Europa i świat w drugiej połowie XIX wieku

• Spis artykułów
• 3. 1. OD WOJNY KRYMSKIEJ DO ZJEDNOCZENIA WŁOCH
• 3. 2. ZJEDNOCZENIE NIEMIEC
• 3. 3. STANY ZJEDNOCZONE W XIX WIEKU
• 3. 4. KOLONIALIZM W XIX WIEKU
• 3. 5. POSTĘP NAUKOWY I TECHNICZNY
• 3. 6. NOWE IDEOLOGIE I RUCHY SPOŁECZNE
• 3. 7. EPOKA POZYTYWIZMU

Zob. Źródła: II poł. XIX wieku: Śląski feminizm itp. i Marks i Engels o Polsce

https://koperlo.blogspot.com/2023/04/slaski-feminizm-itp-kobiety-w-walce-o.html

'3. 1. Europo bez wojen jest nudno!

(Nieudany) gambit imperiów. Europa w czerwonych liniach i krzyżach. 

Nowe wielkie wojny Europy - "Nowoczesność" połowy XIX w.
Od wojny krymskiej do zjednoczenia Włoch

d

 

Anna Bańkowska, Alfred Tennyson, Szarża Lekkiej Brygady, Czytelnia, nowynapis.eu, 2021 https://nowynapis.eu/czytelnia/artykul/szarza-lekkiej-brygady-0; genialny opis: https://joemonster.org/art/43283/Szarza_lekkiej_brygady_historia_legendarnego_juz_ataku_brytyjskiej_kawalerii 

 https://youtu.be/kLi6LjibkXk

1. Wojna krymska (1853-1856)
a. polityka Rosji w basenie Morza Czarnego
– dążenie do likwidacji państwa tureckiego (Imperium Osmańskiego)
– wspieranie dążeń niepodległościowych państw bałkańskich
– wykorzystanie idei panslawizmu
b. bezpośrednią przyczyną wojny było żądanie Mikołaja I prawa do opieki nad chrześcijańskimi miejscami kultu w Palestynie
c. przebieg działań wojennych
– Turcja otrzymała pomoc ze strony Wielkiej Brytanii i Francji
– oblężenie i zdobycie przez wojska koalicji antyrosyjskiej leżącej na Krymie twierdzy Sewastopol  – 1855 r.
c. po śmierci Mikołaja I na tronie carskim zasiadł Aleksander II
d. wojnę krymską zakończył pokój zawarty w Paryżu – 1856 r.
– Mrze Czarne zostało uznane zdemilitaryzowane
– Serbia, Mołdawia i Wołoszczyzna uzyskały szeroką autonomię 
 
2. Sytuacja polityczna na Półwyspie Apenińskim
a. na Półwyspie Apenińskim istniało wiele drobnych państw
b. Wenecja i Lombardia były uzależnione od Cesarstwa Austrii
c. duże wpływy risorgimento – ruchu, który dążył do zjednoczenia Włoch
c. ośrodkiem zjednoczeniowym Włoch stało się Królestwo Sardynii (Piemont)
– w Piemoncie panował  Wiktor Emanuel II
– premierem rządu był gorący zwolennik zjednoczenia Włoch hrabia Camillo Cavour
2. Wojna z Austrią
a. sojusz Francji z Piemontem – Napoleona III z Wiktorem Emanuelem II
b. wojna z Austrią – 1859 r.
– bitwy pod Magentą i Solferino – 1859 r.
– Królestwo Sardynii zostało powiększone o Lombardię

3. Powstanie Królestwa Włoch
a. rewolucja w Królestwie Obojga Sycylii
b. lądowanie „tysiąca czerwonych koszul” Giuseppe Garibaldiego  na Sycylii – 1860 r.
c. ogłoszenie przez ogólnowłoski parlament powstania Królestwa Włoch – marzec 1861 r.
– królem Włoch Wiktor Emanuel II królem Włoch – 17 III 1861 r.
– pierwszym premierem został Camillo Cavour
d. podczas wojny prusko-austriackiej do Włoch przyłączono Wenecję – 1866 r.
e. podczas wojny prusko-francuskiej do Włoch włączono Rzym – 1870 r.
– Rzym został stolicą Włoch
– papież Pius IX  ogłosił się „więźniem Watykanu”

   

Wojna krymska

• była to dziewiąta wojna rosyjsko-turecka
• starcie Rosji i Trucji, przy udziale Wielkiej Brytanii i Francji, 
• zakończyła się więc przegraną Rosji. 
• 
  
• Działania wojenne w rejonie Morza Czarnego w roku 1854 skończyły się ciężkimi stratami m.in. dla Brytyjczycy
• Żniwo zbierały epidemie i trudne warunki atmosferyczne
• Brytyjczycy nie byli przygotowani na zimię. Załamał się system zaopatrzenia. W skutek sztormów zatonęły okręty wiozące zimową odzież itp. 
• Na linii frontu i w szpitalach polowych warunki były tragiczne, o czym informowali brytyjscy korespondenci prasowi. Zdecydowana reakcja opinii publicznej spowodowała reformy i początek modernizacji armii brytyjskiej.
• główny ciężar walki w 1855 spadł na Francuzów i Sardyńczyków
• Do historii przeszły, stając się symbolami wojny:
• szarża lekkiej brygady kawalerii brytyjskiej na stanowiska rosyjskiej artylerii podczas bitwy pod Bałakławą. Symbol odwagi i głupoty jednocześnie.
• Późniejsza legenda mówiła o niemal kompletnym zniszczeniu lekkiej brygady; 
• • wiersz Tennysona "Szarża lekkiej brygady", który rozsławił tę bitwę, mówił o stu ocalonych z ogółem 600 uczestników szarży. W rzeczywistości straty (zabitych, rannych i wziętych do niewoli) sięgały połowy żołnierzy lekkiej brygady.
  • Francuski oficer: "To wspaniałe, ale to nie jest wojna. To szaleństwo".
  • lord Cardigan, który prowadził szarżę powitał wracających swoich ludzi tak: "To był czysty idiotyzm, chłopcy, ale nie ja go wymyśliłem".
  • podczas odwrotu został wzięty do niewoli przez Kozaków i przeżył tylko dzięki wstawiennictwu któregoś z Radziwiłłów w armii rosyjskiej, a potem uciekł w zamieszaniu)
• Innym stała się "cieńka czerwona linia":
• Cienka czerwona linia (ang. the thin red line) – dwuszereg utworzony podczas bitwy pod Bałakławą przez Pułk Górali Szkockich (93 Sutherland Highlanders Regiment), który odparł szarżę rosyjskiej kawalerii, ratując główny brytyjski obóz na Krymie. Wyrażenie to stało się później metaforycznym określeniem całej brytyjskiej armii.
• Relacja z bitwy autorstwa Williama Russella została opublikowana ponad 2 tygodnie później na łamach „The Times” z 14 listopada. Russell opisał w niej Szkotów jako „cienką czerwoną wstęgę” (ang. the thin red streak), co z czasem przekształcono w  „cienką czerwona linię” (the thin red line)
• sformułowanie to z czasem stało się utożsamiane z całą brytyjską armią, jako metafora roli stosunkowo niewielkiej armii, która chroniła granice rozległego brytyjskiego imperium przed licznymi wrogami.
• W trakcie wojny krymskiej zmarł Mikołaj I, a tron po nim przejął jego syn Aleksander II (panujący w latach 1855–1881).
• głównym celem ataku był Sewastopol 
• tam znajdowało się dowództwo rosyjskiej Floty Czarnomorskiej
• jego oblężenie, połączone z ciężkimi bombardowaniami, trwało przez 11 miesięcy, do września 1855. 
• Rosjanie bezskutecznie próbowali przebijać się do oblężonego garnizonu. 

• Upokarzający dla Rosji był zwłaszcza zakaz posiadania floty wojennej i budowy twierdz przybrzeżnych nad Morzem Czarnym. 
• Wojna wykazała zacofanie techniczne i gospodarcze Rosji, głównie w rozwoju szlaków komunikacyjnych i budowie okrętów, korupcję i niedowład w zaopatrzeniu wojsk oraz nieudolność dowódców. 
• Np. z braku połączenia kolejowego zaopatrzenie na front krymski dowożone było przez bezdroża Ukrainy wozami zaprzężonymi w woły. 
• Innym przykładem dysproporcji możliwości technicznych był zasięg broni obu stron. 
• Karabiny wojsk inwazyjnych miały zasięg do 1200 metrów,
• podczas gdy karabiny rosyjskie 300 metrów.
• Wojna krymska, mimo że toczona w połowie XIX wieku, posiadała szereg cech wojen dwudziestowiecznych, szczególnie I wojny światowej. 
• Większa część działań wojennych miała charakter wojny pozycyjnej, toczonej w okopach wokół Sewastopola. 
• Była ona też jednym z pierwszych konfliktów:
• relacjonowanych na bieżąco na łamach prasy
• uwiecznionych na fotografiach, wykorzystując niedawno wynalezioną fotografię.
• Wojna ta była katalizatorem, który przyspieszył wiele przemian dokonujących się w XIX wieku. 
• Wielka Brytania zaczęła wprowadzać metody przemysłowe do produkcji broni osobistej. Wkrótce jej śladem podążyły inne kraje europejskie. 
• Innym następstwem było nowoczesne pielęgniarstwo (Florence Nightingale)
• Wynik wojny skłonił również władze Rosji do pewnej refleksji, 
• czego efektem było zniesienie poddaństwa na terenie Imperium Rosyjskiego w 1861. 
• 
  
• Wojna utwierdziła również światową supremację Wielkiej Brytanii – zdolnej do pokonania potężnego Imperium Rosyjskiego – w ramach Pax Britannica
• Wtedy po raz pierwszy wykorzystano:
• kolej
• telegraf
• "live" mediów / korespondentów wojnennych (William Howard Russell, The Times)
• media wywołały, naciski opini publicznej na rząd
• Polacy w wojnie krymskiej
• Polacy chcieli wykorzystać wojnę do odzyskania niepodległości. 
• Za zgodą sułtana próbowali budować wojsko polskie na terenie Turcji (Adam Mickiewicz). 
• powstały polskie oddziały w ramach armii tureckiej: 
• Michał Czajkowski (Sadyk Pasza) utworzył oddziały kozaków osmańskich, 
• Władysław Zamoyski polską Dywizję Kozaków Sułtańskich, gdzie zgłosiła się do służby jako podlekarz kobieta - Józefa Rostkowska.

 

Jak doszło do tego, że nieco ponad 150 lat temu szwajcarski biznesmen Henri Dunant podrużując przez Italię w drodze na spotkanie biznesowe nieoczekiwanie zaczął ratować Twojego dziadka i tysiące rannych, co kosztowało go bankructwo, ale przyniosło mu jednocześnie pierwszą nagrodę Nobla (1900)?

      

1: za:  https://youtu.be/0pKWPZr-MfA?t=1127; 2. Napoleon III pod Solferino (obraz J. Meissonier); 3. Bitwa pod Solferino (Carlo Bossoli, Museo di Risorgimento, Paryż); Cesarstwo Austriackie 1816-1867; 3. mapy: Wikipedia ; 4. Żołnierze tureccy, jedna z pierwszych w historii fotografii wojennych (1854) ;                 10. Zdj. Paweł Oszelda, lekarz wojskowy, rewolucjonista z 1848 roku, uczestnik bitwy pod Solferino; 

obraz na pocz. tematu: za: https://www.chathamhouse.org/publications/the-world-today/2022-02/review-updating-red-cross-model

• Koniec mitu Cesarstwa i wielkiej Austrii. czy. 1: Solferino 1859 
• W połowie 1859 roku ok. 100 tys. Francuzów i 50 tys. Piemontczyków wspartych 400 działami powstrzymało pochód 120 tys. Austriaków z 480 działami. 
• Po porażce pod Magentą armia austriacka wycofała się do swoich twierdz, gdzie osobiste dowództwo objął cesarz Franciszek Józef.
• His experience led to the formation of the International Red Cross and Red Crescent movements, for which he would later receive the first Nobel Peace Prize. 
• Bitwa 
• największa bitwa od czassu Waterloo
• Po obu stronach walczyło około 150 tys. żołnierzy.
• ostatnie starcie w Wuropie, w którym dowodzili osobiście władcy poszczególnych państw
• 24 czerwca 1859 roku 
• obie armie nieświadomo swojego położenia wdały się w chaotyczne ataki
• W decydującym momencie bitwy Napoleon postanowił uderzyć na linie nieprzyjaciela pod Solferino. 
• Wioska została zasypana ogniem artylerii francuskiej, a w chwilę później do ataku ruszyła piechota. 
• Po zaciętych bojach Solferino zdobyte zostało o godzinie 14.00
• Francuzi rozpoczęli wbijanie klina pomiędzy linie austriackie. 
• Późnym popołudniem na prawym skrzydle bronił się jeszcze Benedek, jednak na pozostałych odcinkach trwała już tylko masakra spychanych Austriaków. 
• Bitwa była wygrana przez Francuzów, jednak gwałtowna burza uniemożliwiła wykorzystanie zwycięstwa.
• Skutki bitwy
• 12 godzin zaciętych walk kończy wielka burza
• Austria przegrała, ostatecznie tracąc wpływ na rozwój wypadków w Italii. 
• wedle pokoju (Villafranca) traciła Lombardię
• w posiadaniu Habsburgów pozostała Wenecja.
• bitwa pociągnęła za sobą blisko 30 tysięcy ofiar, 
• ponad 20 tysięcy było rannych 
• byli pozbawieni opieki. 
• Rannymi nikt się nie zajmował,  dogorywali w strasznych warunkach. 
• Świadkiem tego był Henry Dunant, który znalazł się przypadkiem w tej okolicy.
• szwajcarskiego przedsiębiorcę i filantropa, 
• zaczął spontanicznie pomagać rannym. 
• Obok ciał zabitych, których nikt nie zbierał z pola walki, umierało w męczarniach tysiące rannych żołnierzy. Niewielkie i źle zorganizowane wojskowe służby medyczne były bezradne wobec ogromu nieszczęścia. 
• Dunant, mimo braku przygotowania medycznego, starał się pomóc rannym i umierającym. 
• W pobliskim kościele w Castiglione zorganizował prymitywny szpital, opatrywał rannych, dostarczał im wodę do picia, zapisywał ostatnie życzenia umierających. 
• Namówił do pomocy kilka miejscowych kobiet, które – choć z oporami – dały się przekonać, że ranni żołnierze cierpią tak samo, niezależnie od narodowości. 
• Tu powstało hasło Tutti fratelli – wszyscy jesteśmy braćmi. 
• przy udzielaniu pomocy nie brano pod uwagę narodowość ofiar.
• Swoje doświadczenie Dunant opisał w książce „Wspomnienie Solferino”, która wstrząsnęła ówczesnymi elitami – 
• ale zaczął także myśleć o instytucjonalnych rozwiązaniach na przyszłość i przekonywać osoby wpływowe o konieczności pomocy humanitarnej dla ofiar wojny, niezależnie od narodowości, rasy, religii.
• Jego zabiegi sprawiły, że powołano w Genewie najpierw Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym, a potem Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. 
• Ukoronowaniem był rok 1864, kiedy 16 państw podpisało tzw. konwencję genewską. 
• Do chwili obecnej konwencja miała wiele odsłon: dziś mówi się nie o jednej, ale kilku konwencjach, 
• były „uzupełniane” i w roku 1906, i w 1929 i już po drugiej wojnie – w roku 1949. 
• Naruszenie konwencji zaliczane jest do zbrodni wojennych.
• 
  
• W 2019 roku W 160. rocznicę bitwy, 10 tysięcy wolontariuszy Czerwonego Krzyża z całego świata spotkało się znów w Solferino, aby przypomnieć o narodzinach idei Czerwonego Krzyża i jej Założycielu.
• na podstawie: http://pck.malopolska.pl/solferino-tam-gdzie-zrodla-czerwonego-krzyza/

d

Wojna A-VF  dzień po dniu: https://www.youtube.com/watch?v=A8n1C06FbXQ&ab_channel=Fahoodie1852

Fragment powieści "Czarna Julka" Gustawa Morcinka -  https://youtu.be/Y8R-7kPXEqY?t=70

Zadanie

• Ćwiczenie: Nasi dziadkowie pod Radeckim i Solferino  
• wiedząc, że
• mieszkańcy Śląska Austriackiego stanowili ok. 1,5 % (dokładnie: 1,484%) populacji Austrii; 
• mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego stanowili ok. 1% ludności Austrii;, 
• a cieszyńscy Polacy niespełna 0,5 % (dokładnie 0,456 %); tj. połowę z pierwszej liczby lub 1/3 z drugiej populacji Austrii; ; 
• a Bryniocy stanowili 10% polskiej populacji Śląska Cieszyńskiego 
• Rozwiąż zadanie: Zakładając, że podobnie było pół wieku wcześniej (ok. 1859 roku) oblicz:
• A: ilu austryjackich a ile cieszyńskich Ślązaków wzięło udział w bitwie pod Solferino (na ogólną liczbę 150 tys. uczestników), 
• B: ile cieszyńskich Polaków zginęło, zaginęło lub zostało rannych (zakładając, że całość strat to ponad 22 tys. osób)
• C: ilu z nich było Brenniakami?
• Jaki jest wynik*?
• A1) A2)
• B)
• C)
• 
  

• źródła danych:
• Według spisu ludności z 1910 r. Cieszyński Śląsk liczył niespełna 434 tys. mieszkańców, Austriacki Śląsk ok. 750 tys., z czego co trzeci po polsku (niespełna 250 tys.); Podczas gdy Państwo Austryjackie liczyło ok. 51 mln. obywateli.
• Austria posiadała ok. 1851 roku - ok. 36 milionów mieszkańców (ok. 700 tys. kilometrów powierzchni), 
• a nasz region Śląsk Cieszyński (obszar ok. 2 280 km²) posiadał ludności polskojęzycznej (obok podano liczbę ludności Śląska Cieszyńskiego -B; Śląska Austriackiego - C (i Śląska Opawskiego: D):
• 1851: A: 139 tys. (31,52% SA); C: 438 tys.; 
• 1910: 234 tys. (55% ŚlC); B: 434 tys. C: 757 tys na SA (D - SO: 323 tys. czyli 43% całości SA) 

• podpowiedz:
• niemal co 100 obywatel Austrii mieszkał na Śląsku Austryjackim, 
• a co 200 mieszkaniec Austrii był cieszyńskim Polakiem
• a co 10 polskojęzyczny Ślązak mieszkał w Brennej (2,5 tys. na 259 tys. osób :)
• * realnie było to mniej (dlaczego?), o ok. 30 % (?):
• o ok. 10 % mniej, bo statystyki zabużyło oderwanie się ok. 3 miliony Włochów)
• o ok. 25 % część wojsk z dalekiej północy nie wzięła udziału w walkach 
• zakłądając, że łącznie armia austriacka liczyła wówczas ok. 200 tys. żołnierzy (?), wynika że 1/4, tj. 25 % zzabespieczała granice na wschodzie i północy

 

• Od 1 minuty: https://youtu.be/RmtHN8KUblQ?t=59 ; 
• od 0-3 min https://youtu.be/xMr2uFe6Lto?t=168
• Dobra animacja 3 minuty o Dunant po angielsku: https://youtu.be/oIwB-Y6FUjY?t=105

dd

3. 2. '[6]66: Narodziny pierońskiego podciepka, bestii która przyniesie zagłądę Europie... (*3?)

