Źródła (Zadanie)

Najważniejsze źródła (m.in. ilustracyjne) przydatne podczas tworzenia pracy wymieniono poniżej.

Zapoznaj się także z linkami:

Musimy być świadomi kilku faktów (ograniczeń) dotyczących materiałów źródłowych dot. wydarzeń i postaci żyjących w XIX i na pocz. XX wieku:

istnieje tylko jedna polska kornika filmowa z obrazami Cieszyna z 1920 roku

jej fragmenty zamieszczono m.in. w dokumencie: https://youtu.be/BonN-x-sytU?t=1263;
zob. także: https://www.youtube.com/watch?v=jYTCFesAdrY&ab_channel=Pathe1939; Uwaga: na przemian sceny z Żywieczyzny, Orawy i okolic Cieszyna;
analogiczny temat, ale same zdjęcia: https://youtu.be/GJLgQZH6U_w?t=1027)
istnieją także dwie czeskie kroniki (jedna przechowywana jest w Pradze, druga w Opawie), ich fragmenty zamieszczono w reportażu: https://1url.cz/KzOeD (zob. ok. minut: 18, 19, 21 i 25)

ogólnie istnieje mało zdjęć dot. życia politycznego; za wyjątkiem tych, które ilustrują, najważniejsze wydarzenia z lat 1914-1920, np.:

wydarzenia I wojny światowej (Legiony Polskie na froncie i w Cieszynie, itd.)
czasy przewrotu i powstania Polski w Cieszynie, najważniejsze znajdziesz na podstronach wystawy: http://cieszyn1918.pl/wystawa/
wojnę polsko-czechosłowacką

najważniejsze zdjęcia "z epoki" można znaleźć m.in. na wystawach on-line:
zachowane są zazwyczaj 4 grupy fotografii:

fot. portretowe (bohaterowie posiadają jedynie najczęściej klasyczne portrety w atelier w ubraniu wyjściowym lub mundurze)
fot. grupowe (zazwyczaj kilka rzędów upozowanych postaci)

członków różnych organizacji
żołnierzy
uczniów, itp.

pocztówki
dokumentacja "reporterska", okazjonalna, itp. - zachowana sporadycznie, tylko w przypadku najważniejszych wydarzeń

Zachowało się dużo źródeł drukowanych, oto niektóre:

na przełomie XIX i XX wieku powstało wiele atrakcyjnych wizualnie pocztówek/map itd.

są to np. panoramy lub widoki budynków (szkół, itp.)

wydarzenia XIX i XX wiek wytworzyły masę dokumentów, gazet, itd. dostępnych on-line

Pamiętniki, dzienniki: istnieje wiele cennych pamiętników z tego okresu, np. autorstwa:

Andrzeja Cinciały, https://core.ac.uk/download/pdf/190383577.pdf

jego fragmenty, oraz fragmenty pamiętnika Stalmacha: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/71351/edition/67317/content

Gazety: on-line dostępnych jest dużo gazet sprzed wieku, w tym pism politycznych i satyrycznych:

lokalne pisma polityczne: “Gwiazdka Cieszyńska”, “Dziennik Cieszyński”, “Głos Ludu Śląskiego”, “Robotnik Śląski”,

lokalne pisma satyryczne:

Osa
Cepy (1912-1913)
Nasz Kocur. Humorystyczne pismo (1920 - gazeta antypolska),
Pokrzywy. Ucieszne pismo ludowe dla rozweselenia i rozrywki, 1909-1910, 1918

Polecamy wykorzystywać:

- atrakcyjne wizualnie okładki wydawnictw z epoki (dostępnych pod adresem: , np:

Osoby bardziej zorientowane rozpoznają bez trudu zarys Wieży Piastowskiej, po "wykasowaniu" sylwetki ptaka i napisów obrazek ten może posłużyć jako dowolna ilustracja do krótkiego tekstu dotyczącego "świtu polskości" w Cieszynie.

inne:

- mapy: (źródło: internet)

- zdjęcia:

*starego Cieszyna, pochodzących ze strony: https://www.facebook.com/groups/2405398616364539/

Zdjęcie Szkoły Ludowej Macierzy Szkolnej mieszczącej się w pobliżu Kościoła Jezusowego

http://cieszyn1918.pl/najlepsi-1848-1918-polska-elita-slaska-cieszynskiego-wystawa/

*z 1914 r., pochodzących ze strony: http://cieszyn1918.pl/teksty/legion-slaski/; tam więcej ilustracji wraz z podpisami.

*z I wojny (lat: 1914-1918), w tym legionów, ze strony: https://kc-cieszyn.pl/i-wojna-swiatowa-z-bliska-i-z-oddali/; tam więcej ilustracji wraz z podpisami.

*z lat 1900-1920, pochodzących z wystawy Cieszyn 1918, źródło: http://cieszyn1918.pl/wystawa; tam więcej ilustracji wraz z podpisami.

* z 1919, dokumentujące m.in. wojnę czechosłowacko-polską roku 1919, ze zbiorów on-line, np.: NAC:

"Klemens Matusiak, pierwszy dowódca wojsk polskich na Śląsku Cieszyńskim"
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/56342/7c0f2eb47629a9825268f1393841652a/

"Walki polsko-czeskie o Ślask Cieszyński: bitwa pod Skoczowem. Sztab polskiej artylerii"
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/68455/;

"Wkroczenie wojsk polskich do Cieszyna po rozejmie z Czechami, 1919-02-26";https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/68471/

* ze zbiorów PTH Cieszyn

zdjęcia w wysokiej rozdzielczości: https://katowice.ipn.gov.pl/download/81/212926/IPN201912mb.pdf

Manifestacja pierwszomajowa w Cieszynie w 1920 r. Fotografia ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej

- rękopisy

Rękopis wiersza Marii Konopnickiej, nadesłany do "Gwiazdki Cieszyńskiej" w 1896 roku, zaczynający się słowami: „Hej ty Śląsko, stare Śląsko, odrąbana ty gałązko, odrąbana od macierzy, porzucona na rubieży”. Utwór ten był wielokrotnie drukowany (m.in. w GC ok. nr 40 z 1896?) zob. więcej

- plakaty