powyższe ceny rozumieją się z dowozem do hoteli i restauracyi bez dodatku kelnerskiego za obsługę, który wynosi 10 proc. i mają ważność aż do ustalenia nowych cen. Na powyższe ceny, zezwala się dopiero po wyczerpaniu starych zapasów, które należy ściśle przestrzegać.
24 X 1922: Z targu krakowskiego. Na targ krakowski dowieziono na ostatni targ wielką ilość ziemniaków. Mimo tego ceny są narazie wygórowane: 5000—6000 za korzec. Bardzo droga jest kapusta (9000—11.000 mk. za kopę główek). Zaznaczył się ogromny brak mleka, które tylko gdzieniegdzie sprzedawano w drobnych ilościach po 300 mk. za litr. Kilogram masła 4800 mk., za jedno jajko 100—110 mk. Za gęś żądano 5-6 tys., za kaczkę 3000 do 3500 mk.
14 sierpnia: Z Bielska. Na tutejszym targu środowym podniosły się ceny bardzo znacznie. Kilogram masła kosztował 80.000 mk., jaja 1500 mk., za sztukę, liter mleka 4000 mk,, średnie ogórki 10.000 mk, za sztukę, karafioł 10.000 mk., mięso wołowe 28.000, cielęce 30.000, wieprzowe 32 tysiące, słonina 48.000, wątroba 30.000 mk, za kilogram.. Popyt wielki, podaż mała,
5 listopad 1923
Z Bielska. Na środowym targu notowano następujące ceny: 1 kg. masła 720—800, 1 litr
mleka 40—45, 1 jaje 15, wielka miarka ziemniaków loo—13o, wielka miarka ćwikły 80,
wielka miarka marekwi 80, wielka miarka owocu opadłego 90, obieranego 150—180, talerz szpinatu 15, 1 kg pomidorów 40, paczka kalarepy 6, kurczę 150—120, kura 300—500, gęś żywa 700—800, kaczka żywa 500 mk. Ceny w tysiącach.

„Mamy obecnie w Polsce 14 000 spółdzielni różnego typu z ogólną liczbą przeszło 3 milionów członków. Kapitały własne tych spółdzielni (udziałowe, zasobowe i inne) dochodzą już do ćwierci miliarda złotych, a łączna suma bilansowa – do 2 miliardów złotych. W sklepach, biurach i wytwórniach spółdzielczych znajduje zatrudnienie przeszło 35 000 pracowników najemnych”. Jana Wolski z roku 1937:

"Skalę tego zjawiska dobrze widać na przykładzie „Społem”, czyli spółdzielczości spożywców (dziś powiedzielibyśmy: konsumentów). Odpowiadała ona w roku 1938 za ponad 15 procent krajowego obrotu zapałkami, prawie 10 procent – solą, 10 procent – ryżem, ponad 5 procent herbatą i cukrem, było to największe przedsiębiorstwo handlowe II RP. Dziś chyba tylko największe sieci dyskontów mogłyby pochwalić się takimi wynikami. A nawet nie, bo „Społem” oprócz handlu zajmowało się także produkcją – miało własne fabryki m.in. w Kielcach, Włocławku, Dwikozach itd.

Był to ruch wewnętrznie mocno zróżnicowany. (...) Niezależnie jednak od barw i różnic ideowych czy dalekosiężnych celów, była to realna, namacalna i znacząca alternatywa wobec kapitalizmu i etatyzmu. Czytaj więcej: https://histmag.org/Franciszek-Stefczyk-czlowiek-ktory-zmienil-galicyjska-wies-14409

7. 5. Przewrót Józefa Piłsudskiego

https://www.youtube.com/watch?v=Su_66KDyvM0&ab_channel=Historiapodostrymk%C4%85tem

https://www.youtube.com/watch?v=pdfw-gxsLgM&ab_channel=RMFFM

'I. Sytuacja polityczna przed zamachem majowym
1. Wycofanie się Józefa Piłsudskiego z życia politycznego
2. Niestabilność systemu politycznego
3. Patologie życia politycznego:
– korupcja
– „partyjniactwo”
5. Problemy gospodarcze
– inflacja
– bezrobocie
II. Przebieg zamachu majowego
1. Utworzenie rządu Wincentego Witosa (koalicja Chjeno-Piasta) – 10 V 1926 r. powoduje środowisk legionowych i mobilizacja oddziałów wiernych Józefowi Piłsudskiemu
2. 12 V 1926 r. – bezskuteczna próba nakłonienia prezydenta Stanisława Wojciechowskiego przez Józefa Piłsudskiego do zdymisjonowania rządu Wincentego Witosa
3. Walki na ulicach Warszawy (12-14 V 1926 r.)
a. poparcie dla zamachu ze strony Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) i Komunistycznej Partii Polski (KPP)
b. strajk kolejarzy uniemożliwił transport żołnierzy wiernych rządowi do Warszawy
c. w walkach zginęło 400 osób, a ponad 900 zostało rannych
III. Zmiany na najwyższych szczeblach władzy
1. 14 V 1926 r. – dymisja prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i rządu Wincentego Witosa
2. 15 V 1926 r. – powołanie Kazimierza Bartla na stanowisko premiera rządu
3. 29 V 1926 r. wybór Ignacego Mościckiego na stanowisko prezydenta (Józef Piłsudski odmówił przyjęcia funkcji prezydenta)
IV. Przemiany ustrojowe
1. Nowela sierpniowa – 2 VIII 1926 r.
a. ograniczenie uprawnień sejmu
b. wzmocnienie pozycji prezydenta
– prawo rozwiązania sejmu i senatu przed upływem kadencji
– prawo wydawania dekretów (rozporządzeń z mocą ustawy) w czasie gdy sejm nie obradował
2. Uchwalenie Konstytucji kwietniowej – 23 IV 1935 r.
a. wprowadzenie systemu rządów prezydenckich
b. ograniczenie uprawnień władzy ustawodawczej

V. Rządy autorytarne Józefa Piłsudskiego (autorytaryzm)

1. Sanacja – program reform, traktowanych jako plan uzdrowienia moralnego życia społecznego w Polsce
2. Rządy autorytarne
3. Charakter rządów Józefa Piłsudskiego
a. Piłsudski sprawował władzę za pośrednictwem zaufanych ludzi piastujących najwyższe stanowiska
b. Piłsudski w latach 1926-1935 pełnił funkcje:
– dwukrotnie premiera rządu
– ministra spraw wojskowych
– Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
4. Utworzenie Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) – Walery Sławek – 1928 r.
5. Formy walki politycznej
a. działalność Centrolewu (1928-1930 r.)
– sojusz partii ludowych i lewicowych
– Kongres Obrony Prawa i Wolności Ludu w Krakowie – 29 czerwca 1930 r.
b. osadzenie przywódców opozycji (m. in. Wincentego Witosa i Wojciecha Korfantego ) w twierdzy brzeskiej
c. rozwiązanie sejmu przez prezydenta Ignacego Mościckiego
6. Wybory brzeskie – 23 XI 1930 r.
a. łamanie prawa wyborczego przez stronę rządową
b. zwycięstwo wyborcze Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR)
7. Represje wobec działaczy opozycyjnych
a. proces brzeski
– wyroki więzienia dla jedenastu działaczy opozycyjnych
– emigracja Wincentego Witosa i Wojciecha Korfantego
b. utworzenie obozu dla więźniów politycznych w Berezie Kartuskiej

VI. Rządy sanacji po śmierci Józefa Piłsudskiego
1. Śmierć Józefa Piłsudskiego – 12 V 1935 r.
2. Tzw. dekompozycja obozu sanacyjnego – powstanie trzech rywalizujących ugrupowań sanacyjnych:
a. grupa zamkowa – liderem prezydent Ignacy Mościcki
b. grupa wojskowa – marszałek Edward Rydz Śmigły (Generalny Inspektor Sił Zbrojnych)
c. grupa ministra spraw zagranicznych – Józefa Becka
3. Rozwiązanie Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem
4. Utworzenie sanacyjnego Obozu Zjednoczenia Narodowego (OZN – „Ozon”)

VII. Konsolidacja opozycji antysanacyjnej
1. Utworzenie Frontu Morges
– Władysław Sikorski
– Ignacy Paderewski
2. Powstanie Stronnictwa Pracy (SP) – chrześcijańska demokracja
3. Zjednoczenie ruchu ludowego (1931)
a. w wyniku połączenia Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”, Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie” i Stronnictwa Chłopskiego powstało Stronnictwo Ludowe (SL)
b. Wincenty Witos
4. Powstanie Obozu Narodowo-Radykalnego (ONR) – skrajny odłam narodowej demokracji'.