4 min: Stare i nowe czasy; jest rok 1864. Gdy jedni żyją czasami Napoleona, inni rozważają już o Marksie: https://youtu.be/t9DYU7UWpDc?t=5

Źródło: "1864" Miniserial z 2014  - Fabuła: Kiedy Prusy i Austria wypowiadają wojnę Danii, dwóch braci zostaje wezwanych do udziału w najkrwawszej bitwie w historii Danii. 

Wyjaśnienie: Druga wojna o Szlezwik, czasami nazywana wojną duńsko-pruską lub wojną prusko-duńską, była drugim konfliktem zbrojnym XIX wieku w kwestii Szlezwika-Holsztynu. Wojna rozpoczęła się 1 lutego 1864 r., kiedy wojska pruskie i austriackie przekroczyły granicę z duńskim lennem Szlezwik.

Nowoczesna wojna Prusko-duńska: https://youtu.be/lk7GyNhE2Aw?t=48

• Zjednoczenie Niemiec
• Dominacja zdobyta przez "pruskiego nauczyciela", „żelazo i krew” (cudzą). 
• Zwycięstwo pod Sadową odniósł pruski nauczyciel - nauczyciel Oskar Pesche
• 
  
• Złotousty, żelazny Kanclerz:
• "Nawet król nie ma prawa podporządkowywać interesów stanu swoim osobistym sympatiom i antypatiom".
• "Na Boga, żadnych sentymentalnych przymierzy, w których jedyną nagrodą za nasze poświęcenie jest świadomość spełnienia dobrego uczynku".
• "Nie pójdziemy do Canossy".
• "Nigdy nie uległem złudzeniu, że katolicyzm jest reformowalny"
• "Krwią i żelazem". [Durch] Blut und Eisen. (niem.) / Źródło: przemówienie na posiedzeniu Komisji Budżetowej Izby Deputowanych IX 1862,
• "Bijcie Polaków, ażeby aż o życiu zwątpili. Mam wielką litość dla ich położenia, ale jeżeli chcemy istnieć, to nie pozostaje nam nic innego, jak ich wytępić". / Źródło: z listu do siostry, III 1861;
• https://pl.wikiquote.org/wiki/Otto_von_Bismarck

• W pamięci naszych dziadków
• "Ataka pod Królewskim Grodem. Königgrätz" [Sadową]
• "Opowiadał stryj mój Jerzy [Pszczółka, z Iskrzyczyna?], który służył u kirasejerów i sam brał udział w walace [...] co następuje: 
• Ledwośmy parę skoków zrobili, tu już ich połowę leżało na ziemi, a drudzy sami od siebie zrobili: „Kehrt Euch,“ [Zawracać] a uciekali ku rzece Łabie, tj. Elbe, bo Prusi bili jakgdyby grad padał nic inaczej. 
• Nasze wojsko, jakiego gatunku tam było uciekało ku rzece, rzucało karabiny i tanistry ze siebie, a rzucało się w wodę, który umiał trochę pływać to był dobry, a tych co nie umieli, woda niosła dalej, najwięcej ich się potopiło. Był tam most, na który się tam wozów i wojska uciekającego nagarnęło, iż poręcze zostały połamane i spadły do wody, wozy spadały do wody, tak, że rzeka Łaba płynęła czerwona, jak krew.
• Kiedy stryj (który miał wielkiego czarnego konia) się wydostał z wody na brzeg, obejrzał się za siebie, a tu Jäger jeden się trzymie ogona jego konia i poznaje stryja i woła na niego: 
• Ratuj braciszku, bo gdyby nie ty tobym tu był został! 
• Ten Jäger to był Smelik niejaki z okolicy Skoczowa, on świniami handlował. Kiedy się razu jednego po wojnie zeszli w gospodzie, to tę historyę opowiadali, com jako szkolnik bardzo rad posłuchał. 
• Kiedyśmy we szkole  [...] mieli geografię, mapa była wyciągnięta na tablicy, to nam nauczyciel ukazował tę twierdzę, Festung Königgrätz, i to same opowiadał co ci żołnierze co brali udział w tej walce opowiadali".

'1. Koncepcje zjednoczenia Niemiec
a. wielkoniemiecka – pod przewodnictwem Austrii w oparciu o Związek Niemiecki
b. małoniemiecka – pod przewodnictwem Prus w oparciu o Niemiecki Związek Celny
co daje przewagę Prusom: genialna trójca?: silny przywódca - Wilhelm I, przebiegły polityk - Bismarck, wytrawny strateg - von Moltke

– w 1861 r. królem Prus został Wilhelm I Hohenzollern (zastąpił chorego psychicznie brata),
– premierem rządu pruskiego i głównym inicjatorem akcji zjednoczeniowej był Otto von Bismarck
– podstawy potęgi militarnej Prus zbudował Helmuth von Moltke
2. Wojna Prus i Austrii z Danią o Szlezwik i Holsztyn – 1864 r. 
3. Wojna prusko-austriacka –1866 r.
a. celem wojny z Austrią było wykluczenie jej jako konkurencyjnego ośrodka zjednoczeniowego Niemiec
b. zwycięstwo wojsk pruskich w bitwie pod Sadową – 1866 r.
c. skutki wojny
– rezygnacja Austrii z przywództwa – rozwiązanie Związku Niemieckiego
– Austria oddała Włochom Wenecję
d. utworzenie przez Prusy Związku Północnoniemieckiego  – 1866 r.'

s

 

Od 02:00 do 5 min: https://youtu.be/WBhEdXEH7e8?t=116 ; 1 minuta: rekonsrukcja bitwy: https://youtu.be/tfz3WlSwFuU

s

wojna trwałą 7 tygodni

decydującym starciem była bitwa pod Sadową – 3 lipca 1866,

Do bitwy doszło między wsią Sadowa a fortecą Königgrätz (obecnie Hradec Králové).

przebieg:

• Bitwę rozpoczęło natarcie z zachodu, przez nurt Bystrzycy (dopływ Łaby), dwóch z trzech armii pruskich z 1 Armii i Armii Łaby - około 140 tys. żołnierzy
• pruska 2 Armia (ok. 115 tys. żołnierzy), maszerująca z północy, miała znaczne opóźnienie 
• przez większość czasu austriacka Armia Północna (ok. 260 tys. żołnierzy) posiadała znaczną przewagę liczebną nad pruską 1 Armią i Armią Łaby. 
• Dodatkowym atutem Austriaków było wsparcie artyleryjskie, które zadawało Prusakom ciężkie straty. 
• austryjacy nie wykorzystali swej przewagi liczebnej. Większość armii stała bezczynnie, tymczasem z północy nadciągnęła pruska 2 Armia i uderzyła w odsłoniętą flankę. Na południu dokonało się także obejście lewej flanki Austriaków.
aa

• Bitwa - podsumowanie
• Austriacy ponieśli dotkliwą klęskę i znaczne straty 
• wyczerpani po bitwie Prusacy nie byli w stanie ścigać przeciwnika.
• jedną z przyczyn sukcesu Prus były: nowoczesne karabiny odtylcowe Dreyse M1849. 
• Dzięki tej broni żołnierz pruski strzelał cztery razy szybciej niż przeciwnik
• Prusak mógł załadować swój karabin leżąc, podczas gdy Austriak mający broń ładowaną od przodu przez lufę musiał wstać lub uklęknąć, stając się sam łatwym celem.
• Bitwa miała wielkie znaczenie. Dzięki niej Bismarck nie miał problemu z objęciem urzędu kanclerza w zjednoczonych przez siebie Niemczech.
• Duża część żołnierzy poległych w bitwie po obu stronach była narodowości polskiej. 
• Fakt ten zauważył Alois Jirásek w opowiadaniu „Poranek po bitwie”. 
• Cyprian Kamil Norwid w liście do Józefa Bogdana Zaleskiego napisał: 
• Pod Sadową głównie wygrali Polacy (hułany poznańskie), bijąc się i mordując z Polakami (hułany galicyjskie)[2].
• w bitwie (i całej kampanii uczestniczyły m.in. Galicyjskie pułki piechoty i jazdy (walczyły w ramach Armii Północnej jako Korpusy I, II, VI, VIII, i X). 
• Bezpośrednim skutkiem bitwy był podpisany pokój w Pradze zawarty w tym samym roku.
• elity Pruskie chciał upokorzyć wrogów, zabierając Habsburgom Austrię i Czechy, 
• Bismarck nie chciał jednak osłabiać Habsburgów, 
• wolał uczynić z ich osłabionego państwa wygodnego sojusznika Prus. 
• Zdanie kanclerza podzielał następca tronu kronprinz Fryderyk I Wilhelm dał się w końcu przekonać.

https://www.youtube.com/watch?v=KbpYshcirDU&ab_channel=Fahoodie1852

4. "Wojna francusko-pruska – 1870-1871 r.
a. cesarz francuski Napoleon III był przeciwnikiem zjednoczenia Niemiec
b. prowokacja francuska – tzw. depesza emska
c. przebieg wojny prusko-francuskiej – 1870 r.
– oblężenie przez wojska pruskie twierdzy Metz
– klęska wojsk francuskich w bitwie pod Sedanem (Napoleon III dostał się do niewoli) – 1870 r. 
d. po detronizacji Napoleona III władzę we Francji objął rząd Louisa Thiersa
e. kapitulacja Francji – pokój we Frankfurcie nad Menem – 10 V 1871 r.
–  przyłączenie do Prus Alzację i Lotaryngię
– narzucenie Francji wysokiej kontrybucji
– uznanie przez Francję zjednoczenia Niemiec
 
4. Klęska Francji spowodowała wybuch rewolucji w Paryżu 17/18 III 1871 r.
a. powstanie Komuny Paryskiej
b. rewolucja została krwawo stłumiona przez wojska rządowe
c. udział Polaków –  np. Jarosław Dąbrowski

5. Powstanie Cesarstwa Niemieckiego
a. ogłoszenie powstania Cesarstwa Niemieckiego  w Sali Lustrzanej w Wersalu – 18 I 1871 r.
b. ustrój polityczny Drugiej Rzeszy
– ustrój konstytucyjny – konstytucja z 16 IV 1871 r.
– Cesarstwo Niemieckie było federacją 22 monarchii i 3 wolnych miast posiadających autonomię
– władzą ustawodawczą był Reichstag – Sejm Rzeszy wybierany w wyborach powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich
– na czele państwa stał cesarz – cesarzem był  król pruski – pierwszym został Wilhelm I
– na czele rządu stał kanclerz – pierwszym kanclerzem został  Otto von Bismarck"

Cieszyniacy przypominali o sytuacji z 1866 roku, kiedy w czasie wojny niemiecko-austriackiej biskup wrocławski w pruskiej części diecezji kazał wznosić modły za Niemców, a w austriackiej za Austriaków (GC. 1897, nr 44, 46).

Jak głupota austryjackich oficerów zdecydowała o losach świata!?
"Oto na Węgrach we Fünfkirchen mieszkał jeden ślosarz, nazywał się Wenzel (Wencel),

ten wynalazł nowy karabin, który się ładował z tyłu, nie z wierzchu z lufy, to był „Hinterlader“, z tego wystrzelano piec razy niż ze starego karabina raz. Ten stary karabin był na kapsle i nazywał się „Perkusionsgewehr“. Z tem to nowowynalezionym karabinem udał się Wenzel do Wiednia na ministerstwo wojny, z tą nadzieją, iż nato patent dostanie; ale ministrowie obejrzeli karabin i powiedzieli mu, że we Wiedniu też jest dość mądrych ludzi. Tak Wenzel przyszedł do domu z kwaśną miną. (...) Wenzel usłuchał namowy starego doświadczonego żołnierza i postanowił udać się do Berlina. (...) stanął przed pruskiego ministerstwa wojny w Berlinie gmachem. (....) aby tego pana zaprowadził tam a tam do kancelaryi. (...) Za kilka minut rozeszła się ta wieść po całem gmachu ministerstwa wojny; wszyscy pisarze porzuciwszy pióra w swoim biurze, pędzeni ciekawością, bieżeli oglądać, co to ten Węgier przyniósł. Teraz chcieli widzieć strzelać z tego karabina, (...) Tu znów wszyscy panowie biorą kabaty na ramiona, zamykają biura i bieżą z nim na strzelnicę. Jakie zdziwienie, kiedy Wenzel otworzył karabina Verschluss, włożył patronę i paff! 'Patrona na otworzenie znów Verschlussa wyskoczy z lufy na ziem, Wenzel wkłada drugą, zawipra Verschluss i paff po drugi raz, to powtorzył pięć razy. Był to wielki postęp, a ministerstwo wciąż się na Wenzla oglądało i po ramieniu go klepiąc, pytało się, czemu nie szedł do Wiednia z tem? On powiedział, że był we Wiedniu, a że mu tam powiedzieli: (...) [jak wyżej]

Na to śmiali się ministrowie i potakiwali głowami, a ten wyższy, jak Wenzel mówił, przystąpił ku niemu i powiedział tak: Widzę, panie Wenzel, żeście wielki postęp zrobił, pańskie imię będą kroniki opisywały! My Wam damy więcej jak patent, przyjdźcie do nas, dostaniecie dobry zarobek a tę flintę naturalnie sobie potrzymamy. Tak się Wenzel prze-siedlił do Berlina i umarł tam jako milioner w roku 1920, mając lat 85. 

Prusacy jeszcze na ten wynalazku poprawili coś, i przerobili u całej armie karabiny na tak zwane „Ziindnadelgewehr“, które w roku 1866 pod Grodem Królewskim wejnę rozśtrzygły na korzyść Prus, a poseł papieski w Rzymie jak usłyszał, że Austrya przegrała, to powiedział: „II mondo casca“, (toć koniec świata). Tak kamień, który wiedeńczycy odrzucili, stał się w Prusach kamieniem węgielnym, ci go chemicznie zbadali i uznali, że coś jest wart."

3/8 1866: Rekonstrukcja: https://www.ceskatelevize.cz/porady/13643067002-k-pocte-zbran/420235100221004/

od 5:30 jak się ładuje karabin; od 14:30 walka w lesie

„U Královýho Hradce létaly tam koule prudce z kanónů a flintiček do ubohých lidiček,“ zpívalo se v Čechách po bitvě u Sadové. Co krvavému rakousko-pruskému střetu předcházelo?

 

Fot. za: 

https://youtu.be/xb3gLw2ENXM ; 

 

Lajos Kossuth w towarzystwie polskich generałów, Józefa Bema i Henryka Dembińskiego

Polacy bohatermi Francji i Rewolucji:

• 
  
• '„Macie rodaka, którego zdolności przynoszą zaszczyt waszemu narodowi. To Dąbrowski. Przeczytałem jego pracę o ostatniej wojnie i doprawdy to najlepsza, nie ma wątpliwości, praca o tej kampanii" – mówił polskim posłom do pruskiego parlamentu wyraźnie podekscytowany generał Helmuth von Moltke, szef sztabu armii Prus. 
• „Najlepsza praca", o której wspominał, to „Rys krytyczny wojny we Włoszech i Niemczech" napisany przez Jarosława Dąbrowskiego, polskiego konspiratora niepodległościowego, byłego carskiego oficera i zarazem byłego więźnia caratu. 
• Moltke nie zdawał sobie sprawy, że nieco ponad rok później Dąbrowski będzie walczył przeciwko niemu pod Paryżem.
• Gdy 18 stycznia 1871 r. w Sali Zwierciadlanej pałacu w Wersalu zgromadziło się kilkudziesięciu niemieckich monarchów, pruski premier Bismarck i kwiat generalicji, by proklamować II Rzeszę, to po drugiej stronie frontu Dąbrowski zbierał oddziały Gwardii Narodowej, by wykonać uderzenie mające na celu błyskawiczne zakończenie wojny. 
• Wszystko było dogadane z polskimi konspiratorami służącymi w pułkach z Wielkopolski, które stały na drodze do Wersalu. 
• Uderzenie ruszyło, ale następnego dnia zostało nagle wstrzymane 4 km od pałacu wersalskiego. 
• Szansę na wzięcie do niewoli niemieckiego dowództwa pogrzebał gen. Louis-Jules Trochu, przywódca francuskiego Rządu Obrony Narodowej. 
• 10 dni później Paryż kapitulował przed Niemcami, a w marcu pogrążył się w rewolucji. Lud zbuntował się przeciwko kapitulanckiej postawie władz Francji. Na ratuszu wywieszono czerwony sztandar – od czasów średniowiecza będący symbolem miasta pogrążonego w zamieszkach. 
• Władzę w mieście objęła „komuna" (francuskie słowo „commune" znaczy „gmina", można więc napisać, że zbuntowała się wówczas „gmina paryska"). 
• Panami stolicy stały się de facto grupki skłóconych ze sobą rewolucjonistów: różnej maści socjalistów, anarchistów i marksistów. 
• Jarosław Dąbrowski został naczelnym dowódcą wojsk Komuny Paryskiej i stale musiał walczyć z politycznym kierownictwem rewolucji, który nieustannie sabotował mu obronę miasta.
• Gdy chciał w oddziałach rewolucyjnych zaprowadzić odrobinę dyscypliny, ciągano go na wielogodzinne przesłuchania, podczas których musiał się tłumaczyć, że nie jest reakcjonistą ani pruskim agentem. 
• W tym czasie pierwotnie antyniemiecki zryw ludu paryskiego zaczął spalać swoją energię w sianiu terroru przeciwko „burżujom" i niszczeniu zabytkowych gmachów oraz pomników. 
• Zbiory Luwru uratował przed spaleniem Polak – Florian Trawiński, minister we władzach Komuny, który musiał uciekać przed wyrokiem śmierci wydanym przez tę samą Komunę. 
• Wysadzenie w powietrze katedry Notre Dame powstrzymał zaś generał Walery Wróblewski. 
• Widok łuny nad Paryżem niezwykle cieszył niemieckich oficerów. Wielką radość wywołała u nich wiadomość o obaleniu przez komunardów kolumny upamiętniającej znienawidzonego przez Prusaków Napoleona Bonaparte. Pruskie gazety już kilka miesięcy wcześniej wieszczyły, że Paryż spłonie i porównywały miasto do biblijnego Babilonu. 
• 50 lat później Nesta Webster, brytyjska badaczka dziejów tajnych stowarzyszeń i ruchów wywrotowych, postawiła tezę, że władze Komuny Paryskiej działały na rzecz Prus, a wywołany przez nie chaos był celowy. Rewolucja miała być sterowana z Berlina, podobnie jak w 1917 r. bolszewicki przewrót w Rosji.'
• Źródło: Maciej Kietliński, Karol Marks – pruski agent

• "W 1866 roku wojska pruskie faktycznie zajęły Skoczów, który w tamtym czasie znajdował się na terenie austriackiej prowincji Śląsk. Było to w trakcie wojny prusko-austriackiej, a zajęcie Skoczowa było jednym z elementów działań wojskowych mających na celu zdobycie kontroli nad terenami należącymi do Austrii. Wojska pruskie zajęły miasto 4 lipca 1866 roku (na pewno?), a następnie dokonały dewastacji i grabieży (serio?). Po zakończeniu wojny Skoczów stał się częścią Królestwa Prus (Co???)."
• (...)
• "7. Dzień wybuchu ucieczki.
• Ponieważ jeszcze nie miałem całych pięć lat, tak nie mogę dnia tego oznaczyć, w którym się to stało, ale pamiętam dobrze tę chwilę i czas jaki był. Teraz będę po naszemu pisać.
• Kole dziesiątej godziny dopołednia chodzę se po naszej zogrodzie, słoneczko świeciło pieknie, a nasze małe kohótki śpiewały (...) Kole połednia już było na Dziesiątku w kończynie pańskiej co prawie była zakwitniono pełno krów, cieląt i jałówek, bo już od granice uciekali, jak sie tej kończyny najadły to polegały sobie w ni. Nie zapomnię tego nigdy i stawia sie mi to na oczy jeszcze dzi sio.
• Dziesiątek, to się nazywała parcela nad naszą chałupą, należała do dworu Dębowskigo, w tych czasach do Iskrzyczyna była przydzielona gwoli przyjazdu, ta parcela miała 32 jochów, była na kopcu, tak, że tam stela widzieli na [stronę] Pruską, czy już maszerują za nimi wojocy pruscy czy ni. Kiedy z tem dobytkem tem ztela poszli nie wiem, ale tela wiem powiedzieć, że wszendzi kole chałup stoło mleko, w garcach, w szaflikach, na nieckach, jaki gdo mioł naczyni to mioł mleko na nich, co ty krowy doili, tak byłichmy i somsiedzi na pore dni mlekem zaołopatrzeni.
• 8. Zgiełk i krzyk w naszej dziedzinie.
• Ten grzmot co się łokna zatrząsły od niego, to był ze Żebrzydowic, tam Prusacy podłożyli miny pod most a zapolili a w Zawadzie to samo, mosty sie popukały. Bednorka ze wsi, nosiła 300 reńskich ściśnione w gorści, a krzyczała: Każ jich też mom schować?! a matka jego ji powiedziała: Wroś se jich  — bo jom znała jako sknere wielką. 
• Najwięcej strachu dodoł niejaki Powada, co też z moim łojcem służył na wojnie, znołech go dobrze;,ten powiedzioł jak ten huk było usłyszeć: „Panowie to kanon Schuss!“ staremu wojokowi wszyscy wierzyli. To dziepro każdy nabył chęci do ucieczki, kan co gdo robił, to tem niechoł zbroje leżeć nie broł ji do chałupy. Ćwięczkula na podlesiu warzyła flaki, jak Prus wystrzelił, baba drabs garniec za łuszy z blachy, gich do fartucha i ł oparzył a sie cało aż na dół, była potem kiela tydni ni mocno, znołech ją dobrze i jeją cere, co służyła potem u Heissika w Dębowcu za sztumedle.
• 9. Wszyscy głowy potracili.
• Żodenby nie uwierzył jak strach ludziom rozum łodbiere. Łuciekali czemu? Bo widzieli drugich łuciekać, ale ci łuciekają, a nie wiedzą kan, bo Prusa jeszcze nie było w kraju, tak łuciekali przed niczem.  (...) Nie wszycy uciekali, a ci co do gór pouciekali, to się potem jakosi gańbili jak szli nazpadek, przed tymi, co nigdzi nie łuciekali, to tak łomijali chałupy i ludzi, żeby sie ze żodnem nie spotkać. Jak już potem było po heropie, to sie aż nikiedy powadzili jedni z drugimi i powiadali: Dyby nie wy, tobychmy nigdzi nie łuciekali, nacoście łuciekali?! wyście temu winni, my widzieli, jak po ceście galop z krowami uciekają, co my mieli czekać ? Takowe zwady wiele razych słyszoł, to było już wszycko darmo.
• 10. Rożne zmyślone nieprawdziwe pogłoski.
• Rozeszły się też różne takie nazmyślane pogłoski, które panikę jeszcze powiększały, naprzykład mówiono, że Prusacy żarna zbierają i to dało powód, że jeden porwoł kamień wierzchni ze żarn do dzichty i uciekał z nim. Jak przyszedł do siostry swojej cały mokry, ta się go pyta: Na ty, kan łuciekosz z tem kamieniem? On powiado, aby mi go Prusacy nie zebrali! Siostra powiado: Szkoda żes jest chłop, a żeś taki głupi! Toci Prusak bydzie kamienie smykoł? toby już nimioł co inego brać. Brat porzucił kamień za zagrodzie i długo tam jeszcze po wojnie leżoł.    
• Mówiono też, że kobiety jak przyjdą do Skoczowa, że ich stamtąd nie puszczą. Orły na gmachach urzędowych były wszędzie pozbierane.
• 11. Hultaje szpiegoni.
• Niektóre gminy wyprawiły takich szpiegonów ku pruskiej granicy, jako naprzykład Iskrzyczyn, żeby się wywiedzieli co tam ten Prus robi. Taki szpiegon z Iskrzyczyn a był wyprawiony od siedlaka górnigo Malika. Maliczka mu dała kęs chleba ze serem i z miodem do małego koszyczka, aby szedł na szpiegi. Ale ten hultaj nie szedł ku pruskiej granicy, on zaszedł do młodego lesika (co nazywano zwykle Molikowe goje), tam leżał aż do wieczora, bo miał co jeść a poćmi przyszedł do Malika nazad. Malik górni się pyto szpiegona: Na cóż tam Jurku ten Prusok robi? nato szpiegon, co cały dzień w goice siedział a nigdzi nie był odpowiada: „Stare chłopy zabijają a młode bierą ze sobą!“ Nato Malik co już też mioł przez pięćdziesiąt, dał się do płaczu i płakał jak małe dziécko a hultaj się w duchu śmiał, taki to był szpiegön.
• 12. Prusak wciągnie do kraju.
• Teraz nareszcie pruski garnizyon wciągnął do naszego Ślązka. Dziesiątki lat nie mogłem się dowiedzieć nawet od starszych ludzi, niż ja, jak silny też był ten oddział pruski, aż po dziesiątkach lat, kiedym się zeznajomił z panem kierownikiem Boszczykiem z Gumien, który jest starszy lat kilka niż ja, a jest w Cieszynie na emeryturze, dowiedziałem się od niego, że ten garnizyon pruski miał 6000 ludzi, i wierzę temu, że się to z prawdą zgadza. Od wielu się, w tej sprawie dopytywałem, ale nikt nie wiedział mi dać sprawy z tego, a wreszcie ten pan.
• 13. Komandant pruskiej załogi.
• (...) pruski komandant kwarterem, a był nim to Major Schmidt, człowiek sumienny i charakter posiadający jaki powinien zdobić każdego wodza, krótko mówiąc, był to człowiek sprawiedliwy i nie dozwolił żeby wojsko jego w naszym kraju jakie bezprawia lub gwałty czyniło. (...) opowiadał różne rzeczy o tej ucieczce i o pruskich wojskach u nas w Księstwie Cieszyńskiem. To też jak ci co byli w górach pouciekani usłyszeli, że Prusacy tu nic złego, żadnych gwałtów nie czynią, to zaczęli pomału, jakoś ze wstydem się do domu wracać. Niektórzy też nawet nadużywali tego wtargnięcia Prusaków do Ślązka naszego. Chcę tu jeden szczególniejszy wypadek obszerniej opisać.
• 14. Kiermasz podczas ucieczki.
• Wielem razy słyszał to opowiadanie co się stało w Kostkowic u Orszulika, znałem dobrze tę rodzinę, bo jego dzieci też chodziły do Dębowca do szkoły, jak Orszulik z żoną do gór odjechał, to się służebnicy zmówili, że trzeba pobić kury i gęsi i co jest żywe a piec a jeść, a jakby gospodarz przyjechał, powiedzieć, że to Prusacy zebrali a zjedli. I jak się zmówili tak zrobili, pobili gęsi, kury, zarobili mąkę co były jeszcze zasoby, ogień zrobiono w piecu piekarskim i pieczono i warzono jak na jaki kiermasz.
• Posłali sobie nawet po gorzałkę aby się to po suchu nie odprawiało. Wszystko by było się dobrze udało, gdyby to byli nie zapóźno zrobili. Bo teraz ci, co byli w górach usłyszeli, że Prusak nic złego nie robi i jeden za drugim spuszczali się z gór do domu. Tak też i nasz Orszulik, któremu kilka noclegów w górach już nie smakowało, wybrał się w podróż do domu. Gdy się ku domostwu przybliżali, to widzą, jak się z ich chaty bardzo kurzy, ć^żona powiada do męża: „Podziwej sie jak sie z naszej chałupy bardzo kurzy!“ i z ciekawością spieszą do domu, .ni echa ją wózek za stodołą stać i ukradkiem idą do izby; o zgrozo! na stolę stoją szkalnki z gorzałką, w piecu piekarskim się pall, pieką się kury, gęsi, buchty i kołacze, to zdziwieni uwidzieli naco nie byli przygotowani. Teraz gospodarz Orszulik z rozrzewnieniem i płaczem powiada do swojej służby tak: Ja się trapię po górach, nie śpię po nocach, a wy sobie tu taki kiermasz robicie?!“ Służebnicy, to jest parobcy i dziewki, dla takiego przekwapienia, nie mogli ani słów znaleźć, się wymawiać, gdyby był gospodarz później przyszedł toby to wszystko byli na Prusaka złożyli, a teraz kłamstwo to się nie udało na jakie sobie plany byli zrobili Gospodarzowi udało się jeszcze ze swoich kur a gęsi nieco skosztować, a cze-ladź powiadała po stronie: Toć was djabli tu tak w czas przy-nieśli ! ni mogliście tam jeszcze kandy siedzieć a byłoby wszycko dobre.
• 15. Prusacy w Skoczowie.
• Prusacy przyszli także do Skoczowa i zajęli z armatami stanowisko nad miastem ná wysokim pagórku, na którym stoi do dziś dnia jeszcze już kilka razy przerobiona kapliczka. Tam jest tak wysoko, że gdyby strzelano za most nad Wisłą (to jest na zabawę), toby kula z armaty ani krzyża na wieży katolickiego kościoła nie poruszyła. Tam był niegdyś kamieniołom i były tam bardzo odpowiecüie miejsca do postawienia armat. Prusacy tam swoje armaty ustawili aby, jak wojsko austryackie pomaszeruje cesarską cestą z Galicye, mogli z tych dobrych kryjówek bić na niego. Warta pruska stała przy kościele ewangelickim, który był prawie przed siedmiu miesiącami, to jest na Wszystkich świętych w roku 1865 poświęcony. Katolicy powiadali: „Dziś nowy kościół luterski stał się wartą pruską.“ Byli tam kilka dni, a wojsko cesarskie żadne od Krakowa nie przyszło, to potem odmaszerowali do Cieszyna, jeszcze z Ogrodzonej wrócili się po wóz z prochem, który tu zapomnieli. Miasto Cieszyn też miało jakiś Bürgerwehr, który pozrozstawiało na pewne oddalenie od miasta, ale potem uznali, żeby to mogło nie dobry skutek wywołać gdyby się z pruskiemi wojskami starli i zaciągnęli Bürgerwehr do miasta. Jak długo byli w Cieszynie nie mogę powiedzieć (...). Potem z Cieszyna poszli do Ostrawy, potem nie wiadomo co się z tym oddziałem stało. Tak przeszedł strach, co sobie go nasi ludzie sami niepotrzebnie narobili; a później mawiano: Prus wystrzelił z miecha, a ludzie uciekali"
• Spisał 70-letni Pszczółka Paweł, urzędnik kolejowy w 1930 r.

• Wojna nie ominęła również ziem leżących wówczas na granicy z zaborem austriackim – Galicją. 
• "OBRONA GÓRNEGO ŚLĄSKA
• miała znaczenie drugorzędne, a nawet liczono się z możliwością jego chwilowej utraty. Do obrony tej prowincji wyznaczono liczący przeszło 6500 żołnierzy korpus landwehry (obrony terytorialnej) dowodzony przez generała Wilhelma zu Stolberg-Wernigerode. Składał się on z trzech pułków piechoty i trzech pułków kawalerii. Siły te były okresowo wspierane przez grupę gen. Otto von Knobelsdorffa składającą się z żołnierzy 62. Górnośląskiego Pułku Piechoty, 2. Pułku Ułanów im. von Katzlera oraz baterię artylerii z 6. Pułku Artylerii Polowej. Jeden ze szwadronów ułanów von Katzlera miał swoje koszary w Pszczynie.
• Naprzeciw tym siłom dowództwo austriackie wyznaczyło liczącą najprawdopodobniej około 2500 żołnierzy brygadę generała Trentinagliego. Ponadto silne wsparcie wojskom nadgranicznym zapewniała załoga twierdzy Kraków. Generał, aby skuteczniej prowadzić działania obronne, podzielił swoje siły na dwie półbrygady, z których jedną, dowodzoną przez pułkownika Fryderyka Zieglera, zakwaterowano w Oświęcimiu.
• 18 czerwca 1866 r. rozpoczęto wzdłuż całej granicy działania zaczepne. Żołnierze jednej i drugiej armii przechodzili przez Wisłę, niszczyli mosty, infrastrukturę kolejową oraz linie telegraficzne. Lokalnie dochodziło do niewielkich strzelanin, jednakże walki te nie były intensywne. Do poważniejszej akcji doszło
• 25 CZERWCA W NOWYM BIERUNIU.
• W godzinach wieczornych, liczący kilkuset żołnierzy oddział austriacki, wsparty artylerią, przekroczył Wisłę w Zabrzegu (dziś część Bierunia Nowego). Przed samą miejscowością ostrzelali oni z armat niewielki oddział pruski, który wycofał się w popłochu. Po wtargnięciu do Bierunia Austriacy zniszczyli aparat telegraficzny wraz z całym oporządzeniem. Konne patrole nie niepokojone dotarły aż w okolice Ścierni, rozganiając po drodze nieliczne patrole kawalerii przeciwnika. Po rozpoznaniu okolicy, już w ciemnościach, cesarscy opuścili Nowy Bieruń, wysadzając na odchodne uszkodzony wcześniej kolejowy most żelazny na Wiśle.
• Dzień później wojsko austriackie dokonało kolejnego wypadu do wsi Zabrzeg, którą po obrabowaniu podpalono. W rabunku mieli brać również udział mieszkańcy Oświęcimia, którzy bali się później srogiego odwetu za ten czyn ze strony pruskiej (...)
• W tym samym czasie do sztabu pruskiego generała Stolberga doszedł rozkaz niezwłocznego przygotowania ataku na terytorium przeciwnika. Jeszcze tego samego dnia ściągnął z Mikołowa większość swoich sił, które następnie rozlokowały się w lesie w Jedlinie i okolicy. Łącznie ze wsparciem udzielonym przez von Knobelsdorffa wojska pruskie zgromadzone nad granicą liczyły przeszło 4500 żołnierzy, wspartych dwiema sześciofuntowymi armatami. Noc minęła spokojnie.
• Wczesnym rankiem 27 czerwca w okolicy Mysłowic i Bierunia Nowego liczące kilkuset strzelców oddziały pruskie przeprowadziły
• DEMONSTRACJĘ SIŁY,
• mającą na celu zmylić Austriaków co do kierunku natarcia. Około godz. 5.00 forpoczty ułanów wykryły ruchy nieprzyjaciela nad Wisłą. Liczący 3500 żołnierzy trzon sił generała Stolberga rozpoczął natarcie przekraczając Wisłę na wysokości Jedliny i Pław (dziś sołectwo Oświęcimia).
• Niedługo później doszło do pierwszego starcia kawaleryjskiego. (...) Po obu stronach zginęło wielu kawalerzystów, w tym rotmistrz Lehmann. Ciężko ranny został dowódca pruskiej jazdy – major von Busse.
• ODWAGĘ [dowódcy szarżująych ułanów] LEHMANNA DOCENILI PRUSACY, PRZESYŁAJĄC AUSTRIAKOM GRATULACJE I ZNALEZIONE PRZY ZWŁOKACH ROTMISTRZA ODZNACZENIE I MEDALION ZAWIERAJĄCY PORTRET JEGO ŻONY, Z KTÓRĄ WZIĄŁ ŚLUB KILKA MIESIĘCY WCZEŚNIEJ.
• W tym samym czasie bataliony landwehry rozpoczęły natarcie na Brzezinkę, powoli spychając wojska cesarskie w stronę miasta. W końcu Austriacy nie wytrzymali naporu i wycofali się obsadzając dworzec kolejowy siłami kilku kompanii i czterech czterofuntowych armat. Pruskie działa rozpoczęły ostrzał dworcowych budynków, jednakże po chwili jedna z ich armat umilkła trafiona pociskiem czterofuntówki (działo wyrzucające kule czterofuntowe).
• TWARDA OBRONA DWORCA
• spowodowała, że do boju zostały rzucone kolejne szwadrony pruskiej jazdy. Aby je powstrzymać, dwa z czterech dział wciągnięto na oświęcimskie wzgórze zamkowe, co okazało się znakomitym pomysłem. Rażeni pociskami kartaczowymi ułani wycofali się, a pozbawiona ich wsparcia piechota powoli rozpoczęła odwrót w stronę Jedliny. Walki ustały około godz. 8.30, a większość wykrwawionych i zmęczonych wojsk Stolberga odeszła w stronę Urbanowic. W godzinach popołudniowych na pobojowisko dotarły wezwane przez pułkownika Zieglera posiłki z twierdzy Kraków, jednakże oddziały te nie były już potrzebne.
• 
  
• Porażka pod Oświęcimiem spowodowała wyraźny spadek morale wśród wojsk pruskich stacjonujących na Śląsku. Pomimo całej intensywności walk i zwycięstwa strony austriackiej, bitwa ta nie miała żadnego wpływu na przebieg całej kampanii, której losy rozstrzygnęły się pod Sadową. Jeśli chodzi o straty obu stron w bitwie, według austriackiego sztabu generalnego wyniosły one 86 zabitych i rannych żołnierzy po stronie cesarskiej oraz 173 zabitych i rannych po stronie pruskiej. W boju padło również około 60 koni.
• W bitwie pod Oświęcimiem uczestniczyło wielu Górnoślązaków, którzy jako obywatele państwa pruskiego mieli obowiązek służyć w armii królewskiej. Z mieszkańców dawnego powiatu pszczyńskiego w walkach na pograniczu Śląska i Małopolski: Johann Jonkisch z Łąki – żołnierz 62. pułku piechoty, Michael Hammerlik z Urbanowic – żołnierz landwehry, Jacob Schittko z Wesołej – żołnierz landwehry; Johann Dolina, mieszkaniec powiatu pszczyńskiego – żołnierz landwehry.
• Do tych nazwisk należy także dołączyć innych Ślązaków z ziemi pszczyńskiej, którym nie dane było wrócić z innych walk tej wojny: Andreas Fortuna z Tychów, fizylier 1. Gwardyjskiego Pułku Piechoty, zginął w bitwie pod Sadową; Laurentius Fox z Warszowic, żołnierz Gwardyjskiego Regimentu Fizylierów, zmarł wskutek postrzału w klatkę piersiową podczas walk o miejscowość Chlum nieopodal Sadowej; Joneck Kaczmarzek z Bierunia, również żołnierz Gwardyjskiego Regimentu Fizylierów, zginął podczas szturmu na Chlum k. Sadowej; Lukassek z Bijasowic, żołnierz Śląskiego Pułku Fizylierów nr 38, zginął od wybuchu granatu w bitwie pod Skalicą 28 czerwca 1866 r.; Paul Jarosch ze Studzionki, huzar 1. Śląskiego Regimentu Huzarów „von Schill”, zginął 10 lipca 1866 r. podczas walk nieopodal Twierdzy Josefov; Heinrich Sand z Borowej Wsi, grenadier 1. Gwardyjskiego Regimentu Piechoty, zginął 3 lipca 1866 r. nieopodal miejscowości Rosbieritz. (....)
• Ze sporą dozą prawdopodobieństwa można przypuszczać, że wykazy zabitych i rannych z ziemi pszczyńskiej nie są kompletne. (...)
• Wykaz poległych i rannych: www.denkmalprojekt.org" https://noweinfo.pl/zapomniana-wojna-1866-roku/

 Jeszcze większe znaczenie miało objęcie w marcu 1866 roku stanowiska pastora koœcioła Jezusowego w Cieszynie przez pracującego wczeœniej w Warszawie Leopolda Marcina Ottę (1819–1882), uczestnika powstania styczniowego. Po przybyciu do Cieszyna zaangażował się on w działalnoœć narodową, zwłaszcza w Czytelni Ludowej, i skupił wokół siebie grupkę wywodzących się najczęœciej z chłopstwa młodych pastorów i nauczycieli ewangelickich szkół 

ludowych. Częœć z nich dała się wczeœniej oraz później poznać jako aktywni działacze narodowi. Do tych pierwszych zaliczał się przede wszystkim pochodzący z Ustronia Jan Śliwka (1823–1874), znany autor pierwszych polskich podręczników dla szkół ludowych. Wybór Otty przychylnie przyjęła związana z obozem katolickim „Gwiazdka Cieszyńska”. Jego działalnoœć 

zaniepokoiła natomiast seniora œląskiego, znanego ze swoich nacjonalistycznych poglądów, liberała, pastora Theodora Karla Haasego (1834–1909), który podejmował kroki zmierzające do podważania jego autorytetu 140 .

Tymczasem liberałowie niemieccy, podobnie jak politycy węgierscy, sprzeciwili się polityce w sprawie częœciowego odzyskania przez monarchię habsburską pozycji w jednoczących się Niemczech. Ewentualny konflikt zbrojny z Prusami traktowali bowiem jako wojnę bratobójczą. Dawała temu wyraz „Silesia” w czasie kryzysu luksemburskiego w kwietniu 1867 roku, który 

groził wybuchem wojny między Francją a Prusami. Mogły w nią włączyć się także Austro-Węgry. Organ liberałów stwierdzał bowiem na ten temat m.in.: Austriacy niemieccy (…) wykazaliby żałosny brak poczucia narodowego. Austria potrzebuje spokoju i pokoju, tym razem znajduje się w położeniu, aby uczciwie zachować neutralnoœć 141 . W opublikowanym zaœ dwa lata później artykule ta sama „Silesia” dowodziła, że: Wczeœniejszy stan wrogoœci 

między Austrią a Prusami z powodu przywództwa w Niemczech już nie istnieje (…) Austria z powodu trudnoœci wewnętrznych i postawy pozostałych narodowoœci nie była do tej roli predysponowana; może zatem pozostawać ze zjednoczonymi Niemcami w bardzo przyjaznych stosunkach i jesteœmy przekonani, że byłaby to dla obydwu państw najbardziej korzystna i rozsądna polityka 142 . Jeszcze bardziej negatywnie organ liberałów odnosił się jesienią 1869 roku do zamiaru odzyskania przez monarchię pozycji w Niemczech. 

Pisał bowiem na ten temat wprost: Po Sadowie kwestia niemiecka została rozstrzygnięta i nie należy jak niegdyœ przeszkadzać już więcej niemieckiemu państwu narodowemu pod przewodnictwem Prus, ponieważ przyłączenie niemieckiego południa do Związku Północnoniemieckiego jest tylko kwestią czasu i dokonałoby się to (…) przypuszczalnie wczeœniej, jeœli nie chciałoby się temu gwałtownie przeszkodzić. Rzeczywisty interes Austrii nie leży w tym, aby zwalczać to przyłączenie, lecz pozwolić spokojnie na jego dokonanie oraz 

żyć w pokoju i przyjaźnie ze zjednoczonymi Niemcami 143 .

3. 3. USA?

Stany Zjednoczone w XIX wieku

https://www.youtube.com/watch?v=aDyQxtg0V2w&ab_channel=A24

Zadanie: 

w Grupach opracowujemy fakty/argumenty:

1. Południe - charakterystyka: Mieszkańcy, gospodarka, wizja państwa, secesji

2. Północ- charakterystyka: Mieszkańcy, gospodarka, wizja państwa, secesji

3. Czy niewolnictwo w USA powinno zostać zniesione i zakazane

4. Czy należy zachować w USA status quo, tj. utrzymać istnienie niewolnictwa

 

 https://youtu.be/M155Er6PFz0?t=590 ; wersja bez słów z obrazem: https://youtu.be/Z2rNVmVjYHg?t=949

Fragmenty: 0:00-02; 

09:30-10:00; 

12:30-15: przyjaciele; 

17:00-18:00: bez amunicji, szarżujemy; 

21:00: ryzykujemy wszystko: rozmowa gen Lee i Longstreet; 

23-26:00 150 dział; 15 tys. atakują; Waszyngton czuje trzęsienie ziemi; dziś zdecydują się losy narodu

28:00-30: ostatnia szarża, już prawie... czy to wola Boża?

  

Świetne ilustracje, narrator irytujący, ale b. dobre! https://youtu.be/dwE3xFaaFBY?t=5 Gettysburg - Little Round Top Battle - Bayonet Charge https://youtu.be/RVguK4OohTU?t=9

 

h

1. Sytuacja polityczna USA
a. w USA wykształcił się system dwupartyjny
– Demokraci – reprezentowali bogatych plantatorów z Południa
– Republikanie – reprezentowali głównie środowiska przemysłowe Północy
b. w 1823 r. USA przyjęły tzw. doktrynę Jamesa Monroego – polityka izolacjonizmu 
c. rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych
– wykupienie od Francji Luizjany
– wykupienie od Hiszpanii Florydy
– przyłączenie Teksasu, Kalifornii i Nowego Meksyku po zwycięskiej wojnie z Meksykiem
– odkupienie od Rosji Alaski
– eksterminacja (wyniszczenie) ludności indiańskiej – pozostałości osadzono w rezerwatach
2. Zróżnicowanie stanów
a. stany północne
– gospodarka kapitalistyczna, opierająca się na pracy najemnej
– rozwinięty przemysł, transport i bankowość
– dominującą formą gospodarki rolnej - farmy
b. stany południowe
– wielkie plantacje opierające się na niewolniczej pracy Murzynów
– uprawa bawełny oraz tytoniu i trzciny cukrowej
c. problem niewolnictwa
– abolicjonizm – ruch społeczny dążący do zniesienie niewolnictwa
– dążenie do zachowania niewolnictwa w stanach południowych

3. Geneza wojny domowej w Stanach Zjednoczonych
a. sprzeczne koncepcje ustroju państwa
– dążenie do wzmocnienia unii w stanach północnych
– dążenie do zachowania konfederacji w stanach południowych
b. podziały polityczne
– Partia Demokratyczna – dominowała w stanach południowych
– Partia Republikańska – dominowała w stanach północnych
c. zwycięstwo w wyborach prezydenckich w 1860 r. republikanina Abrahama Lincolna – zwolennika zacieśnienia unii
d ogłoszenie secesji (oddzielenie się) przez 11 stanów południowych
e. utworzenie przez nie nowego państwa – Skonfederowane Stany Ameryki – prezydentem Jefferson Davis
4. Działania wojenne
a. początek wojny secesyjnej – atak wojsk Konfederacji na wierny Unii Fort Sumter – 12 IV 1861 r.
b. wydanie przez prezydenta Lincolna dekretu o zniesieniu niewolnictwa – 1863 r.
c. bitwa pod Gettysburgiem – 1-3 VII 1863 r. – porażka wojsk Konfederacji gen. Roberta E. Lee
e. opanowanie Georgii i zdobycie Atlanty przez wojska gen. Williama Shermana 
f. opanowanie przez wojska Unii dowodzone przez gen. Ulyssesa S. Granta  doliny rzeki Missisipi
g. kapitulacja wojsk Konfederacji – 9 IV 1865 r.
5. Skutki wojny secesyjnej
a. w wojnie poległo około 700 tys. żołnierzy
b. na skutek wojny totalnej  znaczne straty poniosła ludność cywilna
c. ważnym skutkiem było zniesienie niewolnictwa
d. po zakończeniu wojny w wyniku zamachu śmierć poniósł prezydent Abraham Lincoln

• 
  
• Kto miał rację debata: 
• https://mises.pl/blog/2011/08/19/higgs-10-argumentow-przeciwko-zniesieniu-niewolnictwa/

   

Huge LEGO Battle of Fredericksburg  https://youtu.be/CgtDuIvN8wU?t=1 ; https://youtu.be/obhyXu11gDM?t=149

zdjecia za: https://youtu.be/l2V8co6bTR8

 

7 FILMÓW O WOJNIE SECESYJNEJ: https://youtu.be/nkvHQh5uYBQ?t=136 True Story Of The American Civil War, 7 Young Cadets Fought In The Battle Of New Market In 1864 https://youtu.be/HCaVctFT-iQ

 

 

"Przyczyny wojny secesyjnej – fakty i mity

Przyczyny wojny secesyjnej są o wiele bardziej skomplikowane niż mogłoby się to wydawać, a każda ze stron miała argumenty przemawiające za jej punktem widzenia. Czy złe Południe bezprawnie dokonało aktu secesji, by bronić niewolnictwa przed dobrą Północą?

Wojna secesyjna to temat, który przypomina o sobie w dość regularnych odstępach czasu. Nie tak dawno nagłówki amerykańskich gazet i portali informowały o próbach usunięcia z przestrzeni publicznej wszelkich znamion dziedzictwa Stanów Skonfederowanych w USA. W sporze pojawił się nawet polski wątek – nasza ambasada zaproponowała zmianę patrona jednej z autostrad w Wirginii z Jeffersona Davisa, jedynego prezydenta Konfederacji, na Tadeusza Kościuszkę, bohatera walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych i naczelnika insurekcji wywołanej w obronie polskiej suwerenności.

Kilka epilogów jednego dramatu. Jak kończyła się wojna secesyjna?

 Południe powszechnie oskarża się o dokonanie aktu zdrady w obronie niewolnictwa, który pogrążył kraj w kilkuletniej wojnie domowej kosztującej życie setki tysięcy Amerykanów. Nic dziwnego, że stawiając sprawę w ten sposób, z Konfederacji udało się uczynić amerykański archetyp zła. Celem niniejszego artykułu jest przypomnienie i jasne wyartykułowanie faktów, które w debacie publicznej są notorycznie pomijane, a które przedstawiają wydarzenia sprzed lat w świetle nieco innym niż ten zarysowany powyżej.

  

Przyczyny wojny secesyjnej a prawne ugruntowanie secesji

Oponenci secesji argumentują, że próba opuszczenia Unii była aktem buntu przeciwko legalnej władzy. W taki właśnie sposób sprawę przedstawił Abraham Lincoln w swojej przemowie inauguracyjnej, twierdząc, że stany nie mają prawnej możliwości wyjścia z Unii, wydane więc zarządzenia o secesji są nieważne, a co się z tym wiąże, odpowiedzią na próby obstrukcji egzekucji prawa federalnego będzie użycie siły. Koronnym argumentem na poparcie tej tezy jest zapis znajdujący się w Artykułach Konfederacji (dokumencie, na mocy którego Stany Zjednoczone funkcjonowały przed uchwaleniem Konstytucji), który nazywał unię międzystanową „wieczystą”.

Według przeciwników stanowiska prezydenckiego jest to argument łatwy do obalenia. W owym bowiem czasie tego typu zapisy często pojawiały się we wszelkiego rodzaju umowach. Nie interpretowano ich jednak jako zobowiązania do wiecznego trwania przy postanowieniach zawartych w dokumencie i zrzeczenia się możliwości odstąpienia od zawartych warunków. Zapis ten po prostu wykazywał, że w momencie sporządzania dokumentu strony nie przewidywały terminu, w którym umowa miałaby wygasnąć. Klauzulę wieczystości znajdziemy na przykład w traktacie pokojowym kończącym wojnę o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Zgodnie z rozumowaniem przeciwników secesji należałoby uznać, że umieszczając ten zapis w traktacie obie strony odebrały sobie prawną możliwość wypowiedzenia sobie wojny w przyszłości, ponieważ byłoby to pogwałceniem „wieczystego” pokoju, co zakrawałoby na absurd.

Znacznie solidniejsze są argumenty możliwe do wysunięcia w obronie prawa do secesji. Wspomniane już Artykuły Konfederacji stanowiły, że każdy ze stanów wchodzących w skład Unii pozostaje w pełni suwerenny i niepodległy – jest to podkreślone już w pierwszym artykule dokumentu. W Konstytucji, która zastąpiła Artykuły Konfederacji, sformułowanie to już się nie pojawia. Nie oznacza to jednak, że wraz z ratyfikacją Konstytucji stany utraciły swoją niepodległość i suwerenność na rzecz rządu federalnego. Konstytucja precyzuje bowiem w swojej dziesiątej poprawce, że wszelkie prerogatywy, które nie zostały w niej oddelegowane na szczebel federalny lub zabronione, pozostają w kompetencji poszczególnych stanów lub po prostu ich mieszkańców.

