Ziemie polskie w I. poł. XIX wieku

Materiały zamieszczone na tejże stronie (a oznaczone cudzysłowem 'x') są tekstami autorstwa doświadczonego metodyka historii Wiesława Zdziabka i pochodzą ze strony: https://www.e-historia.com.pl/.

Wykaz tematów:

1. 1. System wiedeński na ziemiach polskich
2. 2. KRÓLESTWO POLSKIE
2. 3. POWSTANIE LISTOPADOWE
2. 4. WIELKA EMIGRACJA I KONSPIRACJA W KRAJU
2. 5. WIOSNA LUDÓW NA ZIEMIACH POLSKICH
2. 6. KULTURA POLSKIEGO ROMANTYZMU

2. 1. Od skrajności w skrajność... kac po ex (napoleonkach):

Co po Księstwie Warszawskim? System wiedeński na ziemiach polskich

Boże coś Polskę z napisami jak Karaoke: ok. 1 min https://youtu.be/jsFOoXW9nOY?t=66 ; sam podkład muzyczny: https://youtu.be/flIMYp5aqFQ; świetna wersja: cały tekst + wykonanie "operowe" + https://youtu.be/4hk9nR8uxpA?t=99 ; to samo wykonanie, ale inne tło: https://youtu.be/QiF-TdYYNTo?t=59

Pieśń narodowa za pomyślność Króla (tytuł oryginalny: Hymn na rocznicę ogłoszenia Królestwa Polskiego z woli Naczelnego Wodza Wojsku Polskiemu do śpiewania podany) – oficjalny hymn Królestwa Polskiego od 1816 roku.

Został on zamówiony przez księcia Konstantego. Był on pomyślany jako pieśń na cześć Aleksandra I Romanowa (1777-1825), będącego jednocześnie królem Polski i cesarzem Rosji.
Słowa pieśni stworzył Alojzy Feliński, adiutant Tadeusza Kościuszki.
Tekst był wzorowany na angielskim hymnie królewskim.
został opublikowany w "Gazecie Warszawskiej" 20 lipca 1816 roku.
Refren kończył się słowami "Naszego Króla zachowaj nam Panie".
Melodia pieśni została skomponowana przez Jana Nepomucena Piotra Kaszewskiego.
Pieśń do dnia dzisiejszego, w zmienionej wersji i ze zmienioną melodią (na melodię pieśni katolickiej Serdeczna Matko), wciąż jest często odśpiewywana w kościołach podczas mszy świętych i nabożeństw.
Gdy nastroje Polaków wobec praktyk rosyjskich władz w Polsce się zmieniły lud zaczął śpiewać nowy refren: „Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie”. Dwie ostatnie zwrotki pierwotnej, lojalistycznej wersji coraz częściej zastępowano słowami z „Hymnu do Boga o zachowanie wolności” (1817) Antoniego Góreckiego – poety, uczestnika kampanii napoleońskiej i późniejszego powstańca.
„Boże coś Polskę” zakazane zostało przez władze carskie w 1862 r.

Jeden z komentarzy: "Carowie rosyjscy na tronie Polskim było najlepszym co nas spotkało w XIX w. Aleksander był fantastycznym królem przez większość panowania, na starość zaczął zmieniać podejście do nas. Mikołaj kierowany zachowaniem brata wobec Polaków kontynuował politykę z ostatnich lat panowania Aleksandra, łamał konstytucję itd. Dodam tylko że nieprawdą jest to że powodem wybuchu powstania był bohaterski zryw rodaków przeciw tyranii, bzdura, powstanie wywołali podchorążowie mający dość lekko okrutnego zachowania najmłodszego z trzech braci Romanowów - Konstantego który jak się można dowiedzieć kochał Polskę i nawet polkę, a swój obowiązek wypełniał najlepiej jak umiał".

od 0:22: 6 minut https://youtu.be/3wRUYnO1vmg?t=22 Od 0:20 do 4:30 https://youtu.be/mqf-gMrRdt4?t=19

'1. Nowy podział ziem polskich
a. Królestwo Polskie
b. Wielkie Księstwo Poznańskie
c. Rzeczpospolita Krakowska
d. ziemie zabrane - tereny Rzeczypospolitej Obojga Narodów zajęte przez Rosję podczas rozbiorów
2. Zabór pruski po kongresie wiedeńskim
a. Wielkie Księstwo Poznańskie
– namiestnik – książę Antoni Radziwiłł
– naczelny prezes (nadprezydent)
– utworzenie sejmu prowincjonalnego
przedstawiciele szlachty (24), mieszczaństwa (16) i chłopów (8)
wysoki cenzus majątkowy – kurialny system wyborczy
niewielkie kompetencje
b. Pomorze Gdańskie w granicach prowincji Prusy Zachodnie
c. Warmia została w granicy prowincji Prusy Wschodnie

3. Gospodarka zaboru pruskiego
a. proces uwłaszczenia chłopów – tzw. regulacja
– na ziemiach zaboru pruskiego, które nie weszły w skład Księstwa Warszawskiego od 1816 r.
– w Wielkim Księstwie Poznańskim od 1823 r.
b. w Wielkopolsce rozwijał się przemysł rolno-przetwórczy
c. na Śląsku rozwijał się przemysł

4. Ziemie polskie pod panowaniem austriackim
a. Galicja – Królestwo Galicji i Lodomerii
b. utworzenie galicyjskiego sejmu stanowego – niewielkie kompetencje
c. gubernator – siedziba we Lwowie
d. aparat urzędniczy – gubernium
e. ścisła cenzura i nadzór policyjny
f. nasilanie się polsko-ukraińskiego konfliktu narodowościowego
g. gospodarka
– zacofanie gospodarcze
– wysokie podatki
– uwłaszczenie chłopów i zniesienie pańszczyzny w 1848 r.
5. Rzeczpospolita Krakowska
a. status wolnego miasta kontrolowanego przez trzech zaborców
b. ustrój polityczny
– konstytucja z 1818 r.
– Zgromadzenie Reprezentantów – prawa wyborcze oparte o cenzus majątkowy i wykształcenie
– władza wykonawcza – Senat Rządzący (13 senatorów)

2. 2. Królestwo Polskie - dziecko z mezaliansu/romansu ofiary i oprawcy (zbiorowy syndrom sztokholmski Polaków)

Bohaterowie Trójkąta miłosnego: Alex Romanow (I); Elżbieta; Adam Cz.

książę Adam Jerzy Czartoryski (ur. 1770, zm. 1861 we Francji)

polski mąż stanu,
minister spraw zagranicznych Imperium Rosyjskiego w latach 1804–1806, wielki podkomorzy dworu królewskiego Mikołaja I Romanowa w 1830 roku,
wiceprezes Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego w 1815 roku, senator-wojewoda Królestwa Polskiego (1815),
prezes Rządu Narodowego Królestwa Polskiego (1831), prezes Senatu,
pisarz, poeta, mecenas sztuki i kultury.
Założyciel politycznego obozu konserwatywno-liberalnego Hotel Lambert.
rodzice:

książę gen. Adama Kazimierza Czartoryskiego, generała ziem podolskich (1734–1823)
Izabela z domu Flemming,
rozpowszechniano plotki, że jego prawdziwym ojcem był Nikołaj Repnin, poseł rosyjski w Warszawie i kochanek Izabeli Czartoryskiej.