7. 6. Gospodarka II Rzeczypospolitej

https://www.youtube.com/watch?v=0SfiInGbdYc&ab_channel=Historiapodostrymk%C4%85tem

https://www.youtube.com/watch?v=WamPId5U3Jw&ab_channel=MuzeumHistoriiPolskiwWarszawie

'I. Struktura społeczna II Rzeczpospolitej
1. Struktura narodowościowa II Rzeczpospolitej:
a. Polacy – 69%
b. Ukraińcy – 14%
c. Żydzi – 8%
d. Niemcy – 4%
e. Białorusini – 4 %
f. inni – 1%
2. Struktura wyznaniowa II Rzeczpospolitej:
a. katolicy – 63,8%
b. grekokatolicy – 11,2%
c. prawosławni – 10,5 %
d. judaizm – 10,5%
e. protestanci – 0,3%
3. Aktywność polityczna mniejszości narodowych
a. konstytucyjna gwarancja praw mniejszości narodowych
b. mały traktat wersalski
c. przypadki dyskryminacji mniejszości narodowych:
– getto ławkowe
– numerus clausus
d. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN)– działalność terrorystyczna

I. Gospodarka II Rzeczpospolitej
1. Sytuacja gospodarcza Polski po zakończeniu wojny
a. deficyt budżetowy
b. hiperinflacja
c. niepokoje społeczne – krwawo stłumione rozruchy w Krakowie
2. Źródła problemów gospodarczych w pierwszych latach II Rzeczypospolitej:
a. zniszczenia wojenne
b. zróżnicowanie w rozwoju cywilizacyjnym
– Polska A – rozwinięte ziemie dawnego zaboru pruskiego i części Polski centralnej
– Polska B – słabo rozwinięta Galicja Wschodnia i Kresy Wschodnie
c. słabe powiązania ekonomiczne między ziemiami dawnych zaborów
d. niezharmonizowana struktura regionów, które do tej pory powiązane były z organizmami gospodarczymi państw zaborczych
– część okręgów przemysłowych po przyłączeniu do Polski utraciła swoje dotychczasowe rynki zbytu
– niespójna sieć linii kolejowych
e. zacofana struktura gospodarcza – Polska krajem rolniczo-przemysłowym
3. Reformy Władysława Grabskiego
a. powołanie rządu ponadpartyjnego z Władysławem Grabskim jako premierem (XII 1923 r.)
b. reforma walutowa Władysława Grabskiego
– działania na rzecz zrównoważenia budżetu:
redukcja wydatków (redukcja zatrudnienia w administracji państwowej)
nałożenie nadzwyczajnego podatku majątkowego
– wprowadzenie nowej waluty – polskiego złotego
b. Reforma rolna
– uchwała sejmu ustawodawczego z 10 VII 1919 o reformie rolnej
– realizacja reformy od 1925 r.
– wykup i parcelacja wielkiej własności ziemskiej
– sprzedaż ziemi chłopom
4. Wielki kryzys gospodarczy w Polsce – 1929-1935
a. spadek opłacalności produkcji rolniczej - spadek cen
b. spadek produkcji przemysłowej
c. spadek obrotów handlowych
d. wzrost bezrobocia
5. Budowa portu w Gdyni
6. Plan Czteroletni Eugeniusza Kwiatkowskiego – plan rozwoju gospodarczego
7. Budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP) – rozpoczęcie w 1937 r.
a. lokalizacja w widłach Wisły i Sanu
b. rozwój przemysłu zbrojeniowego i elektrycznego'

Zadanie 3: Znajdź granicę "zaborów", które ziemie, miasta należały przed 120 laty do państwa pruskiego lub rosyjskiego? Jak to zrobić?

Pomocne mogą dla nas być:

mapy sieci kolejowych
wyniki wyborów z 2020 roku (!)
wskaźnika "pobożności", czyli osób, które chodzą regularnie do kościoła:

https://youtu.be/WQ0g8uhNhJA?si=6faS7lFF7D9sr7Nz

Most kolejowy nad doliną Łabajowa w Wiśle – żelbetowy most łukowy nad doliną Łabajowa w Wiśle, zlokalizowany na górskiej linii kolejowej poprowadzonej od Goleszowa. Wykonany w latach 1931-1933, pod kierownictwem inżyniera Karola Grelowskiego. Mostu o maksymalnej wysokości filarów 25 metrów jest najwyższym mostem kolejowym w Polsce! https://fotopolska.eu/Wiadukt_kolejowy_Wisla_Glebce

1934 , Szkoła Powszechna w Dzięgielowie - przykład "grażynki", czyli szkoły zbudowanej z inicjatywy wojewody śląskiego dra Michała Grażyńskiego. Infrastruktura szkolna zrealizowana na terenie województwa śląskiego w latach 30. minionego wieku uchodziła wówczas za najnowocześniejszą w tej części Europy

1965 , Zofia Kossak z mężem Zygmuntem Szatkowskim przy ruinach pałacu w Górkach Wielkich

okolicznościach Kuno de Pongratz uznał, że nie ma co zwlekać i oddawać pola przeciwnikom. W 1929 r. ogłosił rozpoczęcie budowy, która miała kosztować 4 mln zł.
Zaporę wybudowano jako mur betonowy typu ciężkiego. Długość budowli w koronie to 310 m, a jej wysokość to 21 m ponad dnem doliny. W murze umieszczono sześć otworów przepustowych, każdy o szerokości 5,3 m. Natomiast pobór wody odbywał się w pięciu miejscach. Podczas realizacji inwestycji podjęto szereg decyzji, zmieniających wcześniej przyjęty plan budowy, które były podyktowane chęcią oszczędzania. Modyfikacje w sposób zasadniczy ograniczyły wartość ekonomiczną i użytkową zapory.
Jak się okazało, inwestycja była totalnie niedoszacowana. Radni pomylili się tylko (!) o 9 mln zł. Chociaż budowa prowadzona była, jak utrzymywał magistrat, oszczędnie, to i tak ostatecznie pochłonęła ponad 13 mln zł! Aby przekonać się o niegospodarności, wystarczy porównać tę inwestycję z podobnymi powstałymi w tym czasie w Europie. Po przeliczeniu 1 m sześc. zapory w Wapienicy kosztował 6,50 marek niemieckich. Natomiast budowa siedmiu zapór na terenie Niemiec kosztowała średnio tylko 0,45 marek niemieckich za 1 m sześc.! To zestawienie najlepiej obrazuje, ile środków zostało źle wydanych i ile tak naprawdę kosztował ten swoisty pomnik samorządowców.
W takich to okolicznościach 21 października 1933 r. z wielką fetą otwarto zaporę wodną w Wapienicy. Symbolicznego aktu dokonał sam prof. Ignacy Mościcki, prezydent Rzeczypospolitej. Kiedy włodarze Bielska odetchnęli z ulgą, nieoczekiwanie zostali ze swoich czynów rozliczeni.
Wojewoda Grażyński, który już wcześniej dowiedział się od swoich współpracowników, że burmistrz Bielska go oszukał, mówiąc, że inwestycja jest uzasadniona ekonomicznie, zareagował stanowczo. 13 listopada 1933 r. rozwiązał Radę Gminy i ustanowił dr. Wiktora Przybyłę komisarzem miasta! A później dzięki swoim dotacjom umożliwił miastu wyjście z ogromnych długów, w jakie wprowadziła je… mania wielkości.
https://podroze.onet.pl/ciekawe/historia-feralnej-zapory-w-wapienicy-sekrety-bielska-bialej-jacek-kachel/xr9js9k
https://www.google.com/maps/@49.7730082,18.9712194,3a,90y,195.92h,94.82t/data=!3m7!1e1!3m5!1sAF1QipMUpmgJeXRk7vwKJQ9_-7F4jRp0n9AT8bw_zIvM!2e10!3e12!7i10000!8i5000?entry=ttu