Skoro więc stany nie zrzekły się w Konstytucji swojej suwerenności na rzecz Unii i nie nadały jej prawa do siłowego powstrzymania secesji, to wydaje się, że na mocy dziesiątej poprawki rząd centralny nie jest uprawniony, by przedsięwziąć działania mające uniemożliwić separację. Takie zachowanie byłoby bowiem federalną uzurpacją suwerenności przysługującej stanom.

Najmocniejszym argumentem na rzecz prawa do secesji są jednak dokumenty ratyfikujące Konstytucję, które stany uchwalały, by przystąpić do nowej Unii. Część stanów jednoznacznie w nich zastrzegła, że pozostawia sobie możliwość jej opuszczenia. Na przykład w dokumencie ratyfikującym stanu Nowy Jork znajdziemy zapis stanowiący, że „uprawnienia rządu mogą zostać powtórnie podjęte przez obywateli, kiedy tylko będzie to konieczne dla ich szczęścia”.

Podkreślmy tutaj od razu, że zapis ten nie znaczy, jakoby taka możliwość przysługiwała wyłącznie wszystkim obywatelom Stanów Zjednoczonych wziętym pod uwagę łącznie jako jednolite i suwerenne ciało polityczne, co uniemożliwiałoby jednostronne ogłoszenie secesji bez zgody obywateli pozostałych stanów. Kluczowe jest tutaj sformułowanie o „powtórnym” podjęciu uprawnień (w angielskiej wersji oddane poprzez użycie czasownika [[re]assume]). Każdy stan ratyfikował konstytucję osobno w imieniu swoich własnych obywateli i każdy stan był suwerenny, więc uprawnienia oddelegowywane wówczas na rząd federalny miały swoje źródło w obywatelach każdego poszczególnego stanu i nie były dzielone z obywatelami innych stanów. Co prawda nie każdy stan zawarł taki zapis w dokumencie ratyfikującym, ale wszystkie stany przystępowały do Unii na równych zasadach, co znaczy, że jeśli choć jeden stan zastrzegł sobie możliwość secesji, to musi ona przysługiwać wszystkim.

Przyczyny wojny secesyjnej a problem niewolnictwa

Najbardziej uproszczona wersja narracji głosi, że Abraham Lincoln, republikański kandydat na prezydenta Stanów Zjednoczonych, dążył do zniesienia niewolnictwa, a stany południowe, w których ono obowiązywało, wypowiedziały posłuszeństwo, by je zachować. Wojna będąca efektem tych działań była więc toczona przez siły Północy w celu likwidacji tej barbarzyńskiej instytucji. W rzeczywistości jednak Lincoln nie usiłował wówczas znieść niewolnictwa, a sprowadzenie motywacji Południa do kwestii jego obrony jest dotkliwym zubożeniem tematu.

Wystarczy sięgnąć do republikańskiego programu wyborczego z 1860 roku, by odnaleźć postulaty dotyczące kwestii niewolnictwa. Nie tylko nie znajdziemy tam żądania jego zniesienia w stanach południowych, ale natrafimy na deklarację odwrotną. Punkt czwarty informuje, że „utrzymanie nietkniętymi praw stanów, a w szczególności prawa do regulowania i kontrolowania swoich instytucji wewnętrznych w zgodzie z własnym i wyłącznym osądem, jest kluczowe dla zachowania balance of powers, na którym opiera się doskonałość i siła amerykańskiej tkanki politycznej”. Niewolnictwo było wówczas właśnie taką instytucją wewnętrzną. Umieszczając ten zapis w programie, republikanie formalnie stawiali się poza kręgiem abolicjonistów i otwarcie przyznawali, że nie zamierzają ingerować we wszelkie urządzenia wewnętrzne regulowane na poziomie stanowym, a więc m.in. w niewolnictwo.

Tym, co wywoływało histeryczną reakcję południowców, spośród których część faktycznie nie dawała wiary tym zapewnieniom i była przekonana o abolicjonistycznych zamiarach Lincolna, była treść punktów siódmego i ósmego. W nich republikanie sprzeciwiali się rozszerzeniu niewolnictwa na terytoria amerykańskie, a więc te obszary, które należały do rządu federalnego, ale nie zostały jeszcze zorganizowane w pełnoprawne stany i włączone na równych zasadach do Unii. Wyborcy z Południa sprzeciwiali się tym żądaniom, ponieważ jeśli niewolnictwo miałoby być zabronione na terytoriach, to właściciele niewolników raczej nie osiedlaliby się na nich, a w konsekwencji, wraz z upływem lat, gdyby zostały one w końcu przekształcone w stany, byłyby to stany wolne, a nie niewolnicze.

Gdyby ziścił się taki scenariusz, stany niewolnicze zostałyby zmarginalizowane w Unii, co na przykład mogłoby pozwolić abolicjonistom na uchwalenie poprawki do konstytucji znoszącej niewolnictwo. Do uchwalenia poprawki potrzeba zgody 3/4 wszystkich stanów, co znaczy, że dopóki istniała względna równowaga ilościowa między stanami wolnymi i niewolniczymi, właściciele niewolników mogli spać spokojnie. Postulat republikański stwarzał ryzyko zmiany tego stanu rzeczy. Radykalnym aktywistom pro-niewolniczym nie podobał się też punkt programu występujący przeciwko wznowieniu importu niewolników, zakończonego w 1808 roku. Należy przy tym wszystkim jednak zdecydowanie podkreślić, że Lincoln nie proponował zniesienia niewolnictwa, o czym sam zapewniał.

Powszechnie zdawano sobie oczywiście sprawę z obaw południowców i w celu uspokojenia nastrojów podjęto nawet odpowiednie kroki. Z inicjatywy republikańskiej w Kongresie pojawił się projekt poprawki konstytucyjnej jednoznacznie zabraniającej uchwalenia takiej modyfikacji, która uprawniałaby Kongres do mieszania się w instytucje wewnętrzne stanów. Wyszczególniono w niej nawet, że Kongres nie mógłby ingerować w uregulowania dotyczące „osób, na których ciąży obowiązek służby lub wykonywania pracy”, pod którym to eufemizmem miano na myśli przede wszystkim niewolników. Projekt został aprobowany większością 2/3 w obu izbach Kongresu, mimo że w głosowaniu nie brali udziału senatorzy kilku stanów niewolniczych, które ogłosiły już secesję, a nieznaczna większość republikanów miała tyle przyzwoitości, by głosować przeciw.

Sam Lincoln natomiast w swojej mowie inauguracyjnej zaznaczył, że nie ma nic przeciwko, aby zasada wprowadzana tą poprawką stała się nieodwołalnym elementem prawa Stanów Zjednoczonych. Pokazuje to w sposób bezsporny, że zniesienie niewolnictwa nie było celem Lincolna – wręcz przeciwnie, jego środowisko gotowe było wzmocnić podstawy procederu, by utrzymać jedność całej federacji.

Czarnoskóry mężczyzna czytający gazetę informującą o prezydenckiej Proklamacji Emancypacji (aut. Henry Louis Stephens, 1863, domena publiczna).  Stosunek Lincolna do problemu oddają najlepiej jego słowa z listu napisanego już w okresie wojny: „nie chciałbym pozostawiać już jakichkolwiek wątpliwości. (…) Moim najważniejszym celem w tej walce jest utrzymanie jedności Unii, nie zaś zachowanie czy likwidacja niewolnictwa. Gdybym mógł utrzymać jedność Unii, nie uwalniając żadnych niewolników, zrobiłbym to; gdybym mógł ją utrzymać, uwalniając wszystkich niewolników, uczyniłbym to bez wahania; gdybym mógł to zrobić uwalniając część z nich, a zostawiając w niewoli innych, tak właśnie bym postąpił. Wszystko, co robię odnośnie do niewolnictwa i ludności kolorowej, robię, aby zachować Unię, a jeśli z czegoś rezygnuję, czynię to, bo nie wierzę, że pomoże to zachować Unię”. Podobnym sentymentom prezydent dał wyraz już w swojej pierwszej mowie inauguracyjnej.

O determinacji Lincolna do zniesienia niewolnictwa nie świadczy też ogłoszona w trakcie wojny Proklamacja Emancypacji, dokument, który uwolnić miał wszystkich niewolników na terenie Konfederacji. Po pierwsze, w samym dokumencie stwierdzone jest, że jest to po prostu środek wojenny; został więc uchwalony po to, by osłabić wroga. Po drugie: dokument w żaden sposób nie wpłynął na los niewolników w stanach, które nie ogłosiły secesji. Zapisy Fugitive Slave Act (prawa, na mocy którego zbiegłych niewolników zwracano właścicielom) honorowane były jeszcze po ogłoszeniu emancypacji, a sam akt został odwołany dopiero w 1864 roku.

Nie ulega wątpliwości, że mimo opisanego wyżej sygnału koncyliacyjnego w postaci pro-niewolniczej poprawki konstytucyjnej, to właśnie przede wszystkim spór wokół niewolnictwa wpłynął na decyzję pierwszych siedmiu stanów, które zdecydowały się opuścić Unię. Taki wniosek wyłania się choćby z deklaracji wydawanych poprzez poszczególne stany separatystyczne. Problem jednak sięgał głębiej. Prezydent Stanów Skonfederowanych Ameryki, konfederacji utworzonej przez stany, które oddzieliły się od Unii, ujął to w sposób następujący: niewolnictwo nie było przyczyną secesji, ale incydentem, poprzez który w sposób najpełniejszy uwidoczniła się prawdziwa przyczyna podziału – wykorzystywanie rządu federalnego do faworyzowania jednej sekcji federacji kosztem pozostałych. Nawet gdyby niewolnictwo na Południu nie istniało, obstawał Davis, to niesprawiedliwe dążenie do hegemonii Północy ujawniłoby się w innej kwestii i secesja byłaby mimo wszystko nieunikniona.

Mogłoby wydawać się, że takie postawienie sprawy to wyłącznie niezgrabna próba nobilitacji Stanów Skonfederowanych, które wyniosły na sztandary ideę tak odrażającą jak niewolnictwo. Istnieje jednak niezbity dowód na to, że obrona niewolnictwa nie była priorytetem dla rządu Konfederacji. Jest nim tajna misja Duncana Kennera. Ten członek konfederackiej Izby Reprezentantów, a prywatnie plantator i posiadacz prawie 500 niewolników (stan na rok 1860), został w 1864 roku upoważniony przez gabinet Davisa do wcielenia w życie swojego pomysłu, który zgłoszony został już rok wcześniej. Było nim wynegocjowanie uznania niepodległości Konfederacji i wsparcia ze strony mocarstw Europy w zamian za powszechną emancypację.

W 1863 roku ten śmiały plan został odrzucony, ale rok później sytuacja Stanów Skonfederowanych była na tyle poważna, że Davis doszedł do wniosku, iż było to konieczne, by ratować niezależność Konfederacji. Zdawano sobie jednak sprawę, że nie wszyscy politycy Konfederacji mogą podzielać decyzję gabinetu, więc wstrzymano się z przedłożeniem pomysłu pod obrady w Kongresie. Kennera wysłano w sekrecie do Europy, autoryzowano go również do odwołania ze stanowiska wszelkich konfederackich dyplomatów, którzy mogliby utrudnić pomyślne załatwienie sprawy. Kiedy dotarł on jednak na miejsce było już za późno – sytuacja Konfederacji była tak beznadziejna, że pozyskanie jej uznania byłoby cudem.

Odpowiedzialność za wojnę

Na kim ciąży brzemię wywołania konfliktu? Sam akt secesji stanów południowych nie był jednoznaczny z wypowiedzeniem wojny. Senatorzy reprezentujący stany, które wyłamały się z Unii, po prostu opuścili Kongres. Nikt nie zamierzał walczyć o kontrolę na rządem federalnym (dlatego też, notabene, określenie „wojna domowa” nie jest określeniem precyzyjnym). Mimo to odpowiedzialnością za wojnę często obarcza się Południe, ponieważ to siły konfederackie oddały pierwsze strzały w kierunku Fortu Sumter, placówki federalnej w Karolinie Południowej. Prześledźmy wydarzenia, które doprowadziły do tej konfrontacji.

 Kiedy tylko delegaci mieszkańców Karoliny Południowej jako pierwsi poparli w jednomyślnym głosowaniu akt secesji, podjęto decyzję o wysłaniu swoich przedstawicieli do Waszyngtonu w celu uregulowania wszelkich spraw koniecznych dla zaistnienia pokojowych relacji pomiędzy nimi a Unią. Wśród nich było m.in. przejęcie na siebie części federalnego długu publicznego, jak również kwestia transferu infrastruktury znajdującej się na terenie Karoliny Południowej, ale pozostającej jeszcze pod kontrolą Unii, która jako organ, na który została oddelegowana część prerogatyw dotyczących utrzymania bezpieczeństwa, sprawowała pieczę m.in. nad fortami i magazynami.

Zgodnie bowiem z rozumowaniem zwolenników koncepcji suwerenności stanów, ostateczną jurysdykcję nad wszelkimi obszarami w granicy stanu sprawuje sam stan. Stan może więc żądać zwrotu fortów tak, jak może na nowo podjąć uprawnienia wcześniej oddelegowane na szczebel federalny. Ten tok myślenia wydaje się znajdować potwierdzenie w części dokumentów prawnych, na mocy których dokonywano wcześniej cesji na rzecz Unii. Strony oddające swoją infrastrukturę pod jurysdykcję Unii zastrzegają w nich, że stan ten trwać może tylko dopóki, dopóty scedowane miejsca zajmowane są przez Unię w celu obrony stanu. Jeśli więc funkcje obronne w konsekwencji secesji przejmuje w sposób wyłączny na siebie stan, forty oddane wcześniej w tym celu stronie trzeciej wracają również pod jego wyłączną jurysdykcję.

Zanim posłowie mieli okazję w ogóle rozpocząć pertraktacje, Fort Sumter został zajęty przez żołnierzy Unii okupujących dotychczas sąsiedni fort znajdujący się w mniej korzystnej dla nich pozycji. Według Konfederatów było to złamaniem rzekomo zawartego zobowiązania do tymczasowego utrzymania status quo. Nieco później Buchanan, poprzednik Lincolna wciąż piastujący urząd, próbował wzmocnić fort 200 żołnierzami, co było już bezspornym złamaniem wcześniej zawartego porozumienia. Separatyści wykazali się jednak dobrą wolą i nie podjęli żadnych militarnych działań przeciwko garnizonowi, nadal pokładając nadzieję w środkach dyplomatycznych. Dyplomatom z Karoliny, których zignorowano jeszcze przed tym incydentem, nic nie udało się jednak wskórać.

Po secesji kolejnych stanów tzw. Głębokiego Południa i ukonstytuowaniu się Stanów Skonfederowanych Ameryki, do Waszyngtonu wysłano przedstawicieli całej Konfederacji, „zapewniając rząd Stanów Zjednoczonych, że Prezydent, Kongres oraz Obywatele Stanów Skonfederowanych szczerze pragną pokojowego rozwiązania (…)”. William Seward, sekretarz stanu w administracji Lincolna, odmówił przyjęcia ich w randze delegatów obcego państwa, a komunikacja pomiędzy nimi odbywała się za pośrednictwem dwóch sędziów Sądu Najwyższego. Poprzez nich Seward zapewnił Konfederatów o zamiarze wydania rozkazu ewakuacji żołnierzy z Fortu Sumter. Miało to nastąpić w przeciągu kilku dni. Okazało się jednak, że było to przebiegłym fortelem albo nieautoryzowanym działaniem Sewarda podejmowanym na własną rękę (w co, oczywiście, Konfederaci nie wierzyli).

Na przestrzeni kolejnych dni, kiedy zapewniania te były przez Sewarda powtarzane, Północ przygotowywała ekspedycję militarno-zaopatrzeniową, której celem było wsparcie garnizonu w forcie. W praktyce oznaczało to, że Lincoln postawił na plan mający na celu wymuszenie bierności Konfederatów (na co walcząc o uznanie swojej niepodległości nie mogli sobie pozwolić) lub wmanewrowanie ich w oddanie pierwszych strzałów, by uniemożliwić powodzenie misji.

Gdy tylko stało się jasne, że Lincoln nie zamierza pozwolić na normalizację stosunków między Konfederacją i Unią, południowcy rozpoczęli ostrzał fortu. Po kilkudziesięciogodzinnej wymianie ognia załoga poddała się. Szczęśliwie obyło się bez ofiar. O pokojowych intencjach Konfederacji świadczy fakt, że obrońców fortyfikacji nie potraktowano jak więźniów wojennych, ale pozwolono im z honorami opuścić fort i wrócić bez jakichkolwiek przeszkód na tereny Stanów Zjednoczonych. Lincoln nie był tak wspaniałomyślny. W proklamacji wezwał do sformowania 75-tysięcznej siły zbrojnej mającej na celu stłamszenie oporu. W odpowiedzi na ten bezprecedensowy plan zastosowania przemocy w celu podporządkowania sobie stanów przez rząd federalny, kolejne cztery stany Południa, w których aż do tego momentu przeważały nastroje antyseparatystyczne, ogłosiły secesję, dowodząc, że przynajmniej w ich przypadku nie sam problem niewolnictwa był osią sporu, ale również relacje między władzą federalną i stanową. Rozpoczynała się wojna.

Wnioski

Ocenić historię wojny secesyjnej należy na dwóch płaszczyznach. Docenić trzeba starania Partii Republikańskiej mające na celu ograniczenie niewolnictwa. Jednocześnie należy jednak przyznać, że w kwestii samego prawa do secesji stany południowe miały prawo uważać, że przysługuje im możliwość separacji, a celem, którym kierował się Lincoln rozpętując wojnę, była centralizacja władzy w rękach rządu federalnego kosztem praw stanów. Prezydent osiągnął swój cel, czego stukiem ubocznym, a nie bezpośrednim rezultatem, była abolicja niewolnictwa. Niestety, nie położyło to kresu wszystkim nieszczęściom, z jakimi ludność afroamerykańska musiała się borykać, a oni sami na równouprawnienie musieli jeszcze długo czekać." Autor: Łukasz Nieroda, Histmag.org,  2018 

Czytaj więcej: https://histmag.org/Przyczyny-wojny-secesyjnej-fakty-i-mity-16743

3. 4. "W pustyni i puszczy" - wszędzie imperialiści, aż się boję otworzyć lodówkę!
Kolonializm w XIX wieku

 

1 tys. Bryt na 300 milionów Hindusów: 8:23 ; 10:30- Amerykanie też niczym imperium i Egipcjanie zbankrutowani, przejęci przez Brytyjczyków https://youtu.be/alJaltUmrGo?t=503

  

aa

 

dddd

1. Metropolie i ich kolonie
a. formy kolonizacji obszarów zamorskich
– protektoraty – posiadały własne władze lokalne, ale były podporządkowane metropolii
– półkolonie – państwa formalnie suwerenne, ale uzależnione gospodarczo
– dominia – kolonie angielskie, posiadające pełną autonomię w sprawach wewnętrznych
b. znaczenie kolonii
– źródło surowców
– źródło taniej siły roboczej
– rynek zbytu dla własnej produkcji
– w koloniach powstawały bazy wojskowe
c. polityka imperializmu
2. Kolonizacja Afryki
a. rywalizacja Francji, Wielkiej Brytanii oraz Belgii, Włoch, Niemiec, Portugalii i Hiszpanii
b. jednym z najsłynniejszych kolonizatorów angielskich był Cecil John Rhodes
c. konferencja berlińska (1884-1885) – sztuczny podział kontynentu między państwa kolonialne – bez uwzględniania granic plemiennych
3. Polityka państw europejskich w Azji
a. Indie – perła w koronie brytyjskiej
– działalność angielskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej
– w 1877 r. królowa Wiktoria przyjęła tytuł cesarzowej Indii
– w imieniu Indiami administrował gubernator, który nosił tytuł wicekróla
– rozwój uprawy herbaty
b. polityka „otwartych drzwi” w Chinach – polegała na równym dostępie państw rozwiniętych do korzyści ekonomicznych bez aneksji terytorialnych kosztem Chin
c. Wielka Brytania podporządkowała sobie Malaje
d. Holandia podporządkowała sobie Holenderskie Indie Wschodnie
e. Francja dokonała podboju Indochin
f. kolonizacji nie uległa Japonia
4. Wojny kolonialne
a. w 1857 r. w Indiach wybuchło tzw. powstanie sipajów, które zostało szybko stłumione przez wojska brytyjskie
b. w 1881 r. w Sudanie przeciwko dominacji angielskiej wybuchło powstanie Mahdiego
c. zbrojne powstania wybuchały w Chinach
– wojny opiumowe – pierwsza połowa XIX w.
– powstanie bokserów – 1899 r.
 d. wojny burskie w Afryce Południowej
– Burowie to potomkowie osadników holenderskich – utworzyli Transwal i Oranię
– do rywalizacji o Afrykę Południową przystąpiła Wielka Brytania
– I wojna burska – 1880-1881 – zwycięstwo Burów
– II wojna burska –1899-1902 – zwycięstwo Wielkiej Brytanii

Lego Battle of Isandlwana, Zulu war history stop motion / LCM brick show

https://youtu.be/r-SafEZUloM?si=wxzmQ0ISJ_xQZzGf&t=97

 

d

 

Wojny opiumowe - genialne: https://www.youtube.com/watch?v=LqJ2kpYsg_U&ab_channel=MarkSharman 

The Last Samurai | The Way of the Warrior ; Zurik 23M https://youtu.be/eDU3yHFWNng?t=93 ; 

Burowie vs Red Coates: wynik 200:2; https://youtu.be/FAAaX5Z1lZg?t=539 https://youtu.be/FAAaX5Z1lZg?t=449

 

https://youtu.be/thz3DQQNjTw?t=32

 

History of Colonialism, Exploration and Imperialism: Every Year(1433-2022 https://youtu.be/AuNUta2KaMg?t=35

Rebelianci vs artyleria; https://youtu.be/oZQ2jfTKqyg?t=95 ;https://youtu.be/x9lvSZI3RGc?t=217 

Afryka dzika: Mahdi i Joker: 

The story, set in 1875, follows a British officer (Heath Ledger) who resigns his post when he learns of his regiment's plan to ship out to the Sudan for the conflict with the Mahdi. His friends and fiancée send him four white feathers which symbolize cowardice. To redeem his honor he disguises himself as an Arab and secretly saves the lives of those who branded him a coward.

3. 5. Och! Geniusze! Och-orowicz; Maryśka i cała reszta

Postęp naukowy i techniczny 

 

 

Maria.pl 2 min: Polska jest ważna: https://youtu.be/Ztfoe2auqOg?si=Un1Ee5FD_M2XWXT0 https://www.youtube.com/watch?v=Ztfoe2auqOg&ab_channel=KinoHeliosPolska

Wersja: 1 i pół i 2 min: 
Maria.fr: https://www.youtube.com/watch?v=vg-LY4J7AJk&ab_channel=MonolithFilms ; https://www.youtube.com/watch?v=mU0oOUTo5zo&ab_channel=PrimeVideo

 https://youtu.be/YhNonAUuT2I?t=65od 7 minuty łądne zdjęcia: https://youtu.be/srn9e0sPm04?t=465

Prezentacja bez głosu, slajdami; https://youtu.be/byRnLut7miE?t=66 ; Do samo tylko ładniej i dłużej: https://youtu.be/s286sP5NrEM?t=206

Byli sobie wynalazcy... od ok. 14 odcinku koejnych 10

https://www.youtube.com/watch?v=7d8iO9Sga6Y&list=PLyJ5tp6WmjKidE3lkMfjO1016TJv-kUoI&ab_channel=FranciszekF1

  

  

• 
  

Ochorowicz

• Julian Ochorowcz był człowiekiem wszechstronnie uzdolnionym 
• wynalazcą 💥 naukowcem 👨‍🔬 literatem ✍️ psychologiem, piewcą pozytywizmu 👨‍🏫 
• Wśród wielu jego osiągnięć trzeba wymienić choćby stworzenie teoretycznych podstaw działania telewizji 🎬 czy pierwszej transmisji dźwięków 🎧 
• Postać tego „człowieka renesansu” jest na pewno zbyt mało obecna w naszej świadomości, nie na tyle na ile zasługuje.
• „Ochorowiczówka”, w którym się ono mieści, jest jedyną zachowaną willą spośród szeregu innych wybudowanych początkiem XX wieku przez Ochorowicza w Wiśle. 
• Po wyprowadzce poety budynek przejęło miasto z zagospodarowaniem na mieszkania komunalne, jednak z biegiem lat popadł w ruinę. 
• W 2015 r. zrodził się pomysł stworzenia w tym miejscu największego w Europie Muzeum Magicznego Realizmu, które otwarto po dwóch latach (w setną rocznicę śmierci Juliana Ochorowicza, zmarłego w 1917 roku).
• Muzeum mieści ok.  300 prac wykonanych prez Dalego, Beksińskiego i wielu innych mistrzów gatunku.  Po pięciu latach otwarto "filię" muzeum w Cieszynie na ulicy Przykopa.

1. Największe osiągnięcia naukowe
a. Zygmunt Freud – twórca psychoanalizy
b. Auguste Comte – twórca nowoczesnej socjologii
c. Charles Darwin – twórca teorii ewolucji
d. Georg Mendel – zapoczątkował badania nad genetyką
e. Iwan Pawłow – zapoczątkował badania nad odruchami warunkowymi i fizjologią
f. początki mikrobiologii:
– Louis Pasteur – wynalazł szczepionkę przeciw wściekliźnie
– Robert Koch – wynalazł szczepionkę przeciw gruźlicy
g. teoria elektromagnetyzmu – James Maxwell i Heinrich Hertz
h. Wilhelm Roentgen – odkrył promienie X
i. Ernest Rutheford – odkrył promienie alfa i promienie beta
j. Albert Einstein – odkrył teorię względności
k. Dmitrij Mendelejew – opracował układ okresowy pierwiastków 
l. badania nad promieniotwórczością
– Antoine Henri Becquerel 
– Pierre Curie
– Maria Skłodowska Curie
ł odkrycie tlenu i azotu jako składników powietrza
– Karol Olszewski
– Zygmunt Wróblewski
 
2. Wynalazki z zakresu techniki
a. Alexander Graham Bell – telefon
b. Thomas Edison
– fonograf
– żarówka
– zbudował pierwszą elektrownię (w Nowym Jorku)
c. wynalezienie radia – Guglielmo Marconi i Aleksander Popow
e. początki fotografii
f. Ernst von Siemens – prądnica elektryczna 
g. silnik spalinowy i pierwsze samochody:
– Carl Benz
– Gottlieb Daimler
– Rudolf Diesel
h. Orville i Wilbur Wright – pierwszy samolot
 
3. Rozwój transportu
a. budowa kanałów
– Kanału Sueskiego 
– Kanału Panamskiego 
b. początki tramwajów i metra
 
4. Zmiany ludnościowe
a. dzięki poprawie warunków życia nastąpił szybki wzrost liczby ludności na świecie
b. postęp w zakresie transportu przyśpieszył ruchy migracyjne
c. w drugiej połowie XIX wieku nasiliły się procesy urbanizacyjne

sss

• EPOKA POZYTYWIZMU- sztuka, literatura etc. 
• https://quizlet.com/live/M4PL39?source=copy
• NOWE IDEOLOGIE I RUCHY SPOŁECZNE 

 

foto: ochorowiczowka.pl

https://www.youtube.com/watch?v=Fgpn4tnyNB8&ab_channel=By%C5%82osobie...%28HelloMaestro%29

Dziewczę z charakterem - Maria Skłodowska - Curie. Historia bez cenzury. https://youtu.be/Uw2YU9TdnOA?t=50

3. 6. Zmienić świat; kobiety do urn; kapitaliści do 

Nowe ideologie i ruchy społeczne

  

1.: Karol Marks, Fryderyk Engels

2.: Ok. 1864 r.: Marks i Engels oraz córki Marksa - Triple J[enny]: 

J. Caroline, J. Julia Eleanor i J. Laura. Marks miał 7 dzieci, przenosił się też przynajmniej 7-krotnie, m.in. do Paryża Brukseli i spowrotem; w koncu do Londynu. 

3.: Czy Marks całe życie nie pracował? Nie, ale nie miała stałej posady. Choć pracował/dorabiał jako dziennikarz, stale miał jednak znaczne problemy finansowe, często ratował go z nich Engels, syn fabrykanta.

Kontrowersyjnie o Marksie: https://www.parkiet.com/parkiet-plus/art20186671-niebezpieczne-zwiazki-i-grozne-pomysly-karola-marksa

• Czy to prawda?
• 'Odraza do „burżuazyjnego społeczeństwa” nie przeszkadzały obu emigrantom [Karolowi Marksowi i Fryderykowi Engelsowi] korzystać z pożytków kapitalistycznego przemysłu i burżuazyjnego społeczeństwa. Ojciec Engelsa nabył fabrykę wyrobów tekstylnych w Manchesterze; Fryderyk pracował w niej do 1870 roku, co dawało mu przychód i okazję do uczenia się o kapitalizmie jednocześnie.
• Marks nie miał osobistych dochodów, ale był ekspertem, jeśli chodzi o unikanie płacenia rachunków dostawcom. Był też ochoczym pasożytem. Engels wielokrotnie ratował przyjaciela oraz jego powiększającą się rodzinę przed nędzą.
• Żaden z nich nie odmawiał sobie przyjemności codziennego życia, a niewielu współczesnych im filozofów upijało się tak jak oni i biegało po Tottenham Court Road, uciekając przed policją usiłującą zgarnąć obu dżentelmenów za tłuczenie ulicznych latarni.'
• Robert Service, cytat za książką „Towarzysze”

1. Przemiany społeczne w XIX wieku
a. dzięki rozwojowi przemysłu bardzo szybko rosło znaczenie burżuazji
b. rozwój fabryk przyczynił się do liczebnego wzrostu klasy robotniczej
– robotnicy byli źle wynagradzani i pracowali w bardzo uciążliwych warunkach
– warunki pracy powodowały, że robotnicy organizowali strajki
c. stopniowo rozwijała się również tzw. klasa średnia
2. Zmiany w organizacji państw – demokratyzacja życia politycznego
a. formy rządów
– monarchia konstytucyjna
– monarchia parlamentarna
– republika
b. wzrost znaczenia partii politycznych
3. Przemiany w ruchu robotniczym
a. wyodrębnienie się socjaldemokracji – dążenie do reform w drodze walki parlamentarnej
– powstanie Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD) – 1869 r.
– powstanie Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji – 1898 r.
– powstanie Partii Pracy w Wielkiej Brytanii – 1900 r.
b. w 1864 r. z inicjatywy Karola Marksa utworzono I Międzynarodówkę – międzynarodową organizację komunistyczną
d. w 1889 r. powstała II Międzynarodówka
e. rozłam w ruchu robotniczym
–  partie marksistowskie dążyły do obalenia kapitalizmu w drodze rewolucji
– partie socjaldemokratyczne (nazywano je też reformistycznymi lub rewizjonistycznymi) dążyły do poprawy warunków życia robotników w drodze reform
f. anarchizm
– Michaił Bakunin
– Pierre Proudhon
4. Nowe ideologie przełomu XIX i XX wieku
a. powstanie chrześcijańskiej demokracji – chadecji
– partie chadeckie działały w oparciu o społeczną naukę Kościoła
– w 1891 r. papież Leon XIII wydał encyklikę Rerum novarum
– Leon XIII propagował solidaryzm społeczny, który polegał na współdziałaniu różnych grup społecznych
b. w XIX wieku wykształcił się nacjonalizm – ideologia uznająca naród za najwyższe dobro
c. syjonizm – nacjonalistyczny ruch żydowski, głoszący potrzebę budowy państwa żydowskiego w Palestynie
5. Ruch na rzecz kobiet
a. emancypacja kobiet – ruch społeczny zmierzający wyzwolenia kobiet
b. sufrażystki – ruch społeczny kobiet walczących o uzyskanie praw wyborczych
c. feminizm – ruch dążący do równouprawnienia kobiet w życiu politycznym i społecznym

Socjaliści i komuniści Polscy bohaterowie i sojusznicy?

Zob. Źródła: II poł. XIX wieku: Śląski feminizm itp. i Marks i Engels o Polsce

https://koperlo.blogspot.com/2023/04/slaski-feminizm-itp-kobiety-w-walce-o.html

Kobiety

1. Źródło I.A: DOROTA KŁUSZYŃSKA - biogram
2. Źródło II.A: „Głos Kobiet” 1908, o czym czytały Cieszynianki-rewolucjonistki?, cz. 1, s. 1-2
3. Źródło II.B: „Głos Kobiet” 1908, o czym czytały Cieszynianki-rewolucjonistki?, cz. 2, s. 3-4
4. Źródło III.A: Rewolucjonistki na SCI, cz. 1, 
5. Źródło IV.A: I. Celebrytka popkultury - Sisi, cz. 1
6. Źródło IV.B: I. Celebrytka popkultury - Sisi, cz. 2
7. Źródło IV.C: I. Celebrytka popkultury - Sisi, cz. 3
8. Źródło V: Cieszyn świętuje ślub Sisi i Cesarza

Faceci

1. Źródło II.A.1: O Manifeście Komunistycznym z 1848 r., cz. 1
2. Źródło II.A.2: O Manifeście Komunistycznym z 1848 r., cz. 2
3. Źródło II. B-1: Marks agent pruskiego wywiadu?
4. Źródło II. B-2: Marks agent Rothschildów?
6. Źródło II.C.1: Marks i Engels o Polakach - sprzecznie?
7. Źródło II.C.1: Rola powstania styczniowego w powstaniu I. Międzynarodówki i ruchu komunistycznego
8. Źródło II. D-2: Karol Marks, Fryderyk Engels - W obronie Polski, cz. 1
9. Źródło II. D-3: Karol Marks, W obronie Polski, cz. 2
10. Źródło II. D-3: Karol Marks, W obronie Polski, cz. 3

   
źródła: https://lewackaszmata.pl/produkt/koszulka-100x100-dora-kluszynska/; https://lewackaszmata.pl/wp-content/uploads/2018/10/Dora-K%C5%82uszy%C5%84ska.png
  

https://b-m.facebook.com/slaskzbuntowany/photos/a.1896616580554014/2840657409483255/?type=3

• O czym mogły ok. 1900 roku przeczytać w swojej gazecie Cieszynianki-robotnice, kobiety zbuntowane itp.? 
• Jezus buntownikiem i socjalistą? Równości i wolności pragnął; głodnego narkarmić, spragnionego napoić; nędzę z ziemi wypędzić
• chciał wszystkiego co dobr i piękne... - jak my :)
• dlatego zginął, lecz Możni tego świata zawładnęli Chrystustem. Jezus nie jest ich bogiem, o był tam gdzie nędzia i bieda. Gdyby przyszedł dziś na ziemię, wypędziłby z świątyń swoich tych wszystkich przekupniów, którzy kupczą jego imieniem a zawołałby maluczkich i wydziedziczonych, bo dla nich krew swoją oddał..
• Rok wydawania czasopisma
• Matki 2-4-tygodnie po urodzeniu muszą iść do pracy; śmiertelność wśród noworodków w Austrii najwyższa w Europie
• Zakaz zasiadania kobiet w stowarzyzeniach (aktualna Ustawa z 1867) 
• Zakaz pracy kobiet 
• Karwina: zabiło górnika bez spowiedzi, czy pójdzie do nieba? Co robić? Sprzedać krowę i przyjść do księdza, dać mu 200 K (ok. 10 tys. współczesnych złotych?)
• na 60-lat panowania FJ I, 60 piw dla dzieci w Piotrowicah
• źródła:
• http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/G%C5%82os_Kobiet

  

• Grafiki i zdjęcia: Sisi (1837-1898) 
• 16-letnia Elżebieta już jako Cesarzowa Austrii, 1855 / A. Bergstedt, 1855
• Elżbieta z mężem i dwojgiem dzieci - Gizelą i Rudolfem / litografia E. Kaiser, 1856
• Elżbieta z włosami sięgającymi kostek, jeden z dwóch "prywatnych portretów cesarzowej, ulubiny FJI; czesanie zajmowało codziennie 2 godziny / F. X. Winterhalter, 1864
• Portret koronacyjny (koronacja na króal i królową Węgier w 1867 r.
• Jedno z ostatnich fot.: Elżbieta ok. 1890
• chcesz ubierac się jak Sisi? https://delia.hu/sisi-dress-replicas/
• 
  
 

1.: Żałobna szata Gwiazdki Cieszyńskiej, z powodu zamachu na Ces. Elżbietę. 2.: Gmach LO Kopernika przed 1918 roku znajdował się na styku Kaiserin Elisabethstraße (ul. Cesarzowej Elżbiety) i Rudolfplatz (Plac. Arcyksięcia Rudolfa - syna Elżbiety)

Śmierć Elżbiety z rąk zamachowca. wychowanego w Paryżu Włocha Luiggi L., który nie wiedział kogo zabije i jak i jaka kara za to grozi i był tak biedny, że nie było go stać na sztylet. Ale umiał czytać więc wyczytał w którym hotelu przebywa książę Orleanu, a którym Cesarzowa.

Jak zginęła Sisi, kim był zabójca i co się z nim stało? Czemu Cesarzowa przeszła 100-metrów do parowca i zmarła, gdy zaczęo udzielać jej pomocy? https://steemit.com/polish/@lesiopm/zdarzylo-to-sie-120-lat-temu-anarchista-lucheni-morduje-cesarzowa-sissi

 

Kaiserin Elisabethstraße. Widok na ul. Stalmacha, na końcu której znajdowała się pierwsza lokalizacja Gimnazjum Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego (z którego wywodzi się LO Kopernika), zob: https://fotopolska.eu/284133,foto.html?o=u1385&p=1

Widok z Erzherzog-Eugen-Strasse (dzisiejsza ul. Błogocka) na Kaiserin-Elisabeth-Strasse. W 1895 r. w narożnej kamienicy Alfonsa Mattera po lewej stronie swoją siedzibę miało pierwsze polskie prywatne gimnazjum, założone przez Towarzystwo Szkolne Polskie Księstwa Cieszyńskiego. 

3. 7. Monety, Manety

-izmy: pozyt, scjen, real, natural; -yzmy: hist, ekl; 
Epoka pozytywizmu

d      Mon; R*2 o Man;

1. Nowe nurty w nauce
a. scjentyzm – pogląd filozoficzny głoszący, że jedynie nauki przyrodnicze dostarczają  prawdziwej i w pełni uzasadnionej wiedzy o rzeczywistości
b. pozytywizm – Auguste Comte
– jedyną pewną wiedzą jest wiedza naukowa
– wiedza może być kształtowana poprzez pozytywną weryfikację teorii za pomocą empirycznej metody naukowej
2.Literatura pozytywistyczna
a. realizm
– Honoré de Balzac: cykl powieści Komedia ludzka
– Wiktor Hugo 
– Charles Dickens
– Fiodor Dostojewski
– Lew Tołstoj
– Anton Czechow
– Joseph Conrad (Józef Konrad Korzeniowski)
b. naturalizm
– Émile Zola
c. literatura dla młodzieży
– Mark Twain (Przygody Tomka Sawyera)
– Jack London (Zew krwi, Biały kieł)
3. Malarstwo
a. realizm
– Gustave Courbet
– Jean-François Millet
b. impresjonizm
– Claude Monet
– Pierre-Auguste Renoir
– Edouar Manet
c. postimpresjonizm
– Paul Cézanne
– Paul Gauguin
– Vincent van Gogh
4. Rzeźba
– Auguste Rodin
– Camille Claudel
5. Główne nurty w architekturze:
a. historyzm
b. eklektyzm
c. secesja
6. Kultura masowa
a. rozwój prasy codziennej
b. film
– twórczość braci Auguste i Louisa Lumière
– twórczość Georges’a Méliès’a
c. sport
– odrodzenie igrzysk olimpijskich – Pierre de Coubertin
– rozwój sportu masowego
d. skauting'

5* Man + dziewcz Olympia + Wenecja
 
2*Mon

Milet *3 ; Cou*1;

 

• Kąpiące się
• Kobiety zbierające kłosy, 1857
• Olympia - Google Art Project
• The Venus of Urbino (also known as Reclining Venus) Titian, 1532 
• Le Moulin de la Galette
• Claude Monet, Impression, soleil levant
• Woman with a Parasol - Madame Monet and Her Son, 1875, 

Malarz połączył w jednym przedstawieniu klasyczną kompozycję z nieidealizowanym aktem, było to dla współczesnych przekroczeniem reguł malarstwa akademickiego i przekroczeniem granicy dobrego smaku. Krytykę wywołały niejasne relacje łączące dwie osoby na obrazie i ich niezrozumiałe gesty, które przypominają tradycyjne malarskie motywy noli me tangere i zwiastowanie, ale nie układają się w spójną narracjęAkt był przyjętym gatunkiem malarskim, toteż sprzeciwu krytyki nie wzbudziła sama nagość postaci w Kąpiących się. Ukazywane dotąd w malarstwie nagie kobiety były najczęściej postaciami mitologicznymi, a ich ciała były idealizowane, toteż oburzenie wywołało namalowanie kobiety, którą można było utożsamić ze współczesną mieszkanką miasta. Realność sceny podkreślały rozrzucone ubrania, zrolowane pończochy i brudne stopy, nie było wątpliwości, że postać na obrazie nie jest nimfą ani boginią. Naga kobieta była dla krytyków i publiczności oglądającej pracę zbyt prawdziwa, uznawano ją za otyłą, a nawet groteskową. Szczególne oburzenie wywołały obfite biodra i pośladki. Określano ją jako „hotentocką Wenus”, napisano, że „odebrałaby apetyt nawet krokodylowi”. Przytaczano pogłoski, które powtarzał później malarz, o tym, że zwiedzający wystawę cesarz Napoleon III wysmagał pośladki namalowanej kobiety szpicrutą, a cesarzowa Eugenia zapytywała złośliwie „czy ta klacz to perszeron?”

• 
  
• 
  
• 
  
  
  
  
  
  
  
  

XIX wiek - nudne lektury?

Allegro Lektury 2.0 | Mery Spolsky - Kamizelka (autorstwa Bolesława Prusa)

https://youtu.be/wlG7Oqg1C0s?t=286

• Chronologia wydarzeń
• 1851-1864 – powstanie tajpingów
• 1853-1856  – wojna krymska
• 1855 – zdobycie Sewastopola przez wojska koalicji antyrosyjskiej
• 1856 – zawarcie pokoju paryskiego
• 1856-1860 – II wojna opiumowa
• 1857-58 – powstanie Sipajów w Indiach
• 1859 r. – bitwa pod Solferino
• 1861 r. – powstanie Królestwa Włoch
• 1861–1865 r. – wojna secesyjna
• 1–3 VII 1863 – bitwa pod Gettysburgiem
• 1864 – Powstanie I Międzynarodówki
• 1866 – wojna prusko-austriacka
• 3 VII 1866 – bitwa pod Sadową
• 1869 r. – otwarcie Kanału Sueskiego
• 1870 – wybuch wojny prusko-francuskiej
• 1 IX 1870 – bitwa pod Sedanem
• 18 I 1871 r. – proklamacja cesarstwa niemieckiego
• 18 III – 28 V 1871 roku –  Komuna Paryska
• 1880-1881 r.  – pierwsza wojna burska
• 1899-1902 r. – druga wojna burska
• 1904-1914 – budowa  Kanału Panamskiego
• Galeria postaci
• Aleksander II Romanow
• Ampère André
• Bakunin Michaił
• Becquerel Antoine Hanrie
• Bell Alexander Graham
• Benz Karl
• Bernstein Eduard
• Bismarck Otto von 
• Cavour Camillo 
• Comte August
• Curie Pierre
• Daimler Gottlieb
• Darwin Karol
• Davis Jefferson
• Dąbrowski Jarosław 
• Degas Edgar
• Diesel Rudolf
• Dostojewski Fiodor
• Edison Tomasz
• Einstein Albert
• Faraday Michael
• Ford Henry
• Franciszek Józef I 
• Garibaldi Giuseppe 
• Grant Ulysses
• Hertz Heinrich
• Herzl Theodor
• Kruger Paul
• Lee Robert
• Leon XIII
• Lincoln Abraham 
• Łukasiewicz Ignacy
• Lumière Auguste i Louis
• Marconi Guglielmo
• Marks Karol 
• Mendelejew Dymitr
• Mill John Stuart
• Moltke Helmuth von
• Monet Claude
• Morse Samuel
• Napoleon III
• Ohm Georg
• Olszewski Karol
• Pasteur Ludwik
• Pius IX
• Proudhon Pierre
• Renoir Pierre-Auguste
• Rhodes Cecil John
• Röntgen Wilhelm
• Roosevelt Theodor
• Sherman William
• Siemens Werner von
• Skłodowska-Curie Maria
• Spencer Herbert
• Thiers Louis
• Tołstoj Lew
• Verne Juliusz
• Wiktor Emanuel II
• Wilhelm I Hohenzollern
• Wright Orville i Wilbur
• Wróblewski Zygmunt
• Zola Émile
• słownik pojęć
• abolicjonizm
• aneksja
• autonomia
• dominium
• eksterminacja
• emancypacja
• farma
• feminizm
• imperializm
• industrializacja
• izolacjonizm
• kapitalizm
• kolonializm
• konfederacja
• kontrybucja
• laicyzacja
• nacjonalizacja
• naturalizm
• obóz koncentracyjny
• płodozmian
• protektorat
• realizm
• scjentyzm
• sufrażystki
• syjonizm

14. April 1864

Emperor Maximilian, four days after his proclamation as Emperor of Mexico, leaving Miramare to board the SMS Novara which would bring him to his new Empire.

• "O tym, jak nauczyciele wygrywają wojny. Bitwa, którą wygrał nauczyciel szkolny
• W latach 50. XIX wieku Austria i Prusy rozpoczęły trudną walkę. Jedno z państw miało stać się głównym w zjednoczeniu Niemiec. Duże (jak Bawaria) i małe królestwa germańskie śledziły, który gracz najprawdopodobniej zwycięży. Wiarygodność Austrii została podważona w 1859 r., kiedy podczas wojny austriacko-francusko-włoskiej stało się jasne, że jej armia nie jest w stanie ochronić królestw niemieckich przed francuskimi roszczeniami do ziem na lewym brzegu Renu.
• 
  
• Spory wokół tego, jaki projekt i jak ziemie niemieckie powinny zjednoczyć się w jedno państwo narodowe (czy z Austrią iw jakich rolach, czy bez niej) mogą trwać bez końca. Jednak w 1862 r. ministrem-prezydentem Prus (premierem) został Otto von Bismarck, doświadczony polityk i zwolennik siłowych metod rozwiązywania palących problemów.
• 
  
• Otto von Bismarck
• 
  
• Zrozumiał, że zbyt wiele sprzeczności utrudnia zjednoczenie Niemiec, a konflikty są nieuniknione, więc sukces można osiągnąć tylko „żelazem i krwią”. Załamaniem tej metody był konflikt z Danią w 1864 r. Z łatwością rozwiązano ten problem i Szlezwik został porwany do Prus. Austria, sojusznik Prus w tym konflikcie, otrzymała sąsiedni Holsztyn. Pruska machina wojenna działała doskonale i była gotowa na nowe osiągnięcia.
• 
  
• Mądrość wielkich polityków od Cezara do Bismarcka jest w miłosierdziu dla zwyciężonych
• 
  
• Kolejnym ważnym wrogiem była Austria. Przed zbliżającym się konfliktem Bismarckowi zapewniono neutralność ze strony Francji – cesarz Napoleon III (bratanek wielkiego wodza) uważał, że wojna Prus z Austrią była „bardzo szczęśliwe wydarzenie”, ponieważ zwierzęta o równej sile będą się gryźć i wyczerpywać. Napoleon wiedziałby, jak wszystko się skończy za 5 lat.
• 
  
• W 1866 r. Włochy potajemnie obiecały w razie wojny stanąć po stronie Prus, aby ostatecznie wypędzić Austriaków z Wenecji. Austria i Prusy były członkami Związku Niemieckiego, zabroniono zawierania takich sojuszy przeciwko aliantom, ale Bismarck postawił na to. Oczekiwano też, że Rosja będzie neutralna – była zbyt zajęta sprawy wewnętrzne, nieprzyjazny dla Austrii i wdzięczny Prusom za wsparcie w stłumieniu powstania polskiego 1863-1864.
• 
  
• Napoleona III
• 
  
• Ogólnie warunki były korzystne. A Bismarck rzucił Austrię wyzwanie - zaproponował omówienie reorganizacji Związku Niemieckiego i kwestii statusu Holsztynu (ten niemiecki region był pod kontrolą austriacką). Wiedeń ogłosił mobilizację. W odpowiedzi wojska pruskie wkroczyły do ​​Saksonii, Hanoweru, Kurgessen i przekroczyły granicę Austrii. Wojna się rozpoczęła. Włochy zgodnie z oczekiwaniami stanęły po stronie Prus.
• 
  
• Napoleon III nie stanął w obronie wroga swojego wroga i za to zapłacił
• 
  
• 3 lipca 1866 roku pod czeskim miastem Königgrätz doszło do decydującego starcia. Siły stronnictw były w przybliżeniu równe liczebnie (215 tys. po stronie Austrii wobec 221 tys. Prusów), ale jakościowo armia pruska przewyższała armię austriacką.
• 
  
• 
  
• Bismarck pod Königgrätz
• 
  
• Austriacy nawet nie myśleli o możliwości porażki (a pewność siebie często pociąga za sobą zaniedbanie). A austriaccy generałowie od razu popełnili kilka poważnych błędów - zaniedbali rozpoznanie, komunikację między jednostkami i zajęli niekorzystne pozycje. Tak, a morale żołnierzy pozostawiało wiele do życzenia - wielu, powołanych na słowiańskie posiadłości Austrii, nie chciało walczyć za cesarza, który siedział w Wiedniu, a setkami opustoszał tuż podczas bitwy. Nowa broń gwintowana Prusów - karabiny Dreyse - również przewyższała przestarzałe karabiny austriackie. W rezultacie w ciągu kilku godzin bitwa została wygrana. Pokonani, zdemoralizowani Austriacy wycofali się, tracąc 37 tysięcy zabitych i rannych. Ogólna bitwa pod Königgrätz (na ogół jedyna większa bitwa w całej wojnie, która trwała dwa miesiące) zapewniła Berlinowi całkowite zwycięstwo.
• 
  
• Po bitwie profesor geografii z Lipska napisał, że „kiedy Prusacy pokonali Austriaków, było to zwycięstwo nauczyciela pruskiego nad nauczycielem austriackim”, odnosząc się do korzyści płynących z edukacji dla spraw wojskowych. Nie można się z tym kłócić - dobre przygotowanie intelektualne żołnierza daje pewne korzyści. Fraza profesora o nauczycielu została szybko podchwycona przez ludzi, ale przez długi czas była przypisywana Bismarckowi. Co ciekawe, rozmieszczenie tego wyrażenia i jego prawdziwe źródło pokazują, jakiej moralnej jedności doświadczyli Niemcy w owej dekadzie przed zjednoczeniem – nawet nauczyciele szkolni i profesorowie, ludzie świata, chcieli wykorzystać swoją siłę do narodowego zadania i wojny. I nauczyciel pruski naprawdę wiele zrobił dla wychowania patriotycznego.
• 
  
• Łatwe zwycięstwo Prus zaskoczyło Europę. Austria była zbyt łatwa do pokonania. Polityka pruska, wspierana bagnetami, odnosiła sukces za sukcesem. Wkrótce tylko Francja budowała przeszkody w tworzeniu Cesarstwa Niemieckiego, ale nawet z nią łatwo sobie poradzić. Napoleon III musiał gorzko żałować, że nie stanął w obronie Austrii w 1866 roku. Jego stryjeczny dziadek nigdy nie przypuszczał, że kilkadziesiąt lat po nim małe niemieckie królestwa (wówczas niewielka zmiana w wielkiej polityce) rozrosną się w imperium, które zagrozi samemu istnieniu Francji, a jego potomkowie nie będą mogli nic z tym zrobić.
• 
  
• Niemcy powiedzieli o bitwie pod Königgrätz, że wygrał ją nauczyciel
• 
  
• W sierpniu 1866 Austria i Prusy zawarły pokój. Austria zrzekła się wszelkich praw do Holsztynu i zgodziła się na zniesienie Związku Niemieckiego. Teraz tylko Prusy były państwem zdolnym do zjednoczenia Niemców. Hanower, Kurgessen, Frankfurt nad Menem i Hesse-Nassau bardzo szybko stały się częścią Prus. Do pełnego zjednoczenia pozostało całkiem sporo.
• 
  
• 
  
• 
  
• Największą mądrością Bismarcka w walce z Austrią było wyrzeczenie się zdobyczy terytorialnych kosztem pokonanych. Bismarck musiał przekonać króla i generałów do rezygnacji z takich roszczeń. Dlaczego – przecież Austria porzuciła teraz swoje ambicje w Niemczech, a Prusy pozostały tam jedynym liderem. Odebranie terytoriów oznacza upokorzenie pokonanego wroga, który w istocie jest naturalnym sojusznikiem Niemiec w Europie. Kalkulacja Bismarcka była uzasadniona – Austria, której honor narodowy nie został głęboko zraniony, wkrótce ponownie stała się sojusznikiem Niemiec. Posunięcie godne Cezara, który dzięki łasce zamienił swoich wrogów w przyjaciół. Gdyby Bismarck nie wykazał tej mądrości, kto wie, może Austriacy nie byliby partnerami Cesarstwa Niemieckiego w Trójprzymierzu, a rok 1914 nie byłby rokiem światowej eksplozji, tragicznej i brzemiennej w skutki dla całej historii ludzkości .
• 
  
• Jest jedna wspaniała legenda. Ona tak brzmi. Na początku 1871 roku, po zwycięskim zakończeniu wojny francusko-pruskiej, jeden z przedstawicieli kierownictwa pruskiego, niejaki Bismarck :), wygłosił bardzo ciekawą wypowiedź. Stwierdził, że kraj zawdzięcza zwycięstwo nie nikomu, ale… pruskiemu nauczycielowi.
• 
  
• 
  
• To jest legenda. W rzeczywistości przeprosiny za pruskiego nauczyciela nie wyszły z ust Bismarcka, a nie o zwycięstwie nad Francją. W lipcu 1866 roku, po zwycięstwie pod Sadową, zdobytym przez wojska pruskie w czasie wojny austriacko-pruskiej, lipski profesor geografii Oskar Peschel pisał w redagowanej przez siebie gazecie Zagranica:
• 
  
• „… Oświata publiczna odgrywa decydującą rolę w wojnie… kiedy Prusacy pokonali Austriaków, było to zwycięstwo pruskiego nauczyciela nad austriackim nauczycielem”.
• 
  
• Ale kim jest Peschel? A czym jest wojna austriacko-pruska w porównaniu z katastrofą Francji, która na długi czas zmieniła sytuację polityczną w Europie. W końcu to w wyniku genialnego zwycięstwa Prus w tej wojnie powstało Cesarstwo Niemieckie. Dlatego w świadomość publiczna mocno ugruntowane: „Bismarck po zwycięstwie nad Francją powiedział: tę wojnę wygrali Prusacy nauczyciel w szkole”. Jest jednak całkiem możliwe, że Bismarck rzeczywiście powiedział coś podobnego, odnosząc się na przykład do tego samego Peschela. Tyle, że nie jest to w żaden sposób udokumentowane.
• 
  
• W rzeczywistości nie jest dla nas tak ważne, kto dokładnie i o czym konkretnie wyraził tę ideę. Ważne jest, że wkrótce po tym wiele, bardzo wiele krajów, przede wszystkim Anglia, Francja i Rosja, z jakiegoś powodu zaczęło intensywnie wprowadzać pruski, a do tego czasu już niemiecki system gimnazjalny.
• 
  
• Jednak w Rosji, w przeciwieństwie do Niemiec, gimnazja przez długi czas pozostawały elitarnymi instytucjami edukacyjnymi, w których mogły uczyć się tylko dzieci bardzo zamożnych rodziców, ale „ruszki” (prawdziwe szkoły) były organizowane w zasadzie na tych samych podstawach. Inną rzeczą jest to, że nie więcej niż 20% rosyjskich dzieci uczyło się razem w gimnazjach i „ruszkach”, ale to już kwestia struktura społeczna następnie społeczeństwo rosyjskie które, nawet wkroczywszy na drogę rozwoju kapitalistycznego, pod wieloma względami, a przede wszystkim w mentalności rządzącej elity, nadal było imperium feudalnym.
• 
  
• Wróćmy jednak do Bismarcka-Peschela. I nawet nie im, ale Moltke. To on, ostro wypowiadając się przeciwko tezie Peschela, faktycznie ją potwierdził. Tak więc słowo należy do feldmarszałka generalnego obu imperiów - niemieckiego i rosyjskiego (wydaje się, że to jedyny taki przypadek odnotowany w historii, innych nie było):
• 
  
• „Mówią, że nauczyciel wygrał nasze bitwy. Sama jednak wiedza nie doprowadza jeszcze człowieka do tego szczytu, kiedy gotów jest poświęcić swoje życie dla idei, w imię wypełnienia swego obowiązku, honoru i ojczyzny; ten cel osiąga - poprzez jego wykształcenie.
• 
  
• 
  
• „Nie naukowiec wygrał nasze bitwy, ale pedagog…”.
• 
  
• Dobry feldmarszałek! No dobrze, prawda? A najciekawsze jest to, że Moltke ma rację! W dokładnie taki sam sposób jednak, jak Peschel (lub jak kto woli Bismarck:) ma rację. Inaczej bowiem różnił się pruski system gimnazjalny, niezależnie od poziomu wiedzy i w ogóle, niezależnie od jakiejkolwiek wiedzy, formował się wśród swoich absolwentów (i formował to, co nazywa się według pełny program) całkiem pewne cechy. Na przykład: dyscyplina, dokładność, szacunek dla starszych (nie ze względu na wiek, ale ze stanowiska), „patriotyzm” (w sensie absolutnego zaufania do rządu i pełnej akceptacji jego polityki zagranicznej i wewnętrznej).
• 
  
• To właśnie społeczna misja niemieckiego systemu gimnazjum (który organicznie obejmował „realshule” – prototyp rosyjskich „rąk”) była z tego punktu widzenia najbardziej znacząca, ponieważ umożliwiała ukształtowanie takiego „obywatela” ”, z którego łatwo było zrobić idealnego żołnierza epoki przemysłowej. Tym właśnie posługiwały się Niemcy podczas dwóch kolejnych wojen światowych.
• 
  
• A teraz o tym, gdzie Moltke się myli. Jednak to nie jego wina. Aby to zrozumieć, należałoby przyjrzeć się sytuacji z połowy XX wieku, a przynajmniej z okresu po I wojnie światowej. Oprócz zadania socjalno-wychowawczego pruski system gimnazjalny rozwiązywał oczywiście także faktyczne zadania wychowawcze, a raczej społeczno-wychowawcze. Ale znaczenie tych zadań nie było takie samo, jak się zwykle przedstawia.
• 
  
• Oświatowe znaczenie pruskiego systemu gimnazjalnego obiektywnie (czyli niezależnie od tego, co o nim myśleli jego twórcy) nie polegało na zapewnieniu absolwentom genialnego wykształcenia. Cała gadanina, że ​​„zakres wiedzy, którą posiada absolwent gimnazjum klasycznego (w Rosji) przewyższa tę, którą posiada absolwent obecnej gimnazjum” to pusta fikcja ludzi, którzy nie znają prawdziwego stanu rzeczy. Zaznaczę tylko, że w tym przypadku elita placówki edukacyjne, które były gimnazjami klasycznymi, porównuje się z całym zbiorem średnich instytucje edukacyjne nowoczesne społeczeństwo. Nie mówię o niczym innym. Społecznym znaczeniem takiego systemu było zapewnienie całej populacji niezbędnego podstawowego poziomu kultury, bez którego normalny, a tym bardziej przyspieszony rozwój naukowy i technologiczny jest niemożliwy. W Rosji tak się nie stało właśnie dlatego, że system obejmował zbyt mało dzieci.
• 
  
• O czym gadamy? Tak, wszystko o tym samym wzorze, który przejawia się we wszystkich obszarach ludzka aktywność. Jeśli chcesz, aby Twoi piłkarze zostali mistrzami świata, spraw, aby miliony chłopców grały w piłkę nożną. Jeśli chcesz, aby twoje studia filmowe produkowały 10 arcydzieł rocznie, rób 300-400 filmów rocznie. Owszem, dwieście, trzysta z nich będzie „tak sobie”, ale razem ze setką dobrych filmów stworzą grunt, na którym może wyrosnąć tylko dziesięć arcydzieł. Na takim właśnie intelektualnym, kulturowym gruncie, na którym z kolei rosła już elita intelektualna, naukowa i techniczna, powstał pruski system gimnazjalny.
• 
  
• Tym samym drugim efektem pruskiej edukacji gimnazjalnej było stworzenie podwalin pod m.in system edukacji, co pozwoliło Niemcom nie tylko szybko zająć czołową pozycję w światowej nauce i światowym postępie technologicznym, ale także utrzymać je przez prawie sto lat. I to pomimo tego, że Niemcy dwukrotnie poniosły w tym czasie miażdżące klęski militarne, zmniejszając ich potencjał naukowo-techniczny do pozornie zerowej wartości. Tak więc niemiecki nauczyciel, chociaż nie wygrał tych wojen dla swojego kraju, przynajmniej dał jej możliwość ich prowadzenia!
• 
  
• 
  
• ziemie niemieckie, formalnie zjednoczone do początek XIX wieku do Świętego Cesarstwa Rzymskiego, ale w rzeczywistości żyło na zasadzie „każdego księstwa z trzech dworów z osobna” w połowie XIX wieku stanęło przed dylematem, do którego centrum władzy przyłączyć się. Istniały dwa takie ośrodki – najpotężniejsze państwa niemieckie: Austria i Prusy. I tej kwestii oczywiście nie można było rozwiązać pokojowo.
• Prusy miały szczęście, że w 1862 r. na czele ich rządu stanął „żelazny kanclerz” Otto von Bismarck. Konsekwentnie prowadził politykę zjednoczenia ziem niemieckich pod przywództwem Prus „z żelazem i krwią”, a do tego przede wszystkim konieczne było rozwiązanie problemu głównego konkurenta – Austrii, która też nie była przeciwna zjednoczenie, ale z Wiedniem na czele, tak jak to było w czasach Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
• 
  
• Bismarck był wybitnym dyplomatą i przygotowując wojnę z Austrią prowadził umiejętną grę w politykę zagraniczną, wykorzystując fakt, że Rosja została pokonana w wojnie krymskiej, a jednym z istotnych powodów klęski była zdrada Austrii, która Mikołaj I liczył na sojusz z. Dlatego w ewentualnej wojnie Prus i Austrii Rosja nie miała zamiaru ingerować. Wtedy Bismarck był w stanie osiągnąć neutralność z Francji.
• 
  
• Ale w XIX wieku nie było już zwyczaju wywoływania wojen bez powodu. Musiałem go znaleźć. I wkrótce się pojawił. Bismarck wykorzystał zamieszanie w zarządzaniu Holsztynem i oskarżając Austrię o łamanie porozumień, zaproponował utworzenie sojuszu z Niemcami bez niej. A poza tym podpisał z Włochami umowę o pomocy wojskowej.
• 
  
• Jednak małe państwa niemieckie nie pospieszyły z sojuszem północnoniemieckim zaproponowanym przez Bismarcka. A potem w czerwcu 1866 r. zmobilizowana zawczasu armia pruska zajęła kilka małych księstw iw odpowiedzi Austria wypowiedziała Prusom wojnę.
• 
  
• De facto Prusy padły ofiarą agresji, choć wcześniej robiła wszystko, by o tę agresję prosić. Ale z drugiej strony taki obrót wydarzeń doprowadził do tego, że Włochy mogły przystąpić do wojny z Austrią na mocy porozumienia o wzajemnej pomocy wojskowej. W rezultacie Austria znalazła się między dwoma pożarami – z jednej strony Prusowie, z drugiej Włosi.
• 
  
• 3 lipca 1866 r. w rejonie Sadow-Königgrets spotkały się armie pruska i austriacka. Armia pruska została podzielona przez dowódcę Helmutha von Moltke seniora na trzy grupy wojskowe. Najpierw rano Prusacy zaatakowali środkową i lewą flankę Austriaków, ale nie odnieśli sukcesu. Co więcej, Austriakom udało się nawet przeprowadzić udany kontratak.
• 
  
• Ale potem Prusacy uderzyli na prawą flankę i tyły armii austriackiej. Dowódca austriacki gen. Benedek przerwał pomyślnie rozwijający się kontratak i przeciągnął siły na prawą flankę. A Moltke, nie zmniejszając nacisku na sektor centralny i prawą flankę armii austriackiej, zaczął osłaniać lewą flankę. Benedek doszedł do wniosku, że grozi mu okrążenie i zaczął wycofywać wojska na nowe pozycje. Ale w rezultacie wybuchła panika i armia austriacka została pokonana.
• 
  
• Powodów zwycięstwa pruskiego było wiele. Jeśli weźmiemy pod uwagę techniczną stronę sprawy, to pewną rolę odegrał fakt, że Prusacy mieli karabiny Dreyse ładowane z zamka, co drastycznie zwiększało szybkostrzelność w porównaniu z bronią ładowaną przez lufę.
• 
  
• A jeśli przyjmiemy czysto ludzką stronę sprawy i postawę psychologiczną, to wszystko jest opisane frazą, która jest przypisywana różni ludzie, najczęściej do Bismarcka: „Bitwa pod Sadowem została wygrana przez nauczyciela”.
• 
  
• W tym czasie Prusy ustanowiły jakość szkolenie, co oczywiście bezpośrednio wpłynęło na szkolenie wojsk. Nie bez znaczenia była edukacja patriotyczna, która wbijała dzieciom do głowy, że najważniejsze jest „ordnung und arbeiten”. Zorganizowani Prusacy ufnie rozprawili się z Austrią, a następnie pokonali Francję w 1871 roku. I Bismarck zrealizował wszystkie swoje plany iw 1871 proklamował Cesarstwo Niemieckie, w którym pod panowaniem Prus zjednoczyły się wszystkie małe niemieckie księstwa i elektorzy." https://peskiadmin.ru/pl/o-tom-kak-uchitelya-vyigryvayut-voiny-bitva-kotoruyu-vyigral-shkolnyi.html

• Ćwiczenie: Nasi dziadkowie pod Radeckim i Solferino  
• zakładając, że Austria posiadała
• w 1804 roku - 21 milionów mieszkańców i armię 400 000 żołnierzy (przy powierchni 700 tys. kilometrów, dokładnie 698 700 km²) 
• ok. 1851 roku - ok. 36 milionów mieszkańców (ok. 700 tys. kilometrów powierzchni), 
• ok. 1910 roku - ok. 51 mln obywateli, z tym że wcześniej utraciła dwie prowincje włoskie (z ok. 4 milionami mieszkańców), a zyskała Bośnię (z ok. 2 milionami mieszkańców)
• a nasz region Śląsk Cieszyński (obszar ok. 2 280 km²) posiadał ludności polskojęzycznej (obok podano liczbę ludności Śląska Cieszyńskiego -B; Śląska Austriackiego - C (i Śląska Opawskiego: D):
• 1851: A: 139 tys. (31,52% SA); C: 438 tys.; 
• 1880: A: 155 tys (27,39% SA); C: 565 tys.
• 1900: C: 680 tys
• 1910: 234 tys. (55% ŚlC); B: 434 tys. C: 757 tys na SA (D - SO: 323 tys. czyli 43% całości SA) 
• czyli, np.: Według spisu ludności z 1910 r. Cieszyński Śląsk liczył niespełna 434 tys. mieszkańców, Austriacki Śląsk ok. 750 tys., z czego co trzeci po polsku (niespełna 250 tys.); Podczas gdy Państwo Austryjackie liczyło ok. 51 mln. obywateli.
• uogulniając, możemy stwierdzić, że na pocz. XX wieku
• mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego stanowili 1% ludności państwa, 
• Śląska Austriackiego 1,5 % (dokładnie: 1,484%) populacji; 
• a cieszyńscy Polacy niespełna 0,5 % (dokładnie 0,456 %); tj. połowę z pierwszej liczby lub 1/3 z drugiej; 
• Puenta w 1910 roku: 
• niemal co 10 obywatel Austrii mieszkał na Śląsku Austryjackim, 
• a co 20 mieszkaniec Austrii był cieszyńskim Polakiem
• co 10 polskojęzyczny Ślązak mieszkał w Brennej (2,5 tys. na 259 tys. osób :)
• Zadanie: Zakładając, że podobnie było pół wieku wcześniej (ok. 1859 roku) oblicz:
• ilu austryjackich Ślązaków wzięło udział w bitwie pod Solferino (na ogólną liczbę 150 tys. uczestników), 
• ile cieszyńskich Polaków zginęło, zaginęło lub zostało rannych (zakładając, że całość strat to ponad 22 tys. osób)
• ilu z nich było Brenniakami?
• Jaki jest wynik?
• A)
• B)
• C)
• * realnie było to mniej (dlaczego?), o ok. 30 % (?):
• o ok. 10 % mniej, bo  statystyki zabużyło oderwanie się ok. 3 miliony Włochów)
• o ok. 25 % część wojsk z dalekiej północy nie wzięła udziału w walkach 
• zakłądając, że łącznie armia austriacka liczyła wówczas ok. 200 tys. żołnierzy (?), wynika że 1/4, tj. 25 % zzabespieczała granice na wschodzie i północy

Przygotowując się do lekcji, sprawdzianu, itd. korzystamy m.in. z treści przygotowanych Wiesława Zdziabka, który opracował skrót najważniejszych informacji, które powinien opanować uczeń w ramach zajęć z historii (zob.: https://www.e-historia.com.pl/35-liceum-i-technikum-po-gimnazjum/notatki-z-historii-zakres-podstawowy/). Materiały te wykorzystano, w celach edukacyjnych, przygotowując niniejszą stronę. Część skryptów i treści zamieszczono powyżej w formie adaptacji, część na prawach cytatu (wówczas oznaczone cudzysłowem lub apostrofem wg schematu: 'treść'), ich autorem jest pan Wiesław Zdziabek, któremu serdecznie dziękujemy za udostępnienie ich on-line. Na stronie zamieszczono także fragmenty podręcznika Wydawnictwa Nowa Era oraz inne treści znalezione w zasobach Internetu. W przypadku gdyby powyższe publikacje naruszały prawa autorskie i własnościowe osób i instytucji prosimy o kontakt z autorem bloga.