Brat Marii Wirtemberskiej.
Mąż ks. Anny Zofii Sapiehy (1799–1864) h. Lis – córki Aleksandra Antoniego Sapiehy, adiutanta cesarza Napoleona I

Książę Adam Jerzy Czartoryski zakochał się w Elżbiecie Romanowej od pierwszego wejrzenia.
Polski magnat przyjaźnił się jednocześnie z jej mężem Aleksandrem.
Przyszły car doskonale zdawał sobie sprawę z rodzącego się uczucia.
Nie miał jednak za złe druhowi jego afektu.
Wręcz przeciwnie: pomógł mu w nawiązaniu trwającego latami romansu z własną żoną".
Aleksander Romanow i Ludwika Badeńska (która po przejściu na prawosławie przyjęła imię Elżbiety) pobrali się 1793 roku.
Oboje byli nastolatkami: on miał niespełna 16 lat, a niemiecka księżniczka była o rok młodsza.
oboje byli nie tylko wyjątkowo urodziwi, ale również inteligentni.
księżna czuła się w Petersburgu bardzo osamotniona.
zmieniło się to w 1795 roku do Petersburga przybył 25-letni książkę Adam Jerzy Czartoryski.

Młody arystokrata miał złagodzić represje za wsparcie insurekcji kościuszkowskiej.
Tymczasem Czartoryski zakochał się w przyszłej Cesarzowej!

w pamiętnikach notował:
Wstawał wcześnie mając nadzieję, że spotka ją przechadzającą się parkowymi alejkami w asyście przyjaciółki. Kiedy dostrzegł spacerujące kobiety: "Biegłem wtedy na przełaj przez ocienione trawniki, by móc przeciąć im drogę, a chowając się za krzakami po drodze, zyskiwałem czas na ochłonięcie; gdy były już blisko mnie, ukazywałem się z miną obojętną i swobodną, zachowując się bardzo niezdarnie, jak gdybym je spotkał przypadkiem8.

Po czasie Elżbieta powiedziała Adamowi Jerzemu, że widziała całą tę bieganinę i to bardzo ją bawiło.

Wieczorami książę przesiadywał w zaroślach nieopodal pałacu, w którym mieszkał Aleksander z żoną i wpatrywał się w okna pokoju swej wybranki, dopóki nie zgasło w nich światło;
Zabiegał o każdy taniec: "Podczas owego poloneza, którego nigdy nie zapomnę, po raz pierwszy poczułem jej dłoń, która lekko mnie uścisnąwszy, odpowiedziała następnie wstydliwie na mój uścisk: ledwiem się nań ważył"

Carewicz traktował żonę bardziej jak siostrę, niż życiową partnerkę, stwierdzając w rozmowie z Adamem: „Nie może być między nami miłości”, dlatego przyklasnął staraniom kolegi!
Po jakimś czasie Aleksander wprost powiedział zaskoczonemu Czartoryskiemu, że daje mu wolną rękę. Wiele lat później, sędziwy już książę tak wspominał słowa wypowiedziane przez przyszłego cara:

Żywię wobec mojej żony uczucie najszczerszej przyjaźni i mam do niej bezgraniczne zaufanie, lecz skojarzono nas w zbyt młodym wieku i nigdy już nie może być między nami miłości, gdyż nie dano nam czasu na to, by się zrodziła; nie nadejdzie już nigdy.
[moja żona] „zbyt uduchowiona, zbyt subtelna, że nadmiernie bujała w obłokach, podczas gdy on chodził po ziemi, przedkładając bodźce bardziej materialne i ziemskie”.
Adamowi nie trzeba było dwa razy powtarzać. Jeszcze wyraźniej zaczął adorować wybrankę swojego serca.

Aby ułatwić przyjacielowi kontakty z Elżbietą, Aleksander uczyniło go jej nauczycielem języków francuskiego i angielskiego. Dzięki temu para mogła spędzać z sobą codziennie długie godziny.
Adam Jerzy odwiedzał swoją wybrankę. Doradzał co powinna przeczytać, uczył ją historii.

Czartoryski pod koniec swojej relacji notował: Nie mam zamiaru przedstawiać czytelnikowi wszystkich zdarzeń związanych z najsilniejszym uczuciem, jakie wypełniło moje życie"

Romans kwitł przez ok. cztery lata

także po śmierci Katarzyny II, gdy ojciec Aleksandra został imperatorem.
Aleksander ukrywał prawdę przed carem Pawłem I.
Wymyślił nawet specjalny system wczesnego ostrzegania, który miał uchronić kochanków przed zdemaskowaniem.
W momencie „kiedy Czartoryski przebywał w apartamencie jego żony, a zbliżała się jakaś niepowołana osoba, grał na skrzypcach, co stanowiło dla zakochanych znak, by mieli się na baczności”.

Idylla dobiegła końca, gdy 29 maja 1799 roku Elżbieta urodziła córkę, której nadano imię Maria. W przeciwieństwie do rodziców dziecko miało ciemne oczy i włosy, dokładnie takie same jak książę Czartoryski. „Życzliwi” rzecz jasne nie omieszkali wtedy donieść carowi Pawłowi I o romansie synowej.
Władca był wściekły. W przypływie gniewu zamierzał nawet zesłać Polaka na Syberię. Ostatecznie, po interwencji Aleksandra,
skończyło się na mianowaniu Czartoryskiego rosyjskim posłem w odległym Królestwie Sardynii.
w 1801 roku, po zamordowaniu przez spiskowców w marcu Pawła I, nowym władcą Rosji został nie kto inny, jak Aleksander.
Młody car sprowadził do Petersburga przyjaciela - Adama Czartoryskiego
mianował go zastępcą ministra spraw zagranicznych.
Po powrocie do stolicy Czartoryski znów zaczął spotykać się z ukochaną, ale – jak podkreśla Iwona Kienzler „upływ czasu, rozłąka (…) sprawiły, że uczucia cesarzowej mocno osłabły”.
Znaczenie miała zapewne również śmierć kilkunastomiesięcznej Marii, która zmarła, gdy jej domniemany ojciec przebywał na wygnaniu.
W efekcie Cesarzowa Elżbieta zostawiła księcia Adama dla nowego kochanka, „przystojnego oﬁcera Aleksego Ochotnikowa”.
W tej sytuacji Czartoryski:

(…) z bólem w sercu usunął się z jej otoczenia,
odtąd poświęcając całą energię służbie carowi, spodziewał się bowiem ugrać w ten sposób coś dla Polski.
Wciąż jednak kochał Elżbietę i cierpiał z powodu zerwania, ale trwał wciąż przy imperatorze, okazując mu głębokie przywiązanie i w razie potrzeby, służąc radą.

Czartoryski i Elżbieta wrócili do siebie jeszcze na krótko w trakcie odbywającego się od września 1814 do czerwca 1815 roku kongresu wiedeńskiego.
Książę liczył nawet, że ukochana rozwiedzie się z mężem i będą mogli się pobrać. Nic z tego jednak nie wyszło.
Caryca wybrała jednak obowiązek wobec dynastii Romanowów, i wróciła do Petersburga.
Czartoryski zapewne poczuł się rozgoryczony.
Mimo to w 1816 roku nawiązał korespondencję z Elżbietą, którą utrzymywał aż do jej śmierci wiosną 1826 roku.
pogodziwszy się z utratą miłości swojego życia książę Adam ożenił się wreszcie w 1817 roku z młodszą o 29 lat Anną Zofią z Sapiehów.
Para przeżyła wspólnie aż 44 lata i doczekała się czwórki dzieci.
opracowano na podstawie: Adam Jerzy Czartoryski i Elżbieta Romanowa. Dlaczego przyszły car pomógł Polakowi uwieść własną żonę? / Daniel Musiał : https://wielkahistoria.pl/adam-jerzy-czartoryski-i-elzbieta-romanowa-dlaczego-przyszly-car-pomogl-polakowi-uwiesc-wlasna-zone/

I. Ustrój Królestwa Polskiego
1. Kongresówka (Królestwo Polskie) było związane unią personalną z Rosją
2. Ustrój polityczny regulowała konstytucja oktrojowana Królestwu Polskiemu przez cara Aleksandra I
3. Liberalna konstytucja gwarantowała wolność osobistą oraz swobodę wyznania, słowa i druku
4. System władz Królestwa Polskiego
a. car Rosji jako król Polski:
– mianował ministrów
– dysponował prawem veta wobec uchwał sejmu
– kierował polityką zagraniczną
b. namiestnik
– zastępował króla podczas jego nieobecności w Warszawie
– pierwszym namiestnikiem został gen. Józef Zajączek
c. władzę ustawodawczą sprawował – dwuizbowy sejm
d. przygotowywaniem projektów ustaw zajmowała się Rada Stanu
e. władzę wykonawczą sprawowała Rada Administracyjna, która wchodziła w skład Rady Stanu
5. Królestwo Polskie posiadało własną armię, którą jednak dowodził brat cara wielki książę Konstanty
II. Życie gospodarcza w Kongresówce
1. Rolnictwo
a. dominacja gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej
– chłopi posiadają wolność osobistą, ale są jedynie użytkownikami uprawianej ziemi
– dominującą formą organizacyjną wielkiej własności ziemskiej jest folwark pańszczyźniany
b. stopniowe zamienianie trójpolówki na płodozmian
c. sporadyczne przypadki oczynszowania chłopów – zamiany pańszczyzny na czynsz
2. Główne ośrodki przemysłowe w Kongresówce
a. Zagłębie Dąbrowskie – przemysł wydobywczy
b. Zagłębie Staropolskie – przemysł wydobywczy i hutniczy
c. rozwój włókiennictwa w Łodzi
3. Minister skarbu Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki utworzył Bank Polski
4. Utworzenie Towarzystwa Kredytowego Polskiego
5. Utworzenie w Kielcach Szkoły Akademiczno-Górniczej (Stanisław Staszic)
III. Powstanie opozycji legalnej
1. Działalność posłów kaliskich Bonawentury Niemojowskiego i Wincentego Niemojowskiego
a. walka o utrzymanie monarchii konstytucyjnej i praw obywatelskich – sprzeciw wobec cenzury
b. działalność legalna i odrzucenie rewolucji oraz działalności konspiracyjnej
c. odsunięcie Niemojowskich od udziału w obradach sejmu
2. Groźby cara zniesienia odrębności Królestwa Polskiego

IV. Działalność spiskowa
1. Wolnomularstwo Narodowe
a. twórcą i przywódcą Walerian Łukasiński
b. organizacja wzorowana na masonerii
c. rozwiązana na skutek wewnętrznych sprzeczności programowych
2. Towarzystwo Patriotyczne
a. organizacja utworzona z inicjatywy Waleriana Łukasińskiego
b. skupiało głównie wojskowych, urzędników i ziemian
c. działalność:
– zabiegi o włączenie do Królestwa Polskiego tzw. ziem zabranych
– inspirowanie społeczeństwa polskiego do pisania petycji
d. uwięzienie Waleriana Łukasińskiego
3. Sprzysiężenie Piotra Wysockiego
a. sprzysiężenie działało głównie w Szkole Podchorążych Piechoty
b. aresztowania członków sprzysiężenia

Reduta Ordona · Stasiuk · Haydamaky https://youtu.be/N2LmpaLoyQE ; Reduta Ordona w wersji Rapowej https://youtu.be/QXTtk79JHw8

2. 3. Burda nocy listopadowej
To Szaleństwo!? Chłopcy skończcie burdę! Powstanie listopadowe

Warszawianka wersja karaoke z XIX wieku :) https://youtu.be/K1rLlKgbdR0 ; i 2. wersja

Czarna noc generałów. Czyli co tak naprawdę wydarzyło się podczas nocy listopadowej?45 minut całość genialna: https://youtu.be/xWKGvpU7t2s?t=2 ; Powstanie listopadowe i wojna 1831 roku. Jak do nich doszło? | HISTORIA ŻYWA https://youtu.be/TEEUc_RlWdg?t=1269

Powyższa audycja jest mocno krytyczna względem spiskowców. Bardziej wyrozumiałe spojrzenie dla powstańców listopadowych (powstanie i wojnę 1831 roku) ma profesor Andrzej Nowak. Słuchaj Audycji: HISTORIA ŻYWA https://youtu.be/TEEUc_RlWdg?t=1269

Pierwsze 4 minuty nagrania: Relacje Konstantego z Wojskiem. K. chce:
zrobić z wojska KP (Królestwa Polskiego) najlepszą armię na świecie
ale:
armia w miniaturze (30 tys. żołnierzy)
kształci nowe kadry, z tym że
faktycznie: bezrobotnych, bo:
szkoła miała trwać 2 lata, ale przedłużono ją do 5/6 lat bo nie ma co robić z podoficerami
nie ma etatów dla podchorążych
żeby dojść do stopnia generała KP trzeba żyć prawie 300 lat (wyliczono 280 lat i kilka miesięcy)
narasta niezadowolenie
podchorąży czują się "beznadziejnie"
stosuje metody tresury, terroryzuje podwładnych
poniża publicznie oficerów
fala samobójstw na tym tle
zadręcza żołnierzy musztrą
obawy, że WP będzie wysłane, by tłumić wolnościowe ruchy w Europie
Inne czynniki (4-7 min):

Spiskowcy wojskowi (P. Wysocki i Józef Zaliwski) liczą na cywili:
prosty lud, jego nastroje rebelianckie
pogorszenie nastrojów ludności, bo:
kryzys gospodarczy
drożyzna
elity, w tym celu kontaktują się (próby porozumienia, rozmowy) z:
liderami konspiracji cywilnej
inteligencja, środowisko akademickie: Maurycy Mochnacki, Seweryn Goszczyński, Ludwik. Nabielak
elitami politycznymi
tj. np. Julianem Ursynem Niemcewiczem
(autorytet, adiutant Kościuszki, razem z nim w twierdzy)
poprzez
zaprzyjaźnionych posłów radykalnych: Walenty Zwierkowski
Joachima Lelewela
(wydalony z Uniwersytetu Wileńskiego po aferze Filomatów)
bohater młodzieży warszawskiej
pytanie otwarte, czy faktycznie dotarli do chociaż jednego wysoko postawionego polityka z kręgu rządu Królestwa Polskiego???
Profesor Nowak zręcznie ominął tę kwestię :)!!!
rachunek prawdopodobieństwa
sił garnizonów warszawskich:
niemal 10 tys. PL
6,5 tys. Rosjan
szanse są pod warunkiem, że całe wojsko polskie wystąpi przeciw Rosjanom
do tego trzeba przekonać dowódców
wiedzeni instynktem patriotycznym, niepodległościowym pójdą jak jeden mąż ?
Mamy chęci i siły, by rozpocząć, a potem oddamy sprawę elicie
plan zakłada bunt 10 grudnia, ale:
info, że szpiedzy i tajna policja Konstantego są na tropie
przyspieszono wybuch o 12 dni
rozpoczęcie więc 29 listopada
w Brytanii nastąpiła zmiana rządu, na liberalny
optymizm, bo zakładano (naiwnie), że liberałowie będą popierać Polskę

1. Geneza powstania listopadowego
a. Wpływ sytuacji międzynarodowej na wzrost dążeń niepodległościowych w Królestwie Polskim
– odzyskanie niepodległości przez Grecję
– zwycięstwo rewolucji lipcowej we Francji
–odzyskanie niepodległości przez Belgię
b. Sytuacja w Królestwie Polskim przed wybuchem powstania
– dążenie cara Mikołaja I do pozbawienia Królestwa Polskiego autonomii
– fala aresztowań członków tajnych stowarzysz
– łamanie praw gwarantowanych przez konstytucję
– obawy, że car wykorzysta wojsko Królestwa Polskiego do tłumienia powstania w Belgii
c. Sprzysiężenie Podchorążych
– zostało utworzone przez Piotra Wysockiego w 1828 r.
– powstało w Szkole Podchorążych Piechoty
– miało na celu doprowadzenie do wybuchu antyrosyjskiego powstania zbrojnego
d. powstanie grupy spiskowców cywilnych
– Maurycy Mochnacki
– Joachim Lelewel
2. Wybuch powstania
a. Noc Listopadowa – 29/30 listopada 1830 r.
– atak spiskowców na Belweder
– atak spiskowców na Arsenał
– ucieczka księcia Konstantego
– wycofanie się z Warszawy wojsk rosyjskich
– starcia uliczne powstańców z oddziałami polskimi, które dochowały wierności carowi
– śmierć kilku generałów, którzy odmówili udziału w powstaniu
– włączenie się do walki ludności Warszawy i opanowanie przez powstańców kluczowych punków stolicy
b. władze powstania
– nadal działał sejm Królestwa Polskiego
– władzę wykonawczą objęła Rada Administracyjna – w jej skład wszedł – Joachim Lelewel
c. 5 grudnia 1830 r. gen. Józef Chłopicki ogłosił się dyktatorem powstania – dążył do jego szybkiego zakończenia
d. 25 stycznia 1831 r. – sejm ogłosił detronizację cara Mikołaja I
e. Rada Administracyjna została przekształcona w Rząd Narodowy z księciem Adamem Czartoryskim na czele
f. po dymisji gen. Józefa Chłopickiego stanowisko wodza naczelnego powierzono gen. Michałowi Radziwiłłowi
3. Wojna z Rosją
a. nieudana próba stłumienia powstania przez oddziały rosyjskie
– armia carska dowodzona przez feldmarszałka Iwana Dybicza liczyła ponad 100 tys. żołnierzy
– armia polska liczyła około 50 tys. żołnierzy
b. zwycięstwo oddziałów polskich gen. Józefa Dwernickiego pod Stoczkiem
c. bitwa pod Grochowem (25 II 1831 r.)
– wojskami polskimi dowodziłgen. Józef Chłopicki
– bitwa uznawana jest za nierozstrzygniętą
– wojska polskie wycofały się do Warszawy
– ze względu na duże straty Iwan Dybicz musiał zrezygnować z ataku na Warszawę
d. ofensywa wiosenna wojsk polskich przeciwko wojskom Iwana Dybicza
– objęcie funkcji Naczelnego Wodza przez gen. Jana Skrzyneckiego
– plany działań ofensywnych opracował pułkownik Ignacy Prądzyński
– zwycięskie potyczki pod Wawrem i Dębem Wielkim
– zwycięska bitwa pod Iganiami (10 kwietnia 1831 r.) – największy sukces wojsk polskich
e. klęska wojsk polskich pod Ostrołęką (26 maja 1831 r.)
f. zdobycie Warszawy przez wojska carskie feldmarszałka Iwana Paskiewicza – (6-7 IX 1831 r.)
4. Powstanie na tzw. ziemiach zabranych
a. wybuch powstania na Litwie – działalność Emilii Plater
b. wybuch powstania na Ukrainie – wsparcie oddziałów regularnego wojska gen. Józefa Dwernickiego
5. Międzynarodowa reakcja na powstanie
a. większość rządów przyjęła stanowisko niechętne powstaniu lub obojętne
b. Prusy zaoferowały Rosji pomoc w tłumieniu powstania
c. społeczeństwa krajów Europy Zachodniej na ogół popierali powstańców
6. Skutki powstania listopadowego w Królestwie Polskim
a. nałożenie na Królestwo Polskie kontrybucji
b. prześladowania uczestników powstania ]
– więzienia
– katorga – zsyłki na Syberię
– konfiskaty majątków
c. wprowadzenie na 25 lat stanu wojennego
d. likwidacja autonomii Królestwa Polskiego
– zniesienie konstytucji Królestwa – została zastąpiona tzw. statutem organicznym
– likwidacja odrębnej armii – żołnierze zostali przymusowo wcieleni do armii carskiej
– likwidacja sejmu
– likwidacja polskich uniwersytetów w Warszawie i Wilnie
e. namiestnikiem Królestwa Polskiego został feldmarszałek Iwan Paskiewicz – jego rządy nazwano „nocą paskiewiczowską”
f. budowa cytadeli w Warszawie

Reduta Ordona: 1) https://youtu.be/7g7JoYS-zE8 ; 2) https://youtu.be/ubVpOYbJh0Y

Śmierć Pułkownika Adam Mickiewicz - wersja orkiestrowa https://youtu.be/80o4j_2_1NQ?t=17

https://youtu.be/n2Bh2CeH7VM?t=11

2. 4. Smutno mi Boże... Patoemigracja.

Wielka Emigracja i konspiracja w kraju po upadku powstania listopadowego

Mata - Patointeligencja? Nie to Adam Mickiewicz - PATO EMIGRACJA

Bardzo dobre, ale tylko dla 18+: https://youtu.be/tjCTAdtbi0s

PS Czy wiesz, że Słowacki wziłą udział w powstaniu listopadowym?! (a poza tym zabił ojczyma piorunem kulistym, gdy zieniał kwiaty w wazonie! i nienawidził sie z Mickiewiczem - uczucie nieodwzajemnione!) od 4:40 https://youtu.be/Dvs6codLz2U?t=279

https://youtu.be/9amY67-738c?t=17 Od ok. 0:90 https://youtu.be/pVy-Cq_qwAw?t=44

"I. Wielka Emigracja
1. Emigrację, która nastąpiła po klęsce powstania listopadowego nazywamy Wielka Emigracją
a. kraj opuściło około 10 tys. osób
b. największe ośrodki emigracyjne powstały we Francji oraz w Belgii i Anglii
c. nazwa Wielka Emigracja nie odnosi się do jej liczebności, lecz wyjątkowego znaczenia w historii Polski
d. Kultura polska na emigracji
– Adam Mickiewicz
– Juliusz Słowacki
– Zygmunt Krasiński
– Cyprian Norwid
– Fryderyk Chopin"

Jak żyło się polakom na emigracji?

c. zesperowani Polacy chwytali się nawet brzytwy polski mesjanizm
– wiara, że naród został wybrany przez Boga do odegrania szczególnej roli w historii
– twórcą polskiej wersji mesjanizmu był Andrzej Towiański - towianizm

2. Polityka

"Hotel Lambert
a. program konserwatywno-liberalny
– działalność dyplomatyczna główną drogą odzyskania niepodległości
– odbudowa Rzeczypospolitej w granicach przedrozbiorowych
– odbudowana Rzeczpospolita miała być monarchią konstytucyjną
– wprowadzenie w sposób ewolucyjny reform społecznych
b. czołowym przywódcą był książę Adam Jerzy Czartoryski

3. Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP)
a. program republikańsko-demokratyczny
– plan trójzaborowego powstania
– uwłaszczenie chłopów
– odbudowa Rzeczypospolitej w granicach przedrozbiorowych
– odbudowana Rzeczpospolita miała być republiką
b. główne dokumenty programowe
– Mały Manifest
– Wielki Manifest
c. jednym z czołowych działaczy był Ludwik Mierosławski
4. Gromady Ludu Polskiego
a. jedyne duże ugrupowanie działające w Anglii
b. program radykalny
– zniesienie podziałów stanowych
– zniesienie prywatnej własności
– oddanie ziemi w ręce ludu

II. Konspiracja w kraju po upadku powstania listopadowego
1. Nieudana próba wzniecenia powstania przez Zemstę Ludu - Józef Zaliwski
1. działalność emisariuszy – tajnych wysłanników politycznych
2. działalność spiskowa w zaborze rosyjskim – Szymon Konarski
3. Związek Narodu Polskiego
a. Edward Dembowski
b. Henryk Kamieński
4. Działalność księdza Piotra Ściegiennego (domniemany autor Listu ojca św. Grzegorza papieża)
3. działalność spiskowa w zaborze pruskim
a. powstanie Centralizacji Poznańskiej – Karol Libelt
b. powstanie Związku Plebejuszy – Walenty Stefański
c. przygotowania do wybuchu powstania we wszystkich trzech zaborach"

Sanah: Hymn (J. Słowacki) https://youtu.be/6GtCuQN7IZM?t=15

Piosenka Hymn to oczywiście interpretacja słów Juliusza Słowackiego, którego słowa Smutno mi, Boże, zna każdy maturzysta. Jest to jeden z najbardziej znanych utworów poety, stanowiący rozmowę z Bogiem. Pochodzi z 1836 roku i, jak przystało na epokę romantyzmu, ukazuje człowieka jako tułającego się samotnika.

2. 5. Rzeź niewiniątek?! '46/48

"Mego ojca piłą rżnęli"
Rabacja Galicyjska Wiosna Ludów na ziemiach polskich

od ok. 01:13 https://youtu.be/TczHnSNRNTk

Od 6:17: https://youtu.be/kCx3iid2dTk?t=373

https://youtu.be/kCx3iid2dTk?t=373

1. Powstanie krakowskie w 1846 r.
a. wybuch powstania w Krakowie – 21/22 lutego 1846 r.
b. utworzenie Rządu Narodowego
– Rząd Narodowy wydał Manifest do narodu polskiego – wezwanie do walki oraz obietnica nadania chłopom ziemi i zniesienia pańszczyzny
– dyktatorem powstania został Jan Tyssowski, a Edward Dembowski został jego sekretarzem
c. śmierć Edwarda Dembowskiego – poległ idąc na czele procesji
d. upadek powstania – powstanie spotkało się z bardzo słabym poparciem społecznym
e. likwidacja Rzeczpospolitej Krakowskiej – wcielenie do Austrii
f. rabacja galicyjska – antyszlachecki bunt chłopów w Galicji – luty 1846 r.
– chłopi byli podburzeni przez władze austriackie i wykorzystani do tłumienia powstania krakowskieog
– ofiarą rzezi galicyjskiej padło ponad 1000 osób
– jednym z przywódców rabacji galicyjskiej był Jakub Szela

2. Wiosna Ludów w Wielkopolsce
a. utworzenie Komitetu Narodowego – marzec 1848 r.
b. tworzenie oddziałów wojska polskiego – Ludwik Mierosławski
c. umowa Komitetu Narodowego z władzami pruskimi w Jarosławcu – 11 IV 1848 r.
– przywrócenie autonomii w części Wielkiego Księstwa Poznańskiego
– ograniczenie liczby żołnierzy do 3 tys. i rozmieszczenie ich w trzech obozach wojskowych
d. złamanie umowy przez stronę niemiecką – przystąpienie do likwidacji polskich obozów
– zwycięstwo Polaków pod Miłosławiem – 30 IV 1848 r.
– zwycięstwo Polaków pod Sokołowem – 2 V 1848 r.
– kapitulacja głównych sił powstańczych w Bardzie – 9 V 1848 r.
– przemianowanie Wielkiego Księstwa Poznańskiego na Prowincję Poznańską
3. Wiosna Ludów w zaborze austriackim
a. wzrost nastrojów rewolucyjnych w Galicji
– tworzenie Komitetów Narodowych
– tworzenie Gwardii Narodowej
b. gubernator Franciszek Stadion ogłosił zniesienie pańszczyzny – 22 IV 1848 r.
– chłopi otrzymali użytkowana przez siebie ziemię na własność
– odszkodowanie dla ziemiaństwa za utracone powinności feudalne miało wypłacić państwo
– utrzymano serwituty, czyli prawo do korzystania z należących do panów łąk i lasów
c. rozbrojenie Gwardii Narodowej i stłumienie ruchów rewolucyjnych przez władze austriackie
4. Udział Polaków w Wiośnie Ludów
a. powstanie polskiego legionu we Włoszech – Legion Mickiewicza
b. udział gen. Józefa Bema w powstaniu węgierskim
Rozwiąż quiz

Głodne Roki w Galicji

https://wielkahistoria.pl/wielki-glod-w-galicji-umarlo-10-ludnosci-matki-pozeraly-wlasne-dzieci/?fbclid=IwAR3wxAq-gIU4mURVGeVkr6AbT5SCFUiP_z_98CcATzkDXrm2d_Q6uWyrlBk

Niewolnictwo w Polsce i rzeź galicyjska, czyli jak chłopi zbuntowali się przeciw panom i księżom: https://youtu.be/ludzsoyP_Ys?t=133 ; od ok. 7 min? https://youtu.be/ludzsoyP_Ys?t=439

"Dokładnie 175 lat temu, w lutym 1846 roku w Galicji doszło do jednego z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Polski. Polscy chłopi w ciągu kilku zimowych tygodni zamordowali około 2-3 tysięcy swoich rodaków-przedstawicieli miejscowej szlachty. Ani wcześniej, ani później podobne wydarzenie w takiej formie i takiej skali na ziemiach rdzennie polskich nie miało miejsca.
Dziś niektórzy dopatrują się w tych wydarzeniach rodzaju rewolucji społecznej, sprawiedliwej zemsty na nieludzkich panach, buntu przeciwko uciskowi i początków walki klasowej. Nawet w chorej ideologii PRL-u nie gloryfikowano tak przywódcy rabacji, chłopa Jakuba Szeli, jak robi się to dziś. Jest to bardzo niebezpieczna tendencja, usprawiedliwiająca przemoc doznawaną uprzednio krzywdą. Krzywdą, której nikt przecież nie neguje. Czy jednak w tej afirmatywnej narracji chodzi tylko o bunt klasowy? Moim zdaniem nie.

Warto pamiętać o kilku faktach. Rabacja nie miała miejsca w całej Galicji. Praktycznie nie istniała w Galicji Wschodniej (okolice Lwowa czy Tarnopola), gdzie obiektywnie do konfliktu na linii chłop-pan mógł dojść jeszcze jeden-narodowościowy polsko-ukraiński. Ale jeszcze ciekawsze jest to, że konfliktu nie było także w naszej części Galicji tj. cyrkule wadowickim rozciągającym się od Białej po okolice Myślenic. Choć miały tu miejsce nieliczne incydenty, to jednak do pogromów nie doszło. A przecież ucisk pana nad chłopem czy też świadomość społeczna czy polityczna, a nawet narodowościowa wśród ludności tutejszej nie różniła się od tej z terenów ogarniętych rabacją tj. cyrkułu jasielskiego, tarnowskiego czy sądeckiego.
Nasuwa się zatem pytanie, co było przyczyną tych różnic. Wbrew pozorom odpowiedź na to jest prosta, ale i przerażająca zarazem. Cała rabacja była sterowanym ruchem politycznym zaborcy austriackiego, który w ten sposób przeciwdziałał polskim planom wybuchu powstania. Powstanie to, zwane krakowskim zostało dość łatwo stłumione, bo zabrakło bazy społecznej. Dla kogo bowiem je robiono, skoro najliczniejsza grupa społeczna uczestnicząc w rabacji dała świadectwo, że nie tylko nie czuje się Polakami, ale nienawidzi szlachty polskiej, która jako jedyna grupa społeczna tę polskość w świadomości grupowej przechowała? Rabacja była tylko tam, gdzie była potrzebna. Sporo zależało także od nazwijmy to tak moralności i przyzwoitości zaborczej administracji. Starosta tarnowski Breinl płacił chłopom za dostarczonych do Tarnowa szlachciców żywych i martwych. Starosta wadowicki Loserth był człowiekiem przyzwoitym i nie pozwolił na rabację na podległym sobie terenie. Mało kto wie, że wdzięczni ziemianie z naszych stron mieli być inicjatorami nazwania imieniem starosty schronu turystycznego na Babiej Górze-dziś już niestety nie istniejącego.

Majstersztyk zarówno strategiczny, jak i taktyczny, który przeprowadziła administracja austriacka obnażył więc słabość całej polskiej wizji romantycznego, wszechstanowego powstania, jedności narodu wobec zaborcy. Upadek morale wśród Polaków był tak ogromny, że dumny polski naród dwa lata później, gdy w całej Europie wybuchła Wiosna Ludów zdobył się tylko na skromne żądania autonomii kulturalnej i politycznej, podczas gdy np. Włosi i Węgrzy chwycili za broń walcząc z Wiedniem o pełną niepodległość.

Takie splugawienie polskości i utopienie jej we krwi przelanej rękami rodaków niektórym bardzo się podoba, gdyż idzie w sukurs narracji, że polskość to z jednej strony nienormalność i dziwactwo (oderwany od życia romantyzm powstańczy), z drugiej – dzicz, zbrodnia i wzajemna nienawiść. Dodając do tego fakt, że zarówno rabanci jak i szlachta byli także jednej wiary katolickiej dochodzi jeszcze możność przejechania się po Kościele katolickim, który poniósł duchową klęskę patrząc jak katolik mordował swego brata w wierze tylko dlatego, że był szlachcicem. Duchowni zresztą też ginęli z rąk rabantów-czegóż chcieć więcej, znienawidzony kler dostał za swoje. Skąd my to znamy?

A jednak wizja prymitywnego chłopa galicyjskiego rżnącego piłą nie mniej odrażającego i okrutnego pana feudalnego nie mówi prawdy o Polakach. Dlaczego? O tym za miesiąc". https://bbfan.pl/artykul/rabacja-galicyjska/1142240
W ostatnim felietonie poruszyłem kwestię genezy i przebiegu rabacji galicyjskiej w 1846 roku. Szczególnie interesujące z dzisiejszego punktu widzenia jest swoiste zafascynowanie się tym ruchem, traktowaniem go jako wyrazu buntu wobec zastanej rzeczywistości, a nawet walki z ustalonym porządkiem świata, buntu, który tak kręci szeroko pojęty świat lewicy.
W rabacji niektórzy chcą widzieć walkę z wyzyskiem utożsamianym wprost z polskością. Ten ostatni zaś to efekt sojuszu ołtarza i tronu – tronu bynajmniej nie austriackiego, ale polskiego, szlacheckiego, obskurnego, zacofanego.
Czy jednak Szela oddaje duszę ówczesnego galicyjskiego chłopa? Możemy przytoczyć wiele dowodów, że nie. Przecież nie wszyscy ruszyli zabijać swych szlacheckich sąsiadów. Wielu nie tylko nie wsparło rabantów, ale wystąpiło przeciw nim broniąc „swoich” szlachciców przed atakami chłopów z sąsiedniej wioski. Część wzięła udział nawet w powstaniu narodowym. Tak było na Podhalu, gdzie miało miejsce powstanie chochołowskie. Część z tych, którzy początkowo wspierali rabację, postrzegając ją jako walkę ze znienawidzonymi ciężarami społecznymi jak pańszczyzna, odwróciło się od tego ruchu, gdy zobaczyło jaki niesie skutek. Usłyszane opowieści o zabitych szlachcicach u wielu obudziły sumienie i przypomniały, że zasady wiary chrześcijańskiej są ważniejsze niż pragnienie i hodowanie pragnienia zemsty.
A co z tymi, którzy brali udział w rzeziach do samego końca, dopóki władze austriackie nie doszły do wniosku, że trzeba z tym skończyć? Oni mieli dwie drogi. Trwać w zapiekłej nienawiści z poczuciem, że zemsta na prawdziwych czy wyimaginowanych krzywdzicielach jest słuszna i pozostać wiernym cesarzowi jako dobrodziejowi, który zniósł pańszczyznę dwa lata po rabacji. Druga – to uznanie własnych win, ich wyznanie i zadośćuczynienie. Wielu, powiedziałbym nawet, że zdecydowana większość wybrała tę drugą drogę. Miała ona wymiar moralny – w formie rekolekcji prowadzonej w terenie przez misjonarzy, jak i narodowy, gdy chłopi, często dorośli, a wręcz starcy zaczęli uświadamiać sobie, że w 1846 zabijali nie wrogów klasowych, ale swoich rodaków. Nie stało się to samo z siebie, potrzebni byli nauczyciele, którzy dosłownie poszli w lud z kagankiem oświaty. W jednym i drugim dziele wielką rolę odegrał ks. Stanisław Stojałowski. Pół wieku po rabacji w Galicji nie było nikogo, kto uważałby rabację za ruch usprawiedliwiony i słuszny. Przeciwnie-była powszechnie potępiona -także przez samych przywódców często radykalnego społecznie ruchu ludowego.
Wszelka zbieżność opisanych wydarzeń do współczesnej sytuacji politycznej i społecznej w USA, szeroko pojętym Zachodzie czy Polsce jest zupełnie przypadkowa…" dr Grzegorz Wnętrzak

2. 6. Kultura polskiego romantyzmu

Allegro Lektury 2.0 | Julia Wieniawa w interpretacji "Świtezianki" Adama Mickiewicza https://youtu.be/XMy1vq13sNE?t=314 ; Do * w sztambuch – Adam Mickiewicz - od 0:30 https://youtu.be/pcX5c-pmvTA?t=28

Do * w sztambuch to wiersz Adama Mickiewicza, pochodzący z jego I tomu Poezji. Zazwyczaj nie wzbudza zachwytu wśród uczniów, którzy poznają go w szkole. Dzięki wykonaniu Sanah Mickiewicz dostaje II młodości. Jak zauważa młodzięż: "Szkoda, że szkoła pokazała nam wszystkim poezję w najnudniejszy możliwy sposób, taki bez życia. Na ratunek przychodzi Sanah!!! Dziękuje za to cudo!"

1. Polski romantyzm
a. polski romantyzm narodził się w Wilnie – wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza (1822 r.)
b. cechy charakterystyczne romantyzmu w Polsce:
– czerpanie inspiracji z kultury ludowej i narodowej
– nawiązywanie do treści historycznych
– fascynacja kulturą Wschodu
– indywidualizm i wiara w ideały
– kierowanie się emocjami i intuicją
– gloryfikacja wolności

2. Polska nauka w pierwszej połowie XIX wieku
a. brak dworu królewskiego, który dotąd pełnił rolę ważnego mecenasa
b. głównymi ośrodkami kultury stały się dwory magnackie i duże miasta
c. działalność naukowa w Królestwie Polskim
– działalność Towarzystwa Przyjaciół Nauk (Stanisław Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz)
– utworzenie uniwersytetu w Warszawie (1816 r.)
d. odnowienie uniwersytetu w Wilnie – Adam Jerzy Czartoryski
e. utworzenie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie (1817 r.)
f. zbiory Działyńskich w Kórniku (Działyńscy)

3. Oświata polska w pierwszej połowie XIX wieku
a. działalność liceum w Krzemieńcu (Tadeusz Czacki)
b. tworzenie sieci szkół elementarnych w Kongresówce – z inicjatywy ministra Stanisława Kostki Potockiego
c. powstanie pierwszych szkół zawodowych (Stanisław Staszic)

Mirosław Sikorski, kopia Damy z gronostajem, 2001, fot. www.flickr.com/photos/iks_berto https://youtu.be/SUrbT6Gsgpc?t=333

Na marginesie: Bona "z Forsą" raz jeszcze:

Dama z gronostajem (zwyczajowo Dama z łasiczką) – obraz autorstwa Leonarda da Vinci namalowany około 1489 roku. Olej na desce orzechowej (ok. 50x40 cm; z użyciem tempery).

Przedstawia Cecylię Gallerani, kochankę księcia Ludwika Sforzy.
Jest jednym z najcenniejszych muzealiów i jedynym dziełem Leonarda da Vinci w Polsce (jego wartość może sięgać nawet 300 mln euro).
Znajduje się w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie.
Skąd obraz wziął sie w Polsce?

Obraz zakupił książę Adam Jerzy Czartoryski (1788)
sprezentował go swojej matce Izabeli Czartoryskiej.
Wystawiany był w Domu Gotyckim w Puławach.
W czasie powstania listopadowego został wywieziony do Paryża.
Pod koniec XIX wieku, około 1880 roku został sprowadzony do Krakowa do tworzonego tam Muzeum Czartoryskich.
Od blisko 150 lat można go podziwiać w Krakowie nieopodal Rynku na ul. Pijarskiej 15 (równoległa do Floriańskiej), Tam można go podziwiać do dziś (zrabowany przez Niemców powrócił do Polski; obecnie jest własnością państtwa polskiego)

"Książę Adam Jerzy kupił go we Włoszech dla swojej matki Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej, która wówczas tworzyła w Puławach pierwsze polskie muzeum
Po upadku powstania listopadowego obraz przewieziono do pałacu w Sieniawie i zamurowano na 8 lat w alkowie jednej z pałacowych komnat, aby uchronić go przed kradzieżą zaborców.
W roku 1840 portret Damy z gronostajem przewieziono do paryskiego Hôtel Lambert, siedziby Czartoryskich na emigracji.
Tam pozostawał przez przeszło 30 lat, niedostępny dla publiczności.
pod koniec XIX wieku Czartoryscy przenieśli swoje zbiory do Krakowa, który był wówczas pod zaborem austriackim. Po raz pierwszy na widok publiczny portret Cecylii został wystawiony w 1876 roku, gdy zostało otwarte Muzeum Czartoryskich.
https://niezlasztuka.net/o-sztuce/dama-z-gronostajem-jedyne-dzielo-leonarda-da-vinci-w-polskich-zbiorach/?gclid=Cj0KCQiAo-yfBhD_ARIsANr56g6gpRlD_3gZD0fppSTsiUX9_RrXuzpkdSlwrH9bJ5tvrQSxBmFQF9gaAsHTEALw_wcB

Kim był Ludwik Sforza?

Przez 20 lat rządził Mediolanem, czyniąc z niego najpotężniejsze i najbardziej kwinące pod względem kulturalnym państwo włoskie i europejskie.
Na stanowisku tym zastąpił zamordowanego brata, jako regent jego syna, którego następnie otruł w 1494

sprawował władzę jako regent małoletniego bratanka Gian Galeazzo Sforzy
ten był ojcem Bony Sforzy, otrutego w wieku zaledwie 25 lat
osierocił 4 dzieci w tym Bonę), a po jego śmierci został

Jego bezpośrednie rządy (księciem Mediolanu był w latach 1494-1500) przerwała inwazja francuska, która skończyłą się dla niego śmiercią w niewoli

W czasie portretowania Cecylii jej kochanek "dogrywał" swój ożenek stąd Leonardo da Vinci nie mógł w związku z tym ukazać kochanków splecionych w miłosnym uścisku.
Zwierzę

Trzymane przez modelkę zwierzę to:

gronostaj,
lub wg wcześniejszych ocen łasiczka bądź fretka,

zwierze ma złożone znaczenie emblematyczne, tj. symboliczne.
Grecka nazwa galé („koci”) zawiera się w nazwisku Gallerani – jest więc nawiązaniem do nazwiska modelki.
Zwierzę jest również czytelnym symbolem Ludwika Sforzy, nazywanego przez współczesnych „Ermellino”, czyli „Gronostaj”, w nawiązaniu do prestiżowego Orderu Gronostaja, którego był kawalerem, i którego wizerunku używał jako swojego godła.
Gronostaj, spoczywający na łonie modelki, jest zawoalowanym przedstawieniem tej sytuacji.

Artysta umieścił zwierzątko w taki sposób, by zakrywało brzemienność modelki (nosiła ona syna Ludwika – Cesare) jednocześnie w symboliczny sposób mówiąc o jej „błogosławionym stanie”.

Dla widzów 18+: Drama Mickiewicz Słowacki - https://youtu.be/T2Cpl4ql_ok?t=8; Słowacki vs. Mickiewicz, czyli o konflikcie, który istniał tylko w jednej głowie

Mickiewicz i Słowacki w walce o prawdę: wersja tyulko dla widzów 18+: https://youtu.be/ng6JzRlhoaQ

Podsumowanie rozdziału II: Ziemie polskie w pierwszej połowie XIX stulecia

System wiedeński na ziemiach polskich

1. Na kongresie wiedeńskim w 1815 r. dokonano nowego podziału polskich ziem. Z większości terytorium Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie, na którego tronie miał zasiadać car.
2. Polacy zamieszkujący Wielkie Księstwo Poznańskie, które znajdowało się pod zaborem pruskim, zachowali ograniczoną autonomie. Na stanowisko namiestnika królewskiego został powołany książę Antoni Radziwiłł.
3. Reforma regulacyjna, obejmująca od 1823 r. Wielkie Księstwo Poznańskie, przyczyniła się do uwłaszczenia chłopów - mogli oni odtąd nabywać ziemię. Dzięki temu rolnictwo i przetwórstwo na tym obszarze zaczęło się intensywnie rozwijać.
4. Galicja znalazła się pod kontrolą Austrii, a Wolne Miasto Kraków, zwane też Rzecząpospolitą Krakowską, zostało republiką o ograniczonej suwerenności.
5. Tereny na wschód od Królestwa Polskiego, zajęte przez Rosję w XVIII w. w wyniku rozbiorów, nosiły nazwę ziem zabranych.

Królestwo Polskie

1. Na mocy konstytucji nadanej w 1815 r. przez cara Aleksandra I Królestwo Polskie stało się monarchią konstytucyjną połączoną unią personalną z Rosją. W imieniu cara władzę w Polsce sprawował jego brat Konstanty.
2. Na rozwój gospodarczy Królestwa miał duży wpływ minister skarbu - Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, który prowadził skuteczną politykę finansową i w 1828 r. założył Bank Polski.
3. Podstawą gospodarki Królestwa było rolnictwo, które odbudowywało się po okresie wojen napoleońskich. W Królestwie Polskim utworzono trzy ośrodki przemysłowe: Okręg Łódzki. Zagłębie Dąbrowskie i Zagłębie Staropolskie.
4. Legalna grupa opozycji parlamentarnej, zwana kaliszanami. pod wodzą Wincentego i Bonawentury Niemojowskich protestowała przeciwko łamaniu przez cara konstytucji (wprowadzeniu cenzury prewencyjnej).
5. Najważniejszą tajną organizacją opozycyjną było Towarzystwo Patriotyczne, utworzone w 1821 r. przez Waleriana Łukasińskiego.

Powstanie listopadowe

1. W 1828 r. w warszawskiej szkole podchorążych Piotr Wysocki powołał tajne sprzysiężenie, które chciało wywalczyć niepodległość Polski poprzez powstanie zbrojne 29 listopada 1830 r. grupa spiskowców zaatakowali rezydencję wielkiego księcia Konstantego - Belweder co rozpoczęło powstanie listopadowe.
2. Próby porozumienia z carem Mikołajem I nie powiodły a 25 stycznia 1831 r. sejm pozbawił go tronu Królestwa Polskiego. Władzę przejął Rząd Narodowy z Adamem Jerzym Czartoryskim na czele.
3. Po początkowych sukcesach (bitwy pod Iganiami, Grochowem) powstańcy ponieśli decydującą klęskę w bitwie pod Ostrołęką (26 maja). Ponad trzy miesiące później, 8 września, skapitulowała Warszawa, a pod koniec października poddały się ostatnie ośrodki oporu.
4. Po kapitulacji powstania car unieważnił konstytucję i wprowadził w 1832 r. Statut Organiczny. Namiestnikiem władcy został Iwan Paskiewicz. Okres jego rządów nazwano "nocą paskiewiczowską“.

Wielka Emigracja i konspiracja w kraju

1. Po upadku powstania listopadowego rozpoczął się okres Wielkiej Emigracji. Z obawy przed prześladowaniami ziemie polskie opuściło ok. 8-10 tys. Polaków, wśród których byli artyści, literaci, naukowcy, politycy i wojskowi.
2. Polscy emigranci osiedli głównie we Francji, gdzie podejmowali działania mające przywrócić Polakom niepodległości. Tworzyli organizacje konspiracyjne i przygotowywali powstania narodowe, które miały wybuchnąć w znajdującym się pod zaborami kraju.
3. Do najważniejszych organizacji politycznych działających na emigracji należały: Komitet Narodowy Polski, Hotel Lambert. Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Młoda Polska i Gromady Ludu Polskiego.
4. Organizacje emigracyjne rozszerzały agitację na ziemiach polskich. Za ich sprawą w latach 30. i 40. powstały Stowarzyszenie Ludu Polskiego, Związek Narodu Polskiego. Związek Plebejuszy, Związek Ściegiennego oraz Centralizacja Poznańska.

WIOSNA LUDÓW NA ZIEMIACH POLSKICH

1. Emisariusze przybywający z emigracji próbowali stworzyć na terenie zaborów tajne organizacje mające wzniecić po-wstanie narodowe.
2. W 1846 r. powstanie miało wybuchnąć jednocześnie na terenie wszystkich zaborów. Ostatecznie wybuchło tylko zakończone klęską powstanie krakowskie. W wyniku tego Wolne Miasto Kraków wcielono do Austrii.
3. W lutym 1846 r.. inspirowani przez władze austriackie, chłopi galicyjscy z Jakubem Szelą na czele rozpoczęli rabację, podczas której dokonano rzezi polskiej szlachty.
4. W 1848 r. wystąpienia Wiosny Ludów miały burzliwy przebieg w Wielkopolsce. Powstańcy, mimo początkowych sukcesów w walce z Prusakami, ostatecznie skapitulowali.
5. Wiosna Ludów ogarnęła także Cesarstwo Austriackie, w tym Galicję. Aby zniechęcić chłopów do popierania powstańców, władze ogłosiły zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie. W Krakowie wybuchło powstanie, które szybko zostało stłumione. Do jesieni trwały wystąpienia we Lwowie.

Kultura polskiego romantyzmu

1. Choć brak państwa nie sprzyjał rozwojowi kultury narodowej, to epoka romantyczna wydała wybitnych twórców literatury, muzyki i malarstwa. Polski romantyzm narodzi się na wielokulturowych Kresach, a jego głównym ośrodkiem do powstania listopadowego było Wino.
2. Z polskim romantyzmem była związana idea mesjanizmu, według której Polska miała być Mesjaszem i poprzez swoje cierpienie zbawić inne uciemiężone narody.
3. Pomimo niekorzystnych warunków związanych z zaborami na ziemiach polskich rozwinęły się nauka, kultura i edukacja W1816 r. powołano Uniwersytet 'Warszawski i odnowiono uniwersytet w Winie. Na Wołyniu głównym ośrodkiem oświaty stało się liceum w Krzemieńcu.
4. W 1817 r. w Galicji otwarto Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie. Był to ufundowany instytut nauk i kultury, w którego skład wchodziły biblioteka i wydawnictwo. W Wielkopolsce działała zaś Bbioteka Raczyństach w Poznaniu i Biblioteka Działyńskich w Kórniku.

Chronologia wydarzeń

1815 r. – utworzenie Królestwa Polskiego
1819 r. – powstanie Wolnomularstwa Narodowego
1821 r. – utworzenie Towarzystwa Patriotycznego
1828 r. – spisek Piotra Wysockiego
29 XI 1830 r. – wybuch Powstania Listopadowego
5 grudnia 1830 – 17 stycznia 1831 r. – dyktatura gen. Chłopickiego
25 stycznia 1831 – detronizacja cara Mikołaja I
25 lutego 1831 r. – bitwa pod Grochowem
10 kwietnia 1831 r. – bitwa pod Iganiami
26 maja 1831 r. – bitwa pod Ostrołęką
1832 r. – powstanie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego
1835 r. – powstanie Gromad Ludu Polskiego
1836 r. – wydanie manifestu Towarzystwa Demokratycznego Polskiego
1844 r. – spisek księdza Piotra Ściegiennego
1846 r. – wybuch powstania krakowskiego
1846 r. – śmierć Edward Dembowskiego
1846 r. – rabacja galicyjska
1846 r. – wcielenie Rzeczypospolitej Krakowskiej do Austrii
1848 r. – powstanie wielkopolskie
11 IV 1848 r. ugoda w Jarosławcu
30 IV 1848 r. – bitwa pod Miłosławiem
1848 r. – uwłaszczenie chłopów w Galicji

Galeria postaci

Słowniczek pojęć

Przygotowując się do lekcji, sprawdzianu, itd. korzystamy m.in. z treści przygotowanych Wiesława Zdziabka, który opracował skrót najważniejszych informacji, które powinien opanować uczeń w ramach zajęć z historii (zob.: https://www.e-historia.com.pl/35-liceum-i-technikum-po-gimnazjum/notatki-z-historii-zakres-podstawowy/). Materiały te wykorzystano, w celach edukacyjnych, przygotowując niniejszą stronę. Część skryptów i treści zamieszczono powyżej w formie adaptacji, część na prawach cytatu (wówczas oznaczone cudzysłowem lub apostrofem wg schematu: 'treść'), ich autorem jest pan Wiesław Zdziabek, któremu serdecznie dziękujemy za udostępnienie ich on-line. Na stronie zamieszczono także fragmenty podręcznika Wydawnictwa Nowa Era oraz inne treści znalezione w zasobach Internetu. W przypadku gdyby powyższe publikacje naruszały prawa autorskie i własnościowe osób i instytucji prosimy o kontakt z autorem bloga.

NASZO DZIEDZINA - WIELKA HISTORIA W MAŁYM MIASTECZKU

Search This Blog

Projekty w których biorą udział uczniowie naszego Liceum: