Egzamin 6-klasisty

• 20. W 1573 r. sejm uchwalił akt konfederacji warszawskiej, określający zasady zachowania „porządku i obrony Rzeczypospolitej" w okresie bezkrólewia. Wymień 3 postanowienia tego dokumentu.
• 21. Wymień pierwszych 3 królów wybranych w wyniku wolnej elekcji i napisz o każdym z 7 nich jeden, dowolny fakt charakterystyczny dla ich panowania.
• 22. Co to były artykuły henrykowskie, ograniczały czy poszerzały władzę króla podaj przykład. 
• 23. Skąd pochodził Stefan Batory, jakim był władcą. Podaj trzy cechy jego panowania.
• 24. Podaj podaj 3 przyczyny i 3 konsekwencje wojny ze Szwecją za czasów Zygmunta 111 Wazy.
• 
  
• 25. Co spowodowało w XVII wieku ekspansję zbrojną Turcji w Europie. 
• Zajęcie Węgier i Mołdawii i chęć dalszych podbojów
• ambicje władców (sułtanów)
• misja dżihadu (walki z niewiernymi - chrześcijanami)
• Wojska polskie walczyły z tureckimi w trzech kampaniach, napisz kiedy i na jakim terytorium. Jakie były efekty walk? 

• wojna polsko-turecka (1620–1621): 
• Mołdawia (Cecora)
• wojna polsko-turecka (1672–1676): 
• RON, konkretnie Ukraina 
• (utrata Kamieńca Podolskiego przez PL), oblężenie Lwowa przez Turków; sukces Sobieskiego pod Chocimiem. Przyczyną wojny były działania wojsk Polskich na Ukrainie wymierzone przeciw Tatarom i kozakom, którzy w 1666 roku uznali zwierzchnictwo Turcji.
• wojna polsko-turecka (1683–1699): 
• Austria; Mołdawia
• Wojna rozpoczęła się odsieczą wiedeńską w 1683
• Kogo i z jakiego powodu nazwano „Lwem Lechistanu"? 
• Jana III Sobieskiego
• 26. Za panowania Zygmunta IV Wazy podpisano 26 letni rozejm, który m.in. wzmocnił polski i handel morski. Jakiego państwa dotyczył ten rozejm?
• Polski i Szwecji
• 27. Jakimi wojskami dowodził Bohdan Chmielnicki w 1648 r.? Jakie były skutki tego powstania dla Rzeczypospolitej?
• W 1648 roku Chmielnicki stał na czele wojsk kozackich, a częściowo też ze sprzymierzonymi Tatarami (oblegał m.in. Lwów i Zamość)
• 28. Co było powodem niechęci mieszkańców Ukrainy względem Polaków za czasów Władysława IV Wazy (XVII w.)
• Kozacy - wolna ludność nad Dnieprem zajmująca się walką/rozbojami (a także łowiectwem, rybołówstwem i rolnictwem). 
• Polska wykorzystywała ich jako doskonałych żołnierzy, by mieć nad nimi kontrolę wprowadzono w Rzeczpospolitej rejestr kozacki. 
• Każdy zarejestrowany Kozak dostawał żołd w zamian za utrzymanie wolności i odbycie obowiązkowej służby w armii.
• Władysław IV obiecał powiększyć go znacznie w związku z spodziewaną wojną z Turcją, do czego nie doszło
• Kozacy czuli się oszukani 
• polska magnateria i spolszczona ukraińska szlachta uciskała chłopów, a także kozaków 
• zaostrzono pańszczyźniany ucisk, 
• W związku z nasilającym się zaostrzeniem pańszczyzny, część ukraińskich i polskich chłopów uciekała na Sicz.
• Narastał również konflikt narodowościowy/językowy, 
• konflikt religijny dotyczący różnic między prawosławnymi chłopami i katolicką szlachtą wspieraną przez magnaterię ukraińską i polską.
• 29. Napisz, po jakich wydarzeniach podpisano ugodę Zborowską (1649 r) i wymień 4 jej ustalenia. Z jakich powodów nigdy nie weszła w życie?
• po stoczeniu bitwy pod Zborowem, gdy wojskom polskim nie udało się przyjść z odsieczą oblężonemu przez Kozaków Zbarażowi
• Na mocy zawartego porozumienia z Rzecząpospolitą:
• Polacy oficjalnie uznali Hetmanem wojska zaporoskiego Bohdana Chmielnickiego,
• znacznie zwiększono rejestr kozacki, tzn. liczbę Kozaków, którym Polacy mieli wypłacać pensję (z 6 do 40 tysięcy żołnierzy),
• nadano przywileje prawosławnym
• w 3 województwach kozackich (na południe i wschód od Kijowa) urzędy miała pełnić tylko szlachta prawosławna,
• zgodzono się przyznać miejsce w Senacie prawosławnemu metropolicie kijowskiemu,
• Rzeczpospolita obiecała zapłacić znaczny okup Tatarom (chanowi krymskiemu)
• 30. Co było główną przyczyną konfliktu między Rzeczpospolitą, Moskwą, Szwecja w poł. XVII wieku?
• Inwazje: Potop szwedzki i potop moskiewski w 1654 i 1655
• Ingerencje tych państwa w sprawy Rzeczpospolitej;
• wykorzystanie przez Moskwę i Szwecję trudnej sytuacji wewnętrznej Polski i Litwy 
• wspieranie przezeń buntów, 
• chęć rabunków
• chęć upokorzenia/zdobycia przewagi nad sąsiadem
• https://jedynka.polskieradio.pl/artykul/3073827,Moskiewski-potop-czyli-wojna-polskorosyjska-w-latach-16541667
• 31. W lipcu 1655 r. Szwedzi wkroczyli do Rzeczpospolitej, jak nazywany był ten najazd, do kiedy trwał, jaka rolę odegrał w tej wojnie Stefan Czarniecki?
•  Potop szwedzki 
•  wojna polsko-szwedzka - 5 lat (1655–1660),
• Stefan Czarniecki, hetman polny koronny, wojewoda ruski, kijowski.
• w czasie potopu szwedzkiego wsławił się odważnymi działaniami przeciw wojskom szwedzkim
• Zasłynął stosowaniem przeciw nim walk partyzanckich (wojny podjazdowej/szarpanej). 
• pokonał Szwedów w bitwie pod Warką, 
• zajął Pomorze, opanował Bydgoszcz, zdobył Warszawę
• brał również udział w wyprawie koalicji antyszwedzkiej w Danii (stąd hymn: "wrócił się przez morze"
• następnie dowodził oddziałami polskimi w walkach z Moskwą.
• 32. Wymień 3 najważniejsze XVII wieczne bitwy, w których uczestniczyła Polska. Napisz z kim, gdzie, o co były toczone?
• 1. Kłuszyn, 1610 RON vs Rosja - 
• 2. Wiedeń 1683 - RON vs Turcja; ratunek Austrii i Europy przed inwazją islamu
• ewentualnie: Chocim, 1621  / Chocim, 1673 - RON vs Turcja; 
• 3. Kircholm, 1605 r. - RON vs Szwecja
• 33. Czym było liberum veto?
• dzięki niemu polska szlachta miała gwarancję "złotej wolności", 
• wg. zasady "Nic o nas bez nas", król nie mógł ustanawiać prawa wbrew szlachcie
• Liberum veto rozumiano powszechnie jako prawo zrywania obrad sejmu wskutek protestu (veto) jednego posła.
• Przez około 150 lat liberum veto uważano za podstawę szlacheckiej "złotej wolności" 
• 34. Na czym polegała sztuka baroku, wymień trzy cechy. Czy w Twojej okolicy są przykłady tej sztuki? Napisz jakie. Jeśli nie podaj jakiś inny przykład np. budowli.
• wszechobecne bogactwo - dużo złoceń, wszystko "kapie złotem"
• budowle niskie, "przysadziste"
• odejście od renesansowej estetyki (choć wciąż sięgano po tematykę mitologiczną i biblijną), ekspresja, przesada, teatralność, iluzjonizm, kontrast.