7. 8. Polityka zagraniczna II Rzeczpospolitej

od ok. 12 minuty: super - The End of Polish Democracy - Pilsudski and the Sanacja Regime | BETWEEN 2 WARS | 1935 Part 2 of 4

'I. Sytuacja międzynarodowa Polski w okresie walki o granice
1. Stosunki polityczne z najbliższymi sąsiadami:
a. konflikt o Wielkopolskę, Śląsk i Pomorze Gdańskie z Niemcami
b. konflikt ze Związkiem Radzieckim o Kresy Wschodnie
c. konflikt z Czechosłowacją o Zaolzie
d. konflikt z Litwą o Wileńszczyznę
e. dobre stosunki z Rumunią i Łotwą
2. Układy sojusznicze
a. polsko-francuski układ sojuszniczy (1921 r.)
b. układ sojuszniczy z Rumunią (1921 r.)
c. konkordat ze Stolicą Apostolską (1925 r.)
2. Pogorszenie się sytuacji Polski na skutek zawarcia niemiecko-radzieckiego układu w Rapallo (1922 r.)
3. Wpływ traktatu w Locarno (1925 r.) na międzynarodowe położenie Polski
a. sygnatariusze: Belgia, Francja, Wielka Brytania, Włochy i Niemcy
b. traktatowa gwarancja tylko zachodnich granic Niemiec - brak podobnych gwarancji dla granicy polsko-niemieckiej
4. Założenia polityki zagranicznej Józefa Piłsudskiego
a. ministrowie spraw zagranicznych po zamachu majowym
– August Zaleski  (1926-1932)
– Józef Beck  (1932-1939)
b. polityka prometejska – polityka wspierania antykomunistycznych grup narodowościowych na terenie ZSRR
c. dążenie do realizacji idei „Międzyrzecza” – budowa pod przewodnictwem Polski federacji państw Europy Środkowej

II. Polityka równowagi
1. Polityka równowagi (równych odległości) – starania o zachowanie stosunków jednakowej jakości z ZSRR i III Rzeszą.
2. Traktat o nieagresji z ZSRR – 25 lipca 1932 r.
3. Deklaracja o niestosowaniu przemocy z III Rzeszą – 26 I 1934 r.
a. zakończenie wojny celnej między Polską a Niemcami
b. poprawa sytuacji mniejszości polskiej w Niemczech i niemieckiej w Polsce
c. ożywienie kontaktów gospodarczych i kulturalnych

III. Problem przynależności Zaolzia
1. Zaolzie – polska etnicznie i uprzemysłowiona część Śląska Cieszyńskiego zagarnięta w 1920 r. przez Czechosłowację
2. Postanowienia konferencji monachijskiej (IX 1938 r.) wobec Czechosłowacji
3. Zajęcie Zaolzia przez Polskę
a. przyjęcie przez rząd czechosłowacki polskiego ultimatum z żądaniem zwrotu Zaolzia
b. wkroczenie oddziałów polskich na Zaolzie – 2 X 1938 r.
– ludność Zaolzia z entuzjazmem przyjęła przyłączenie do Polski
– negatywna reakcja międzynarodowa na wkroczenie wojsk polskich na terytorium Zaolzia – izolacja polityczna Polski

IV. Niemieckie żądania wobec Polski
1. Propozycje rozwiązania kwestii spornych złożone ambasadorowi polskiemu w Berlinie Józefowi Lipskiemu przez Joachima von Ribbentropa październiku 1938 r.
a. żądania niemieckie:
– zgoda na włączenie Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy
– przeprowadzenie eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej łączących III Rzeszę z Prusami Wschodnimi
– propozycja przystąpienia Polski do paktu antykominternowskiego
b. deklaracje niemieckie:
– gwarancje dla istniejącej granicy polsko-niemieckiej
– specjalne uprawnienia w Gdańsku
– przedłużenie paktu o niestosowaniu przemocy o 25 lat
– poparcie dla polskich dążeń uzyskania wspólnej granicy z Węgrami
2. Ponowienie propozycji niemieckich w marcu 1939 r.
3. Stanowcze odrzucenie żądań niemieckich przez Polskę

IV. Działania dyplomatyczne poprzedzające wybuch wojny
1. Zacieśnienie współpracy z Wielką Brytanią i Francją
a. brytyjskie gwarancje dla Polski na wypadek ataku niemieckiego
b. dwustronne gwarancje polsko-brytyjskie – 6 kwietnia 1939
2. Wypowiedzenie przez III Rzeszę paktu o niestosowaniu przemocy – 28 IV 1939 r.
3. Przemówienie ministra Józefa Becka w sejmie – 5 V 1939 r. – odrzucenie żądań niemieckich
4. zawarcie polsko-brytyjskiego sojuszu polityczno-wojskowego – 25 VIII 1939 r.


VI. Niemiecko-radziecki pakt o nieagresji 23 VIII 1939 r. – tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow
1. Pakt podpisany w Moskwie przez Wiaczesława Mołotowa  i Joachima von Ribbentropa – tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow
2. Tajny protokół, dzielący Europę Środkową na niemiecką i radziecką strefę wpływów
3. Linia demarkacyjna na ziemiach polskich miała przebiegać wzdłuż linii rzek: Narew-Wisła-San'

7. 6. Kultura II Rzeczpospolitej

'1. Literatura II Rzeczpospolitej
a. Stefan Żeromski
b. Władysław Reymont - laureat Literackiej Nagrody Nobla (1924 r.)
c. Julian Tuwim
d. Antoni Słonimski
e. Jarosław Iwaszkiewicz
f. Witold Gombrowicz
2. Kultura masowa
a. działalność Polskiego Radia – od 1926 r.
b. kinematografia
– Eugeniusz Bodo
– Pola Negri
3. Oświata II Rzeczpospolitej
a. wprowadzenie obowiązku nauki dla dzieci
b. walka z analfabetyzmem wśród dorosłych – np. nauka czytania i pisania żołnierzy
c. reforma szkolnictwa Stanisława Grabskiego
d. reforma szkolnictwa Janusza Jędrzejewicza
e. szkolnictwo II Rzeczpospolitej:
– szkoły powszechne
– gimnazja – czteroletnie
– licea – dwuletnie
– uczelnie wyższe'

JULIAN PRZYBOŚ NIE ZNOSIŁ CIESZYNA?
o ile Zofia Kossak kochała ten region, o tyle Julian Przyboś Cieszyna po prostu nie znosił.
za niedługo 55. rocznica śmierci poety (zmarł 6 października 1970 r. w Warszawie)
Pół wieku temu podczas zjazdu tłumaczy literatury polskiej, w Warszawie umarł nagle Julian Przyboś (1901 – 1970),
jeden z najważniejszych poetów polskich XX wieku.
Przyboś przez ponad dekadę mieszkał i pracował w Cieszynie jako nauczyciel, literat i redaktor „Zarania Śląskiego”.
W lecie 1927 roku młody poeta awangardowy Julian Przyboś przeprowadził się do Cieszyna
miał uczyć języka polskiego, później także propedeutyki filozofii w cieszyńskich gimnazjach.
Awangardowy literat