• kościoły w Brennej, Skoczowie, 
• 35. We Francji Ludwika XIV panowała monarchia absolutna, podaj 2 charakterystyczne cechy tej formy sprawowanie rządów.
• władza monarchy jest nieograniczona i nie podlega kontroli 
• państwo scentralizowane, rozbudowane urzędy i administracja 
• 36. XVII wieczna Anglia była monarchią parlamentarną. Wyjaśnij na czym polega ten ustrój.
• ustrój polityczny, w którym głową państwa jest monarcha, współdzielący władzę z parlamentem
• 37. W XVIII wiecznej Europie rozwija się Oświecenie. Wymień trzy osiągnięcia tej epoki w nauce, literaturze, architekturze lub sztuce.
• nowy kierunek w architekturze i literaturze: klasycyzm
• nawiązywanie do starożytnych wzorów (w architekturze i literaturze)
• odkryciem powszechnego prawa ciążenia (Izaaka Newtona)
• skonstruowano urządzenia naukowe, tj.: mikroskopy, soczewki, teleskopy.
• rozpoczęciem badań ciśnienia atmosferycznego (Błażej Pascal)
• inne: 
• odkryciem setek gatunków roślin oraz zwierząt i dokonaniem ich segregacji
• odkryciem układu współrzędnych (Kartezjusz)
• odkryciem krążenia planety po eliptycznych orbitach
• zaczęto badać organizm ludzki (opis układu oddychania i spalania)
• zmierzono szerokość i długość geograficzną wielu państw
• utworzono dwie wielkie naukowe organizacje: Royal Society w Anglii i Akademia Francuska, które zajmowały się badaniami naukowymi, organizowaniem wypraw geograficznych oraz wydawaniem pierwszych czasopism naukowych.
• 38. Kim byli Karol Monteskiusz i Jan jakub Rousseau, kiedy i gdzie żyli, jakie reformy za proponowali, na czym polegały?
• byli francuskojęzycznymi filozofami/socjologami
• Karol Monteskiusz (1689-1755)
• Analizując angielską monarchię konstytucyjną, sformułował zasadę trójpodziału władzy państwowej. 
• Państwo powinno służyć ochronie praw jednostki i całego społeczeństwa. 
• Autor "O duchu praw".
• Francuski prawnik i socjolog. 
• Jan Jakub Rousseau (1712-1778)
• Uznawał za niepotrzebne istnienie monarchii, 
• twierdził, że jedyną podstawą sprawowania władzy jest umowa zawarta między rządzącymi a obywatelami.
• tezy te zawarł w dziele: "Umowa społeczna"
• genewski pisarz tworzący w języku francuskim, filozof, pedagog
• 39. Wymień 3 reformy wprowadzone przez Piotra I w Rosji, oraz reformy Katarzyny II Napisz, jak wpłynęły te reformy na Rosję.
• Piotra I
• unowocześnił rosyjskie państwo i wojsko.
• popierał rozwój handlu, manufaktur, stoczni, szkolnictwa wzorowanego na zachodnioeuropejskim. 
• Unowocześnił kalendarz, 
• wprowadził nowy alfabet - grażdankę.
• Katarzyna II 
• ostatecznie przeniosła stolicę z Moskwy do Petersburga (1772). 
• nowy podział administracyjny Rosji – powstało 50 guberni, które z  kolei zostały podzielone na powiaty. Miało to ułatwiać zarządzanie ogromnym państwem. 
• zwiększyła dochód z wydobycia surowców mineralnych, powstała pierwsza w Rosji szkoła górnicza.
• zmiany w sądownictwie. Utworzono Izbę Karną i Izbę Cywilną do spraw niższego szczebla.
• Stworzono oddzielne organy sądowe dla szlachty, mieszczan i chłopów. 
• rozbudowano system szkolnictwa, tworząc m.in. szkoły ludowe
• 40. Wymień 2 reformy wprowadzone przez Marię Teresę i Józefa II w Austrii. Napisz, co miały na celu.
• Wzmocniła armię (powiększano armię, wprowadzając pruskie wzory i nowy system poboru - dożywotnia służba wojskowa chłopów).
• wprowadzono obowiązek szkolny
• inne: Ograniczyła prawa szlachty i duchowieństwa 
• Powołała organ doradczy - Radę Państwa 
• Wprowadziła nowe podatki 
• 41. Kim był Stanisław Konarski i Stanisław Leszczyński. Wymień po 2 reformy jakie zaproponowali i w jakim celu.
• Stanisław Konarski
• zakonnik, dramatopisarz, poeta, pedagog, publicysta, reformator szkolnictwa
• postulował także reformę ustroju państwa. 
• W dziele "O skutecznym rad sposobie" postulował zniesienie liberum veto i wprowadzenie zasady większościowej.
• Za najważniejszą sprawę dla reformy uznał naprawę sejmów 
• dowodził, że liberum veto nie ma legalnych podstaw, nie broni wolności, lecz stanowi tyranię jednostki nad większością 
• postulował reformowanie szkolnictwa,
• W 1740 roku założył w Warszawie Collegium Nobilium, szkołę dla młodzieży z magnackich rodzin. 
• Kładziono w niej nacisk na praktyczny wymiar nauki i patriotyczne wychowanie. 

Ok. 1750 przeprowadził bardzo dokładną reformę w szkołach pijarskich

• jego reformy pedagogiczne zakładały wejście języka polskiego jako języka wykładowego, naukę języków nowożytnych 
• Leszczyński
• Stanisław Leszczyński 
• w swojej rozprawie pt. „Głos wolny wolność ubezpieczający” (1749) roku głosił:
• ograniczenie liberum veto
• powiększenie armii do 100 tysięcy żołnierzy
• przyznanie chłopom wolności osobistej
• zarządzanie państwem przez kompetentnych urzędników.
• inne: 
• Poruszane są w nim kwestie aktualnych spraw Rzeczpospolitej. Jedną z nich było życie chłopa polskiego. 
• Leszczyński uważał, że nieodzowna jest reforma stosunków agrarnych. 
• Formy ucisku w stosunku do chłopa są sprzeczne z interesem szlachty i państwa, a takie stanowią groźne niebezpieczeństwo dla wolności, 
• dlatego Leszczyński zrezygnował z pańszczyzny i zaproponował reformę, która stanowiła o oczynszowaniu chłopstwa, co było korzystne dla obu stron. 
• W tym dziele można przeczytać także o obronie praw mieszczan, utworzeniu silnej armii, nałożeniu podatku na szlachtę, wprowadzeniu monarchii konstytucyjnej, zniesieniu wolnej elekcji, wzmocnieniu władzy wykonawczej, o obronie prawnej chłopstwa i zniesieniu wspomnianej pańszczyzny. 
• Rola króla miała być ograniczona do kierowania administracją, przy czym odpowiedzialność za politykę rządową ciążyłaby na ministrach. Kandydaci na urzędy mieli być wybierani większością głosów. 
• Władza najwyższa miała zostać przy sejmie. To był raczej najsłabszy punkt programu reform Leszczyńskiego, ponieważ nie zdobył się na zdecydowane odrzucenie zasady jednogłośności przy podejmowaniu uchwał. Ograniczał jednak liberum veto, by nie prowadziło do zrywania obrad. Proponował, by króla wybierał sejm w podwójnym składzie posłów. 
• 42. Wymień 4 ważne dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego dla rozwoju kraju w XVIII w.
• zwołanie Sejmu Czteroletniego 
• uchwalenie 3 maja 1791 r. pierwszej w Europie konstytucji, 
• która znosiła liberum veto i wolną elekcję 
• wprowadzała szereg reform politycznych.
• reforma edukacji, m.in.: 
• król założył pierwszą polską uczelnię świecką, Szkołę Rycerską (1765), absolwentem np. Kościuszko
• powołanie KEN (Komisji Edukacji Narodowej) 1772 (sejm rozbiorowy) 
• wspieranie kultury i sztuki: 
• rozwój polskiego malarstwa i architektury, 
• mecenat nad artystami, 
• wprowadzenie obiadów czwartkowych (spotkań intelektualistów).
• 43. Co to jest Deklaracja Niepodległości, jakiego państwa dotyczyła i kiedy powstała.
• Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych 
• „Jednomyślna deklaracja trzynastu Zjednoczonych Stanów Ameryki”
• to akt prawny autorstwa m.in. Thomasa Jeffersona, 
• uzasadniający prawo Trzynastu Kolonii do wolności i niezależności od króla Wielkiej Brytanii, 
• Ogłoszona 4 lipca 1776 w Filadelfii podczas II Kongresu Kontynentalnego.
• dziś ta data to święto narodowe USA
• 44. Kiedy i gdzie powstała pierwsza w świecie konstytucja, 
• Za pierwszą spisaną konstytucję na świecie uznaje się jednak konstytucję amerykańską 
• uchwalona w 1787 roku
• wyjaśnij na czym polegał ustalony w niej trójpodział władzy. 
• Podział władzy (ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza)
• Według teorii podziału władzy dzielimy władzę w państwie na:
• władzę ustawodawczą 
• - stanowioną przez parlament za pomocą uchwał, które tworzą prawo. 
• W Polsce - władzę ustawodawczą sprawuje Sejm oraz Senat,
• władzę wykonawczą, 
• która zajmuje się wprowadzaniem prawa ustanowionego przez władze ustawodawczą. 
• W Polsce przedstawicielami tej władzy są Prezydent, Rada Ministrów oraz administracja rządowa,
• władzę sądowniczą – sprawowaną przez sądy i trybunały.
• Napisz datę pierwszej konstytucji w Rzeczpospolitej.
• 3 maja 1791 Sejm Wielki uchwalił Konstytucję Rzeczypospolitej Obojga Narodów, tzw. Konstytucje 3. maja
• 45. Jaki dokument był efektem rewolucji francuskiej z XVIII wieku, wypisz min. 3 ustalenia w nim zapisane.
• 1789 Konstytuanta przyjęła akt wstępny przyszłej konstytucji 
• nadano mu nazwę Deklaracji praw człowieka i obywatela.
• głosiła zasady
• suwerenności narodów, 
• równości wobec prawa, 
• wolności wyznania i słowa, 
• ogłaszała prawo własności, jako nienaruszalne 
• inne: 
• podziału władz, 
• niedopuszczalności oskarżenia i aresztowania poza wypadkami określonymi ustawą, 
• żądała zgody obywateli na wprowadzenie podatków; 
• 46. Wyjaśnij pojęcie "monarchia konstytucyjna", podaj kraj w którym był taki ustrój w XVIII wieku.
• forma rządów, w której pozycję i uprawnienia monarchy określa konstytucja,
• Rzeczypospolita i Francja po przyjęciu konstytucji w 1791 roku: 
• PL 3 maj 1791 (Fr - 3 września 1791).
• bardziej dokładnie ustrój państwa, w którym władzę sprawuje monarcha ograniczony we władzy ustawodawczej wymuszonej przez konstytucję współpracą z przedstawicielstwem narodu, a we władzy wykonawczej ma dowolność w wybieraniu ministrów. 
• Różni się od monarchii parlamentarnej tym, że w tej cała władza przechodzi na parlament (tak jak w Wielkiej Brytanii) i ministrowie, by uzyskać kierownictwo nad działem lub działami administracji rządowej muszą uzyskać poparcie parlamentu.
• 47.Wyjaśnij pojęcie "czasy saskie". Napisz, jaki to wiek i jak ten okres wpłynął na losy Rzeczpospolitej.
• nazwa dla okresu  rządów królów polskich z Saksonii, z dynastii Wettynów: Augusta II Mocnego i Augusta III
• to okres ok. 66 lat obejmujący głównie I. połowę XVIII wieku (1697-1763)
• czasy te dobrze ilustruje powiedzenie "za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa" 
• to znaczy - gdy sąsiednie państwa się wzmancniają i modernizują i wspólnie intrygują przeciw Polsce, Polska jest "uśpiona", a jej władcy myślą głównie o własnym interesie a nie przyszłości Rzeczypospolitej
• Król August II Mocny 
• bardziej niż o dobro Rzeczypospolitej dbał o interesy ojczystej Saksonii oraz swojej dynastii (pragnął uzyskać dziedziczne panowanie w Inflantach)
• Jako władca Saksonii toczył przeciwko Szwedom w wojnie, co spowodowało ruinę gospodarczą Rzeczypospolitej, ponieważ działania wojenne między królem szwedzkim a wojskami saskimi toczyły się głównie na ziemiach polskich.
• "Rozjemcą” w sporze króla Augusta II ze szlachtą została Rosja, pod naciskiem której zwołany został w 1717 r. Sejm (tzw. niemy).
• Rosja, Prusy i Austria zawarły układ o jednomyślności w sprawie Polski- tzw. traktat „trzech czarnych orłów”, 
• w którym zobowiązywały się do wspólnego decydowania o kandydacie do tronu oraz utrzymania w Polsce zasady liberum veto i wolnej elekcji.
• Po śmierci Augusta II w 1733 r. Przy pomocy wojsk rosyjskich przeprowadzono elekcję Augusta III Sasa, który panował 30 lat, ale niemal stale przebywał w Dreźnie.
• 48. Wyjaśnij pojęcie „rozbiór". Wymień kto i kiedy dokonał rozbiorów Polski.
• podział terytorium istniejącego suwerennego państwa pomiędzy inne, najczęściej sąsiadujące, 
• dokonany na drodze dyplomatycznej, bez bezpośredniego użycia sił zbrojnych
• I rozbiór : Prusy Austria Rosja 1772 r.
• II rozbiór : Rosja Prusy 1793 r.
• III rozbiór : Prusy Austria Rosja 1795 r.
• 49. Kim był Tadeusz Kościuszko, kiedy i w jakim wydarzeniu brał udział, w jakiej roli. Z jakiego powodu jest bohaterem Stanów Zjednoczonych?
• Tadeusz Kościuszki - bohater dwóch narodów i jedna z najsłynniejszych postaci polskiej historii. Bohater wojny o niepodległość USA
• naczelnik powstania kościuszkowskiego (Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w czasie insurekcji kościuszkowskiej), 
• zdolny generał i inżynier wojskowy
• generał Rzeczypospolitej Obojga Narodów, bohater wojny z Rosją w 1792
• generał brygady Armii Kontynentalnej (13 stanów), 
• twórca West Point (dziś najlepszej szkoły wojskowej na świecie)
• 50. Wymień 2 wewnętrzne i 2 zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczpospolitej pod koniec XVIII wieku.
• Główne zewnętrzne przyczyny upadku I Rzeczypospolitej to:
• układ sił politycznych - Słabą Rzeczpospolitą otaczali silni sąsiedzi. 
• W Prusach, Austrii i w Rosji zostały przeprowadzone liczne reformy polityczne oraz gospodarcze. Po wzmocnieniu swojej sytuacji wewnętrznej kraje te mogły przystąpić do ekspansji zewnętrznej.  
• sytuacja międzynarodowa - państwo polskie nie miało zewnętrznych sojuszników
• ingerowanie państw ościennych w sprawy Rzeczypospolitej
• Przekupywano magnatów, dążono do obsadzania tronu polskiego słabymi władcami.
• Główne wewnętrzne przyczyny upadku I Rzeczypospolitej to:
• słaba władza centralna ; zbyt dużo przywilejów dla szlachty 
• Demokracja szlachecka, czyli ustrój polityczny ukształtowany w państwie polsko-litewskim, powodowała ograniczanie roli króla na rzecz szlachty sprawującej władzę poprzez sejm i sejmiki. Król zachował inicjatywę ustawodawczą, ale był wybierany w ramach wolnej elekcji, nie mógł zawierać małżeństwa bez zgody sejmu, nabywać dóbr, a nawet wyjeżdżać za granicę. Konstytucja Nihil novi (1505) jest uznawana za datę wieńczącą proces narodzin demokracji szlacheckiej. 
• Prawa kardynalne w XVII i XVIII w. były zbiorem podstawowych zasad ustroju Rzeczypospolitej. Gwarantowały szlachcie złotą wolność i przywileje stanowe. Wśród nich warto wymienić: wolną elekcję, prawo wypowiedzenia posłuszeństwa królowi, liberum veto, nietykalność osobistą i majątkową szlachty, piastowanie urzędów przez szlachtę, zwierzchność szlachty nad chłopami, artykuły henrykowskie. 
• oligarchia magnacka; jej niechęć do reform; przekupstwo szlachty i zrywanie sejmów
• W połowie XVII w. oligarchia magnacka zdominowała i uzależniła od siebie ubożejącą średnią szlachtę. Ta w zamian za opiekę i pomoc finansową reprezentowała interesy swoich patronów na sejmikach oraz w sejmie. 
• Liberum veto (łac. wolne nie pozwalam) pozwalało jednemu posłowi zerwać obrady sejmu w celu obrony przed dążeniami absolutystycznymi króla. Ta formuła prawna wyrosła z zasady jednomyślności stosowanej w polskim sejmie. Po raz pierwszy liberum veto zastosował Władysław Siciński w 1652 roku. Potem stało się ono narzędziem walki pomiędzy frakcjami politycznymi, co powodowało nagminne zrywanie sejmów, destabilizację kraju, doprowadzenie do sparaliżowania prac władzy ustawodawczej. 
• upadek gospodarczy kraju
• wyniszczenie kraju podczas wojen z Kozakami, Moskwą, Szwecją, Tatarami; wyludnienia wsi na skutek działań wojennych i epidemii; załamaniem wydobycia i produkcji metali kolorowych w połowie XVII w.; emisją niepełnowartościowej monety (tzw. tynfy i boratynki); pojawieniem się konkurencji w postaci nowoczesnych gospodarstw farmerskich w Anglii. XVIII wiek nie przyniósł poprawy sytuacji. Doszło do pogłębienia zniszczenia kraju podczas wojny północnej. Na rynku pojawiła się duża konkurencja w postaci zboża rosyjskiego. 
• Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana niosła ze sobą wiele niekorzystnych skutków. Nastąpiło rozwarstwienie stanu szlacheckiego, zanikła niezależność szlachty jednowioskowej i wzrosła liczba ubogiej szlachty (zagonowej, zagrodowej). Mieszczanie nie mogli posiadać ziemi poza miastem, mieli też ograniczony dostęp do urzędów świeckich i kościelnych. Pomniejszanie powierzchni gospodarstw chłopskich na rzecz folwarków, poddaństwo osobiste i sądowe chłopów powodowało ich stopniowe ubożenie. Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej wpłynął też na kurczenie się rynku wewnętrznego, zahamowanie postępu technicznego w rolnictwie, spadek wydajności pracy oraz regres w rozwoju miast. Czytaj więcej na https://www.bryk.pl/wypracowania/historia/xviii-wiek/24263-podaj-przyczyny-upadku-i-rzeczypospolitej-polskiej.html#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=other
• 51. Kiedy i z czyjej inicjatywy powstało Księstwo Warszawskie, podaj trzy wyróżniające cechy.
• Księstwo Warszawskie zostało utworzone przez Napoleona I Bonaparte w roku 1807
• Księstwo Warszawskie formalnie było państwem niepodległym, związanym tylko sojuszem z Francją.
• Ustrój Księstwa Warszawskiego określała nadana mu przez Napoleona Bonaparte Konstytucja. 
•  wzorowana była na wzorach francuskich epoki napoleońskiej
• Na jej mocy Księstwo Warszawskie stało się monarchią konstytucyjną, 
• Na tron Księstwa Warszawskiego powołano saskiego króla Fryderyka Augusta, 
• konstytucja wprowadzała francuski kodeks cywilny (tzw. Kodeks Napoleona) i ustanawiała zasady równości obywateli wobec prawa oraz ich osobistej wolności