Poprzez swoją aktywność awangardowego artysty, utrzymując kontakty z artystami w zachodniej Europie,
Przyboś wpisał Cieszyn na mapę europejskiej awangardy, choć w Cieszynie prawie nikt sobie tego nie uświadamiał, może z wyjątkiem właśnie jego uczniów z Gimnazjum Matematyczno–Przyrodniczego.
Dla uczniów stał się żywym wzorem nowoczesnego, aktywnego społecznie artysty o postępowych, lewicowych poglądach.
Jako literat i działacz awangardy artystycznej był Przyboś w swoim cieszyńskim okresie bardzo aktywny.
W Cieszynie ukazywały się jego nowe, przełomowe zbiory wierszy:
"Sponad" (1930)

"Przyboś porusza w niej problematykę codzienności. I to cieszyńskiej codzienności. Jego bohaterami są zwyczajni ludzie, murarze, subiekt Florian (to tytuł jednego z utworów), kelnerzy, żebracy. Słychać w niej gwar małego miasta".
"Poezja Przybosia- poety świata maszyn, w okresie krakowskim (ale nie tylko) opiewała industrailizację. (...) Zdaniem Cieplak ta poezja, a przede wszystkim postawa jest wciąż aktualna. – Warto przypomnieć awangardę okresu międzywojnia, żeby wskazać chociażby jak ważna jest odwaga, której teraz nam brakuje. Odwagi by zacząć coś nowego. (...) Awangarda powinna przecież zaskakiwać". https://wiadomosci.ox.pl/przybos-w-kurczaku,31461
zaprojektowany graficznie i typograficznie przez Władysława Strzemińskiego,
Przełomowy pod względem artystycznym i rewolucyjny pod względem edytorskim tom wierszy
opublikowany został jako pierwszy tom Biblioteki „a.r.”.
"Sponad" Przybosia i Strzemińskiego to najważniejsza, najbardziej radykalna artystycznie poetycka publikacja w historii polskiej awangardy i w historii polskiej poezji.
piszą o niej na całym świecie, np.: Julian Przyboś, Z Ponad (1930), designed by Władysław Strzeminski, in Roxane Jubert, Graphisme, typographie, histoire (Paris: Flammarion, 2005), p. 188, fig. 346.

W głąb las (1932)

oba były drukowane w tutejszych drukarniach.
wymagało niezwykłego kunsztu edytorskiego, który zagwarantowała czeskocieszyńska drukarnia Karla Prochaski.

Przyboś przez 12 lat pracował jako nauczyciel w obecnym Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika
"Był rozczarowany Cieszynem, książkę Morcinka wyrzucił do kosza, uczniowie na powitanie zaśpiewali mu „Oj maluśki, maluśki”, zakochał się w uczennicy, która później tragicznie zginęła w Tatrach"
dr Joanna Jurgała-Jureczka, pisarka i historyczka literatury.
Julian Przyboś, polski poeta, eseista i tłumacz, był związany z Cieszynem w latach 1927-1939, gdzie mieszkał i pracował jako nauczyciel.
Do dziś nad Olzą o Przybosiu przypomina tablica pamiątkowa, jaka znajduje się na ścianie kamienicy na Górnym Rynku 2, w której ten awangardowy poeta mieszkał, a po wprowadzeniu się do tego lokum pomalował sufit mieszkania na… kolor czarny.
Ciekawostki z jego życiorysu przybliża m.in. dr Joanna Jurgała-Jureczka, pisarka i historyczka literatury.
"Wyobrażał sobie, że trafi na Śląsk do miasta, które będzie tętniło życiem. Należał do Awangardy Krakowskiej, nurtu poezji, który czcił miasto, maszynę, masę i nowoczesność w sposobie wyrażania się. Po przyjeździe do Cieszyna Przyboś szybko stwierdził, że to nie jest to, czego chciał" – dr Jurgała-Jureczka.
jako nauczyciel

Przyboś był niskiego wzrostu, kiedy przyszedł na jedną z pierwszych lekcji, uczniowie zaśpiewali „Oj maluśki, maluśki”. A gdy jeszcze nie wiedzieli, że to jest ich nauczyciel, to mu przywalili podczas przerwy, gdy chciał rozdzielić bijących się uczniów – opowiadała badaczka.
W archiwum szkolnym można zobaczyc tematy i zadania, jakie Julian Przyboś zlecał swoim uczniom, ci bardzo się go bali.
"Potrafił przyjść do klasy, postawić krzesło na biurku i polecić uczniom, by napisali o tym wypracowanie".
"Gdy z kolei przynieśli mu książkę Gustawa Morcinka to na ich oczach wyrzucił ją do kosza"
historię miłosną Przybosia, który zakochał się w uczennicy Marzenie Skotnicównej, tragiczną śmierć w Tatrach.
"Jego lekcje stanowiły przede wszystkim świetne, rzeczowe wprowadzenie do dobrej literatury, także nowej poezji i sztuki awangardowej.
Obowiązujący program nauczania Przyboś traktował kreatywnie w duchu awangardowym.
Uczniowie Przybosia znali wiersze swojego nauczyciela, twórczość Peipera i innych poetów awangardowych, czytywali Zwrotnicę, Linię i wydawnictwa Biblioteki a.r.
„Żyliśmy w kręgu promiennym myśli i nowoczesnej estetyki Juliana Przybosia” – wspominał później malarz Ludwig Klimek, jeden z jego cieszyńskich uczniów.
„Przyboś żył ideami, które produkowały największe centra umysłowe świata” – napisał inny jego uczeń, wybitny prozaik Kornel Filipowicz w szkicu Krajobrazy Przybosia.

Miłość i śmierć
"Julian Przyboś uczył i tęsknił za innym życiem. Tęsknotę podobno łagodzą i złagodziły tym razem kobiety. Nauczyciel zakochał się w swojej uczennicy, Marzenie. Zapewne interesował się nie tylko jej urodą, ale również wysoko cenił jej talenty literackie. W owych czasach nie było to sytuacją zwyczajną, ani ogólnie przyjętą. Julian Przyboś otrzymał surową reprymendę i upomnienie od dyrektora szkoły, w której pracował, co było dla niego upokarzającym przeżyciem. Marzenę i jej nauczyciela łączyło sporo, ale dzielił stosunek do gór.
Marzena i jej siostra Lidia były taterniczkami. Przeprowadzając się do Cieszyn miały za sobą spore osiągnięcia, a przed sobą ambitne plany. Kolejnym z celów sióstr stała się Zamarła Turnia. 6 października 1929 roku postanowiły pokonać ścianę. Niestety wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują na to, że nigdy nie udało im się tego zrealizować. Lidia i Marzena były ambitne, ale niekoniecznie rozsądne. Wspinając się na południową ściany Zamarłej Turni, Lidia odpadła od skały, pociągając za sobą Marzenę. Obydwie poniosły śmierć na miejscu.
Julian Przyboś napisał po latach, że przeczuwał tragedię. Kiedy Lidia i Marzena pojechały w Tatry, śnił niespokojny sen o dwóch stawach i Marzenie. Następnego dnia otrzymał depeszę z wieścią o jej śmierci. Razem z bratem Lidii i Marzeny- Jerzym pojechał zorganizować pogrzeb w Zakopanem.
Kilka lat później Przyboś napisał wiersz ,,Z Tatr", który poświęcił Marzenie.
Więcej o Julianie Przybosiu znajdziecie tutaj: http://kopernik.netus.pl/pdf/przybos.pdf
tomik jego poezji:

Cieszyn to dla niego „najpiękniejszy kraik Polski”,
zachwycam się plastycznym opisem „świtu nad Olzą”
Alfred Łaszowski, tak pisał o pobycie Przybosia w Cieszynie: „Żył w całkiem innym wymiarze. Trwał w stanie dumnego odosobnienia, sam wśród ludzi, których zaledwie w swym otoczeniu dostrzegał”. I już wiem, że to nie ludzie, których tutaj spotkał, rozkochali Przybosia w tym mieście. To „przestrzeń tu w Cieszyńskiem porywa ku sobie. Złączony jestem z ziemią tą, z tymi pagórkami”. Może to jednak nie przypadek, że to właśnie ta mała, cicha, odosobniona uliczka na pagórku została nazwana jego nazwiskiem...?

"Dzięki finansowemu wsparciu Wojewody Śląskiego, uzyskawszy płatny urlop w szkole, poeta mógł wyjechać na dwa pobyty stypendialne do Paryża.
Z drugiej podróży stypendialnej wrócił w lecie 1939 roku, tuż przed napaścią hitlerowskich Niemiec na Polskę, jednak już nie do Cieszyna, lecz do Bohumina, gdzie mieszkał wraz z żoną Bronisławą Kożdoń u teściów swojej żony. Wybuch wojny zastał go – jak to później sformułował – na samej granicy, dwieście kroków od niemieckiej tyraliery.
Ciekawe linki:

Przyboś w Cieszynie: https://glos.live/Kultura/detail/Julian_Przybos_nie_znosil_Cieszyna_Ciekawostki_na_wykladzie_MURu/9
Super ciekawy krytyczny tekst o tym że wszyscy mają w nosie Przybosia: https://gazetacodzienna.pl/artykul/kultura/julian-przybos-nie-znam
Całe archiwum o Przybosiu: http://www.przybos.edu.pl/pl/vii01

Komentarz: "Cieszyniacy go strasznie nielubili. Po pierwsze był obcy - a to jest tutaj niewybaczalna "wada genetyczna". Po drugie był wyniosły i podobno złośliwy (tak powiedział mi pewien dziadek, który był jego uczniem - "Złośliwy karzeł"). A po trzecie miał bulwersujący romans z uczennicą, zakończony jej śmiercią. No i po czwarte nikt nie rozumiał, a tym bardziej nie cenił jego poezji." Proteusz

;

"Powidoki" - Ostatni film Andrzeja Wajdy, Jego bohaterem jest Władysław Strzemiński (Bogusław Linda), artysta, który nie poddał się socrealizmowi i doświadczył dramatycznych skutków swoich wyborów. Zdjęcia: Paweł Edelman;

Teatr CST - Republika Bolko Kantor

https://youtu.be/5KFlHHi0S_k?si=ys7Ylk33cswMoFj0&t=426

https://youtu.be/O0UFYesSeVw?si=hgT60kYawcygWpi_

https://youtu.be/hGACJMqrQ3A?si=__j2fLJYGyX203hi&t=4104

Bolko Kantor vs Adolf Dymsza: https://youtu.be/ABsgkkZ9SQw?si=LkWjBki9j3yh8xsu&t=71

https://www.youtube.com/watch?v=rILKSimhfA4&ab_channel=NEXTFILMPL

Cały życiorys Bolka to walka.
Adolf "Bolko" Kantor (ur. 1910, w Suchej Górnej, na Zaolziu – zm. 1992 r. w Ustroniu)
polski sportowiec amator, organizator imprez sportowych.
Uprawiał boks, lekką atletykę, gimnastykę sportową turystykę górską (m.in. w wieku 10 lat wszedł na szczyty Goduli i Jaworowej). W wieku 10 lat zobaczył także pierwszy mecz bokserski.
Bokserski mistrz Polski wagi ciężkiej i półciężkiej,
1930 - mistrza Polski amatorów w wadze półciężkiej.
w latach 1933-1939 Mistrz Polski wagi półciężkiej; (Dziewięciokrotnie zdobył tytuł)
Walczył z Niemcami we wrześniu 1939 roku.
Po klęsce września mógłby spokojnie przeżyć wojnę, ale wstawił się za młodą dziewczyną atakowaną przez gestapowca, pobił go i trafił do obozu w Dachau.
Z karnej kampanii Wehrmachtu, do której trafił, uciekał dwa razy, aż przedostał się do armii Andersa.
Walczył pod Monte Cassino, wsławił się przejęciem amerykańskiego sztandaru...
po powrocie do Polski, także czekała go walka.... O pamięć Monte Cassino, ale też o sport.
Oddawał krew, żeby fundować nagrody dla młodych sportowców,
pomagał siostrom zakonnym, żeby dokarmiać zwierzęta w Beskidach.
Organizował w pojedynkę ogromne zawody.
Bezkompromisowo dążył do zrealizowania swoich celów.
na podstawie: https://wiadomosci.ox.pl/bolko-kantorprawy-prosty,27972

Mem: W Kmiecik, N Waleczek, A Kiczek, B Kłaptocz ; edit by Grajewski

#sportpolski

W okresie międzywojennym rozwinął się sport cieszyński, np. na Zaolziu Polacy założyli szereg klubów, którym regularnie kibicowało nawet po kilka tysięcy osób.:
zob.:
KS „SIŁA” TRZYNIEC I POCZĄTKI POLSKIEGO FUTBOLU NA ZAOLZIU https://www.facebook.com/KsiaznicaCieszynska/posts/3087786044621643
PKS „POLONIA” KARWINA – PIŁKARSKA DUMA ZAOLZIA
https://www.facebook.com/KsiaznicaCieszynska/posts/3082608465139401
Boisko PKS „Polonii” Karwina, lata 30-te. Mecze „Polonii” cieszyły się dużą popularnością wśród fanów piłki nożnej na Zaolziu. Źródło: Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w RC
Zawodnicy PKS „Polonia” Karwina przed meczem towarzyskim z Zjednoczeniem Łódź w jesieni 1938 roku.
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Odzyskanie Zaolzia - 1938 / Pathe1939

https://www.youtube.com/watch?v=q11Bo7X-F_4&ab_channel=Pathe1939

Zajęcie Zaolzia w 1938 r. / Instytut im. Wojcie

https://www.youtube.com/watch?v=HYJj_wGYMFA&t=1008s&ab_channel=Instytutim.WojciechaKorfantego

Święto Niepodległości - Warszawa i Cieszyn - 1938 / Pathe1939

https://www.youtube.com/watch?v=jH_upmP9Oxw&ab_channel=Pathe1939

wersja 12 minutowa- Jaszczur: https://www.youtube.com/watch?v=3A7C0R7-CJc&t=194s&ab_channel=PLjaszczur

Polskie 100 lat. Odc. 6 Społeczeństwo II Rzeczypospolitej

Polskie 100 lat. Odc. 12 Wojna Polska 1939 roku

https://www.youtube.com/watch?v=aK3iTJxpFXk&ab_channel=Sandek17

PRZEDWOJENNA "WARSZAWA OCZAMI JULIENA BRYANA" W KOLORZE PRE-WAR WARSAW THROUGH THE EYES OF J.BRYAN.

https://www.youtube.com/watch?v=22OHakdckGU&ab_channel=ZAJACFOTO.COM-REMASTERING

wersja B- ciut gorsza: PRZEDWOJENNA WARSZAWA W KOLORZE | WARSAW 1939 | REMASTERING CYFROWY

https://www.youtube.com/watch?v=jjps5GHWEgE&ab_channel=ZAJACFOTO.COM-REMASTERING

WARSZAWA 1927 W KOLORZE | WARSAW 1927 IN COLOR | WARSZAWA PRZEDWOJENNA | 4K 60 fps

https://www.youtube.com/watch?v=-isJ4yp-feY&ab_channel=ZAJACFOTO.COM-REMASTERING

LENIWA NIEDZIELA W PRZEDWOJENNEJ WARSZAWIE W KOLORZE | LAZY SUNDAY IN PRE-WAR WARSAW | 60fps 4K

https://www.youtube.com/watch?v=f23HRlvCk-0&ab_channel=ZAJACFOTO.COM-REMASTERING

Cieszyn międzywojnenny - kolorowe zdjęcia / nowoczesny montaż: https://youtu.be/b7eldbMpe0I?t=5

; Biblioteka Miejska w Cieszynie "Karol Sabath jakiego nie znamy" 26.01.2018: https://youtu.be/oticMKGqGRA?t=236

Cieszyn 1920 w TVP 2: ok. 18 min: https://youtu.be/-fZ3yMc51Bw?t=357

Cieszyn 1920 - Pathe: ok. 8 min: https://youtu.be/jYTCFesAdrY?t=46

1.9 #luxexsilesia #światłoześląska - dokonania na polu kultury i oświaty
> rozwój polskości na Śląsku nie byłby możliwy bez umiłowania Ślązaków do słowa pisanego: książek i gazet
- C. Ślązacy przed 1918 rokiem wydawali (i czytali!) ponad 100 różnych gazet polskich, niektóre z nich ukazywały się niemal 100 lat (Gwiadka Cieszyńska- 5. najdłużej ukazujące się czasopismo w historii Polski!)
- Ślązacy tworzyli i regularnie czytali czasopisma regligijne, politczne, naukowe (Zaranie Śląskie), satyryczne (np. Kocur), kobiece (Głos Kobiet)
- Ślązacy - zaróno ewangelicy, jak i katolicy (poprzez "Dziedzictwo..." i TEOL) wydali przed 1918 rokiem kilkaset książek polskich, które trafiły "pod śląskie strzechy", wpływając na światopogląd i rozwój miejscowego społęczeństwa, w śród nich był np. "Pan Tadeusz".
(...)„Rocznik Polski” pod redakcja Eugeniusza Romera. Jest to wydawnictwo statystyczne wydane w roku 1917 i opisujące wszystkie ziemie polskie czy może inaczej uważane za polskie. (...) Jest [tam] podany analfabetyzm w zaborach austriackim i rosyjskim, (...). Dane dla zaboru rosyjskiego pochodzą z roku 1897, dla ziem austriackich z roku 1910 a dla państw europejskich i USA z lat 1912-1914.
W wybranych krajach europejskich i w USA na 1000 mieszkańców było analfabetów:
Rumunia – 884; Serbia – 830; Portugalia – 786; Hiszpania – 637; Węgry – 435; Włochy – 375
Belgia – 131; USA- 77; Francja – 30; Anglia – 10; Holandia – 8; Szwecja – 2; Dania – 2
Niemcy – 0,04; Szwajcaria – 0,03
Austriacki spis ludności przeprowadzony w roku 1916 wykazał w guberni lubelskiej składającej się z byłych rosyjskich guberni lubelskiej i kieleckiej 570 analfabetów na 1000 mieszkańców. (...)
Z kolei w Galicji i na Śląsku Cieszyńskim powiaty z najmniejszym odsetkiem analfabetów to:
Cieszyn – 35; (...) Bielsko powiat – 42; (...)Frysztat – 48; Frydek powiat – 81
Kraków miasto – 104; Biała – 133; Lwów miasto – 139; Oświęcim – 144; Wadowice – 196; Kraków powiat – 199, zob: http://www.historycy.org/index.php?showtopic=66763

Literatura:

MMT, Kiedy skończył się analfabetyzm,

0. W kontekście 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku za najważniejsze dokonania naszych przodków można uznać:
0.1 #przebudzenie #jaśpiącakrólewna - fenomen obudzenia polskości na SCI
Zdołali obudzić w sobie polskość pomimo ponad 600 letniej rozłąki Śląska z Polską, Jak do tego doszło? Kto był księciem, który obudził z wiekowego snu Ślązaków?
Książąt było kilku, niemal tylu co krasnoludków znanych z bajki o śpiącej królewnie. Najważniejszymi "krasnoludkami" byli:
budziciele (Stalmach, A. Cinciał, J. Śliwka),
dalej sąsiedzi: Słowacy (Stuhr), Morawianie (Klucki) i Galicjanie (Lubomirski), a pewnie i Niemcy, ktorzy na Śląsku również się prebudzili i zaczęli rozpychać). Dalej szereg ludzi i instytucji, którzy uczestniczyli w życiu publicznym w XIX wieku, wśród Inastytucji na pierwsze miejsce wyrastały: Czytelnia Ludowa i Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego, a wśród postaci m.in. kolejni synowie chłopscy, jak księża katoliccy: I. Świeży, Antoni Janusz; poseł J. Cienciała - "Król Polski"; przedsiębiorca Górniok; bankier I. Filasiewicz (oraz przybyli na Śląsk: pastor L. Otto)
0.2 #pracawartością #książkazamiastkarabinu - osiągnięcia na polu społecznym
> CŚ zbudowali na Ślasku zręby polskości nie w wyniku powstań i walk, ale codzienną, mrówczą pracą. W latach 1848-1918 na SCI powstało kilkaset polskich organizacji, działających naróżnych polach... szkolnictwa, gospodarczych, kulturalnyych, sportowych, itd.
Jedną z nich była... (można podać kolejno np. nazwę), która skupiała.... (np. podać liczbę) i zdołała... (co dokonała)
0.4
I. ...Cieszyńscy Polacy tworzyli społeczeństwo bardzo zróżnicowane (różne wiary i światopoglądy), otwarte i gotowe do współpracy...
I.I.: #cieszyńskapostępowość:
> to z cieszyńskiego szły najlepsze, najbardziej nowoczesne wzory, np.:
1.1 #feminizm; #kobietyuwładzy
Cieszyńskie było liderem polskiego ruchu kobiecego, feminizmu i zaangażowania politycznego kobiet, zob. np.: https://www.facebook.com/KsiaznicaCieszynska/posts/3539040999496143; https://rownosc.eu/kobiety-w-radzie-narodowej-ksiestwa-cieszynskiego-wywiad-z-wladyslawa-magiera/ ; http://gazetacodzienna.pl/artykul/polityka/cieszynski-precedens-z-1918-roku; https://www.ptew.org.pl/wp-content/uploads/2017/01/rec_magiera.pdf
tu działała czołowa polska feministka, socjalistka Dora Kluszyńska
tu ukazywało się pierwsze w Polsce czasopismo dla kobiet: "Głos Kobiet", zob.: https://www.facebook.com/KsiaznicaCieszynska/posts/3588003727933203
tutaj kobiety już w 1918 roku zasiadały w lokalnym rządzie (piastując funkcje analogiczne do współczesnych ministrów, na równych z mężczyznami prawach), tj. Radzie Narodowej dla Księstwa Cieszyńskiego. Tym samym wyprzedzono o 50 lat Polskę i wiele innych krajów Europy, które dopuściły kobiety do rządów dopiero w latach 70. XX wieku.
1.2. #równość #polskiczerwonyśląsk
Śląsk Cieszyński był jednym z najbradziej aktywnych politycznie regionów tej części Europy.
* począwszy od 1895 roku w każdych wyborach wygrywał przynajmniej jeden kandydat socjalistyzcny
*socjaliści polacy i cześi współpracowali ze sobą w walce o równouprawnienie obywateli monarchii, w tym w walce o prawo do posługiwania się językiem polskim (polskie szkoły itd.)
w 1919 i 1920 roku przez kilka tygodni śląscy górnicy strajkowali domagając się m.in. przyłączenia SCI do Polski
#cieszyńskakonserwa #wiernośćBogu #wiernośćprzodkom
> cieszyńscy chłopi byli w pewnych kwestiach bardzo konserwatywni, m.in. w kwestii przywiązania do języka, własnych tradycji i wiary,
> przywiązanie do wiary było bardzo duże na co wpływ miała m.in. rywalizacja katolicko-ewangelicka. Żadna ze stron nie chciała okazać słabości, twardo broniąc swoich tradycji i wartości.
#Nieodmałpy #BógiPLOjczyzna #zbezbożnikamiprecz
> Ów konserwatyzm i przywiązanie do wiary miało pewien wpływ na rywalizację narodową, w której niemieccy liberałowie (główni przeciwnicy śląskich Polaków) przedstawiani byli jako bezbożnicy, którzy wypaczają tradycyjny model świata, np. poprzez promowanie teorii ewolucji Darwina. Z teorią ewolucji Darwina i wnioskami z niej wyciąganymi przez niemieckich liberałów walczyła znaczna część duchowieństwa katolickiego (i część protestanckiego). Przykładem jest np. działalność ks. Ignacego Świerzego, pełniącego przez lata funkcje posła do Wiednia i Opawy (a z pochodzenia syna chłopskiego z Kończyc Wielkich). Z głoszonymi przezeń konserwatywnymi poglądami, w tym teorią kreacjonizmu, w pełni utożsamiała się cieszyńska wieś, co jeszcze bardziej powiększało jej antagonizm względem niemieckiej, liberalnej z ducha miejskiej elity.
W formie żartu można by stwierdzić, iż postawę cieszyńskich chłopów dobrze opisywałaby następująca parafraza Roty:
Nie rzucim wiary, ją dał nam Bóg!
Nie damy pogrzęść Ewy!
Polski my naród, polski lud,
Nie-małpi szczep germański,
nie będzie Niemiec pluł nam w twarz ni dzieci nam tumanił...
1.3. #siławjedności
> Pomimo różnic (np. politycznych i religijnych) na przestrzeni XIX i XX wieku przez większość czasu współpracowali ze sobą w obronie polskości owocnie.
Katolicy i ewangelicy cieszyńscy w interesie polskości potrafili ze sobą współpracować, vide:
wielokrotny, zgodny wybór wspólnych reprezentantów do Sejmu w Opawie i Rady Państwa w Wiedniu
walka o szkolnicto polskie (np. założenie gimnazjum)
powstanie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.
1.4. #siławdialogu
Cieszyńscy Polacy tworzyli społeczeństwo bardzo zróżnicowane, ale przy tym nie byli całkowicie zaślepieni własną optyką, prowadząc dialog i wypracowując najlepsze dla ogółu rozwiązania. Cieszyńscy, polscy działacze narodowi byli gotowi rozmawiać z oponentami, nawet największymi przeciwnikami politycznymi.
np. ks. katolicki poseł Józef Londzin wielokrotnie przyjeżdżał na spotkania wyborcze lub sprawozdawcze do Wisły (w ok. 95 % ewangelickiej), pomimo, iż niemal wszyscy przedstawiciele miejscowej elilty byli wrogo nastwioni do katolików i polskich narodowców; próbując nawiązać dialog z oponentami i starając się wyjaśnić im swój punkt widzenia oraz poznać ich problemy, tc.
1.5. #człowieknieideologia #siławróżnorodności #siławtolerancji
Doświadczenie różnorodności było typowe dla Śląska Cieszyńskiego. W każdej wiosce, niemal w każdym domu krzyżowały się różne poglądy, etc. Nie rzadko część rodziny przyznawała się do polskości, część do niemieckości. Często zawierano mieszane małżeństwa. W poszczególnych kościołach wspólnie modlili się Niemcy i Polacy.
a) #serceniesługa
> Miłość uczy tolerancji, pokory, wyrzeczeń... Warto dodać, iż żony Niemki posiadało wielu spośród przywódców polskiego ruchu narodowego, np.: długoletni poseł i "twarz" cieszyńskich narodowców dr Jan Michejda; organizator przewrotu wojskowego w Cieszynie, który obalił rządy Austrii - Ludwik Skrzypek. Stąd też wynika takt i kultura, z jaką traktowano ludzi innych narodowości, w tym niemieckich przeciwników politycznych.
b) #bratasięniewybiera
> w wielu cieszyńskich rodzinach podziały narodowe przecinały najbliiższych sobie ludzi, stąd poglądy polityczne ścierały się także w rodzinach, ucząc m.in. tolerancji i szacunku dla argumentów drugiej strony. Przykładem mogą być rodziny Kluckich i Kuliszów,
Spośród synów dr L. Kluckiego, osiadłęgo w Cieszynie Morawianina, jeden został Polakiem, drugi Niemcem.
Spośród kilkrga braci Kuliszów z Dzięgielowa, dzieci: rolnika i robotnika huty trzynieckiej Adama Kulisza oraz Anny z domu Hławiczka, wszyscy najstarsi zostali Niemcami, jedynie najmłodszy - Karol został wielkim polskim patriotą, jednym z niewielu pastorów niosących na pocz. XX wieku polskość na sztandarach; zob. na jego temat: https://www.facebook.com/KsiaznicaCieszynska/posts/3571952052871704
c) #bliźni
> Pomimo walk narodowych i wyznaniowych Cieszyniacy byli społeczeństwem bardzo tolerancyjnym, nawet najwięksi polscy "nacjonaliści", jak np. księża Józef Londzin czy pastor Franciszek Michejda, zarówno w posłudze duchownej, jak i w życiu codziennym z wielkim szacunkiem traktowali, np. współwyznawców Niemców, ale nie tylko. Szczególnie Józef Londzin słynął z życzliwości dla Niemców (którą starał się im okazać już po podziale regionu i przyłączeniu wschodniej części Cieszyna do Polski), co jest tym bardziej godne uwagi, iż przez całe życie był zaciekle zwalczany przez środowiska niemieckie.
II. Cieszyńscy Ślązacy (pomimo pozostawania ich kraju przez przeszło sześć wieków poza granicami państwa polskiego)...
Zdołali zachować język przodków - cieszyński dialekt, zawierający dodatkowo niezwykle dużo "żywych skamielin", reliktów języka staropolskiego,

Ciekawostki: #gwary(śląsko-cieszyńskie) #językpolski

niemieccy badacze, urzędnicy, itd. określali w XIX wieku narzecze większości mieszkańców Śląska Cieszyńskiego jako: język polski, śląsko-polski lub "wassern polnisch", tj. rozmyty polski
w literaturze pocz. XX wieku podkreślało się, że gwary cieszyńskie to "język Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego"
zachowało się dużo anegdot związanych ze zdziwieniem badaczy "z Polski" "antycznością" mowy CŚ.

- i mimo ograniczenia żywiołu polskiego do warstwy chłopskiej (później także robotniczej), zdołali przełamać stereotypy, podźwignąć się z ograniczeń swojego "stanu", autokreując rzeczywistość na wielu płaszczyznach, stawiając na kulturę i oświatę (niosąc kaganek oświaty z powrotem "w lud"), bez kompleksów wchodząc na salony i tworząc nową elitę chłopskiego pochodzenia.
Oświata (i narodowe "oświecenie"; Oświecenie spod strzech na salony)

Na SCI chłopi (i inteligencja chłopskiego pochodzenia) widzieli potrzebę:

stworzenia funduszu stypendialnego, burs, itd. dla kształcącej się młodzieży
stworzenia prywatnego polskiego szkolnictwa

chłopstwo wygenerowało elitę polską z własnych szeregów, wykształciło ją, by ona pociągnęła za sobą szerokie rzesze pobratymców (słynne hasło: lux ex silesia)
ogromny wysiłek garstki miejscowych działaczy, która dzięki tytanicznej pracy zdołała pociągnąć za sobą szerokie rzesze
chłopi i robotnicy (a także ich synowie) pod Cieszynem ok. 1900 roku...

umieli się podpisać, pisali i czytali, współczynnik analfabetyzmu na tych terenach był bodaj najniższy w porównaniu do innych ziem I i II Rzeczpospolitej

ok. 1900 spisy ludności rejestrowały ok. 10 % analfabetów na Śląsku Cieszyńskim oraz ok. 40 % w Kongresówce (zabór rosyjski) i ok. 70% w Galicji (zabór austryjacki). Czytać i pisać umiało więc wówczas 9 na 10 mieszkańców cieszyńskiego; podczas gdy na pozostałych wymienionych obszarach jedynie 6 i 3.

pisali pamiętniki, jak np.: Andrzej Wantuła
tworzyli poezję i dramaty, jak np. Jerzy Probosz

... CŚ, niemal wyłącznie chłopi widzieli w XIX w. potrzebę kształcenia swoich synów w języku polskim...
... z "wdowiego grosza" ufundowali gimnazjum polskie w Cieszynie, pierwszą polską szkołę średnią na obszarze całego historycznego Śląska (od Wrocławia po Pszczynę)
o Macierzy pisano:
"Działalność rozpoczęło w roku następnym, od pierwszego Walnego Zgromadzenia 3 lutego 1886 „Pod Złotym Wołem” w Cieszynie, na które przybyło ok. 200 osób, przeważnie chłopów z podcieszyńskich miejscowości. Głównym [ich] celem (...) było założenie polskiego gimnazjum w Cieszynie, wychodząc z założenia, iż jedynie przez wykształcenie rodzimej inteligencji można będzie przeciwstawić się narastającej germanizacji Śląska Cieszyńskiego.
W tym początkowym okresie towarzystwo skupiło się na zdobyciu jak największej liczby członków, (…) również z innych ziem polskich, z Galicji, z terenów pozostałych zaborów. (...) Środki na projektowane gimnazjum pochodziły z jednej strony z darowizn, z drugiej ze składek członkowskich.
W dziesięć lat od powstania towarzystwa (...) władze krajowe w Opawie i centralne w Wiedniu wyraziły zgodę na otwarcie pierwszego polskiego gimnazjum na Śląsku Cieszyńskim. (…)
utrzymanie gimnazjum na barkach społeczeństwa okazało się bardzo trudne, podjęto starania o upaństwowienie gimnazjum. Doszły one do skutku w roku 1903, po zdaniu matury przez pierwszych absolwentów".
... i pomimo różnic konfesyjnych, udało się stworzyć łączność między polskojęzycznymi ewangelikami Śląskimi a Polakami w Galicji, itd. #konfesja
to od ewangelików wyszedł impuls polski, to oni przez pierwszą dekadę-dwie, wiedli ster sprawy narodowej na Śląsku Cieszyńskim..
przez blisko sto lat katolicy i ewangelicy toczyli zaciekłą (ale twórczą i mobilizującą) rywalizację o palmę pierwszeństwa...
Używamy powyżej takich skrótów, jak:
CŚ - Cieszyńscy Ślązacy
SCI- Śląsk Cieszyński
* Przedstawione tezy oparte są na pracach naukowych, jednak nie można ich uznawać za "prawdy objawione", gdyż - siłą rzeczy - zawierają pewne uproszczenia (jak tysiące słów naukowego tekstu zmieścić w jednym zdaniu?). Dlatego też zalecamy, by traktować je jako tezy publicystyczne, z którymi można dyskutować. Tym samym zapraszamy do kulturalnej dyskusji. Zdajemy sobie przy tym sprawę, iż trzeba by wykorzystać może atramentu, by przekonać do niektórych z nich oponentów...

Świetny tekst wywiadu - kuluary Konstytucji III maja i upadki Polski, jakich nie poznamy w szkole: Wywiad z prof. Andrzejem Chwalbom: https://dzieje.pl/wiadomosci/prof-chwalba-zmiany-ktore-w-rzeczypospolitej-dokonaly-sie-w-latach-1788-1790-byly

'II Rzeczpospolita – chronologia wydarzeń

7 XI 1918 r. – powstanie rządu Ignacego Daszyńskiego
11 XI 1918 r. przekazanie władzy wojskowej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną - odzyskanie niepodległości przez Polskę
1918 r. (XI 22) Piłsudski zostaje Tymczasowym Naczelnikiem Państwa
27 XII 1918 r. – wybuch powstania wielkopolskiego
26 I 1919 r. – wybory do Sejmu Ustawodawczego
1919 r. (II 20) – uchwalenie Małej konstytucji
1919 r. (16 VIII) – wybuch pierwszego powstania śląskiego
1920 (14 II) – wybuch wojny polsko-bolszewickiej
1920 (VIII) – plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu
1920 (13-25 VIII) – bitwa warszawska
1920 (19/20 VIII) – wybuch drugiego powstania śląskiego
1921 r. (III 17) – uchwalenie Konstytucji marcowej
1921 r. (18 III) – zawarcie traktatu ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką
1921 r. (20 III) – plebiscyt na Górnym Śląsku
1921 r. (2/3 V) – wybuch trzeciego powstania śląskiego
1922 r. (5 XI) – wybory do sejmu pierwszej kadencji
1922 r. (9 XII) – wybór Gabriela Narutowicza na prezydenta
1922 r. (16 XII) – zabójstwo prezydenta Gabriela Narutowicza
1924 r. – reforma walutowa Władysława Grabskiego
1925 r. – początek wojny celnej z Niemcami
1925 r. – wprowadzenie reformy rolnej
12 V 1926 r. – przewrót majowy Józefa Piłsudskiego
1926 r. (2 VIII) – nowela sierpniowa (nowelizacja Konstytucji marcowej)
1927 r. – powstanie Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR)
1928 r. (4/11 XI) – wybory do sejmu drugiej kadencji
1929 r. (XII) – powstanie Centrolewu
1930 r. (16 XI) – wybory brzeskie
1932 r. (25 VII) – podpisanie polsko-radzieckiego traktatu o nieagresji
1934 r. (26 I) – podpisanie polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy
1935 r. (23 IV) – uchwalenie Konstytucji kwietniowej
1935 r. (12 V) – śmierć Józefa Piłsudskiego
1937 r. – początek budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego
1938 r. (2 X) – zajęcie przez Polskę Zaolzia
1939 r. (IV) – wysunięcie przez Niemcy żądań wobec Polski
1939 r. (5 V) – przemówienie ministra Józefa Becka w sejmie i odrzucenie niemieckich żądań
23 VIII 1939 r. – podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow
1939 r. (25 VIII) – podpisanie sojuszu polsko-brytyjskiego

Galeria postaci

Słownik pojęć

Katalog pojęć

POwstania śląskie w filmie:

Od 34 min: lata 1918-1922 na Górnym Śląsku - unikatowe kroniki filmowe: SCHLESIEN, wie es war.. (Ostdeutschland) https://youtu.be/kKhST3NgLm0?t=2045

Powstania śląskie: pogrzeb bohatera i walka na barykadach ok. 8 min; 8:40; https://youtu.be/A8nWZWy-xVI?si=HVBN0YEFv0rkXExK&t=13

od :01:00 do 8 min z przewijaniem: Chłapcy to koniec powstanio; czemu Polska nam nie przyszła z pomocą?; Śmierć powstańców; https://youtu.be/Bb78fA1p7jk?si=-2NjWiJdqnCerGlq&t=96

NEXT24.PL: Blisko, coraz bliżej - odc. 9 "Stąd mój ród" - Plebiscyt i powstanie: https://www.youtube.com/watch?v=sZX58yN_T2g&ab_channel=NEXT24

Przygotowując się do lekcji, sprawdzianu, itd. korzystamy m.in. z treści przygotowanych Wiesława Zdziabka, który opracował skrót najważniejszych informacji, które powinien opanować uczeń w ramach zajęć z historii (zob.: https://www.e-historia.com.pl/35-liceum-i-technikum-po-gimnazjum/notatki-z-historii-zakres-podstawowy/). Materiały te wykorzystano, w celach edukacyjnych, przygotowując niniejszą stronę. Część skryptów i treści zamieszczono powyżej w formie adaptacji, część na prawach cytatu (wówczas oznaczone cudzysłowem lub apostrofem wg schematu: 'treść'), ich autorem jest pan Wiesław Zdziabek, któremu serdecznie dziękujemy za udostępnienie ich on-line. Na stronie zamieszczono także fragmenty podręcznika Wydawnictwa Nowa Era oraz inne treści znalezione w zasobach Internetu. W przypadku gdyby powyższe publikacje naruszały prawa autorskie i własnościowe osób i instytucji prosimy o kontakt z autorem bloga.

NASZO DZIEDZINA - WIELKA HISTORIA W MAŁYM MIASTECZKU

Search This Blog

Projekty w których biorą udział uczniowie naszego Liceum: